'Recht doen kan alleen met mate'
Afscheid van fietsende boerenzoon
2°
Zaterdag
Leidse Courant
zaterdag 7 november 1992
Hij was liever tot zijn zeventigste doorgegaan als hoogleraar criminologie, familie- en jeugdrecht aan
de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Zo was het ook contractueel vastgelegd. Maar de overheid
beschikte anders: 65 jaar is de absolute grens. Prof.dr. G.P. Hoefnagels, tevens schrijver en senator
(D66), móest met emeritaat.
foto Tieleman van Rijnberk
Prof. dr. G. P. Hoefnagels: „Je kunt niet zomaar ineens zeggen: lang leve de illegalen".
door Rene van Leusden
„Reparatie ik geloof heilig in het
repareren van de samenleving. Ei
genlijk ben ik echt een dokter".
Prof. dr. G. P. Hoefnagels (Peter),
zegt het met volle overtuiging. De
hoogleraar klinkt welhaast opgeto
gen, alsof hij plotseling inziet dat hij
toch een beetje is geworden wat hem
aanvankelijk voor ogen stond: dok
ter. Die studie was direct na de oor
log zijn grote wens. Helaas ontbrak
het geld en beurzen bestonden nog
niet, zodat de jonge Hoefnagels zich
genoodzaakt zag zijn talenten op een
ander terrein te ontplooien.
De keuze viel op rechten. „Het werd
zeer abstract gegeven. Ik vond het
wel boeiend maar dacht: het heeft
toch betrekking op mensen. Toen
heb ik er psychologie bijgedaan".
Grote leermeesters, onder wie Pom-
pe (strafrecht), Buytendijk (psycho
logie) en Eggens (privaatrecht),
droegen bij tot wat hij is geworden:
een wetenschapper die de menselij
ke maat zoekt en voor zijn mening
doorgaans een gewillig oor vindt.
Kritiek schuwt hij daarbij niet.
„Ik heb altijd veel en vrij kritiek ge
leverd. Nooit op men
sen. Wel op macht, dus
ook de rechterlijke
macht. Ik denk wel dat
we blij mogen zijn met
een rechterlijke macht
zoals we die nu in Ne
derland hebben. Straf
recht beoefenen is een
hopeloze zaak. Als je
als rechter dag in dag
uit twintig tot veertig
mensen langs je tafel
ziet gaan die je alle
maal een straf moet
geven, valt dat niet
mee. En dan is het vaak ook nog een
straf die niets met het delict van
doen heeft. Een cel heeft geen ver
band met diefstal. Diefstal heeft te
maken met teruggeven, schade ver
goeden. De enige straf met maat is
de schadevergoeding, de rest is een
uitvinding die met een dagelijkse
routine wordt toegepast. Ik vind te
rugbetalen, herstel van schade, al
tijd het belangrijkste".
Ook bij de zwaardere delicten
„Nee, het kan niet met alle straffen,
zoals bij geweld. Maar idealiter zeg
ik: alle menselijke gevolgen voor het
slachtoffer zou de dader moeten her
stellen. Dat snapt iedereen, ook de
delinquent. Terugbetalen, eigenlijk
zou dat de normale straf moeten
zijn. Dan heb je tenminste een
maat".
Hoe zou u een tasjesdief laten terug
betalen
„Het zijn tamelijk laf gemotiveerde
lieden. Hun slachtoffers zijn meestal
de fysiek zwakkeren in de samenle
ving. Terugbetalen zou wel helpen,
maar inderdaad hoe betaal je
het feit dat die oude vrouw niet meer
buiten durft te komen? Ik weet het
niet. Dat moeten we uitvinden".
Roethofprijs
'Repareren' het werkwoord komt
geregeld terug in het gesprek met de
hoogleraar. Een mooi voorbeeld van
repareren noemt hij de Hein Roet
hofprijs, die jaarlijks wordt toege
kend aan een project tegen veelvoor
komende criminaliteit. Hoefnagels
is al jaren voorzitter van de jury. On
langs viel een 'terugbetaalproject'
van de gemeente Hoorn in de prij-
Hoorn liet vandalen consequent al
les terugbetalen. Het verhaal was al-
doorHenkStouwdam
Henk Lubberding heeft nooit model
gestaan voor de gemiddelde wielren
ner. Hij was de eerste coureur met
lang haar, introduceerde de haar
band en voetzooltjes, deed aan
krachttraining toen andere renners
daar nog nooit van hadden gehoord,
stopte veel haptonomie in zijn aan
pak, stelde een goede koers boven
een goede uitslag en is uniek onder
de professionals door zestien jaar
lang Peter Post als ploegleider trouw
te blijven. Het kan niet anders of
achter die wielrenner gaat een bij
zonder mens schuil.
