Solidaridad wil
minder consumptie
Falwell overweegt
terugkeer in politiek
Vrouwenbrief
van Amerikaanse
bisschoppen
maakt weinig kans
1
fieidacSouAo/nt
Geestelijk Leven/ Opinie
Godsdienstoorlog in Zwitsers bisdom houdt aan
COMMENTAAR
Het geheim
van Lubbers
21A
Leidse Courant
woensdag 11 november 1992
Pax Christi eist
vrijlating van
Cubaanse dissidenten
UTRECHT De rooms-katholieke
vredesbeweging Pax Christi heeft bij
president Fidel Castro van Cuba aan
gedrongen op de vrijlating van drie le
den van de 'Movimiento Cristiano Li-
beración' (christelijke bevrijdingsbe
weging). Twee van de drie (Rigoberto
Canciller en Jorge Vazques) zijn tot
vijf jaar gevangenisstraf veroordeeld
en de derde (Eduardo Vidal) moet zes
jaar de gevangenis in wegens het lid
maatschap van de beweging, die op
komt voor de democratische rechten
van de Cubaanse bevolking en streeft
naar dialoog en verzoening tussen de
bevolkingsgroepen
Of je twintig of tachtig
bent,
de ideale man
heeft geen leeftijd.
CHUR De protesten tegen de uiterst
conservatieve bisschop Haas van het
Zwitserse Chur houden aan. Bijna de helft
van de 24 leden van het kapittel, het ad
viesorgaan van de bisschop, weigerden
het afgelopen weekeinde een plechtige eu
charistieviering bij te wonen. Daarin wer
den drie Haas-getrouwe rooms-katholie-
ken in vooraanstaande kerkelijke functies
bevestigd. „De drie hebben aanzienlijk
bijgedragen tot de polarisatie in het bis
dom," zo lieten de kapittelheren gisteren
in een verklaring weten. Verder verwijten
ze bisschop Haas dat hij alle bemidde
lingsverzoeken naast zich neer heeft ge
legd. Door zijn eigen kandidaten door te
drukken toont de bisschop zijn minach
ting voor het kapittel. „Haas laat niets
heel van de verzoenende functie die het
bisschopsambt ook heeft." Vorige week
riepen vijf dekens in het kanton Graubün-
den op een 'wilde synode' zonder de bis
schop te houden. Daarbij kan worden ge
sproken over oplossingen voor de crisis in
het bisdom. Haas is bezig een „sektari
sche kerk" te bouwen. Kortgeleden heb
ben vertegenwoordigers van de zeven
kantons van het bisdom Chur (Uri,
Schwyz, Nid- en Obwalden, Glarus, Grau-
bünden en Schwyz) een dringend beroep
op de regering in Bern gedaan mee te wer
ken aan ontspanning in Chur. In een ge
sprek met premier René Felber noemden
ze de situatie „uiterst moeilijk". De crisis
gaat verder dan een alleen een binnenker
kelijke zaak. Regering en kantons spra
ken af gezamenlijk een oplossing te zoe
ken. Daarbij zal een beroep worden ge
daan op de speciale gezant van Zwitser
land bij de Heilige Stoel, Jenö Staehelin.
De minister van binnenlandse zaken van
het kanton Schwyz, Egon Bruhin, keerde
zich bij die gelegenheid tegen de gedachte
van een apostolisch administrator voor
het kanton Zürich. „Wat er nu in onze
dorpen, verenigingen en gezinnen ge
beurt, - dat is een godsdienstoorlog. Als
staat die medeverantwoordelijk voor rust
en orde is, kunnen wij die situatie niet ac
cepteren," aldus Bruhin. De voorzitter
van de Zwitserse bisschoppenconferentie,
mgr. Pierre Mamie, wil nog voor het einde
van het jaar contact met het Vaticaan op
nemen over de zaak-Haas.
B<
Tnl
UTRECHT De jaarlijkse
actie, van de interkerkelijke
hulpverleningsorganisatie
Solidaridad staat dit jaar en
de komende jaren in het te
ken van het verband tussen
milieu en ontwikkeling. Het
accent ligt op een drastische
verandering van het con
sumptiepatroon in het Wes
ten die noodzakelijk wordt
geacht om ruimte te schep
pen voor de ontwikkeling
van de arme landen.
