LEYDSE
COURANT.
r
I
3
afp-iig-S
I§
1
lè'IIli-S
flèll
lüs
A\ I808
V R YD A G
N O O R W G N.
EXTRACT «if particulieren BRIEF ■eaii
AGGERSHUUS den 11 Jnny. Men weet thans
dat de Zweedfche Armée in ons Land ao,00o Man
fterk was en ondet de Generaals Armfeld en Ve-
gefack ftond. Deze Armée wierd overwonnen en
yerdreeven meteen verlies van naauwlyks 300 Man, waar
tegen de Vyand ten minden 3000 Man verloor. Ónze Troup-
pes hebben verbaazend (noeilyke marfchen te doen gehad,
en waar Zweedfche Trouppes wilden doordringenvonden
zy een Corps vódr zich, dat han het hoofd Jton bieden,
pnze Generaal, PrinsChristiaanbewonderd zulke weêr-
galooze Trouppesen ook deze Zyn opgetogen over zyn
t zeldzaamen moedZyne bekwaamheid, zyn edel hért.
Dus gaat de Noorman vol goed vertrouwenenmet waaren
moed ten dry de. Hy bemint zyn Koning en Zyn Vader-
land niet flegrs uit fchertsen hy is het ook waardig van
onzen algemeenbemindeó Koning Frederik VI. geregeerd
te worden. Zó goe'dïardig ook de Noordfche Soldaat
omtrent zyn gevangenen iszo ontembaar is hy in den dryd.
'Elk Zweedsch'Detachement wierd hem deeds ter buit, en
de Zweedfche Soldaat ziet nu den Noorman met een fchrik
die hem anders niet eigen is.
Zie hiér eenige hetigten over on? Noorwegenby gele»
genhêid dat het nu op he* Toneel dfer Staatkunde eene werk-
zaatnc rol moet vervullen.
Het ia,bekend dat Noorwegen van Zweeden door hooge
én ontoeganglyke Bergen gefcheidenisdat het naarden kant
van Lapland woestynenen overal elders de Zee heeft, zo dat
men het in zeker opzigt els eenEUand befchouwep kan. Het
Land beeft gewigtige Voorthrengfélendoch kan het ver
keer met andere Statten niet geheel ontbeeren. Zelf?
,4e onrtisbaarfte Levensbehoeften brengt het niet in genoeg»
zaame menigte voort. De gronden en het klimaat zyn er over
"*t algemeen te ongunflig voor den Landbouw. Wanneer
ook het vlakke Land al Koom genoeg tot zyn gebruik voort
brengt, bet kan-daarvan niets misten voor Brood, Bier en
Brandewyn ten behoeve des Stedelings. Ook de grondftof-
fen tot Kleederen moeten meestal van buiten *9 Lands ko
men, laat (laan al hetgeen de weelde verêischt. De Noor
man -wordt dus door zyne behoeften -zyne uitgeilrekte Kus
ten zyne voorcreffelyke Havensen zyn Rykdopi aan Hout
Yzer en Visch tot een fterkénZeehandel aangezet, die hem
in betrekkingen brengt met alle meer door de Natuur be-
gunftigde Landen. De voordeeligfte en meUigvuldigfte be
trekkingen had Noorwagen met Engeland, dat aan hetzelve
Fabriek-Goederen gaf tegen Hoat, Teer, Metaal- en Mine-
Taaien by welken Handel Noorwegen altyd voordeel had.
Het ontving zyn meeste Koorn uit het Noordelyk Duitsck-
landPruisfen en Poolenen zou dserwelYzerHoutenz.
willen naar toe brengén maar die Goederen kan men beter
koop uit Zweeden en Rusland bekomen»
Voorheen had Noorwegen een fterk verkeer met Holland,
niet alleen om dat de Hollanders de vragtvaarders der Wte-
reld warenmaar ook om dat de Hollaédfche Zeemagt de
Noorweegfche Voortbrengfelen piet misfen kon. Met Rus
land en Zweeden heeft Noorwegen weinig Handelsverkeer,'
-om dat het met die Landen dezelfde voortbrengzelen en de
zelfde behoeften heeft, en de noodige Graapen beterkoop
'uit Duitschland en Pruisfen, dan uit de Havens van Cour-
land en Lyfland bekomen kan.
Gelyk alle Europifche Staatendus moet ook Noorwegen
tegen Oost-Indien ia de balans verliezen te meer, vermits
men daar alleen Fabriekgoederen flyten kan. De minst
voordeelige handel van Noqrwegen is die met Frankryk
-welks WynenBrandewynenOlieVruchten en Galanrerie-
"Waaren hét byna geheel met contant geld moet betaalen.
