A". iSi6.
LEYDSE
0
te
Woensdag
XANSPRAAK van den Commisfarh Generefitl
provifiontel belast met de zaken der Hervormde
Kerk enzbij de opening van de Hervormde Sy
nodale Vergadering gehouden te 'j GraVenhage
den 3 Julij 1816.
Hoogeerwaarde hooggeleerde Heer en 1
Pleetig en belangrijk is dit oogenblik, waarin»
na verloop van twee EeuwCn het algetneen Sym
node der Hervormde Ncderlandfche Kerk ander
maal vergadert.
Te mi Idcn van den Tachtigjarigen Oorlog, van dien
Vgrootfchen ft ijd voor Vrijheid en Godsdienst, vergader
de het eerfte Nationaal Synode; om de drie jaten, zo
bepaalden het de toenmalige verordeningenzoude het
zelve weder worden bijeen geroepen; dit had echter geene
plaats. Eerst nu, di bijna tweehonderd jaren, mag dit
gebeuren; zo bepaalde her de wil des Albeftuurders
Hoe veele en hoe groote gebeurtenisfen kenmerkten het
Verlopen tijdperk! de herinneringen verdringen zich in
onzen geest; Volkeren werden gevormd, en Volkeren
verdwenen. Wij zien den Nederlandfchen Staat ten top
punt van voorfpoed en roem verheven, trapsgewijze in
jmagt en welvaart verminderd, ten prooi aan binnenland-
fche partyfebappen en buitenlaijdsch geweld, vernederd,
uitgeput, vernietigd. Wy hadden geen Vaderland meer.
Maar de Almagrige gebood, de duisternis werd licht.
Hij verbrak den ftaf des Dry versfchonk ons Vaderland
cn Koning.
Wie onzer had in die dagen v*n ellende cn flaverny
toen ook voor de Hervormde Kerk, deelgenoote van de
Vernedering en van het oogeluk des Staatsde toekomst
•en zo donker en treurig vooruitzigt opleverde; wie on
zer Mijne Heeren! had zich toen de mogelijkheid kun-
nert verbeeiden van eeoe Nederlandfche Kerkvergadering,
uit aVe Nederlandfche Gewesten, ook uit die, welke
leeds zo lang van ons. waren afgefcheurd, te midden van
Tust en vrede onder de gelukkigfte vooruirzigren tot
het voortreffelijkfte einde bijeen geroepen door de ftera van
eenen geliefden en geëerbiedigden Koning afftammeling
der doorluchtige grondvesters onzer burgerlijke en gods
dienstige vrijheid. Bij de menfehen was dit onmogelijk;
liet is de-vinger Gods!
Ja, in veel gunstiger omftandighedendan ééns onze
Voorvadere.D aanvaardt Gij, Hoog - Eerwaarde Heeren 1
uwe gewigtigc taak. Toen omringden hen de verwoes
tingen dus Öorlogs thans genieten alle Volkeren van
Europa den onfehatbaren zegen van eenen algeraeenen
vrede; toen fchokten binnenlandfche verdeeldheden on
zen pas gevormden Staat, thans is er geene partij dan
voor Koning en Vaderland; toen beroerden Godgeleerde
twisten met alle derzelver verderfelijke gevolgen-, de
Kérk, en leverden de hoofdbezigheid op voor de Natio
nale Kei kvergadering thans kan dit Hoogwaardig Syno
de1, gelukkiger dan bijna alle de Conciliën, in den loop
van r,o vele eeuwen gehouden, den tijd.geheel wijien-aan
edele en nuttige werkzaamheden ter bevordering van de
ware belangen des Christendoms, en ter uitbreiding van
het rijk van waarheid en deugd. Van U toch wacht
de Hervormde Kerk dc voltooiing harer nieuwe Kerke
lijke inrigting door wijze verordeningen welke den
veranderden uitwerdigen Kerkvorm vruchtbaar kunnen
lïj&ken voor Godsdienst en Zedelijkheid.
En in dezen gewigtigen arbeid kunt gy Mijne Heeren!
vrij en onbelemmerd werkzaam zijn door geen andereu
lastbrief gebonden dan door dat zelfde algemeen voor-
fchrifthetwelk by het algemeen reglement op het be-
ftuur der Hervormde Kerk aan allen gegeven is die in
onderscheidene betrekkingen ..met het Kerkelijk beftuur
belast worden: De zorg voor de belangen, zo van het
„Christendom in hèt algemeen, als van dc Hervormde
"Kerk in het byzonder dc.handhaving harcr leer;cie
„.vermeerdering van Godsdienstige kennis; bevordering
van Christelijke Zeden de bewaring van orde en een-
„'dragj; en de aankweking van liefde voor Koning en
„Vaderland.'' .Zie daar de verhevene en beminnelijke
pfigten, waartoe boven allen, Uw Hoog-Eerw. als uit
naam ciejr gebecle Hervormde Kerk, geroepen wordt.
