,,,13 LEYDSE i pi Woensdagse Courant* C - N J E N. A°. 17^0. n-4ü! cv 5J0»bj0^3^fco*o tSc.sssssi ■§§«2l*|«2 1 Sgrt. K> O CH cu riU «3 o *c Td S s ÉL'C - v'-S *-* "3 ft-* -t -a-^V -5 g (Eb "3 - .O ~S c; v< s-s$'5j?2Si«a rrt eti £ES ,V --J ,*m PORTUGAL. Ttrgelegenheid-van de Ongenade, waarin dc JESUfTEN in di t Ryk vervallen zynheeft de Koning onder andere Schikkingen ook. deze gemaakt, dat nnamehilyk de Schooien der LETTERKUNDE tot hunne Socië teit behoorende vernietigd zyn en by een for meel EDICTmet Verbod om voortaan van derzeiver manier van Onderwyzing ge bruik te maaken, een nieuwe Lcef- wyze voorgefchrecven is; De Koning zegt in de Inleiding van dat EDICT het volgende: IN overWeeging necmende dat van de aankweeking eti be vordering der Weeteiifchappen het Geluk van alle Staaten afhangt, nadien doortlat middel de GODSDIENST cn GE- REGTIGIIEID zuiver en ongefchondenblyven: om wel ke rede ook de Koningen onze Vóorzaaten met eene regt Ko- - ninglyke Milddaadigheidpublike Schooien geftigt, en den aan gloei der Weetenfchnppen als het waardigile Voorwerp van hunne Zorgen aanmerkende de billyklte en bekwaamde Wet ten gegeeren hebben, op dat de Onderdaanen door het maaken van gewenfehte Voortgangen in (Iaat geffeld, mogten worden om de Kerken het Vaderland te dienen. Wyders -ovenveégende dat de Studie der LETTERKUNDE Cf btfsbaavmit WETTENSCHAPPEN de Grondllag Van alle andere Studiën i$maar ;Jat de Schooien in de Landeuzedert dat het beftier over dezelve aan de JÉSÜ1TEN is toever trouwd, niet meer in die trap van volmaaktheid zyn, waar in zy té voc-ren warenwaar van men de oorzaak moettoefchryven aan de duiflere moejelyke en verdrietige Leer-wyzedie zy liebben ingevoerd ,alj mede aan hunne onverzettelykc Hoof digheid om'niets daar in te veranderen onder voorgeeven dat hunne Onderwyzing bilite'n diergelyke Gebreken en by ge volg in geenen deele verderfiyk is onaangezien men meer en meer baarblykclyk ondervind, dat hunneSclioliereti tiaagt, negenen meer Jaareri geleerd te hebben, niet dan meteen 7.00 g®ote menigte KJeinigheêden Van de SPRAAKKUNST zyn opgepropt, datzy daar doorin hetverftand als geheel verward, en zoo weinig met de weezentlyke kennis van de LatVnfche cn Griekfche Taaien voorzien zvn, datzy zonder nog daarenbo veneén geruiracn t-ydte belleeden, dezelve niet kunne» fchrv- vennogfpreekenmetdiegemakkelvkheid en netheid, dewei ke aan andere Natiën van EUROPA, daar deze verderflyke Leer-wyze vernietigd is, gemeen zyn weshalven men met der daad overtuigd word, dat de JESU1TEN volftrekt d° oorzaak zyn van het gantfche Verval der twee gemelde Taaien in onze Landen. Nogtans hebben verfeheide onzer Hnderdaanen van een grootê Geleerdheid zig zélve vry gemaakt van de Voorooi'dee- E len, niet dewelke de voorn. Geeftelykcn gezogt hebben de Por- tugeefen te misleidenen na dat zy hen langen tyd in de On- Weetencfheid gevoed en gefterkt hadden dezelve altoos in I eene niet minder onbillyke als verderflyke Onderwerping en Afhangkelykheid