De meeste betrekkingen onderhoudt Noorwegen met Dee-
metnarken, ten deele uit hoofde der Regeering, die beide
landen verbindt, ten deele wegens den handel. Deenemtr-
ken zon in 'dien handel tegen Noorwegen .zeer verliezen,
daar niet dan SleeSwyk en Holftein hun overvloed van Gfta-
nen aan lsatstgea. land kunnen afftaanzo niet Kopenhagen
hét natuurlyk pnnt van vereeniging tusfehen Noorwegen en
de gÈwesten der Oost-Zee ware.
Wat de Militaire Grenzen aangaatwelke ook zo veel in
vloed hebben on het Staatsbelang van een Land Noorwe
gen is flegts door Zweeden met het vaste Land Verbonden.
Hoe uitgebreid ook die Grenslinie zy, heeft zy echter niet
meer dan tweeop zyn hoogst drie doortogtenwelke niet
alleen door Vestingen gedekt zynmaar zich ookoit
hoofde van 's Lands natuurlyke ligging, gemaklyk laaten
verdeedigen. Maar (lel eens dat een Vyand doordringt
zo heeft hy nog metgrootezwaarigbeden teworftelen. ledfef
Berg dient den Noorman tot eene Vestingieder bolle Weg
ieder Bergftroomtot eepe Linie vap verdeediging. Hóe
-verder de Vyand komtdes te grootef worden die moeije-
lykbedendoch geene derzelven ftaat gelyk met het be
zwaar, om een Leger te onderhouden in een Land, zo arm
aan Graanen als Noorwegen, en zo fchttal bewoond. Voor
de Noorweegfche Trouppes wordt het onderhoud geiftakke-
lyknaar maate zy dieper binnen *a Lands komenen in
die zelfde evenredigheid groeit de last voor den Vyand,
om Levensmiddelen en Oorlogsbehoeften in een Zo ruw
tand met zich te deepen, zo dat, ipdlen hy geene toerei
kende Magazynen ep de Greeaen heeft, hy weldra tot den
aftogt zal genoodzaakt zyn.
De evenredigheid der Zweedfche .Armée «at de Noor
weegfche is ligtelyk niet meer dan van 3 ut a. De Zweed
fche Trouppes hebben geenerlei voordeelen boven de Noor
weegfche; integendeel zou, gelyk men -nu gezien heeft,
en gelyk uit het bovenftaande blykt, de Noorman het nog
in fornmige opzigten winnéU.
Ook aan Levensmiddelen as Zweeden, naar mate der uit
gebreidheid niet veel rykex als Noorwegen en in de Dif-
triften op de Grenzen zouden de Zweeden na het vertrek
der Vyandgn weinig Voorraad vinden. En zo Zweeden dé
ondernéeming durfil* wagen om Noorwegen geheel onder
't juk te brengen, dati zen bét niet tégen eeri vyandlyk Le
ger, maar tegen eene Natie van Vyanden teftryden hebben,
en al het overwigt, 'tweikZweedennog mogt bezitten,zou
dan te niet gaan door den Nationale* kaat, e«de algemeens
Wtsbcop der aangevallesep.
N*. pi.
k£ N e
O
M ,<J A
9
"Sa
->» I »o M
ill 0
.55 S
DEN
lütv.
m
F.
Ik
4?
I- 0 c
$g.2P"g.
E» -~.Cl «t
3 <0
g g
■*'3
<M
-
ad o
C -M -+> a> 5
Si h* -3 "W W i
«g H&. C
fe c
<li
wfriges - g
S s|
ï-ö ^'S-n31 o
S s-* 8
o «jou a s-J
a S-f S 3
'R^C fc* i,vS - tH
0 9 a co
S o S
C eg]
u 5 ..Sj.ü fa. «I
i fe U .-O
iu Q.E5 a w C? fci. ld
"dl - O 3
2 o.-- «SE-lti
o a
-u
-- i.s 1- j .- -»
Noorwegen heeft .dos in geéaeHei opzigt Vöoj- éfene ijvér- o o>c.a.