In nog een ander opzicht plaatst
Lubberding zich buiten de gevestig
de orde. De renner is altijd in z'n ge
boorteplaats Voorst blijven wonen.
Het dorp tussen Apeldoorn en Zut-
phen is de rode draad in het leven
van Lubberding. Vanaf 4 augustus
1953, de dag dat Lubberding ter we
reld kwam, woont hij er.
Voorst heeft Lubberding overwe
gend veel goeds gebracht. In het be
schermde boerenmilieu aan de Gra
venstraat groeide hij op met vader,
moeder, opa, oma en zijn één jaar ou
dere zus Gerda. Henk was indertijd
een energiek baasje, die genoot van
tijd: je kunt van een kale kip geen ve
ren plukken. Wat hier in Nederland
niet allemaal voor excuses zijn be
dacht om vandalen te ontzien... ze
waren van een lagere sociale en eco
nomische klasse, ze waren zielig en
in de gezondheidszorg. Ik zei: doen
Desnoods met de deurwaarder. Nu
ziet iedereen dat in, het slachtoffer,
de dader, de samenleving. Van de
125.000 gulden schade in Hoorn,
werd 122.000 binnengehaald".
„Zo ben ik er ook heilig van over
tuigd dat als de overheid de wao met
een had aangepakt door naar de uit
voering te kijken, dat er dan niet ge
woon via deze regeling mensen had
den kunnen worden weggeorgani
seerd. Dan hadden we nu een vette
wao-pot gehad voor de echt zieke
mensen. Waren we echt aan het re
pareren gegaan. Die dingen moet je
niet te ver laten doorsudderen".
Illegalen
„Dat geldt ook voor de bijstand en il
legalen-discussie. Op zeker moment
blijft er van de criteria die je hebt ge
steld niets over. Nou, ik wil best ge
loven dat niet heel Marokko en heel
Turkije hier kunnen zijn. We stellen
dus criteria. En Kosto
is daar met zijn men
sen zorgvuldig mee be
zig. De Kamer ziet
daarop toe. Dan kun je
niet zomaar ineens
zeggen: lang leve de il
legalen. Want je zegt
dan tevens dat ze voor
gaan op anderen die in
de ry staan. Daar
komt gedonder van.
Dus zeg ik: repareer
dat nu. Ga gewoon bij
sturen. Ga es kijken
wat we aankunnen.
Want de mensen in de wijken
moeten het opknappen, die zitten er
mee. Die hebben plotseling met an
dere culturen te maken. Die moeten
ineens cultureel-antropoloog wor
den, zonder dat ze er voor hebben ge
leerd. Daar moetje gewoon eerlijk in
zijn".
Repareren, maar hoe dan
„Wat ik eerst zou willen weten is hoe
wij in Nederland kunnen meewer
ken aan de opvang van de stroom
buitenlanders. Die stroom is groot,
die zal heel groot blijven. De vraag
is: hoe kunnen wij hier op een ade
quate manier mensen opvangen. We
kunnen de grens niet open zetten en
zeggen: kom maar binnen. Als we
het ernstig menen met onze beginse
len en onze gastvrijheid, dan kun
nen we illegalen niet vóór laten gaan
voor de vele buiten- en binnenlan-
ders die wél aan criteria voldoen. Als
er teveel illegalen zijn ligt dat aan de
manier waarop de uitvoering en ar
beidsmarkt in Nederland werken,
dat stroperige".
„Het is ook geen probleem van links
of rechts. Kijk, als het zo is dat links
zegt: kom maar binnen en rechts
zegt: blijf maar buiten, dan vergeten
ze dat het om mensen gaat. Waar we
elkaar nationaal op moeten zien te
vinden, is een gezamenlijk stand
punt over wie en hoeveel van wie we
willen helpen. En daar houden we
ons dan aan. We hebben nu weer
dingen laten aanrommelen. Het is
onzin te menen dat we niet wisten
dat er in de Bijlmer, Den Haag en de
Westlandse kassen illegalen zijn".