Solidaridad, waarin zowel de
Rooms-Katholieke Kerk als
verscheidene protestantse ker
ken samenwerken, meent dat
het bijbelse gebod 'Gij zult niet
begeren wat uw naaste toebe
hoort' opnieuw actueel is ge
worden, nu een kwart van de
wereldbevolking driekwart van
alle aardse goederen verbruikt
en daarmee de ontwikkelings
kansen van de rest van de we
reld belemmert.
De interkerkelijke organisatie
herinnert eraan dat de westerse
consument beslag legt op pro-
duktiecapaciteit in ontwikke
lingslanden die beter zou kun
nen worden gebruikt om een
minimale bestaansmogelijk
heid voor de 2 miljard armsten
in de wereld te verzekeren. De
markteconomie kan alleen be
hoeften vervullen die met koop
kracht gepaard gaan. Een voor
beeld is de vleesconsumptie:
doordat de westerse burger zich
kan veroorloven steeds meer
vlees te eten, verbouwen boe
ren in ontwikkelingslanden
soja als voer voor varkens en
runderen in het westen. De
westerse consument realiseert
zich onvoldoende dat de manier
waarop de koopkracht wordt
aangewend, maatschappelijke
effecten heeft.
Solidaridad noemt een aantal
terreinen waarop de westerse
burgers hun consumptie zullen
moeten verminderen: papier en
houtgebruik, mobiliteit (min
der gebruik van auto en vlieg
tuig), het vleesgebruik en de
glastuinbouw (vooral produk-
ten van het seizoen eten). Zon
der structurele veranderingen
in deze sectoren is een duurza
me ontwikkeling, waarbij de
huidige generatie in haar be
hoeften voorziet zonder de ver
vulling van de behoeften van
toekomstige generaties in ge
vaar te brengen, onmogelijk.
Bovendien ontneemt de wester
se samenleving dan de meer
derheid van de wereldbevolking
de kans om op een i
dig levenspeil te komen.
Jerry Falwell.
Idoor
FRIEDA PRUIM
DEN HAAG Aan de lijdens
weg van de brief van de Ameri
kaanse bisschoppen over de
vrouw in de kerk lijkt volgende
week geen einde te komen. De
verwachting is dat het omstre
den vierde ontwerp niet de
noodzakelijke tweederde meer
derheid zal halen tijdens de ver
gadering van de bisschoppen
conferentie. De progressieve bis
schop P. Francis Murphy van
Baltimore acht het zelfs uitge
sloten.
De Amerikaanse bisschoppen
werken al sinds 1983 aan hun
brief, die een eigentijdse visie
beoogt te geven op de rol van de
vrouw in de Rooms-Katholieke
Kerk. Tijdens een conferentie
van katholieke vrouwenorgani
saties hield Murphy het Vati
caan medeverantwoordelijk
voor de slepende affaire die de
brief inmiddels is geworden.
Rome oefende met zijn kritiek
op de verschillende ontwerpen
volgens Murphy „schadelijke
druk" uit op de bisschoppen.
Murphy riep het Vaticaan op
zijn kritiek openlijk te uiten en
deze niet langer uitsluitend voor
te behouden aan de bisschoppen
die lid zijn van de commissie die
de diverse ontwerpen heeft op-
BEROEPINGEN
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Urk (deelgemeente De
Bron) A. Beens te Lunteren. die dit
beroep heeft aangenomen.
Aangenomen naar Huizen (deelge
meente De Goede Herder - part-time)
A.A. Stegeman, kandidaat te Leiden.
Bedankt voor Kampen K. van Meijeren
te Wierden; (nietTRO)
voor Vriezenveen H. Harkema te On-
stwedde.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Langeslag-Heino (part
time) Mevr A. Gouma. kandidaat te Nij-
verdal.
Beroepbaarstelling Mevr. A. Gouma,
Rossimstraat 163,7442 GX Nijverdal.
Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt
Aangenomen naar Meppel (2e predi
kantsplaats) L Sollie te Delfzijl, die be
dankte voor Uithuizen.
