te
ra
ra
?;-=»
O:
s
tx c
S Sf -
a«
II S i
n B y
- g s.
i s
cr a*
!-• n> C
i* D
O
S 2
o B ""s a
*-v
o 5l -
o -
o. h t"
3 V
o ar
te-' te
*- R
po n
«V t3
P O
c n
a o
c.
cr
*r
D- ;«r
i: o*
t:>, S?
e* (fi*
P r
i
o. 3
5
ti o
e
c PI
sr -
5 8
O' a O
a rj -»
K a m
O
c 3 C
O" TO' £L
a
;a i
14 fr
o
r co v
N
B ra*
2
9
S'
i I 3
Ps P c
O ST -w
5 o 3
3 5
ï?L
-
er oe gr c
5: 3
50
"8
w E?
5 u
M Si
Sc z
V J
0 -I
1 53
ÜL
O a» B-
"3 TO Q
ra O
o.
f
£s i
5; a
O 5
f9
tT
If
»r
3 2 2
««»gf
i ra
c
M* ta
n 2r
a s- cr i
2 o
- 70
f a
pr N a -w
5* 3 -
O. 2
1-
0
L.
0
Z
yr
0
(«V
ri
p
S-
p
i#
f?
0
Q,
a
P
c?
0*
u»
m'
cr
-- -*
4 2"
«•2
?r cr
2 1 te.
S3?.
*3 a a ft jq
-■J
i ~l s
*J 2
r TT -•
3 S
o o
C. TO 2
e. -o
iSïsr s
Iï?lsi
2 2 - ïr en 3
2 er» a. «-•
a m a - S:
ÉL s - a
5 ;f s
O. s -
n> ra o
- o- s-:
-•. 2. 3
fi a
J? e*
cr 2.
s >o
3
5 3
s o
fe
Jf 5 S S
1 Cu
1 O
a
jA* ro tr c
1 5 N
Q. 9- 3
2 3
a -* 5 o>
O" rt d
w. C3 *2 tÏ4
3 S a S
- - o
S S n -
1 w - O
j ST 5 m
1 f® O ra
1 2J KB
1 S. *®- n
I Pt" OJ b O
B
s.
s-
s s.
r»
PT =r
M
3* -
O <B
3 2. ij
a a
Dm
j* m oq
cy a o -
s I 8 "i
S R n o
2.
r
2- 3
2 H o
a g b b
Z Z*r
n n>
"SS
pr
o cr a 5
2 n
W B 1
ca 9b éo* f®
e
=•5 2 3
O - 3-
B R-
O rt
Z r-\
o o
n B U
«T a
a
P 3- 2
n n
o N 2
O B
S 2.
o a
►q O»
CL 3
o 3
o a
0
re «c
es
N g>
S«
a o o
«4»
ft o a
3
o c
|*2
i?3 w
>r
p- p 2 m
n *5 a
9
P te
e 'W
mengelingen,
Dhf'rtatto phyftoi6*lco mtdha inauguralis ds varia
vgtaa humanaz aetate et pracctpue tic act&te Jenili
%ut2vi publico«et* fottmni cxamini fubmiitit
MARINUS DOBÖELrtËR. ad diexa vii Aprilis
mdcccxxiv. v>
Mer harrelüfreo disk eao dentJ^erl^ea en kuodizeo
Schrijver der hcveDgeoftemde Disfertatie, welke hij
met de daar schier gevoegde Stellingen, openbaar in
de groote gehooiEe?! v9n de Leydfche Hoogefcbool
tnet zegepraal heefc verdedigd, maken wij bier van
ei- eeoe loffelijke melding. Zij verdient dezelve
.in siit: ;;igten, eo dit Werk geeft ons van den jeog-
digeü Ans de grootfte verwachting- Eene narnarkun-
di»s b.'fchoawlng van den roeosch dat groot' orwerp
vca onderzoek, doot de vier tijdperken z levens,
kao niet dsn voor belaDsr^k gehoodeo woi ien en die
beiacgftelling beeft de Heer dobbelabr. volsomea op
gewekt en a5ngetPAe?x5i,,d, Hij heeft ons one geflaebt
io wnrdiDg. bloei, kracbr. maar ook in afoeming en
eindelijk tot aan da (looping van ons ligcharael^k geftel,
eenvoudig en vatbaar, maar ook daarom fchoon en
voortrefiVi^k voorgei^eld. Bö dat alles beeft h'tf een
zeer goed oordeel, eene verflandige belezenheid, een
caauwkeurig onderzoek aan den dag gelegd. Men leze
Z0O gefchrift cdn hem dien lauwer waardig te keuren
4fe cQo fchedel verftert. Eere zij [den Hoogleerareo
welke zulke leerlingen vormen, maar ook eere den
waardigen mannenzoo als de Dordrecbtfe en Leydfcbe
Artfeo, penw en plaat, welke zicb den jongeling
tantrokkco, en wier lof in zijnen mond is. Het
vrolijke vers van Dr. j. van dissel jz. doet ons, In
guilee en walmenenden wensch flemtnen, terwijl
dat van den Mid Cand. p. a. jeltes weder eeo bewijs
oplevert, dat de Latjjnfcbe Dichtkunst geenszins wordt
verwaarloosd.