te houden: Verlcheide Geleerde Mannen 1 hebben dan, zeg ik, zigtcgen die fleete Ilandej-wyze cn liét "verval der Studiën met alle kragt aangekant, en onder anderen het voorbeeld bygebragtvan de vobrtreflyke Spraak- cn'Rede- Kunitenaars, die te vooren in Portugal uitgemunt hebben; waarby nog komt, dat er in de zestiende cn zeventiende Eeuw jceds Mannen geweeft zyn door dewelke befpeurd en voor zegt is, dat door de gebrekkelyke en ilinkfe Leer-wyze van.de r' Jefuïtèn de Studiën der Lëtterkunde onvertnydelyk zouden te gronde gaan. De gantfche Univerfiteit van COIMBRA maakte in 't Jaar e 1555 geen zwaftrigheidom zig aan te kanten tegen het Bevèi, 't geen dezelve kreeg om het Collegie van de Pbfèfahie aan de r" JESUITENovertelaatei^ Op de Vergaderingen der Gedepu- r" teerden.van alle de Steden in dczeRyken, door den Koning ,t: Bon Sehafbi&n ill 't Jaar 1563 befchreeven, kwamen de Ingezee- ,f tenen (behaivën dat zy zeer nadrikkelyk klaagden over de groote Goederen welke de voorn. Gecftelyken toen feeds in B hun bezit gekreegen hadden zigook zeer bezwaaren over de e flegtc Letteroeffeningen/die by hen ftandgreepen, De Edelen 'e en de Burgers van PORT A PÓRT verccnigdcn zig den No- ls vember 1630,0m tegen de-Schooien, welke dat Jaar in die Stad doordemeergem. Gecftelyken geopend waren^eeh Ordonnan- tie te nigaken en zwaare Straffen in te Hellen tegen zulke die «ff zelfs na deze Schooien gaan of hunne Kinderen denvnards L zenden,zouden. EindeLykin aanmerking neemendc datalfchoon deManier van Onderwyzing by de JÉSUITEN goed was, men nogtans dc "Onderrcgting en Opvoeding van do Jeugd aar) hen niet toevcl- trouwen moelb, zedert dat een noodlottige Ondervinding door "vbajriblykelykeDaaden, die men metgeenerhaiule liftige Kunft# greêpen vérontfcbuldigen kan getoond heeft, dat de Leer- "ftukken, welke by die Geeftelykpn ondêrweezen worden aan pK?ulke, die hunne Schooien bezoeken, niet alleenlyk ftrekkca i^om aan alle Kunften en Wcetenfchappen maar ook aan de MO« NARCHIE zelfs en den GODSDIENSTdie ik nooit moetop- houden met tnyne, Koninglyke Befchcrmitig' te haadhaavcu den bodem in te liaan ZOO IS HET, datikgantfchelykeövolftrektelykdeJË- !y,nSUÏTEN in myne Staaten b'eroove van de ptiblike Studiën Ljtvaar van ik tot nog toe maar alleen de OpfchortingbevctoL^li x >had Ziillendc vaa den dagaf derPublicatie v#n dit Ediéc, zvu- „_de den 7 July 1759, alle hunne Schooien voor vernietigd moc- ten gehouden worden zelfs zoo dat gceli bewys daarvan by 4'cw«rvolsvantydindegehcug;<Miiscverblyver even afs of zy/in is «H e 0- Sa, S3 myneRyken en Stésten ,dasrzyzulke iuitenfpoorigeMiula»'- den en zoo yffelyke Ergermffea veroorzaakt hebben, nimmer- h u *2 g a 73 a Ja R 3 >4 Sect: S W N* O O a a 5 A'S, bi 60 meer geweett waren. MAÖRjb den i9 Dfèember. De Koning arbeid allé ogtent cd 2 willen. Voor het e- erige heeft zyne Kath. Majt. bevel gegeeyen. dat c Sc ten dien'fté vin dc Zee'altoos meerdan vyfiig OORLÓG-S.CHE- c een uur lang met «yiieiyiiniffeiseri