Sje
-s z
waren de volgende opsclirifcen in steen gehouwen,
te lezen:
Anno. 1606. 25 .Tuny tres jfivi/rcs fündam: jecertmt
(Otto) Mauritius junior Hassi,e Landgravin*
Ao. /Etatis 6. WilhelmBS Uassi<£ Landgravin*
1o/Etatis quarto.
Naoij aan den ingang des linker vleugels stond een
vierkante bron waaraan de volgende inscriptie te lezen
waswelke even als de vorige door den Landgraaf
Mauritius zei veil gemaakt was
Urbs habede eurosqui me mi'ii rrddit agellus
Exigit 'ingenuis Gaudia mixta jocis.
fjortule jae placeasfac hortule dulcis, inemptas
Ut fUndat domino libera mensa dapes.
De bij liet slot aangelegde tuin was van eene munt
omgeven. Het daarin staande lusthuiswas voorheen
telle kapel geweest, boven was een zaal en beneden
een bad van tin; onder de tuin waren drie vrije tafels.
■Achter het slot, aan den voet van het Habichtswald-
gebergte werd ook door den Landgraaf Maurits in 1615
•eene soort van Cascade en Grot aangelegd welke geheel
^benedenwaarts tot in de nabijheid van het slot ging.
Eene tamelijke reeks van jaren schijnt na deii dood
Van den Landgraaf Maurits het toenmalige slot IVeis-
senstcin in zijnen eersten toestand gebleven te zijn
want men vindt in de geschiedenis zijner opvolgers gcene
Irerigtendat deze eene bijzondere opmerkzaamheid op
hetzelve geslagen hebbenzoo dat er geene zorg van
belang tot onderhoudveel min tot verfraaijing aange
wend is geworden. De Landgraaf Karei van Hessen
wiens kundigheden en neiging tot de bouwkunstgelijk
van elders bekend is, zeer groot waren, kwam opliet
Veel omvattend denkbeeld 0111 een werk alhier te schep
pen, hetwelk de verbazing en bewóndering der nakome
lingschap onbetwistbaar zoude tot zich trekken. De
Landgraaf frederik II. een edelmoedig en smaakvol
Vorst, koos niet alleen het sloc IVilhelmshShe tot zijn
lievelings-verblijf, en liet zich zeer bijzonder aangelegen
zijn hetzelve te verfraaijen, maar besteedde ook de aan
zienlijke som van f 54000 Hollandsalleen aan de
herstelling Van de Octogonede waterleidingen en overige
inrigtingen welke in deii voor Hessen zoo rampvollen
zevenjarigen oorlog door de krijgslegers van Lodewyk XV.
op de ergste wijze waren mishandeld geworden. De
waterleidingen waren inzonderheid bijna toen geheel
vernietigd? de meesce blikken buizen en andere uit
metaal bewerkte zakenwaren eene prooi des vijands
geworden.
Zijn opvolger de jongst overledene KeurvorstVader
des thans regerenden, liet eindelijk in 1787 het oude slot
afbreken en in deszelfs plaats het thans aanwezige pracht
volle, inden Romeinschen trant gebouwde, daarstellen,
hetwelk, zoo wat deszelfs bouwtrant betreft, als ook
ten aanzien zijner inwendige inrigtingniet veel zijns
gelijken heeft. Men vindt: I. Het Keurvorstelijke Slot,
bestaande uit een hoofdgebouw en twee nevengebou
wen. Het hoofdgebouw is 220 voet lang 66 voet diep
en 80 voet hoog. Het midden der Facade naar Kassei
toe, welke 15 vensters in de breedte heeft, is door zes
fonische, 47 voet hooge en meer dan 5 voet dikke
zuilen, welkeen Fronton dragen, versierd; aande zijde
var. Karlsberg heeft men een gelijksoortigeop even zoo
veel Ionische zuilen rustende porcique, op welke in
letteren van brons, welke verguld zijn, deze inscriptie
te lezen staat
Wilhelmus I. Elector Condidit
Men gaat tot deze portique langs 12 trappen open
onder dezelve is eene geschikte plaats voor de koetsen
of andere equipagien om op te rijden. Boven het
midden van die gebouw, welks plat Itaiiaansch dak met
eene Ballustrade omgeven isverheft zich een ronde
41 voet hoogemet koper gedekte koepel, en beide
zijden van den gevel zijn door half cirkelvormige com
municatie-galerijen met de vleugels verbonden; ieder
vleugel is 172 voet lang, 66 voet breed en 65 voet
hoog. De Facade derzelvenwelke negen vensters in
de breedte heeft, is mee 8 Jonische zuilenelk 27 voet
hoog, omgeven, die op eene 21 voet hooge vestibule
staanen door balustraden met elkander vereenigd zijn.