Bij het laatlle gedeelte van des Schrijvers werk en
bet aangehaalde Versje vaa Vader cats viel ons het
volgende io van deu zinrijkeo lücas Pater., op den
ouderdom:
„Wanneer de jaren ons ontvlleu.
Dan is cr geen meer vreugd te hopen
Dan moet men op drie beeoen loopen:
Dan moet men door vi«;r Oogeo 2ien
Men kan ons bijzij"5 niet verdragen;
Men boort obs (lenen, kugchen klegen,
De jicht maakt ouzq ieden krom
o o WrJk een last is de ouderdoml
De 'V een zon ato den «farroen haard
Moet io dien flaae oos koestreo, fioovea:
Wij aitiea in een hoek veifchoveo
Oo» leed wardt dtg «an dag verz—aard.
De kraebten hebben 'tlö' begeven.
Ons leven is bijna geen leven,
o Welk een laat la de nnderdoml)
Nogtans elk tlervling wenscht et om.
Bljhlttrtalhig van den Heer Meyer, te Frankfort.
De Heer Herman, Boekhandelaar te Frankfortbeeft het
groote bijbelwerk vao den Heer miter. afgedrokt. Hat.
ïelve beftaat uit eene uitgave vin alle de boeken der
heilige febtift met aaoteakeolngeoen uit een fo.rtge.
ljjk. voor gewoon gebtuik, zonder aanteckeningen. De
tekat van de Luterfche overselling is gebleven: slleeo
daar, waar bet den Uitgever noodzakelijk is voorgeko
men, naar het nienwe fpraakgebralk en den grondtekst
gewijzigd gewotden. In de overzetting der Pfaltnen,
of veel liever In derzeiver nieuwe bearbeiding ftraelt
het eigendommeigke talent dss Uitgevers, de kraebt
der verbeelding en dichtmatig gevoel het meeste door:
Hier biedt eene vergelijking met de overzetting der
Pfalmeu door Later, (lof tot de ëelangrijkfle esotner-
kingen. Dit werk is eene enderneming van het ge
wigtigfte foort, en de tijd is gekomen, (legt de aan
kondiging van hetzelve in welke het zal beflist
worden, of znlk eene, Baar de behoefte van onzen
tijd geicbikte uitgave der heilige fchriftio dg plaats
der veioude Ltiterfcbe overzetting zal kunnen gefield
worden, hetwelk de Godgeleerde Faknltelt te Erlangen
oobeptald met t ia, beeft beantwoord: dan of z0 alleen
beftemtl zal, bliJvo, o sr de Godgeleardea ea den be.
febaafden (land voor den wenscb ter vervulling van bunue
boiderzgdfebe behoeften te dienen. Vale Btjbelgenoof-
fchippcn hebben zich reeds met he: gevoelen der Erlanga
fche Godgeleerde fskolreit vereenlgd, en door eeoeo
zeer ruitren aankoop en üitdeeling dadelök hunne over
tuiging nitgefptoken. Ook vno het hier zijnde Evange.
lifche iConfistorle (is de invoering ven deze Bijbclvcrte-
ling doer mzvzr bevestigd géworden. Zoo »ein nQ
esre groote Ondernettiiog velbtagt sn tot den rtlsea
wenachom het Godsdienflig verlangen van den i(jd
te gemoer te kotnen, de aanleiding gegeven. Eeo kapi
taal van veie dnizenden iletke a!iee.n in üe waarde der
"biet (leteotgpe. en dan nog is de pt^s derzeiver niet
boogcr dan de gewone bjjbcia,
Jade est tt.'ea.
GEEST en NUTTIGHEID
der NIEUWSPAPIEREN
in NOORD. AMERIKA.
De Nieuwspapieren hebben daar, gelijk meest overlig
verfcbeldcne onderwerpen die zij, fcjjtend mededeelec.