verleend vervBlgens Ge- W g «S-§ - hoor aan Zoodaanige Éerfoojreiidewélke eëiiigé GunftenvanS S -£. a S cq, zyne Kath. -Majt. verzoekenof aan Dezelve Vertoogen doen - ~i - =1 - - tS',P JJ 0 Ij w «y S-fr-3 - 5 ip S ft PEN gereed gehouden en deszèljjs Trouppes met S; !»3 per COMPAGNIE vermeerderd zullen worden weshalven "ES 'J' 5 1 men reeds werkelyk. bezig is niet het qpligtcn van alle Lctjig- "1T loopërsomdëjjelve tótMatrobzentegeoruikétl. S SJÊ g Giller heeft het Hof wegens het Sgerfval van de Gériiaalin van c c S^jrc'^5^c.S den P-hUift»Hertög van PARMA ikc.den Rouw «•§•5 S g aange.noomen die volgens bevel yan den Koning vier Maan- 5 S ü^S den duurën zal. DeBedienihgvan eerdenStalffieefterdes.Konihgsdiedoor 5" het ovcrlydeil van Bok Curios ifAveyzaga vacant is gewordenis g b,"0 san Dm PiéJr» Stvu-d, Lieut. Generaal ter 2iee, opgedraagefa. SisSPPju® DUITSLAND en aangrenzende Ryken. |'f J WEENENden ÊöDocember. Men heeftontwyffelbaareBe1 C&2 2-' 1 o-|j rigtcn, dat de Prins FERDINAND van Brnnsmyk een agnmer-S c o."! kelyk Corjfs Trouppe.vvan het GëallierdeXegdr ondef het ge- '5 J ^-0 sS c bied van den Erf- P fill 4 van Brunswyk heeft gedetacheerd ,en lat dit Corps, 't welk ruim vyffti.cn duizend Man fterk is den o S4 marfch na Muhlhaufcii he.eft aangenoorticu, zónder twyffel met -p 2 H <T oogmerkóm in SAXEN te dringen cn zjg by het Leger van den ^3 «5; 2 -j-rS Koning van Pruiffen tc voegen dewelke zoo men verneemtg-5 -3 1 niet alleen het Corps van-den Generaal Schmettau uit Silezierr -jjv'c E gifc"? 5P maar ook verfeheide Bat rail lotis uit de Garnizoen Stéden hv V f. c 4e(ê 2: 5 maar ookveVfcherdeBattaillous uit de Garnizoen-Steden by E g.yz zig ontbooden heeftDit alles heeft ons genoodzaakt om ten .2 '3 a dien opzigte de nodige Schikkingen tc maaken.; en dcri-alven JO rj is reeds de Generaal Laudchn nevens dc Generaals St. Jgnon "jj S ?ïC ?- i en Eniric Efterhazy, welke vooiieenige dagen alhier waren aan- h n j g. S. gekomsn waarfchynlvk om den Winter hier door tc brengen tS 2 -n' V&M -ra aa on Es 'rso o -a-,2 cü -.f' o naar het Leger van den Veldmaarfchalk Daun verrrokkeri. Uit het Hoofd- Kwartier van de Geallieerde Armée ff" onder Commando van den Hertog FERDI- NAND te Crofdarff den 30 December.- De tvding, die men óveral zédert eenige dagen verfpreid g d- S .t c heeft dat wy terug getrokken waren is even Zoo weinig ge- 5 Gt Jf-g.f grond als het gerugt, 'twf lk kort na dat wy van de Stad MUN- S 7 '2 g STER waren meefter geworden genoegzsfam algemeen wasS 7 >zq-r, g ,3 dat wy dezelve wederom hadden verlapten. Doze Bedriegt-- <5j S'T 1 ryen worden llcgts uitgevonden om bet Gemeen deor deszéifs É-ff LigTgcloovigheid te misleiden'. k—'M v M Wj'kunucn niet ontkennen, dat wv in ctcvcrwagtinegeweelt-3 ,yr j] g ".6 s zvn cn nog zyn van met de Franffen op nieuw in BpJaillc tc zul- c 3" c~ ff ff, lenraaken; want alles'wat men ten hunnen opzigte kortelings vernoonsen heeftkomthier op uit"Dat de Heer deJBroglio - uitdiukkelyk