Gaarne, JVJ.ijoe Heerendaarvan ben ik verzekerd, zult
gij mij willen vergezellen, in eene korte ontwikkeling
vaji dez.e. algemeene voorfchriftenmet toepasfing op de
werkz^-mheden uwer aanzienlijke vergadering; voor U
in .wier harten alle die grondregelen gegraveerd zijn, is
dezelve, geheel onnodig, maar zy voegt bij deze belang
wekkende plcgtigheid en ik verheug my als het ware
ook in uwen naam en in uwen geestte mogen fpreken.
Be zorg voor de belangen van het Christendom in het
algemeen ftaat aan het hoofd der opgenoemde pligten.
De geest van iedere eeuw heeft zijne heldere ert zijne
donkere zijde; onder de bijzonderheden, welke de onze
voordéelig onderfcheidenis de vereeniging van welraee-,
nsnde, fchoan door verfchillende namen en verfchillende
begrippen van eikanderen anderzins verwijderde Christe
nen tot het groote doel, de verbreiding en de verdedi
ging des Christendoms. Dank zij den God en Vader van
onzen Heer Jezus - Christus l die in deze vereeniging het
beste wapen gefchonken heeft, tegen de aanvallen des
ongeloofsBooit zo geweldig en zo openlijk, dan in de
dagen welke wy beleefden; maar ook nooit met zo veel
mannelijke kracht en overtuigende klaarheid te keer ge
gaandoor de opregte vrienden van het.Evangelievoor
wien tevens het dcelgenootfcbap in dezen edelen ftrijd
h<*t meest doelmatig middel is geworden ter bevordering
van Chrfstelyke broederliefde. Zo beftuurt dc Opperfte
•Wijsheid ook het kwade ten goede en vestigt bet Rijk der
Waarheid j&el'fs door de banden van deszelfk beftrijders.
De voorgedragen pligt zou eene wonderfpreuk gefche-
net hebben 1n vroegere eeuw, rhaus is de weg gebaand,
DRfn behoeft Hechts voort te gaan.
Ma'a.r deze broederlyke verdraagzaamheid de vrucht
Vit» verlichten ijver inden dienst van onzen gemeenl'chajv
peliiken, Heer, is geheel onderfcheiden van die-laakbare
uavcrfchilligheid omtrent de waarheden va« den
Dó. -1
- 'Z
o i:
aj
t
COURANT.
z
ii 2
D E N
JULY.
Godt<
tj
-o-=
0 c
°8
V.
6.5 E
i.3
■SfiJ!-0 IT"?
-
- V u* c.i
a c ..3 x C -ij
5 -O - -§ s -5
C3 :g -is O v. 41 M
5&S* 2
ex u c 2» - O
-C «V
w •,°a>^S*aoc'S- o<i>ja;--
D mS-S y-S -a!-
c* U 4- -j- n O
3 c o; S; 2 o -a
C
5 5
T
a>
'iO -
a
Sü r
•5
CL. S
O
T3 v.
-Mill;
dienst, welke het nöodwéfidi'g gevolg is vanlosfe en wan
kelende beginfcls. Gij, Mijne Heeren «zult met de
zorg vo«»r dc algemeeue belangen (les Christendoms de
zorg paren vóór de bijzondere- belangen der Hervormde. Kerk.
De vriend des vaderlands kan en mag bijzonder de aan
gelegenheden behartigen van de Stad zijner inwoning; de
vereerder van Christus kan en mag bijzon-der de belan
gen behartigen van het Christelijk Génootfchapwelks
kenmerkende leerftukken en inrigting het meest met zijne
overtuiging overeenkomen; maar van de Hooge Kerkver
gadering, welké dezelve vertegenwoordigt, moet de Her
vormde Kerk zulks als een eerfte pligt vorderen*.
En vermeerdert de voortreffelijkheid eener zaak derzel
ver billijke hoogfehatting zo rooet de NedeHandfche
Hervormde Kerk ons te dierbaarder zijn naar mate zy
zich van andere voordeeliger onderfcheidt.
