LEYDSE
W* 9° 2
COURANT
af
s £!£*!.-> £3
DEENEMARKEN,
s.etëS
A\ 1808.
WOENSDAG
DÈRDÉ VERVOLG en SLOT van het
RAPPORT van Zyne Excellentie den
Minister van Binnenlandfehe Zaaken aan
Zyne Majefteit den Koning wegens de
opxnbaare ten-toon^ ftelling van de voort-
brengfelen der Folksvlyt,
PHYSISCHE CHEMISCHE OPTISCHE IN
STRUMENTEN MICROSCOPISCHE VOOR-
WERPEN, MECHANISCHE MODELLEN,
ÜURWERKEN EN ANDERE NIEUW
UITGEVONDENE OF VERBE
TERDE WERKTUIGEN.
Tot de Wetenfchappenwelke door deHollandfche
Natie het meest beoefend worden, heeft, van
alle tyden, de Werktuigkunde inzonderheid be
hoord "getuigen daar van zyn de verfchillende
zo verbeterde als 'nieuw uitgevondeneWerktui
gen welke in dit Land zyn vervaardigd.
Ook nog tegenwoordig worden hier verfchillende Kunste
naars gevonden, welke, in hét maken en zelfs uitvinden
van onderfcheiden Werktuigen van dezen aard, byzonder
uitmunten, zoals ook, dooreenige van dezélvende voort-
breagfelen van hunne kunstvinding en vlyt o'p de ten-toon-
ftelling zyn ingezonden.
J. H. Onder de IFyngaarJ Canfiuste Delftis de Op-
rigter van eene belangrytós jftbryk in die Stadaan welke
hyin navolging van Boultin en Wattin Sohoby Bir
mingham eene zeer groote uitgebreidheid heeft trathten te
géven.
Alle Inftrumenten niet alleen, maar ook allerlei foort van
verfieringen Militair - Wapentuig Knopen gelyk ook
Muzyk-Inftrumenten, worden daar vervaardigd.
Van meest alles wat in dezeFabryk wordt gemaakt, zyn
«enige ftukken door denzelven op de ten - toon - ftelling ge
plaatst geworden.
Men heeft daar, met een byzonder genoegen, geëxpo
neerd gezien de phyflfche, Qptifche, Chemi.fche en Ver
loskundige Inftrumenten, waarvan de voörtreffelykheid
door kenners wordt geroemden waar onder uitmunt een
Gazometer van de vftiding van den Ridder van Marum
een groote Luchtpomp, en Elektrifeer-Machine,van-3ij
duimbeiden naar de laitfte verbetering van denzelvende
Machine van Atwood, voor de vallende ligchameneen
Chambre Obfcuureen Zonne Microskoopvan eeqe nieuwe
Conftrudtie verfchillende Achromacifche Kyfcersen efenige
Sllkroskopcn van ouderfcheide grootte.
Wenfchelyk zoude het zyn wanneer men dezelfde zeker
heid van juistheid en vóldcening, in hetgebrUtk, orhtrent
de.Mathematlfcbe Inftrumenten hebben, en ook aan dezel-
yen dat getuigenis geven kon.
De Modellen van Verguld - werk in het vuur zyn ®et Veel
fmaak gemaakt en fraai verguld.
De Commisfiewelke hier zoo wel de verdienften vau
dezen Fabrykantmet opzig't tot de hier voren opgenoemde
Inftrumentenals de uitgebreidheid en belangrykheid dér
Fabryk zelvebyzonder in aanmerking fchynt hebben
genomenheeft aan denzelven dm Gouden Eerprys toege
wezen.
Niet minder belangryk zyn de verfchillende Modellen
welken J. Duifterte Rotterdam, van door hem uitgevon
den of verbeterde werktuigen welke zoo vele proeven van
zyn vindingryk vernuft opleveren, heeft ingezondenonder
deze zyn inzonderheid 3e opmerking waardig gevonden:
Een der nienwfte Stoom-Werktuigen, met onderfcheiden
nieuwe Uitvindingenen eene applicatie van de kracht van
dezelven op verfchillende Eabryken.
Eene vyfvoüdige Sroompotgefchikt tot het neemen van
Broeven.
Een Molenwaar van de Zeilen door de kracht van den
"Wind op- en afgerold worden.
Een Molen van denzelven aard, door den Maker op eene
meer eenvoudigerwyze gefmatkt.
Een gegooten Zaagmie» - Krukdoor hem uitgevonden.
Verfchillende foor ten Vin Pompenvan dubbelde werking.