„De zaak is opgeblazen. We zijn geen
nuchter volk. Dat meen ik echt. Als
we dat wel waren, zouden we repare
ren. We zijn een volk dat altijd in
eens omslaat. Nu moeten we niet
achter illegalen aanjagen. Recht
doen kan alleen met mate".
de geneugten op de boerderij. In te
genstelling tot zijn zus, die er nooit
een geheim van maakte het boeren
leven later allerminst te zullen mis
sen. „Ze is verhuisd naar Epe en...
woont in een boerderij", merkt
broerlief met enige spot op. „Ze
heeft zelfs een paard, ha ha ha".
Gento
Lubberding kreeg op z'n elfde een
racefiets nadat hij had besloten te
gaan wielrennen in plaats van voet
ballen. Hij kent nog alle details. Een
glimmende, oranje tweedehands van
Filipo uit Zutphen. Daags na de aan
schaf werd hij lid van ETP Zutphen
en zijn eerste wedstrijd reed Lubber
ding in Vorden. En met succes, want
hij won.
„Mijn vader had me gebracht, maar
kon niet blijven omdat hij moest
melken. Ik moest dus op de fiets
naar huis. Trots als een pauw hield
ik de bos bloemen - rode anjers - in
m'n hand en het gewonnen fototoe
stel droeg ik om mijn nek. Thuis wa
ren ze apetrots op me en ik nog meer
op mezelf. Die overwinning vergeet
U heeft eens gezegd dat de overheid
zelf de meeste schuld heeft aan van
dalisme en normvervaging.
„Wat ik het overheidsvandalisme op
grote schaal noemde, heeft betrek
king op het onderwijs. Die voortdu
rende reorganisaties. Nu weer die
basisvorming. Een ramp. Dat bedoel
ik nou met repareren. Als ze op het
departement nu zouden zeggen: we
gaan dit en dat op de scholen verbe
teren, dan zijn ze aan het bijsturen.
Maar elke keer weer die nieuwe en
nog grotere gebouwen en fusies. Een
verouderde veranderingsstrategie
uit de jaren zeventig. Achterlijk. Ze
ik m'n leven niet. Veel van wat ik als
prof heb meegemaakt, ben ik verge
ten, maar die zege staat in mijn ge
heugen gegrift. Ik weet nog goed dat
de anjers in een zilveren vaas een
ereplaats op de tafel kregen".
Als junior vormde Henk Lubberding
met zijn plaatsgenoten Leo Steur en
de broers Chris en Alex Bongers een
gevreesd kwartet, dat tot in Brabant
de koersen onveilig maakte. „Toen
werkten we al samen", verklaart
Lubberding het succes. „Van dat
groepje deed ik voornamelijk het
vuile werk. Dat zat er al vroeg in. Ik
vloog er altijd in".
„Soms leverde dat prijzen op, maar
meestal greep ik er naast. Maar dan
won meestal wel een ander van onze
groep. Vooral Chris Bongers was in
die tijd zeer rap in de sprint. Ik bleef
vaak achter met een stapel premies,
die meestal bestonden uit waarde
bonnen van de plaatselijke fietsen
maker."
Via de familie Bongers (van wie Ger-
rit ooit een gerenommeerd amateur
was) werd Lubberding aanbevolen
bij de ploeg van Jan van Erp, waar
weten absoluut niet wat ze doen.
Watje wel zeker weet is dat al die on
derwijzers en leraren voor hun
rechtspositie vechten. Dat zou niet
nodig mogen zijn. Die moeten voor
de klas staan. Het is een verschrik
kelijke zaak wat nu al dertig jaar in
het onderwijs aan de gang is. Je
moet een departement hebben dat
zich dienstbaar opstelt: waar kun
nen we helpen. Het gaat om het con
tact leraar-leerling. Al die vergade
ringen. Een leraar hoort niet te ver
gaderen. Die moet les geven".
En meer aandacht voor de leerling
betekent minder vandalisme
Henk Lubberding: 'Ais ik op
mijn loopbaan terugkijk,
heb ik een voldaan gevoel'.
van Jan Gisbers ploegleider was.
Van de vijf jaar die Lubberding er
reed, kwamen zijn kwaliteiten pas
„Tuurlijk. Dan voelen die zich thuis
op school. Kijk, vernieuwing was
best nodig, maar waarom niet be
scheiden, geluidloos en ondersteu
nend. Wat'nu nodig is, is vooral rust.
Je kunt geen leraar de klas insturen
die voortdurend moet vrezen of hij
volgend jaar nog wel les mag geven".
Antillen
De koninklijke familie bezoekt de An
tillen. Uw visie daarop als Antillen-
kenner?