Evangelisch Lutherse Kerk
Aangenomen naar Weesp mevr. I. Fritz,
proponent, wonende te Amsterdam.
Vrije Evangelische Gemeenten
Beroepbaarstelling Mevr. F.H. Karelse-
Dijk, Huizumerlaand 4, 8932 PB Leeu
warden, tel: 058-890243.
WASHINGTON - Jerry Fal
well, leider van de in 1989 opge
heven conservatieve beweging
Moral Majority (morele meer
derheid), overweegt in de poli
tiek terug te keren. Tegenover
de krant 'Roanoke Times', die
in de staat Virginia verschijnt,
zei Falwell dit weekeinde dat
„buitengewoon veel" bezorgde
Amerikanen hem hebben ver
zocht de politieke arena weer op
te zoeken na de zege van Bill
Clinton bij de presidentsverkie
zingen. Falwell zal zijn besluit
ervan laten afhangen, of Clin
ton zoals hij heeft toegezegd,
het recht op abortus wil uitbrei
den en homoseksuelen een be
tere rechtsbescherming wil bie
den. Falwell leidt op dit mo
ment een christelijke universi
teit in Lynchburg in Virginia.
Twee jaar geleden moest hij we
gens financiële problemen op
houden met zijn wekelijks tele
visieprogramma.
Conservatieve christelijke or
ganisaties in de Verenigde Sta
ten hopen door Clintons zege
nieuwe leden te verwerven. De
nederlaag van president Bush
is „het zaad van toekomstige
overwinningen", voorspelde
een woordvoerder van de coali
tie van conservatieve christe
nen, die door de zeer behouden
de televisiepredikant Pat Ro
bertson wordt geleid en door
waarnemers wordt beschouwd
als opvolger van de Moral Majo
rity.
Falwell stichtte Moral Majority
aan het eind van de jaren zeven
tig. De organisatie, die de oude
christelijke waarden weer een
plaats in de Amerikaanse poli
tiek wilde geven, droeg in be
langrijke mate bij tot de zege
van Ronald Reagan bij de presi
dentsverkiezingen van 1980.
Op haar hoogtepunt had de or
ganisatie 6,5 miljoen leden.
Bisdom
beraadt zich
over gevolgen
verlies
portvrijdom
ROTTERDAM - De Neder
landse kerken, vanaf het begin
van het koninkrijk tot 1984
door zilveren koorden met de
Nederlandse staat verbonden,
verliezen per 1 januari 1994 de
portvrijdom. Voor 1984 betaal
de de staat bepaalde trakte
menten van pastores en andere
geestelijke ambtsdragers. Daar
viel toen ook de portvrijdom on
der. In 1984 werd deze regeling
in het kader van de volledige
doorvoering van de scheiding
tussen kerk en staat door de
staat afgekocht. De staat gunde
de kerken toen nog tien jaar
portvrijdom, hetgeen doorging
onder de benaming „tijdelijke
frankeerregeling kerken".
Hieraan komt dus in 1994 defi
nitief een einde aan. Het bis
dom Rotterdam heeft nog niet
precies kunnen berekenen op
hoeveel extra uitgaven het ver
lies van deze regeling komt te
staan. Voorlopig gaat men er
van uit dat dit het bisdom zeker
enkele tonnnen per jaar kost.
Een commissie van het bisdom
beraadt zich over de manier
waarop de kosten voor briefport
zo laag mogelijk kunnen wor
den gehouden.
Voorzitter Baptistenunie Ds
W. Hessels uit Huizen is be
noemd tot voorzitter van het
bestuur van de Unie van Bap
tisten Gemeenten waarbij on
geveer 13.000 mensen zijn aan
gesloten. Hij volgt W.J. Blan
ken op, die in april dit jaar plot
seling overleed. Hessels (61)
was tussen 1961 en 1982 predi
kant in achtereenvolgens Brus
sel, Lemmer en Alblasserdam.
In 1982 werd hij hoofd van de
afdeling nazorg van de Evange
lische Omroep. Bovendien ver
vulde hij de rol van 'vertrou
wenspersoon' voor de mede
werkers van deze omroep.
Eerder dit jaar nam hij afscheid
van de EO.