Da Commisfie heeft begrtepen den yver, de bekwaam
heid en het vernuft van degen Kunftenaar, met diftinclie te
'moeten vermelden, en heeft aan denzelvea den Zilveren
Eerprys toe ge wee zen.
A. Nistette Amersfoort, heeft een Model van eeue
tuorindende. As op de Ten to on ftelling geplaatst, welke,
van zvne eigen uitvinding zynde volgens daar by gevoegde
Certificaten, in hét groot volkomen aan het oogmerk, om
ep die wyze het fpoor van een Rydtuig breeder of fmalder
te msak'en beantwoord.
Aan den Uitvinder en Vervaardiger van dit nuttig Inftru-
ment is door de Commisfie den Zilveren Eerprys toegewezen.
Voorts heeft Stipriaan Lutspiuste Delft, Proeven van
den Bathometer ingezonden. De uitvinding van dit Werk
tuig, fchoon merklyk verbeterd door denzelven, is niet
geheel nieuw, en de werking van dezelve op Zee nog niet
genoegzaam beproefd.
Het is ook uit dien hoofde, dat de Commisfie heeft be-
gtécpen zich te moeten vergenoegen met aan dezen, in meer
d>n ien opzigf,verdienstlykenen door nieuwe uitvindingen
beroemden Geleerden den Zilveren Eerprys toe tewyzen.
Deuitmimtenheid der Microscopifche Voorwerpen, wel
ke door A. Tpttaar en Comp.te Amfterdamworden ver
vaardigd, is door geheel Europa bekend, en die, welke
deze Kunftenaar op de Téntoonftellirig heefc ingezonden,
hebben de bewondering def Kunstkenners naar Zich getrok
ken gelyk ook door de Commifise aan denzelven den Zil
veren Eerprys is toegeweezêfl.
TtT-.vjl dezelve, nip hoofde van de bekwaamheid van den
Werkman, en deszelfs gefchikttefd ommeer nuttige Werk
tuigen te vervaardigen, vermeend heelt Eervolle melding
te moeten maken vaa A. A. Ktmp'e te Utrecht,, die eenen
zeer poe de Seconde Repetitor op de Teatoonftelling heeft
gehtagt.
ARME X - iflilGÏ 1SGES.\
Eindelyk zyn er onderfcheiden Ihrigtiugen in verrchillen-
dePlattfeni voor de Araén-geweesr,- tvtl ka dé Vodrt'nreng-
-
PS
«fe
"O N b-
h O S" r v< t ,v>
k a y V,
aSer 3
U, "tóe: «s
-.-mc R|II2
r;«;« «Sï
HoSs-bü
u 3
"S'f'k3 a g
C S 1" u J' r
r. iT
«P r O
ej**
c
O, u. V 0
CE JU A» ITT
P 1
L
F."
OEN JütT.
►J o s >*;*-< s s
'fy'j CC» RW
fa -S
p -Tg Ë°-«
P r- U «1
O
S 6
ti c S
a> ofe
5».
fcto ÏS 'l*
s: c, p
eïtb
felen van derzelver werkzaamheden ©p de Téntoonftelling ,5 tu f
ingezonden hebben. «Si'ï
Een ieder heeft deze pogingen om dp Bedelaars tot nut',
tige Leden der Maaifchappy te maakenmet byzoudere deel- 2 S O
neemiog,gezien..