weldigiog te lande van dei; Zweetlfchenkant tè duchten de e
d.apperlte en magtigfte Zweedfche Monarches waagden aan c"g J ge
die zyde geene veroveringen, of (lieren er het hoofd. Even Sgw.'s>S
toin behoeft Noorwegen e«ne verove/ing van de Zeezydete.« S
vreeztn; dm voor yv&thorgt bet de ligging zyner H*vens^ 3 'g 7 a 5 3 gw S,
en de ontoegangjykheid zyner Kusten. .^3 9 E~
Men kkn volgens deze opgave dep en militaire g H c 5 '-^§ c
ligging van NoorWegfin ligtelyk desselfs p.gtuuriyk Staats-o 3 c*S
belang nagaan. De vefeehiging mpt Deeneinark^n is voor
dat Ryk van veele waardeten deele wegens deszelfs ver- g a— g."
bintenisfen met de landen aan de Oost-Zee, die daar door -5 '3'S s. S «tte g
meer gemaklyk worden, ten deele wegens de befcherming,d -agra Eg»'
die het ven de Deenfthe Zeemagt te verwagten heeft.
II O L L A N D.
S-.'é-S^SjSflï'
-"da
nHCQ
<u
7 o
1 M O' i
MïbDECBURG den23 July. De Commislife tót de inzs- S.ai 8Sa2 2 3,wS?S -
meling en distributie der Penningen als anders, (er zaaks "O Sis'si3 r"1®
Van den jongsten Watervloed, alhier, heeft een verDag o°< r.2*S> 5-e® ^-g g
Kaarer vetrigtingen publiek gemaakt, waar uit blykt, dat— - *«té o a .oue <9 t- h K -
J fcg G
éo-sj g g
l«3.SS*
Cbehalven bet reeds te yooren aau de Gemeente van Krui- "3
ningeri gè?ondéuej) aan de Gecommitteerden vap Zuii-fieve- 3
land is ter hand gefteld, ten einde hetzelve aan gemelde-g,
Gemeente. ulKcreikeus tót gedeeltelyke vergoeding der be- g
podigde uitgaven voor de reparatie aan bet Kerkgebouw. jc
AMSTERDAM den 2? July. Den 20 dezer vertrok Zyne u
Koninglyke Mijefteit van het Lpó naar Atokemalwaar^
Hpogstdezelve met de uitbendigftè vreugde door de Inge- 3
zétenen i? ontfangen. Afgeftapt zyn de aan 't Huis van .den
Burgemeester van 'Èckheeft Zyne Majefteit na een oogen-
blik rusl; den Land-Drost en Asfnsforett óntfangen ah de-*
zelve lang onderhouden over de Staats-belangen van het De
partement Gelderlandzynde wyders het Departementaal
Gerechtshof en andere Geconftitueerde Magtenby Zyne
Majefteit ten gehoor toegelaaten geworden. m -r
Des anderen daags vroeg bezigtigde Zyne Majefteit dé
buitenwerken der Stad, en vervolgens bet Departementaal
Hofhet welk volgens Hoogstdeszelfs ordre-s tot eene Wöo.
ning voor den Landdrost zal worden ingerigt; voorts dé
Groote Kerk, waarin het Graf is van Karei van Gelderde
heide Catbolyke Kerken, benevens verfcheide andere zp
publieke als particuliere Stigtingeo; Zyne Majefteit heeft
dien zelfden dag het volgend Decreet uitgevaardigd:
LODEWYK NAPOLEfWS doof dé gratie Gods en de
-Conftitntie des KoningryksKoning van HollandCoft ta
ble van Frankryk. rM I-S M'iï-IS»
Wy hebben gedecreteerd en decreteeren als volgt: O 3 o.> 6
Art. 1. De Stad Arnhem zal vóortian als
Oorlog of Vesting worden befchouwd.
i. De Wallen warden tan de Stad overgelaaten
derzei ver onderhond zal zorgen: er (zullen twee
SgSp '-a .5 <s§ -S Sa t*''SA
ij c w aC-» m b W)**: G
"S b -»
v>'*P g M 3 W
"5J c - g O-u O g S.Ï-*.3
c E.2 i. o" iS'é'S.dSS
.SVJM.S.W
»i -o V »»J? 2
fcl'P.i
43- fc fcopQ o
o-s«
S<
jJ vip
4. De Stad zal gehouden zyn te doen wegbreeken het
Kruidmtgazyn dat zich binnen de Werken bevindt.
5. De Stad Zal mede verpligt zyn de Vestingwerkenaan 9 w
de zyde van de Velper Poortdie in Hechten ftaat zyn te to Z g,0 e -i jjrïï m 2 u a
herftellen en te onderbonden.