Deze dragen een plat Itaiiaansch dak, met fraaije vasen
versierd. Elke ronding buitenwaarts heeft twee nissen
met scatucn aan de westelijke vleugels staan Luna en
Hesperus, aan de oostelijke Aurora en Apollo. Ten in
gang der beide vleugelen dienen drie deuren men klimt
langs eenen trap die 23 voet breed isop aan welks
beide zijden twee kolossale Leeuwen liggen. Bij de
intrede in het hoofdgebouw door eene.der drie, onder
deszelfs Portions naar de westelijke zijde zich bevin
dende deuren, komt men door een groot voorportaal,
in welke twee Egijptische figuren staan, en in den
65 voet langen en 27 voet breeden voorzaal ziet men
vier standbeelden onder welke eene Hébedie voor het
Werk van Canova uitgegeven wordt, hetwelk echter
kunstkenners in twijfel trekken die niet te min erken
nen dat het voor het minst eene zeer gelukkig geslaagde
kopie van Canova's werk is voorts twee buitengemeen
groote marmere vasen.
Te linkerzijde van dezen voorzaal gaat men uit den-
zelven in eenen 53 voet langen en 27 voet breeden
Vereenigings of courzaalwelke te gelijkertijd als gal-
lerij van schiiderscukken kan aangemerkt worden dewijl
dezelve een groot aantal zeer uitsteekende schilderstuk,
ken bevatzoo als 1de stervende Alccstevan Tiseh-
bcin2. Herkules, die Alceste nit de beneden wereld
Wederom brengt, mede van Tischbein; 3. Mercurius
die onderwijs geeft aan Kttpidovan Lutti4. de moe
derlijke liefde van Franscheschini5 en 6. twee jagtstnk-
ken van .7. Fyt; 7 en 8. twee groote vee-schilderstukken
van Roos; 9. een hanengevecht van Hondekoeter10. een
kt'ukenscuk van .7. IVenix11. een hond, die voor een
nest van wachtels staat, van Oudry; 12. een hondvech
tende met een zwaan die jongen heeft, van denzelfden;
13 en 14. twee zeehavens met beelden van Fernet.
Op dezen zaal volgt eene zeer smaakvolals rotunda
gebouwde Eetzaal, weike met een groot aantal kleine
statuën en groeppen van marmer versierd is.
Bijzonder schoon iijn één gewonde Achilles én één
TIermaphrodiet. Uit deze eetzaal komt men ineenedèr
communicatie-galerijen die naar den tweeden vleugel van
het slot leiden. UegtS boven dén zoo even vermelden
voorzaal zijn de gewone appartementen en kabinetten van
Z. K. If. den Keurvorst. Deze kunnen slechts in af
wezigheid van Hóogstdenzel'ven of met zijn bijzonder
verlof bezigtigd worden. Men Vindt daarin ééne keur
van uitmuntende Kabinetstukken. In eene galerij die
van uit deze kamers naar den eersten vleugel van dit
slot geleidt, ziet men de portretten van alle de Voor-
vaderen der tegenwoordig regerende Keurvorstelijke fa
milie in levensgrootte van Her.-,-leus ïr.fans, Hcinrich
dein Kindetot op de jongste tijden ingesloten. Zij zijn
van inheemsche verdienstvolle kunstenaars: te weten
van Range, tVeigandEmAenHummel en Ruhl. De
Eerste afdeeling van dit hoofdgebouw bevat de grooté
appartementen welke niet altijd bewoond worden
en doorgaans voor vreemde grooté gasten bestemd
zijnof tot bijzondere plegtighedcn dienen moeten. Zij
bestaan in een zeer ruimen Cour of Audiëntie zaal, en
op beide zijden eene reeks, daartoe béhoorende, tot
het logeren van Koninklijke of Vorstelijke personen in-
gerigte, kamers, met een groote Eetzaal. Men is nog
bezig om dit alles zeer prachtvol te decoréren. In dë
tweede afdeeling is een gelijk getal voor het gevolg
van dê hierboven aangedüiddc hooge gasten bestemd;
en de op liet gebouw staande koepel vormt inwendig
éerie Zaal of liever Rotonde welker gewelf niet ster
renbeelden versierd is, en door 12 op zich zeiven
staande korintische zuilen gedragen wordt. De eerste
of zuidwestelijke van liet slot, werd voornenen, toert
dezelve nog door den laatst overleden Keurvorst be
woond werd, op het allerprachtigste gemeubileërd, en met
eene menigte der voortreffelijkste stukken van Tischbein
en Botncr versierd. Sedert echter de thans regerende
Keurvorst de appartementen in het hoofdgebouw be
trokken heeft, zijn deze schilderstukkenbenevens andere
kostbaarheden grootendeels van hier weggenomenen
hebben andere bestemmingen bekomen. Het gedeelte
van dat gebouw, hetwelk gelijks vloers is, bevat thans
de Keurvorstelijke hand bibliotheek, en in het souterrain
is eene badkamer met de daartoe behoorende kabinetten.