Negentien van de twintig bis
schoppen die contact met Murp
hy zochten na een publikatie
waarin hij zich voorstander
toonde van de priesterwijding
van vrouwen, reageerden posi
tief op zijn voorstel het vierde
ontwerp van het herderlijk
schrijven af te keuren.
In 1976 ofiderstreepte paus Pau-
lus VI in een briefwisseling met
het toenmalige hoofd van de
Anglicaanse Kerk, dr. Donald
Coggan, dat van vrouwelijke
priesters in de Rooms-Katholie
ke Kerk geen sprake zou kun
nen zijn. Sindsdien heeft het Va
ticaan niet alleen aan deze op
vatting vastgehouden, maar bo
vendien duidelijk gemaakt dat
de kwestie geen onderwerp van
discussie mag zijn.
Ook aartsbisschop Rembert G.
Weakland van Milwaukee heeft
kritiek op het Vaticaan. Hij
klaagde dat Rome de inhoud van
het herderlijk schrijven „van bo
venaf dicteert" zodat het niet
meer als document van de Ame
rikaanse bisschoppen kan wor
den gezien. Om die reden pleitte
hij er al in het voorjaar voor de
pogingen om tot een bisschoppe
lijk schrijven over de vrouw te
komen op te geven.
Weakland had er evenzeer kri
tiek op dat alleen de schrijvers
van de brief beschikken over de
reactie van het Vaticaan op de
drie vorige ontwerpen. „Wij zien
slechts dat het ontwerp keer op
keer verandert en we vragen ons
Rembert Weakland. FOTO: AP
af waardoor deze ontwerpen
worden beïnvloed. Er is geen
sprake van dialoog als de me
ning van de een voor de ander
verborgen blijft", klaagde hij.
Weakland vermoedt dat de Ame
rikaanse bisschoppen nooit
meer een richtinggevende brief
kunnen schrijven als die over de
vrede in 1983 en de economie in
1986, zolang het Vaticaan niet
van houding verandert.
De bisschoppen hebben in het
begin veel overleg gevoerd met
parochies en vrouwenorganisa
ties. In het eerste ontwerp, dat
in 1988 werd gepubliceerd, wer
den vrouwen uitgebreid geci
teerd en werd opgeroepen tot
een voortdurende discussie over
de vrouw in het ambt. In de ver
sies die daarop volgden, waren
zowel de citaten van vrouwen
als de discussie over de vrouw in
het ambt geschrapt. In het vier
de ontwerp is bovendien een ver
wijzing naar seksisme als zonde
verdwenen. De katholieke le
kenorganisatie 'Vrouwen voor
geloof en gezin', opgericht ter
ondersteuning van de traditio
nele rol van de vrouw in de kerk,
kan zich vinden in het nu voor-
ligggende ontwerp. Het spijt de
organisatie wel dat de brief „nog
steeds geen fundamentele kri
tiek bevat op de fouten van de fe
ministische ideologie." De orga
nisatie 'Katholieken nemen het
woord' is een geheel andere me
ning toegedaan. Zij roept de bis
schoppen op het ontwerp af te
wijzen. De Amerikaanse bis
schoppen zouden het Vaticaan
ertoe moeten bewegen bij te dra
gen aan „volledige gelijkheid
tussen vrouwen én mannen in
de kerk". De organisatie 'Pries
ters voor gelijkberechtiging",
met 3500 leden, onder wie enke
le bisschoppen, is evenzeer voor
toelating van de vrouwen tot
alle ambten en dringt er daarom
bij de bisschoppen op aan neen
te zeggen tegen de vierde versie
van de brief. De organisatie ziet
het ontwerp als uiting van het
kerkelijk seksisme, dat „terecht
in het vorige ontwerp als zondig
werd bestempeld.
Dat premier Lubbers een goede
rekenaar is en een bij uitstek
pragmatisch politicus is alge
meen bekend. Hij heeft echter
meer pijlen op zijn boog. Soms
manifesteert hij zich ook als
denker en filosoof en liefhebber
van de (christen-democrati
sche) geschiedenis. De journa
listen Arendo Joustra en Erik
van Venetië hebben die andere
kant van Lubbers willen belich
ten door een selectie te maken
van zijn artikelen, dagboekaan
tekeningen en toespraken van
de afgelopen dertig jaar. Ze
gaan over christendom en sa
menleving, democratie en eco
nomie en internationale vraag
stukken.