Een gedeelte van dezelven fchtgft io den geest der Rt.
gering, een ander weder tegen denzelvcn, eo weder
anderen boutJen zicb ontijdig. Met alle d» wapenen
der bartsrogten wordt de vtyand aangevallen cn befrre.
den. en dikwijls is de aangegrepene grondoorzaak
Hechts een voorweodfel tot laster. Befpnrtingenbe*,
dreigingen, ja zelf de laagftc en gemeende uitvallen
zijn het, welke men zicb, ook tegen de vooroaamde
Msgidraatsperfoneo veroorlooft. Nog meer dan over
Staatkundige onderwerpen handelt men, in deze tjjdin.
gen, over letterkundige. Men zal bijna geen blad
vinden, het welk niet jen geleerd artikel over nuttige
praktifche Wetenfcbappen bevat, cd wel in eene, voor
alle lezers verdaanbare, taal. Daar ia geen tak der Lande
huishoukundegeene werkzaamheid, geene nuttigs
kuost, rot wier volmaking niet Je opmerkzaamheid vaa
doizendes getrokken wordt. Geeu dag gaat voorbjj,
op welken niet de uit alle de deelen in dit Vereenigde
Staten, opgefpoorde ervaringen,zo.daracbterhoudenheld,
medegedeeldof in bet werk g.ltelde beproevingen ca'
ondernemingen, mer derzeiver gevolgen bekend gemitkt
worden, op dat dè aanwending daiRvan, ook in andere
oorden, kas beproefd wordeq. Andere leerzame opgtv
ven verklaren natuurvetfchfltifelen (lellen bet bfjgcioot
onoverwinnelijke hinderpalen 1. den wegto vestigen
te geigk do opmerkzaamheid op de. bekenden, of mo>
geljkeo, weldadlgen of fchadeigken Invloeden werkino
gen van zoodanige verfchijnfeleo, Uitvoerige beriga
ren over de ooderwerpeo van de Gengrapfaie eo Natuur-
löke Sefchledenis io de Veraenigde Staten maken ds
Amerikanen met bun Vaderland naauwkeutigerbekend,
en leeren hen dagelijks in hnooe bergen, bosfeheng
zeeën en rivieren nieuwe febttten zoeken eo vinden.
Met ddo woord, ie eeo blad, hetwelk jaarigka Hecht»
vijf dollars kost, eo wekelijks, Hechts eenmaal, ver.
febijor, en tfus, jasriQks in ztJne twtf «o v-yftig num«,
mets, vindt de j Amerikaanbuiten de hem behoefte
.e—.,.. xOode St„tknndtge bcrigteo. eenen niet
minder rijken fchac vao leerzame en oDfrfgê~~ber(gten
dan miafebieo zes of acht wetenfehappeigke Journalen
in Enrops bevstten. Vergeefs zal mes het ontkennen,
dat de verfpreidiog vao eene zoo verbazende menigte
van nuttige kundigheden luid getuigt van de nuttigheid
en het aanwezen ecner mededeellog san de óndeeiigen
inwoners der Vereenigde Staten. De wars befchavi.g
voor bet praktifche leven der Amerikanen fcbtJnt zich
boven dat der Europeanen re verheffen, es dezen voor-
ring hebben lijnaast de eerde Scholen der opvoe
ding, bet meeste te dsnken aas de voortreffelijke in-
rigtlng en ilgemeene verfpreidiog hunner nieuwstjjdic-
geo welke t» gelijk de eenheid co zuiverheid der taal
bevorderen, zoowel als zö" de wetkzaamfte ufiddeleo
zijn tot fpoedige uitbreiding der nieuwe uitdrukkingen,
met welke de voortgaande befebaving de taal verrijkt.
Van hier fpreekt men te Miefouri, als te Delaware, ee
aan de KinsdiCche grenzen,sis san de golf va» Mexico,
HAITI.
Een Reiziger, die onlangs, dit eiiind bezocht beeft;
fchnt het geul der Inwoners op 500,000 Negers en
20,000 Mulsiten, zonder diegenso mede te tellen, wel.
ke bet voormalig Spaanfcbe gedeelte bewonen. De Mn.
latreo vormen, door bunne werkzaamheid en huoco
kundijbedet, een foort van Jrlitokrath, en hebben de
beate Staatsambten in hinden. ZQ baten de Negera
doch zö zijn te nuttig, om ter zijde gefchoveo te wot.
deo. De zeden der Mnlatten, de aiezieoHJkfte Inwo
ners van alle de Heden evenaren tamelijk die der Frss-
feben. Het zijn de vrouwen, welke zicbboofdza-
helijkmet de werkzaamheden bemoe(Jen, en, over
het algemeen, ooderteekenc» z() alle rekeoiogen en
ontvangbiljettendie tot baar buia behooren. De ia-
woneresfen van Halte bezitten het gewone zwak vam
bare kunne, eene verbazende neiging tot opfebik. Eeoe
eeltige Dame bezit. fomtiJJs honderd Sbawlen vao Ma
dras, e» dertig of veertig kleedjes. De Negers,
welke in 1de freden wenen, zijn meestendeels tmbaebts. j
lieden of dagiooners. Men moet ben goed betalen, e»
Het vervolg 4< Sant ven dent Maat.)