-do «ft
s£® «B 5 g
zyn met de uitvoering van het tegenwoordig Decreet belast. j'cHyO J» - Z
Gegeeven te Arnhem, den 21. Julyvan het Jaar l3o8eaWD S 0
""*v" 3ai c'S2 u b,S
Sé J> Q o .bt,J'-^iÏ
a 'S.H ,Z2 o S
»n ut s .3ijaj3»»ap«d
g"t'. -£'« .ssf
!W1 ILS.31V.11 VU W WUUW1UUUWU. 2 HE iri Sa S
Onze Ministers van Oorlóg en Binnenlandfcbe Zaaken c
mar do nitnnarinir r/ért lortrouAtlmnnvrliu TlnprPPt VioléCf iW ij f™\ C "7 hC.^
vaa Önie Regeering ket derde.
gtttekcntj
o-nderflond
^geteektnd')
SS-S-s.
8 '8
CD h
LODEWYK;
Wegens den Koning
J. H. A P P E LI US i
Raad-Secretaris,
un t* o— 5, o,»»
volgend Decreetcc ai o,
LODEWYK NAPOLEON, dóór de gratie Gods en deg&° g SlJfQ'^'S o g
Conftitutie des Koningryks, Koning van Holland, Conne-S x Z
table van Frsnkryk.
Hebben gedecreteerd en decreteeren als volgt:
naaa-jecreiarii, 5a 3 M S A
Dtags daar *an heeft Hoogstdezelve ook uitgevaardigd het -5 tg
«Jgoz'êr'
QMÜSZ »t
P S o .5 g 33
CC ad o. g or® - g j
ÓJÏ O 9. 2 O *1
C
W -
-
e P a
Art. I. Dcvóormaals Collegiale Kerk van St. Wolburgen g «2 S 2" J3.5 Si
Is in vollen eigendom overgfegeeven aan de Róomsch Ca r
■o CO -ö
cA OJ OJ
Ca ,gë;s-
I rw I sU&oi
•Q u fcJS
Ïw2'
E>gi c^-
W o u -O
v k v Co O
tholyke Gemeemé te Arnhem.
2. Onze Minister van Eeredienftehizal ons eene Voordrag.
doen, om de nodige Fondfen, zo tot in Orde brengen als q j u -
onderhouden dcrzel.ve te vinden. .'SS e „ïS-o «li
3. Al het geene thans in dezelve Kerk als Magazyri of eé I So -n «j S-"H
Arfenaal ziehbevindt,zalnaarDoesburgworden overgebragt. M «g v o J— '3S 5. .S e
4. Onze Ministers van Oorlog, van Eeredienften, van^f» 'o"o S Êj
Finantiën en van Binnenlahdfché Zaken zyn met de uitvoe-q j»-ï - j?
ring van het tegenwoordig Decreet belast. E#oS So£ S"S O "2
Gegeeven te Arnhemden 24 July van het Jaar 1808, énjÈffiSSE;; *5Sw£4ÏWc,':SS-v v-.S
van Onze Regeering het derde. v, »g «O g cZ S- g g S
geïeekend) LODEWYK. i g J'8 2 Ss 5-Ó I"t«-12
onderflondWegens den Koning^-2 (-1 n J gg cH3>J g- 9
(geteekendy
Wyders heeft Zyne Majefteit twee oer meest gevoraerae S'S <--m a Z s 3 a
Kweeklingen in de Tekenkunst, van het Inftituut l'-dl
Teeken- en Bouwkunften benoemd onder de Elèves dieY. 2j
1WT tP Parva nnrlf»r>rrtrir^ r «ni ?ir»h aMflnr VOOftiaTh',lvlf^rin S hr E 1 l vn
lappér was geweest, iyn verftand.nog volkomen magtig is j,
en gezond fcheènen denzélven een Pènüéen toegeiego
iviin f 400- JaarlykSf 1
Zyne Majefteit vertrok dta 22 dezer van Arnhembe
zichtigde de Dorpen, Elden,, Drie!, HetetcnRandwyk*
OpheusdénResterenLyndên, Wiel; Maurik, Ryswyk*
Ravtnswaard, Bnarett; Buur-Malfem en Gelder-Maii'em
den hagt pasfeerende te Nerynen j by, den Barön.Van Aylva,
HóngstdezelVe heeft zich op weg naar dén ftaat en welvMtg
der onderfcheidenéPlaatfen geïnformeéid, eenige E.opmfchï
.-Óp Gefeférmearde Kérken b'ezigujjd, Te Buur-Maffes*