„Ik ga in januari voor het 26ste jaar
naar de Antillen. Voor lezingen en
colleges. Toen ik er in 1967 samen
de laatste twee jaar naar boven. Lub
berding: „Daarvoor deed ik maar
wat. Totdat de twee Jannen (Van
Erp en Gisbers, red.) me een keer
apart namen en vertelden mogelijk
heden in me te zien. Ze wilden met
me doorgaan onder voorwaarde dat
ik serieuzer werd en harder ging
trainen. Die waarschuwing heb ik
me ter harte genomen en vanaf dat
moment is het wielrennen een se
rieuze aangelegenheid geworden".
„Toen ik meer ging winnen, nam de
belangstelling van mijn ouders toe.
Een keer kwamen ze zelfs kijken. In
Apeldoorn waar ik in de sprint ver
loor van Jan Spijker. Bij thuiskomst
zei m'n moeder verwijtend: 'waarom
hield je de laatste meter de benen
stil?' 'Omdat ik niet meer kon', ant
woordde ik. 'Onzin', zei m'n moeder,
'die ander kon ook nog'. Dat was de
enige keer dat ze zich in kritische zin
met m'n wielerzaken heeft be
moeid".
Zijn profcontract verdiende Lubber
ding in 1976 in de Tour de l'Avenir,
het inmiddels ter ziele gegane kleine
broertje van de Tour de France.
met mijn vrouw voor het eerst kwam
was het er allemaal nog zo onschul
dig".
„Nederland levert 300 miljoen gul
den per jaar. Is veel hoor. India
krijgt van ons 15 cent per hoofd van
de bevolking en Indonesië een gul
den. Op de Antillen is het duizend
gulden per hoofd van de bevolking.
Dat betalen we al bijna 40 jaar. En
dan weetje van gekte niet meer wel
ke hotels, World Trade Centres en
luchthavens je nog moet bouwen.
„Achter al dat fraais op Curagao lig
gen de verpauperde wijken Wishi en
Marchena. Ik heb minister Hirsch
Ballin gevraagd grote projecten voor
Bondscoach Joop Middelink had
Lubberding geselecteerd voor een in
dat jaar 'smerig zware ronde'.
Hij reed fantastisch, won een etappe
en werd achter de Zweedse klimgeit
Sven-Ake Nilson derde in het eind
klassement. Franse ploegen toonden
belangstelling voor de slungel uit
Voorst, maar concrete aanbiedingen
kreeg Lubberding van Piet Libregts
namens Frisol en Peter Post van het
toenmalige Ti-Raleigh.
Lubberding koos voor Post, van wie
hij nu, zestien jaar later, afscheid
gaat nemen. Er komt definitief een
eind aan een uniek samenwerkings
verband, dat hem onder meer de gele
en witte trui in de Tour, twee^Neder-
landse titels en talloze andere suc
cessen opleverde.
Afwijkend
Aan het begin van Lubberdings af-
scheidsjaai-beloofde Post zijn trouw
ste renner een functie in de ploeg.
Post moet nog met een aanbieding
komen voor een functie waarbij Lub
berding nog niet had stilgestaan,
maar zoals de zaken er nu voorstaan
die wijken te beginnen. De huizf
deugen niet, het aantal banen en h.
onderwijs evenmin. Terwijl het ge c
er is. Ik ga me daar sterk voor nfe|
ken. Geen woorden maar daden, f°'
voorkant van Curasao is verzorg1*
de achterkant is mijn Leitmotiv".
„Ik hoop dat koningin Beatrix h
weet. dan zal ze er zeker aandacf?*
aan besteden. Dan wil ze er naar t<L
Ik heb een plan voor Curagao klaa
liggen. Is al met de minister bespif11
ken in de Kamer. Doel: de hulp nis16
op het onderwijs betrekken en
voor zorgen dat schoolverlaters da[r
banen krijgen. En dat ze niet in e|0<
dead-end in Spijkenisse of de Bijlmp1
belanden. Dus je lost niet alleen darl
iets op, maar ook hier". L
Drugs sp'
Blijft u pleiten voor legalisering ucVj
harddrugs, ook nu er stemmen ziu.
opgegaan (Centrale Recherche Info
matiedienst) om het soepele soP^
drugsbeleid terug te draaien rj
„Dat is van het grootste belang. aPP
je die drugs niet legaliseert of er ee 11
soortgelijke oplossing voor vindt
bij de softdrugs, dan komen harip"
criminelen in de bovenwereld tP"
recht. Onder deze minister vanjusr
tie hoeven we niet aan legaliserii^6
van drugs te denken. En alléén jif
Nederland kan het niet. Maar Nj
derland is wel heel vindingrijk. <lf 1
moet het allemaal niet zo officiej 3
doen, gewoon net als bij de marihuE?