Met den geest des tyds voortgaande-, hebben derzelver
Leeraars zich den naam van Leeraars der Hervormde Chris
tenen meer en meerwaardig gemaakt; zich verrijkende
met de fchatten van kennis, en vooral met de vorderin
gen in taal en uitlegkunde, welke aan de laatst afgeloo-
pen eeuw, alleen door blind vooroordeel kunnen ontzègd
worden. Nooit was er welligt een tydftip, waarin onze
Kerk ou zo vele Mannen van kunde talenten en ware
verlichting heeft kunnen roem dragen dan het tegen
woordige. Maar van den anderen kant heeft ons de God
delijke Voorzienigheid behoed tegen de rampzalige ge
volgen der buitenfporige zucht, tot het nieuwe en vreem
de, welke oDder den innemenden naam van verlichting
in fommige Landen en in fommige Kerkgenootfchappen
doorgedrongen, dc gevvigtigfte en troostrijkfte waarheden
van den Godsdienst ondermijnd, Christus uit het Chris
tendom en God uit den Bybel weggenómen, en eindelijk
een ijdeI_kracbreloos en fteeds afwisfelend ftelfel van
menfchelyke waanivysheid in de plaats heeft gefield van
het Goddelijk Evangelie.
Geloofd zy^ de naam van Onzen Heer! de Leeraars der
Hervormde Kerk gaan fteeds meer en meer met vaste
fchreden voort op den veüigen middenweg, waar de be
minnelijke nederigheid den waren wijzen fteeds geleidt
om dat juist z$n voortgang in grondige kennis hem méér
en meer doet gevoelenhoe veel hem ontbreekt. De
Christelijke ootmoed beveiligt hem zo wel tegen den
dwazen eigenwaan eener. beperkte fchoolgeleerdheid of
trotfche dweepzucht, die hare eigendunkelijke uitleggin
gen en. bepalingen, als onfeilbare waarheden opdringt;
als tegen de nog misdadiger aanmatiging der valfche ver
lichtingwelke de vonden harer ingebeelde feberpzinnig-
heid wil doen gelden boven Goddelijk gezag.
Tegen dqze onderfcheiden uiterften waarborgt ons de
handfiaving der Hervormde Leerwelke geen gezag eer
biedigt, dan dat der Heilige Schrift, maar ook dat gezag,
zonder beding of uitzonderinglaat gelden als -den vol
komen regel van geloof en leven.
Door de ondervinding voorgelichtZult gij Mijne
Heerent de zuiverheid dezer leer door den eenigen goe
de,n waarborg verzekeren; namelijk door het vastftellen
van in.igtingen, gefchikt om den waren christelijken geest
in Leeraars ep Gemeenten te bewaren en te verfterken
door de vermeerdering van godsdien/lige kennis..
In 'de eerfte plaats zal uw hoofddoel zijn, om idoor
verordeningen op het examen de Kerk te beveiligen tegen
ben die zonder toegerust te zijn met de vereischte kun
dé én bekwaamheden zich tot den eerwaardigen ftand
van Lecraar onbevoegd trachten te» verheffen. De Her- 3 -
vormde Geestelijkheid moet eenen kring vormen van
achtbare Mannen, op.wier kennis, wijsheid en- gods-
vrucht, d"e KerK zich veilig kan verlaten.
In de tweede plaatszal uwe zorg zich uitftrekken tot
de gemeente zelve; doelmatige bepalingen zullen aan het
Godsdienstig. Qfidcrwijs de rigting geven, we+ke onder den
Goddelijken Zeeen meest .gefchikt is om Christenen te
vormen; niet Hechts dien beerlijken naam dragende, maar
ook bekend met derzelver beteekenis die va-n dc hoofd
waarheden en pligten van den Christelijken Godsdienst
gezjndc er» heldere begrippen bezitten.
Het Synode deze hootd - vérordeningen bepaald ,heb-
bónde zal voorts, zo met betrekking tot dé-uitoefening
van den openbaren Eerendienstals andere aan h*zelve
bij bfit ajgenje.en Reglement opgedragen' onderwérpen de
bepalingen kunnen vastftellen, welke aan hetzelve, na
bedaarde en onzijdige overweging met de otnftandighe
den onzer Kerk meest overeenkom'lig zullen voorkomen
om den echt Chris.telijken geest te verfterken en zuivere
Godsdienstige kennis te Vermeerderen.
Gy zult reeds in deze uwe zitting doeö al wat thans
kan gedaan .worden en verder ai dat gèen voorbereiden
waarvan de.voltooijing moet worden overgelaten aan vol
gende Synodgle vsrgaderingen van welker geregelde jaar-
lykfche bijeenkomst de Hervormde Kerk, door de bepa
lingen van het algemeen Reglement, is verzekerd.
Onvruchtbaar zoude echter alle kennis zijn wanneer
daar mede niet gepaard ging de bevordering van Christe
lijke ZedenBefchouwden bevarens onze eeuw van
de verlicht? zijdeten aanzien der zedelijkheid -hünneh
wij derzelver donkeren kant niet verbergen. Het moge
dan waar zijndat het meer opentlyk bedrijven der on
deugd dezelve thans meerder doet in het oog vallen dan
in de dagen onzer Vaderen-, en dat althans fommige oft-
deugd'jn ook toen meer algemeen waren, dart men zoude
.-vermoeiden, fchoon door den fluijer der geheimhouding
bedektzeker is het toch, dat reeds dit opentlyk ver
toon een algemeener zedebederf kenmerkt, en dat de
koele onverfchilligheidwaarmede de uitwendige eeré-
dienst door velen, zelfs door fommk-e anderzints ach
tingwaardige menfehen behandeld wordt, te duidelijk
den verkeer en fmaak en gewone denkwyzC onzer eeuw
bïwijst, iiin door eenig vernis ie' kimr.en bedekt worden.
En wien kan zulks verwonderen? Oorlogen en Scfcaisbe
roerten oefenen meestal e-.n ongur.stigert invloed uit 00
de zeu.fiykhii.1 wat moe-t dan niet de verierveiKlë
Het vr.rvoig op de ka-.i Van 6c$e
Gc o „-jo.
j -2 c ot-rt rr
C O J f n 3 - J
t. R 2) ~v— •-?
c
c M t
O O O «V
.Se o .w
o - O ,«3 1» V,
L,
S O S sis 3 s
ijsSoS^sS-j^-s* :t|||
r g 3 O O
O UJ: e a>
-£ •SSÏ'-t
lis'SSïsS
.t«ï
g3ü
0 t «y G S
fe-
rO -o ui O
r. .(an O
•- r: .2
2 "o
53 SSséa
- - M
ir
JJ V.
U^'CJ o
8 S J!
yj V- C N
o
bi
bfi^ -
1-g 8^8^13
N* <U
c <u .s
U c
t*o_
ss -a,
-a 1
-a
JU SS
bi-"Q t3 T
G <-1
beo u
*2 .cn
S p o>
s-s^s-.S-Ss'S
J
k
o o o
T3 N bO
G u.
ur; o s
o.= ;§15>üüSsü8gs.5.,£5.
- 1 5
-.5 2; 0
g ta» -ei K3 0 rr
<,s0CJ^S '-3'cei^
S c aj w
-B
t,ar'»yCCCc:Ic
rv>*:ro
S s J
G. 3 S
c g js
CJ c - •- c
g -a G O x? O
G gj .q 01 bf ii
-M 4>
K
O A
■£•5 e
O.
C3 c
13-u3
'SJ
rr. c -r*
if
A" 0 0 I
<U I- CJ
w ba c c _rr
C t, C O'-iraXG
VcM
GC3_
>N-S*S
.2? S 1
O .tT 'Z
II O Q
z-v
<y n
U O
5 ril'
-
T3 n G
0 n 4
<y rt T
«J M C 3 O,5*Ö"cj c"
«- x! u r: sa "o o c c;
y"2oO -=of_ ccSj3
?..ÏJ=S>o2iu~ïu
c O
"o I m --13 c u
0 .2 J= 2
g 5 T-%
-o M-o -J ~z dS
C i_ t? l» «-*
W - r; CJ N N v <t>
3 I. j u G
c-«3G O TT bC w
- sis»-" 5.g S **2 S
S 3 S •- -8 O51 g 8 u
S;S - 5 >.«-3-a> 1*2 c%a
o 'J ca aj m a 7. .j.'Cra
- O 1»
SSin>>-c jïa
5US -Ü-3Ï
bn cs
bflXJ
cn T-
n a «- 1
<0 •u
u qj
(10-*. ej
o S^r,be
ba a 2 1
c <u t_
>Üa 5 E'"
.5 s s - o
e TT SC
O-* S
a ba-*1*
f 13 C J4
2 a> o» - 3
Z c o -
ÏT TJ *r» o
2 %z a g
E o o
C
o r
f 3 3
rz O G O 'O
oxj o v -3 ba
--£51 S £"S - c s
>1 a's S3": e
s c -G 2 o
G-OSC^ o C-^u-Cw
SO- &~3
a a J
r. W 7. -
d •- G &o
S» o .55 'r
n °3 o -a
- sa as
r- - 5 "O
1 HJ
rl O a HI->
"T U 0 3
•O <u G.
c G
fisl-'
a <u r- 5
«3 -a c cd
^3 '3 U G
C :o s
"5 S-B'B S
M 2 T S
O 3-,jU
*a o «j»
T3 C v w
13 =-5 cj
bij j.
r 6C 5 .G 3
03 33 >- tX>
bJJ 13 CJ OJ <U
"£-2 S
03 d? 0J O» bO
03 03
°5SHE?
•SJ n w g a L-*
T3 w rt - 03 u-
a
tT o
SEȕ
v «T3 .2 T 0
e p i C
■St. 43.21 I ~|aJf
T5 bo
B
na G ^"^>03 a«-cc
P ;c? - -> 4- 'Z 0 P
oV. e c