Bevel van zyn Hof gekreegen heeftom ons S aan te taffen.; maar teffens is het ook zeker, dat dc ZaSk p>g zelfsmet het geeyen van zoodaanige Ordres juiff hog niet vol- g'ff3 "2 .w -ë bragt is, want men diend eigentlyk de Middelen tc hebben om 5 jc o c -• de gekreegene Ordres te kunnen uitvoeren, 1 "3 j p g o Vermits nu evenwel het grootffe gedeelte van het Pranffe Le- g a .2 5*g« ger den 24 dezer Maand v.oorwaards trok om digter by de Lab- 33 m o ,sf ff S ne te komen, fcheen het dat de Hertog de Broglio voorneemens j; ff 5 .ff 2 was om zig de afweezendheid van het groot Corps, niet het- S<§ ËJ5 welke de ERF - PRINS van Brunswyk na SAXEN is afgezon- g. den te nut te maaken in de verbeelding van des te zekerder a '-Z Q een gewigtig Voordeel' op ons Leger, 't welk zonder tegen- o fpraak daardóorverzwaktis, te kunnen behaalen. 2 °"v Nogtans heeft d.e Hertog FERDINAND lVcI verre vati een w p~° Gevegt met de Franffen te Willen onttvyken, twfttfhd at wat 'mo- ^4/rü gelyk was in *t werk gefteld om ast lien bet hoofd tekunnen. E bieden; en om die rede heeft hv dc Trouppes, dewelke in deffr-g bieren daar zynde Kwartieren vvatte zeer verfpreid lagen, dig- j ter by zyne Artöée doen komen.en te gelyk ook het zwaar Ka- 5 'S non, 1t welk na Marpurggebragtwas, te rug ontbooctèn. Het was dan op den 25 eh 26 dat de Franffen zig in ous-gezigt vertoonden: Men kanonneerde óp elkander aan dcnlcant van Kui>: Lines eti UacMbtimwaar by even wel van ons Volktv'et ffü mecrdaivtweeMaixgekwetft zyn eti wy eeuige pefneiivelAe Franffen aan de overzyde van dc I.ah'ne gevonden hebben Dit is al bet Voordeel en Nadeel, 't welk by die Kanonnadc behaald ■ïsü e 3 e» (E* ff 3 c E S-H ff gjp p a J's9 Scü -2 ?J "3 es c -2' ëi "i? c - «j ci o -j c*a yp, -O (~r. 1 g-p ciér a s - H v <y 'r" cj i' C oi' Tv ffG c 9. «J.f 1.1 a c ff - o ff 4 v a,Sf a of gelccden is erizedert dleii tyd is erirletJNmders voorgeval-, -p '3 «3 7 0 g.§ leftals dat de ligte Trouppes nü en dan mef'tlkandcr in icber- "5 tg mutfaling geweeft zyil. Wyders bevind zig het Hoofd-Legérv'an de Vvanden ffeeds 5 >-'3 z'4 tüffchen Fuiedberg en Butzbach terwyl wy ook in or.ze oude ~'C-é3 legging in deze nabuurfchap bl.yven eh elk oogenblik geréedyo Sf-"g zyn om de Onderncemingen der Franffen kiockftiocdig af to g 2.iE ~'%*Z 2 keeren. Onaangezien het Jaargcty tegenVfoordigzeefguiit isS Er c v S hééft egter de Héér Luckncrzig-nrct orltzien van giffer ogtcnr -b Ê'Ö-^'r .~'i cenTrans Detachementbeftaande in meef dan-vier hoiidefd 'a 3 jj ff S v, Man. niet verre van Obcr-iKihen aan re taffen, 't geen by zoo ga- v»? ff i 'ff 3 E lukkig volbragt, dat hetzelve gantl'ehelyk in \Van-orderraatre, "ff t ff s eu hy omtrent 150 Man daar van gevangen als mede'een Sfuk - 55 Kanon tot buit kreeg. "3 W*t aangaat het bovengemelde Corps van deft FR F-PRTNS M heeft men tyding, dat hetzelve den 23 te Chrmliiizjii aangek o- B «f'ff S® 5

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leydse Courant | 1760 | | pagina 1