Als titel hebben ze aan de bun
del gegeven „Samen onder
weg". Het is een korte en
krachtige samenvatting van
Lubbers' gedachtengoed die
aangeeft dat Lubbers ook in
zijn bespiegelingen altijd een
praktisch oogmerk heeft en zijn
proza weerspiegelt dat meestal
ook.
Maar de herkomst van deze filo
sofie van samen-onderweg valt
pas echt goed te duiden als men
de afkomst en het intellectuele
milieu in aanmerking waarin
Lubbers is opgegroeid. De on-
dernemerszoon die in de jaren
vijftig leerling is van het Nij
meegse jezuïetencollege Petrus
Canisius en in Rotterdam eco
nomie studeert aan de toen nog
Nederlandse Economische Ho
geschool verraadt zijn katholie
ke afkomst niet als hij, zoals de
samenstellers in hun inleiding
schrijven, niet alleen in de op
lossing van een probleem geïn
teresseerd blijkt maar ook in
het „geheim der dingen".
Filosofen die hem daarbij van
dienst zijn zijn de Fransen Hen
ri Bergson en Pierre Teilhard
de Chardin. Bergson was een
jood die op het eind van zijn le
ven - hij stierf in 1942 - neigde
naar het katholicisme. Belang
rijker voor de student Lubbers
was diens pleidooi voor de rol
Premier Lubbers
van de intuïtie waarmee men
vat kan krijgen op de kern van
het leven. Het verstand is nooit
genoeg om de dingen te kunnen
begrijpen. Bergson was, net als
Teilhard de Chardin, voorstan
der van een open religie, een
godsdienst waarin de groei naar
(menselijke) voltooiing centraal
staat.
Deze hang naar heelheid uit
zich bij Lubbers ook in het stre
ven naar consensus tussen di
verse groepen, hetgeen de sa
menstellers terecht bestempe
len als een typisch katholieke
Karakteristiek in dat verband
is een toespraak die Lubbers in
1986 hield voor het jubilerende
Humanistische Verbond. Na
opgemerkt te hebben dat de po
sitie van de georganiseerde hu
manisten in Nederland in ver
gelijking met de omringende
landen er beduidend beter voor
staat - anders dan altijd door
hen gesuggereerd wordt wan
neer ze bij de overheid hun be
klag doen over hun vermeende
achterstelling ten opzichte van
de gevestigde kerken - wijst
Lubbers de humanisten op hun
eigen rol én de paralllel die hen
verbindt met diezelfde kerken.
Die is in het liberale en socialis
tische milieu - waar zij immers
vooral hun aanhang kunnen
vinden - strijden tegen het op
rukkend nihilisme. Begin deze
maand nam hij in zijn toe
spraak bij de Titus Brandsma-
herdenking in Nijmegen een
zelfde positie in. Maar naast op
rukkend nihilisme vond hij het
nodig daar ook de strijd tegen
cynisme aan te klagen, want de
laatste is even zo destructief
voor de gemeenschap als het ni
hilisme.
De toespraken en artikelen il
lustreren natuurlijk ook de evo
lutie in zijn denken. Van de stu
dent Lubbers die zich ergert
aan het halfwas-katholieke ka
rakter van de Rotterdamse stu
dentenvereniging Sanctus Lau-
rentius naar de partijleider die
ervaart dat de kerken door hun
interne tegenstellingen weinig
invloed kunnen uitoefenen op
het geestlijk klimaat en de Lub
bers die ook persoonlijk een
steeds grotere afstand tot de
kerken krijgt. Maar van een
breuk is absoluut geen sprake.
In dit opzicht past zijn koers
consequent bij het open-reli
gieuze credo van Bergson dat
hij zich in zijn studentenjaren
heeft eigen gemaakt.