Deze voorbeelden, en de overtuiging, dat niets meerge-a P
fch'ikt isom de bedeiary uitteroèijeaen het lot dier On- g c g
gelukkigen te verbeteren, dsn dezelve aan den arbeid ts
gewennen, moeten tenkraebtigften medewerken, om-dier o.5,~J gsSf
ffnltilri» téiriuriiiffAn nritr ftrt .am'.frt1 PThsrlAn rft nn'ftfi*n t. r H Cj t -O
2- y wQ (J
•*- c- O .O XE C i\ QJ
C c r O £.0 ECS
■O O -V- C Za&
6jc W MT
oSfi'£e»^iy. J
SQ C-VO*"* x
cÉhü
cEoa
p j.t! r./jj,
-gelukkigen te verbeteren, dsn dezelve aan den arbeid te 5 S-^8co
- cc
gelyke inrigtinger ook op andere Plaatlen te doen ontftaan. .5 c a*1 f fsë 5 ^5
De Commisfie beeft nietnagehaten te verklasren, d«tzy,g5-feS 5 °iz §•■- g
1 nsstiuckenricr app ramiiteerd ra hehhen her peen daar van n q - 0
na naauwkeurig geëxamlóeerd te hebben het.geen daar van ene -S-ë Se»
op de Tentoonftelling is iugezandenmet een byzonder J e Ka.~ I® Sï*"
noegén heeft bevonden, dat deze inrigti.r.gen, inalle.opzig--^ eT> o ft* go.al.5,o4»
tenwat de vervaardiging der daar gCiiiaakt wordende Goe-5 .cig 2 u Jï-r
deren betreftaan derzelver heilzaam oogmprk beantwocr- ïSP 2-?S
den en het is dok uit- dien hoofdedat. zy begreepen heeft '"eg g SsS"^S-§>'s fe oJ
*- maaken van 55 "Tij "'"H0 I'S g
onder ande-o-g S Os -2 0,3 T. g g 8
aavhpefrc-pftv o-c'0 P P V .rt
by haar Rapport Eervolle melding te moeten maaken van
De Armen Inrigtingte Levden weike.» onder and
ren, uitmuntendgekeaperdFlanel en goedéBaay heefc'geëx c, a 3 S ïf"-gF I 8
foneerd. ft2-| b o k S p-K»
Fan de Comnis/i'e van Toezigt. en Superintendentie pan 3'g jjj
de gefuhfidicerdtjlodshuizcn en Armen-Kantoren^te.Hsar- -1 ;j j £-o js JJ g S
lera waar verfchillénde foDrtén van zeer fraai Linnen zyn t f R 5™. S"" i .«".Siia
gefabriceerd. g 2" 5 g M S g g -
Fan'de Stads Wel-Spindery en Breijery, reZntphan, uit S 8 s®
iïïfi.
jEE-?.
B iriC H
K U i, G h- -
O 'z u a> <p
i
;-3x«o
teO ri
O
h S 5 a S
•S,5°Sa
C tl tö
Si
=S M
3 "O O
o P-.2S c iï
N M il S
G 41 *5 o
<L> rO c£j
c-d
c fl
lifi <Xi W»
"4 3
f .g S
Syï c
slt
N C*
hoofde van bet zeer goede aldaar vervaardigd wordande S g
WoIIe Garen. g 6 "g s - c2
Van de Vaderlandfcbe mdatfchdppyt« Hoorn; zynde .0
het van daar ingezondeüe Graauwdoek van eene zeer goede „§.<w{s g s
qualitelt bevondeh. •- a- 'fc£lg tj c c Q'
Fan de Armed-Inrigtingin den Haag. z u ..535 S-ZB.
Fan de Armen-Fahrykte Monnikendsra. S w f; ,g S ói 2 fc: 'ij' - O
Fan de Tapyt - Fabryktot Nut der Armen, te Breda, bs i: s •Ql-aOjjj gqj^SChtf'3
Eneindlykvan de Armen - Inrigtingté Veendam ,<2e a> Z a
welke alle onderfcheidene proeven van tie door de Armen -3 Z. 2 3. 3 c 2
dierPlaatfen vervaardigde Goederen hebben ingezonden. »S g g g-o-® J-S 4
Overtuigd, Sire! van de belangrykheid dezer ïnrigtingen, «*jy g c S g S o S Z
vin dé nuttigheid, ja zelfs de noodzaaklykheidpui dezel, O c &S-SS S, *- J
ven meer algemeen te tnakeft, en töt de,meeste volltcmeor
heid te brengen, zal het.dè vervulling éener rnynèr aangé,
naémfte pligten uitmaken tot de bekende weldadige oog.