In den ten noorden gelegen vleugel van dit gebouw
zijn de wooningen van het Keurvorstelijk gevolg en
eene Kapel, die aan den smaak van het geheel beant
woordt. Ouder den grond zijn keukens en andere offices.
Nog voor dat men aan het slot en de aanhorigheden
van IVilhelmshShe komt, daar, alwaar de van Kassei naar
herwaards leidende Allée eindigt, geraakt men, op den
zich slaugsgewijze buigenden Wegdoor een klein
dennenbosch, hetwelk op eenen heuvel aangelegd is,
2. tot den openbaren Danszaal. Hiernaastter regter-
zijdestaat, 3. het Wachthuis, daarna 4. een Gasthof of
Hotel, om vreemden te logeren of te onthalen, 5. de
groote Fonteindie uit een van groote steenen gevormde
heuvel ontspringt en zich 6. in een meertje {der Grosse
See bij de Heeren aldaar genaamd) uitstort, die 120a
voet lang en 200 voet breed gerekend wordt. Op
eenen tamelijken afstand van dezen Grossen Seeiets
meer zuidwaarts gelegen, komt men 7. aan het Chinee-
sche dorp Moulangeene groep van buizen, welke
door den Landgraaf Frederik II. iti den Chineeschen
smaak gebouwd geworden is, en waaronder eenMosckee
(die echter wel in een Turksch maar geenszins in een
eigenlijk Chineesch dorp te pas komt) en eene Pagode
de merkwaardigste zijn. Op eenen kleinen afstand van
dit dorp naar het slot toe, staat de, onder Hieronymus
Bonaparte, als Koning van Westfalen, tot communicatie
gang van het slot naar het Theater gebruikte, en op
bevel der Keurvorsten daarhenen verplaatste 8. Chinee
sche zaal; maakt een langwerpig vierkant, in welks
midden echter een achterhoek met een koepel van
geüjksoortigen vorm deuren en vensters zijn van
veelkleurig glas hetwelk van binnen naar buiten
op eene het oog zeer begoochelende wijze de vier
jaargetijden vertoont. Maar een meer opmerkenswaar
dig voorwerp is 9. de Leeuwenburg, geheel in den
smaak dier tijden gebouwd, toen een ruwe Ridder nog
in zijn hoog kasteel even als een Adelaar, in zijn hoog
rotsennest huis hield, waar kamp, tournooi en jagt zijn
meest geliefkoosd tijdverdrijf waren, zoo gebiedt deze
ktinstelooze bouwval, welks met mos begroeide muren,
reeds een half duizendtal jarende stormen der natuur
schijnen getrotseerd te hebbeneene bijkans schrikba
rende bewondering. De uiterlijke bouwzoo wel ais
de inwendige inrigting van dit kasteel, welks grondmu
ren zelfs uit de rots waarop zij staan schijnen gehou
wen te zijnalles draagt hier den stempel der duistere
middeleeuw! Dit kasteel, heeft deszelfs aanwezen aan
den overleden Keurvorst IVillem te danken, die het
zelve naar zijne eigene denkbeelden, onder directie van
den opperkamerraad Jussow liet bouwen. Het heeft de
gedaante van een langwerpig vierkant, in welks midden
de Burgtplaats zich bevindt. Twee groote torens,
waarvan de eene het uitwendig voorkomen heeft van
door ouderdom ingestort te zijn, en de andere nog
gaaf en 130 voet hoog is, verheffen zich aan zijne
zijden. Door twee verwelfde poorten gaat men van twee
zijden ingangen in het kasteel over ophaalbruggen, die
aan zware ijzeren kettingen op en neder gelaten kunnen
worden. Even als het uitwendige van dit Ridderkas
teel alle merkteekenen van hooge oudheid met de
meeste illusie vertoont, zoo is dit ook het geval met
de inrigting daar binnen, en zelfs tot in de geringste
kleinigheden geheel en al overeenkomstig aan den smaak
der eeuw, waarin deze Leeuwenburg moet schijnen ge
sticht te zijn. Zelfs in de meubilen, waarmede de ka.
mers gestoffeerd zijn, is het kostuum dier tijden met
de volkomenste getrouwheid in acht genomen. Önder
de merkwaardigste kamers in den toren behoort de
eetzaal, en boven denzelven is de Ridderzaal, uit
welks vensteren men het heerlijkste uitzigt genieten
kan. Wanneer men van de zuidzijde op de plaats van
h.i kasteel treedt, dan is aan de linkerhand eene wacht
{Het vervolg op de kant van deze bladz.)