De toespraken van Lubbers le-
De rol van de ouders rdc
nun:
finis
DE nieuwe leerplichtwet zoals staatssecretaris Wallagde b
naar de Tweede Kamer heeft gezonden gooit nogal wat oiissa
hoop. Leerlingen van twaalf jaar en ouder zullen zelf \?aa'
den aangesproken op hun spijbelen en worden bedreigd }e v
berispingen, boetes en gevangenis. Als dat geen effect h^
en het geloof daarin is ook bij de staatssecretaris blijkt^ b'
klein, dan kan de leerplichtige al vanaf veertien jaar e vo
leerlingwezen in. Vier dagen lichte arbeid, een dag per W;ged
naar school. ic I
tt lksr
rlET past allemaal in het kader van het aanpakken vaiu
drop-outs, de jongeren die zonder hun school afgemaak^L,
hebben en zonder diploma de arbeidsmarkt betreden,
thans daar pogingen toe doen. Hun aantal groeit gestalC
Werden bij een onderzoek enkele jaren geleden nog 25.(
jongeren geteld die mede als gevolg van veelvuldig verzi
van school werden gestuurd, nu is dat aantal al gestegen
30.000 per jaar. De praktijk leert dat ze de arbeidsma)
niet eens halen, maar zich veelal scharen in het leger t
werklozen. De behoefte aan ongeschoolde jongeren is
niem, en wie geen vak heeft, zal niet werken.
MEEST opvallende wijziging in de leerplichtwet is natu
lijk de verschuiving van de verantwoordelijkheid van de
ders naar de leerling zelf. Die onttrekt zich, zo constate
Wallage in zijn voorstel, in veel gevallen aan het ouderL^
gezag. Met andere woorden: de ouders hebben totaal g^
greep meer op hun kind. Overigens is het wel zo dat ook O
ouders, zoals al in de oude wet stond, nog steeds worden
dreigd met sancties als boetes en gevangenisstraf. Maar
die hun greep verloren hebben, is het op zijn minst onrecfaj]
vaardig hen voor de luimen van hun kind op te laten dral
en. Het effect is dan te verwaarlozen.
r c
dal
ANDER opvallend punt is de verlaging van de partiële letni<
plicht naar veertien jaar. De weg die een jongere moet jgoi
wandelen om daarvoor in aanmerking te komen is in tegé ec
spraak met die toenemende aansprakelijkheid voor zijn
gen gedrag. Het is namelijk niet de leerling zelf die een vrin
zoek daartoe moet indienen, maar zijn ouders. Die moeftt i
aan het gemeentebestuur toestemming vragen voor £nt
stap. „Met deze opzet wordt gegarandeerd dat de ouder"
/verzorgers daadwerkelijk betrokken blijven bij de verdtfa
ontwikkeling en vorming van de jongere", schrijft WallaJ^c
in de toelichting. Burgemeester en wethouders zullen pre'
een besluit nemen over deze „vervangende leerplicht"
ook de jongere is gehoord. vei
f Z'
AFGEZIEN nog van de vraag of bijvoorbeeld het leerlij
wezen zo niet eerder een vluchtplaats wordt dan een vai|e
net, zoals Wallage zegt, wordt er daarmee nogal dubbel aj{er
gekeken tegen de rol van de ouders. Waar enerzijds wo£
geconstateerd dat die in toenemende mate de greep verliefl
zen en dat veel jongeren zich onttrekken aan het ouderlhg
gezag, wordt anderzijds verwacht dat dat kind dat gezag uIT
erkent als het gaat om zo'n verzoek aan het gemeenteP"
stuur. Je kunt je afvragen of dat een reële gedachte is.
we de verhouding tussen deze specifieke groep jongeren
hun kinderen juist inschatten is er van enig contact vermc e
delijk nauwelijks sprake. En als de ouders zo'n verzoek nLr
indienen, valt de jongere dan niet alsnog uit de boot? ye
BOVENDIEN: waarom laatje die leerling zo'n verzoek zi
niet doen? Als je hem aansprakelijk stelt voor veelvuldl
verzuim, dreigt met hechtenis, waarom acht je hem dan nii»
groot genoeg om zo'n verzoek in te dienen? Jongeren die \[Z
staan van hun ouders zullen hun eigen gang blijven gaa1
Dan is het beter ze de kans te geven zelf te kiezen voor hl]
leerlingwezen dan dat aan de ouders over te laten.