merken Uwer Majefteit, met betrekking tot etc verbetering 7
van het lot der Armen in dit Ryk, te mogen medewerken,
De bepaling van den tyd, waarop door my, ingevolge
uwer Majefteits order, de Eerepryzen Zullen worden uitgè-
deeld, uithoofde dat de Stempels voor dezelven nog Bint
in gereedheid zyn. tegenwoordig niet kunnende gefciiicaen,
zal ik éebtei1 niet in gebrek blyven van, zödra deze zul-
lcn veryaardigdzynaan dezên my vereerenden last, op de 5 -r :2 i
plegtigfté wyze, te voldoen terwyi ik inmiddels dit rap-.2.B""1 h».g
port, indien het HdogStdeszelfs goedkeuring mag,wegdra- j o J-3
genten einde de gelieele Natie daarmede bekend te maken2« g, 5 S
in &e Rdninglyke Courant zal doen plaatfen en vervolgens p-
in een gefchikt formaat doen drukken, ten einde daarvan w® Sf ".S
een Exemplaar aan ydef van die geenen welke eene onder- g 8 '2 ^,'xs
fcheiding hebben verdiend, te kunnen aanbieden. c°
En hiermede, Sire, zoude ik vermceuenhetzelve te kun-fi 5 8
neil belluitenwas het nietdat ik deze gelegenheid ver- 7C Q gJ»
meende te moeten arripieerenom Uwer Majefteits atten- ^5
jié, voor een oogenblik, té bepalen op eene volgende al-.5
gemeene tentoenftelling, <u g tf 00
Er is geen twyffel of de tweede tentoonftelling zal het^^g a
dnidelykst bewys opleveren, hoe veel door deze inrigtingtó 2 i S 51
tot vermeerdering der volks vlyt en den bloei der FsbrykenS 3 "5 5 E
wordt toegebfagt. g.:a: N
Er is geen twyffel, of dezelve zal deze in luister over-p
treffen. De Hoofdftad, waarin ik tny verbeeld, dat diezalgjc; g>sö
plaats hebben, is hiertoe, in vele opzigtén, gefchiktéren jj
het zal van het uiterst aanbelang, zyndat, by eene volgen- S c fc
de gelegenheid, deze inrigting, welke nn hier te Lande nog 'S,ii4"0^.»ca,f-5'SSïj:i;'3
nieuw en onbekend was, tot de meest moóglyke volmaakt-8 m.S «cc o
heid worde gebragt. 8 e c S E g "3
Het is dan ookotj» deze redenen Sire dat Ik de yrV- S o 8,/g g^-5 Z j; s-3^
heid neem, eerbiedig aan Uwe Majefteit in confideratie teS F>§'S
•gevenom Hoogstdeszelfc, Minister van Biunenlandfche Zs- g,* ~.8<2fc^SÓ®<ÏS5e§'«'"'i w'
ken te gelasten San Uive Majefteit in tyds eene voordrage cgkCSSii" c <c "d c
0 tiw T a t© u li w -s r
te doen van alles Wat t
van de voortbrengfelen
worden gedaanten einde
worde bvge^et, welke gef( v
deszelfs weldadige oogmerken bet meest te doen.beaat- S IE
woorden. g &S g S f
Ik heb de eer met den diepfteft eerbied te zyn. u, 5 >-*2 a S u cT f 'A S c
SIRE!.. -c 3 ts*
Üwer AfafeftiUs zeer gehoorzame Dienaar f1 S 2 E h£
getrouw Onderdaan,, S
(getekend-) F. VAN LEY DEN. g g f g S S "H
JS >-
f
Ue C
g w m 2
i~ 0> CS JS 1
SegE'
*.j "Y3
o «o ?G„
/u u> Si
53 "2
- «-*
-1 T! e. *1 t-
g O O
O W c i,
oSa»1^ c
O o p? g
'£•3 o--*
a
a a
SJi KJ
Sa U
ts K OU
li P -5. a
»P> C
S-ScSn
C
®p.sas"'<i
dj QJ Sm V »- "i_ C4 L»
*21
KOPENHAGEN den IS July. Tëgelyk
Van bet wegzeilen der Engell'chc TrSnkpo
Gothenburg, heeft zich het gerugt verfpreid
van Zweeden in onmin was geraakt met hec omscn tut- .p -••st-Stap.
nisterie en de Generaal Mo»re op zyne ordres was gejfr-.J'o»? g >-gofï
testeerd, vermits deszelfs Hof de verpligtingen niet yy'r-PBJ jj' c - «r tT
vuid had by het gefloten Traélaat aangegaan. Voorts ver-F.-F— c ^3^ 8 -
hasld men dat de Engelfchen tegen eénige onzer ter'uj» v a ..t, v
komen Krygsgevangenen
vendat de Engelfclfe r
kén'beftémdzyn, ilzol
Expeditie heeft gecómmandeefddeswegens door hetLcitsch
Minifterie ondervraagd zvnde, had yerkiaavd. dat, indien
hy By het landen by AVebeck tegenfiand had ontmoet hy
zeer ligt to b tzcooMan zoa verloren hebben...
Eergister kwamen van Elzenetir.zonder yaü den %an*d-
vervolgt re worden7 Prys-Schepen alhier aan, waaronder
a Americaanen. Het Onlangs te Elzéneuf opgebrsgt Ameri-
caanseh' SChip, door.een onzer Kopers genomen, n-'aj wei
is waar ledig--van Koopgoederenmaar men heeft zwaate-
fomthen gélds aan bootd gevonden.'