1 e c c x c c a
DaORÜwrtijiiUo.r
O cf-, M O
cs O W ji b
CJ C •- n S
"-*.030
CJ
cj
cl 5J
g c s» 2
il-s-s-S
1 S -S
--D 1
3 "O ,c CJ n aw),. OÏÏ 5
7; u Cl 11 M-O-
n °.S ^'3'° N O S-
4? BJS .5
cj ts
cj
.cj
hB rrt 73
E
O Ti "T.
Zz u
cj
O
cs
CJ
•- iz, v- -tc h
- *TD O) JU
<s> «-. 7= bp oj
cj o cj <5
g cj
cj cj w
/S-°g5>.S
S-S"0
«V S
"p t! «i
cj
cs
2 a fcD-2 w
.0 cj t- bd „t
hp m q "o cj cj hj
u bDC Q u/30
tn r
N
cj
53 V
O N
G os fZL O
cj -u p iet-o
"ÖJ jy
-as
1- !>i
o p E
cj cj
cj.c-3 o
o 0 S r- O o g
jc £3.5 c3.5 O
S Cl u C 2
7$ "o .2 cj cj
Cj <3
al
cj cj
"cj
■w
cj 13 aj
•SO M-o
2 a
c •- S g
5 v. be
O C5
M f
öö'l S
CJ P
K S
cj cj cj
•^a'fj
a" I p
CJ I— —t
w 15
r» ,0
SB |1
-,ÊS
o E,
SsS».
- c
•O uü p V.S
ï£2ao^: "-a
ej cj .o rt cj
a 2 E a J,
-05 - M 3 s
•55 i. S a .52 S u O
CJ S5«cj4-2"-,*"»cjcOJ-Ö
cc cj cj p s
Srö 4-1 i_ JD cj
•*2 cj
Ij u g o -p
c s cj cj cj ,c
'G- G rt E g 73 fl '3 1- L.
.s B'iS3.S.g
- ~fl s v 73 a
TJ^bDoTSiCJr-^ O p G co
ui cj cö «5" 5P z; 0 Z
cj p o cj cs
13 N
Ü5-=-Ï cSo --B3
-a G 2 u tó
p o Cr3^ u r -
u c G
w cs cj _cj 'sv v,OJ
3 5 Cr°>
CJ o s "E. «- G -
%Z B - lili-s s
9. T s s a
_r
rr*. -r* ui
O p4
CJ ^_?J
CJ S "3
O -
5
c H
S 5
o c
g cu cj
_Q O
Xi
2 0 S
S
-fad *-
cj *4
o
- cj
t— O
§3
G
CJ
- V3 CL-O
k "o '4j t-
ui c cs
cs u 4) r--— - rr
Stl'Sj-oSao j
sg-Sjg-fi-Ssil^ j"!?
•ê-s 2 „-s IM5^
T3u-cup^^ c.:« o 'S
S S ë'tS S-S 2-3 e SS S S g
cj a.£N O G Xh M üMntl tCC 22
2 2 C 2 "kV
-a cj .2 o •- G p «4
cs smstlnc58
v\ fe-
.3 es r-
CJ
bO" G Xl
CJ CJ -3 CJ
O
fkJ -
.5 MÏ-0
- Xt g:
41
bp 0
O
4* E ij
u cj c cj
- a^Sê^l^
'ïs ze N -S J H KJ
Js «"O G O
l--g3ssg-s
■sujr/liOCcc,, v
w 3= 3 clg: :~OO s
4J O C P n
cj s Xh .cj
3 5 cj *3 w
S a O
cj e%
E t5Ï2
I.T3 2
O 33
-o a=. a
c o CJ
CJ h£) W5 <J
'5 -
D tfl
2.2
33' CU
O rt C Ut
13 «3 0J
"3 N 4)
e cj 3 e
3 0 c*
0„ f- cj
«1 C"C j
c «•-
5 5 g
sz
3 4-1 CJ G "23 t*
,qj"G >.CJ C c
S CO Sï-S? g <V
JSE'Sk.ËS»
w4 O o S
H <U3S B 2 E
RUU >xzxs
o o -£ fl, «c
cj .h |h cj cj t— f—
-ONOË fcXTJ u WË