1
nen zich voor een verkenning
van het intellectuele en geeste
lijke klimaat van een generatie
die op beslissende wijze beïn
vloed werd door de jaren zestig,
de periode waarin het tweede
Vaticaans Concilie plaats
greep, toen verzoening tussen
wetenschap en christelijk ge
loof mogelijk leek evenals die
tussen geloof en samenleving.
Interessant en verduidelijkend
is de vergelijking met een ander
boegbeeld in de Nederlandse
politiek en intellectueel proto
type, J. den Uyl. De redeneert
rant en confronterende stijl van
Den Uyl contrasteren heel
sterk met die van Lubbers en
herinneren heel sterk aan zijn
gereformeerde afkomst waar
van hij afstand probeerde te ne
men. De intellectueel Den Uyl
heeft altijd de nodige aandacht
gekregen, Lubbers' intellectue
le kanten - wellicht afge
schermd door onze nog steeds
doorwerkende verzuilde cul
tuur - bleven ten onrechte sterk
onderbelicht.
Ruud Lubbers: Samen Onder
weg. Toespraken/artikelen ge
bundeld door Arendo Joustra
en Erik van Venetië. Uitgave
Het Spectrum.
Uitgave Westerpers bv (maakt deel u
Kantoor redactie Apothekersdijk 34. Leiden.
Kantoor advertentie- en
abonnementenafdeling: Stationsweg 37, Leiden.
Koopmansstraat 9. 2288 BC Rijswijk.
071 - 132221. 070-3190 933
070 - 3906 717.
Postbus 9. 2501 CA Den Haag
Hoofdkantoor:
Telefoon-
Telefax:
Postadres:
Alle kantoren zijn op F
maandag tot en met flC
vrijdag geopend van Ll
08.30 tot 17.00 uur
Directeur/hoofdredacteur: J. W c. Leune (tel. 070 - 3190 808) (e
Leiden en omgeving (tel 071 - 144 046/047/48/49). G - J Onvlee (chef-redacteur),1^
F Buurman, tv van Kesteren. R Kleijn, drs. R. Koldenhof, M. Kroft, drs. J. Nihof, iC
T Pieters en M. Roso. J,
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel. 070 - 3190815) p
A van Rijn (chef), drs. R. Edens, A. van Holstein, E. Huisman, H. Jansen, drs. J. van]
Leeuwen - Voorbij, R. de Roo.
Geestelijk leven (tel 070 - 3190 835): drs P v
Foto (tel. 070 - 3190 838) M. Konvalinka.
Redacties Den Haag en omgeving (tel 070 - 3190 800), sport (tel. 070 - 3190 826)
en kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): in samenwerking met redactie Het Binnenhof/ e
Haagsche Courant.
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van
- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied, e
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie. een r&f
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederland ei\
De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, drs K. Swiers,
M. van de Ven en P. Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit H. B i
(chef), H.B. Bijleveld, drs. J Feenstra, D.J. Hofland, K
G Korevaar. D.W. van Rietschoten, C P Visser en K. v
(chef), H.B. Bijleveld, drs. J Feenstra, D.J. Hofland, K. Jonker, P Koopman, drs.j
"orevaar, D.W. van Rietschoten, C P Visser en K van Wees. Algemeen coördi-
uor- J A L M. Timmers
it Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus.
D J.\
e (Tunis), A. Courant (Athene), R
A. Heering (Rome), B. van Huët (Londen), M de Koninck
shington), F Lindenkamp (Sao Paulo), B Schampers (Brussel). W Voordouw
ijs), drs. R. Vunderink (Moskou), W. Werkman (Jeruzalem), G van Wijland
Belgrado). F Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel)
De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve vertaai- en'
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London. Vertaalster: drs.
M. de Cocq
n 18.00 tot 19 00 u
15.00 u
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand 27,00
per kwartaal 79,80
per jaar 312,65
Bij betaling per acceptgirokaart,
per maand 28,20
per kwartaal 82,80
per jaar 318,65
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 -141 905 Telefax 071 -140 68
lefax voor uitsluitend het doorgeven van advertenties (kantoor Rijswijk) 070 -
3902 702
Bankiers
ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050