na. Belangrijkste is dat we de handi
demotiveren. Dat verklaart waaroine
ook de mafia tegen legalisering is".r^
Met emeritaat. Betekent dat voor jvx
een rustige oude dag
„Ik had niet zo'n behoefte aan em<ve
ritaat. Het is ook heel onnatuurlijm
ineens op je 65ste op te houden. Ï5P
was liever tot m'n 70ste doorgegaan
Zo was het ook contractueel bepaalt
Maar de overheid had er geen booc c
schap aan. Ik ga op de Erasmus UniW'
versiteit gewoon door, zij het niet oin
kosten van 's lands schatkist. De fi PP
culteit heeft me een gastvrijheid),
overeenkomst aangeboden. En da-^0,
heb ik mijn werk in de Eerste Kr.'
mer, mijn literaire werk en mijn bijp
reau voor scheidingsbemiddeling".
„Er kwamen wel eens mensen bij m u
voor advies inzake scheiden. Op ze y
kere dag kwam er een vrouw. Ik sta
de haar voor aan haar man te vrage n
wat hij ervan vond. Mensen veror j'
derstellen dat ze zelf alle ellend ,r
hebben en de ander niet. Toen ont
dekte ik dat ze bij mij aan tafel el y
kaars informatie toetsten. Boven
dien ontdekte ik dat er een emotie
nele component ging werken. Min
der dan twee mensen heb ik daarni
nooit meer willen ontvangen.
Een advocaat gaat van het gelijk vai
zijn cliënt uit. Dat kan die advocaa
niet helpen. Maar het gevolg is da
de .betrokkenen zich verschansei
achter een vestingwal en dan is he J
oorlog. Het gebeurt in de bemidde p
ling ook wel dat ze na hun verhalei
weer bij elkaar komen.
Dat gebeurt in mijn praktijk vake Vl
dan vroeger, vermoedelijk doorda y
mijn vraagstelling specifieker is ge
worden. Ze ervaren de vragen al:
heilzaam. Ook als het om scheidei 1
gaat. Je kunt zeer goed voor je be Ci
lang opkomen en toch.een overeen y'
komst bereiken. Ik licht ze voor ove'
wet en rechtspraak. Het werk ver S(
eist een stevige kennis van het fami 11
lierecht. Ik combineer de psycholo y
gie van het scheidingsproces met di
juridische aspecten. Het is vredes
recht. Dat is beter dan oorlogs
recht". i
o
d
d
1 v,
E
i
neemt de Voorster renner afscheiq
van Post. „Als Post had gezegd P!
Henk, hier heb je de ploeg en jij benl
volledig verantwoordelijk, had ik het
aangedurfd. Maar nu niet. Ik zie hel
niet zitten om opnieuw onder Post tf -r
moeten werken. Ik heb veel respect
voor hem, maar ook afwijkende idee
ën. En die zou ik dan als ploegleidei
niet zelf in praktijk kunnen bren-
gen". F
„Je merkt nu aan Walter Planckaert
en Theo de Rooy, dat zij bij veel za- s
ken nog worden gestuurd door Post.
Ik wil mijn eigen gang kunnen gaan.
Daar komt nog bij dat er volgend P
jaar van de oude ploeg weinig over-
blijft. De kern, waarmee ik wel had
willen werken, is er dan niet meeri
Dat geldt ook voor het personeel"F
Zich geheel op de werkzaamheden
op de boerderij storten, wil Lubber
ding ook nog niet. Hij hoopt nog eni-
ge jaren zoiets als pr-werk te kunnen
doen. Hij meent daarvoor geknipt te Jj
zijn met zijn ervaringen als wielren- j-
ner. „Een beetje coördinerend werk,
dat ligt me wel. Daarvoor zijn in de
maatschappij toch ook mensen no
dig?"
,,'t Is mooi geweest. Ik ben 39 jaar en
er aan toe om te stoppen. En als ik op
mijn loopbaan terugkijk, heb ik een
voldaan gevoel".
'Als er teveel
illegalen zijn ligt
dat aan de manier
waarop wij in
Nederland werken,
dat stroperige'.
Zijn laatste kunstje vertoont Henk Lubberding morgen in Japan. Uitgerekend aan de andere kant
van de wereld sluit de Voorster boerenzoon zijn wielerloopbaan af. Een afscheid in stijl, vindt
Lubberding. „Dat aparte hoort een beetje bij mij".
