Mensen
Ze heeft een
ijzeren strot
dk fe
61
Ria Lubbers en de bewondering voor de Masai
OLGA LOWINA
Beeldtaal
N a de lawine aan
televisieprogramma's rond de
presidentsverkiezingen, zou j<
kijker het idee kunnen krijgen
dat het Amerikaanse volk
tamelijk gestoord is. En dat he
eigenlijk verbazingwekkend is
dat zo'n enorm land blijkbaar
niemand kan voortbrengen di
uitziet alsof hij werkelijk voor
vak van president heeft
doorgeleerd.
VRIJDAG 6 NOVEMBER 1992
door Willem Pekelder
Olga Lowina is weer hele
maal terug. Studenten,
discotheken, het jubile
rende COC, iedereen weet
de 'Rotterdamse nachtegaal' te vin
den. „Een mens is een mens, ik
maak geen onderscheid. Ik ben tot
juni volgend jaar volgeboekt", zegt
de 67-jarige jodelzangeres, die van
avond te zien is in Koos Postema's
'Klasgenoten'.
Zelfs voor stickies rokende hippies
heeft ze opgetreden. „Dat was in Pa-
radiso in de jaren zestig. Ik moest
over de drugsverslaafden heenstap
pen om het podium te bereiken. Ik
ben niet gauw bang, maar toen
kneep ik hem toch wel", erkent de in
Alpenkleding gestoken zangeres.
In haar huis aan de Vergeet-mij-
nietstraat in Rotterdam loopt ze
druk heen en weer met koffie, koek
jes, knipsels en kiekjes. „Ik ben op
mijn dertiende begonnen met zin
gen. Als ik niet jodelde, waren de
mensen mij allang vergeten. Dat jo
delen maakt mij speciaal", zegt
Olga, terwijl ze haar gouden plaat
uit 1976 laat zien, onderscheidingen
uit Oostenrijk en haar vele lp's.
Olga's steunpilaar in al die jaren is
haar echtgenoot Lou Marti (83) ge-
'Ik moest ooit naar de
keelarts, omdat ik poliepjes
op mijn stembanden had.
Die dokter zei dat hij nog
nooit zulke grote
stembanden had gezien'.
weest. Haar ontdekker, impresario,
chauffeur en liedjesschrijver. „Mijn
man, met wie ik al 42 jaar getrouwd
ben, ging altijd met mij mee naar op
tredens. Nu niet meer".
„Ik ben vijfentwintig keer bestraald
en mijn benen zijn ook niet meer zo
goed", zegt Lou, die vroeger ook ar
tiest was en bovendien een eigen
theaterbureau had.
De carrière van Olga Lowina heeft
maar één stille periode gekend en
dat was halverwege de jaren zestig.
„Iedereen was toen gek van The Be
atles. Zelfs mijn dochter liep in zo'n
Beatle-jurk. