f
L EYDSE
N°. "114
A8. 1B14.
WuraST.
DEN 23 SEPTEMbEt
S P A A N S CI I -AMERICA*
BUE&0£-AYRES den 23 Junij. De Stad Monte-
video, federt bijna twee Maanden ter Zee geblo-
qaeerd derzelver maureji hard .gedrongen..door
êenc Herke magt, en derzelver Invvoonera door
honger tot groote bejiaauwdheid gebragt, zonder
eenig vooruitzicht van onderftand uit Spanjen heeft zich
op den 23 dezer bjj Capitulatie, aan de Regeering van Bue*
nos-Ayres overgegeeven, op.de volgende voorwaarden:
I. Het Garpifoen zal met Krijgs - eer uittrekken en krijgs
gevangen blijven 2. de bijzondere eigendommen zullen
gerefpecteerd worden; 3. alle Staatkundige gevoelens zul-
len vergeten, worden 4. er zullen geene,buitengewoonè
'belastingen worden geheven, en by de heffing der gewoo-
ae zal de Stad worden aangemerktals eenig ander gedeelte
varf de vereenigde Provincie; 5. de Kapitein Vigodet zal
vrijheid hebben om met de Corvet Mercurius naar Spanj^n
te vertrekken; 6. algemeen Pardon voor alle Deferteurs.
Ter getrouwe naarkoming^ van dit verdrag-zijn Gijze
laars uitgevyisïeld.De vrugten dezer overgave zijn ruim
.6000 Geweerenomtrent 500 Hukken Canon van allerlei
caliber, en daaronder yeele metaalen,, met eene onnoem
lijke menigte Krijgs - en Scheepsbeboeft;en.
De val van Monte- Vidéo wordt befcfiouwd. als <le
doodHeek van het Monar'chiek Helzel in dat gedeelte yan
de waeVeld- ,Het was her laatHe fterke bolwerk,, aan
hetwelk, zo het Hand had kunnen houden., het Moeder
land onderHand gezonden had kunnen hebbenin de te-
genwoordige geHeldheid is het Leger, tot dit befëg ge
bruikt, in Haat om zich tegen Peru te wenden, alwaar
de Limanos, onder Pezuelar eene gezindheid hebbenjdoen
blijken om <3e Bergen te verlaten, en. tegen het Leger
van Buenos-Ayres thans te Ffteman gelegerd, te velde -
te trekken. De aanwinst van zulk eene magt geeft aan
dit, Volk eene beüiste overmagt niet alleen in Man-
fchap, maar in Geweer, Canon,.enz. en zyn de Troc-
pen van het Gouvernement genoodzaakt weder haar hunne
Iterkten te wijken.
_i TALIE N.
ROMEN den 31 Augustus. De Vorst Esterhazy, met
eene buiteagewoorie zending van het Weener Hof bij den
H. Vader gelastis alhier aangekomen. Eergister is hij
dopr den Ridder de LebzelternGevolmagtigd Minister
van Oostenrijk, aan Zijne Eminentie den Cardinaal Pacea,
Pro-Secretaris van Staat voorgeftelden zal morgen eene
audientiet.by den Paus,hebben.. 1
In het RomcinscTi Dagblad van heien .vindt mendat te
Feroiife eene Stad van den Kerklijken Staat een Grijsaard
Jeeft van 126 Jaaren,. zijnde de eerwaardige Pater Albert
de Montautovan het Doorluchtig Genoqtlcliap van Jefus,
Hij is geboren den 18 Mejj ven het 'jaar itSSy, Op den
ia December 170S trad hy in *t Genoo.tfchap der Jefuiten,
en deed daar in zijtje Profesfie dp den 2 Febrhary 1724.
Sedert voorleden Zondag hebben de Paters Bernabiten
der Congregatie van den H. Panlns hét Geestelijk Kleed
weder aangenomen.
FLORENCEN den 31 Augustus. Bij een Decreet van
Z. Exc. de Comtnisfaris van Z. K.H. deri Groot-Hertog
Ferdinand ten oogmerk hebbende om de onzekerheden
van den Handplwegens het vervallen der Wisfelbrieven,
te doen ophoudenwordt provifioneel bepaald., dat de
getrokken Wisfels op ufovan de eene tet de ander?
plaats van, Toscane^ betaalbaar ztjllen zijn op drie dagen
zigt; die van Spanje, Portugal, Zweden, Deenemarken,
Noorwegen, Rusland, PolenEngeland en America, Oip
drie Maanden na dato; dié yan Hamburg, Bremen Lu-
b;ckde Nederlanden en Hollandop t,wee Maanden na
ditovan andere plagtfen van Duitschland en Zwitfer-
Hnd, op 14 Dagen zigt yan Sicilië, Sardinië Malta en
der Jonifche Eilanden t op. dertig Jaren zigt; van de Le-
vantfche Kooplieden, Egypte, en de Barbaryfche Staten,
een en dertig jaren zigtvan Italiëbehalve Toscane
acht Dagen; van frankrijk.en alle andere Plaatferi hier
boven niet genoemd, een Maand na dato.
SP A N J E N.
MADRID den 6 September. De Spaanfche Brigantijn
El'Virgo Kapt. Heinel, den 26 Augustus in 40 dagen
van Porto - Rico. te Kadix aangekomen heeft berigten van
Havana mede gebragtwaar uit-blijkt dat de Generaal
Boves zich deri 6 July meester vair Caraccas heeft ge
maakt en dat des Konings gezach in de geheele Provintie
van dien naam is erkend geworden. Langs dien zelfden
weg heefc men ook tydingen uit Cuba, meldende dat het
volk van dat Eiland in de beste gezindheid is. Het Fre
gat Ei Veirgaiipa was pp liet. punt om naar de. Havana te
vertrekken om Geld naar.Cuba over te brengéndit Fre
gat Hond onmiddelyk gevolgt te worden, v^n El Esme
ralda het welk men van Vera -Crux verwachtte. Den
15 dezer zullen uit de Baai van Kadix rivee Paketbooten
der Koninglijke Marine beHemd naar Vera-Crux en
Ter-ra-Firma, onder zeil gaan. Êen dier Fregatten zal
ook de Correspondentie van Particulieren aan boord nemen.
Hét fchjjnt dat het Reglement van den Minister van
Oorlog, waarby de Vrij-Corplen of Guerillas vernietigd
zijn eenig misnoege? verwekt heeft onder de perfoonen,
die er een gedeelte van hebben uitgemaakt. Z. M. heeft
derzelver vorderingen recht doen wedervarenmet te
gelasten dat de Officieren der Guerillas alle de voorrechten
genieten zouden aan de overige Militairen geaccordeerd.
F R A N K R Y K.
PARYS den (8 Septembèr. Een Courier van Weenen
heeft alhier de eliding overgpbragt dat H. M. Maria.Caro
lina geboren Aarts - Hertogin van Oostenrijk en Gemalin
van Z. M. Ferdinand IV Koning der beide Sicilien Doch
ter van wijlen de Keizerin Maria Therefia Tante van
7. M. den tegenwoordigen Keizer van Oostenrijk en van
Madame Hertogin van Angouiëme op den 8 dezer fnbiet
is overleden in het 63de jaar hares ouderdomszijnde
den 13 Augustus 1752 geboren. Ilaare gezondheid fcheen
in 't minde niet ontdeld; zij had zich in haarvertrek
begeven na zich lang met zaken he/.ig gebonden te heb
ben: in den nagten in de eerde uuren van haren ilaap u
hoorden hare Dames eenige beweging in liare Kamer', en -
op het oogenblik dat dezelve aan haar bed kwamen had
zjj opgehouden te leven. ti -
Onder de menigvuldige verzoekfehriften welke bij de m>J|
Kamer de Afgevairdigden inkomen, is onder anderen dat
van de Eigenaars der fchoone Colonie van St. Domingo t-5
eert der beiangrijkde, en waar over de Commisfie aan "5 2
welke hetzelve was verzondeneen rapport heeft uitge-
bragt bij monde van den Luitenant - Generaal Desfour- v
neaux, die zelfs langen tijd op St. Domingo heeft gediend. eg" 2
De hoofdinhoud van het verzoekfehrift was dat de Kamer -o jï o
derzelver aandacht geliefde te vestigen op hunne rampen-,
en zich den tolk en deh mond zelfs te willen maken van -n
hunne vorderingen, in het belang van geheel Frankrijk; TI a*
dat vertraagingen nieuwe hinderpaalen kunnen voortbren- S
gen aan het herflel van de orde in die Colonie dat er
onderftaaden en Capitaleu nodig zijn, en die niet verkre-
gen kunnen worden, dan met vrijwaringen. eu: zekerhe-
den., welke bepaald moeten worden dat erop bijna al de
Eigenaars onberekenbaar» fchuldvorderingen drukken;
dat derzelver aflosfing wetgevende maatregelen vereis-
fchen om de orde te regelen van -derzelver famenwerking
met de nieuwe voorfchotten welke de.heiilelling van.de -3
bebouwing vorderen dateindelek, het onvermijdelijk 2 g-
nodig is om wegens het inwendig beduur van St. Domingo
zodanige wijzigingen aan te nemenals de tegenwoordige
omdandigheden Voorfchrijven. 3
De Spreker verdeelde zyn rapport in twee voorname c
afdeelingen, en fprak eerst over het groot belang dier Co- g t=
lonieen daarna over de middelen tot derzelver herftel. -g
In zijne eerde afdeeling tooniie hy aan, van welk een jg
uitgebreid nut St. Domingo altoos geweest was en weder
worden kon voor den Staat in het algemeen, eh voor de
Commercie, de Fabrikanten, Trafikanten, Landbou
wers, enz. in het bizonder- In 1789, toen die Colonie
nog in haren bloei was, voerde Frankrijk uit dezelve in
Producten uitvoor zo ver die gedeclareerd waren
voor 160 Millioenen, en veilig mag men rekenen, datrtog
ruim 20 Millioenen ter duik wierden uitgevoerd. De
geheele uitvoer bedroeg alzo 180 Millioenen, en zulks naar
eene uiterst matige berekening der artijkélen j zynde de
witte Suiker maar op 15, de ruwe Suiker op 8, deKoffy
op u Franfche Stuivers en zo alle artijkelen naar even
redigheid, begrootterwjjl de prijzen, door ons thans
voor dezelve betleed., 2 en 3 maal zo veel bedragen. Van
deze 180 Millioenen trokken de Landbouwers, Fabrjjkan-
'ten ..Kortllenaars enz. voor hunne naar de Colonie uitge-
voerd wordende artjjkelen8oMillioenen, en 20 Miilioe-
nen wierden bedeed voorde maritime uitrustingen, die tot D.
de Vaart heen en weder nodig waren; 90 Millioenen n
wierden bedeed aan het vertier in Frankrijk van de Co- na H
loniale Producten en het overfcifot vin dat vertier wierd
nog gebruikt tot het aanfehaflfen van voorwerpen die wij 8 scSs g
bij den vreemden moesten zoeken. E-gS2
Uit dit tafereel maakte bjj op hoe waardig St..Domingo g 5 - g-g
voor Frankrijk was, en hoe ongelukkig het zijn zouzo'
hetzelve die Colonie niet kon bevredigen of in orde bren S o g e g
gen, als waar door men genoodzaakt zijn zou alles wat c-
tot bet onberekenbaar vertier nodig was, elders te moeten JTy U
koöpen; en Frankrijkgebragt tot het daauw vermogen van j; c g
daaffche Kustvaart..ontwöfelbaar tot eene afhanglijkheid ga.
van deszel.fs Nabnuren zou vervallen,
De vraag, die men zou kunnen doen, waarom de klin- "g
kende munt uit Fraokrjjk niet verdweenen isin de
20 Jaren dat men die Colonie niet bezatbeantwoordde «J
hij met te zeggen dat het,vermogen van die algemeen c
erkende en Billijk gewaardeerde balans van handel is ver-
vangen geworden door de ontzagchelijke contribtitien
welke federt den Jaare t8oi geligt zjjn in Duitschland
in Pruisfen, in Holland, in de Hauzeeiledenin ItalicoN
in Spanjen en Portugalen bet verkoopen van Louiiiana
aan de VereenigdeStaaten van America, enz.welke masfa-
van buitengewoone middeien hij niet fchröomde te zeg
gen dat l'edert 12 Jaaren eene itiasfa van meer dan
1200 Millioenen heeft opgeleverd waar door noodwen
dig de nietigheid van die handel - balanswelke hjj niet
genoeg kon aanbevelenheeft moeten yetvangen worden.g
Vervolgens: ging hjj oV,er tot-het ouderzoek der m-idde-
len om de herilelliijg van de Colonie te bewerken, en
verklaarde vooraf, dat het.Gouvernement qog geeneriei c
Oelljge berigten had va« de gezindheden der Hoofden, g
welke het gezach van die Colonie onder zich verdeelen, tï
dat de Dagbladen ten iuidilen hadden uitgebazuind, dat «jna 3
■Martial Besfe eene gewigtige afwendig had gemaakt ten g
voorde?ie van Petion; en het intusCchen zeker was, dat tgdj 0
hij op den 23 February 1813 was-overledenzo als hem g
zelfs door een zeer bekend Generaal was gefchreven. S
Des onaangëzien meende hij Christóphê, Petion Bor-
geilt eij Gouraud genoeg te kennen om ni« te twijffelen
aan hunnen ijver om de Souvereiniteit des Konings te er- —g
kennen. Het gezond gevoelhét welk hjj by dezelve er- "*-0 c
kend had,, deed hijm zulks billijk vertrouwen en dus be- g-a
greep hy dat de Koning zoude behooren verzogt te wor-
den om hun ter belooning hunner onderwerping alle voor- S
deelen van eer en gelden te vergunnen, welke hun toe-
(land ,en die yan de Colonie vorderen. Die, en de ver
dere Bevelhebbers kunnen alles van de grootmoedigheid
en rechtvaerdigheid -des Soüvereins verwagcen; de ge
heele bevolking, kan zich alies van» den Koning betóoven,
die Frankrijk bet GonlUtutiooeel Charter heeft gegeven,
hetwelk den Franfchen het genot verzekerd van hunne
rechten en alles .watderzelver gelukilaat moet uitmaken.
Evenwel oordeelde hjj dat men zich de mogelijkheid
niet moest ontveinzen dat het anders kon uitvallen en
de Koning moest gebeden worden de nodige maatregelen
te neemen om een gedeelte van de Land - en Zeeniage-,
tot het bezetten dier Coiouie te doen medewerken, en
Her verrolt °t dt kant van titci B'od"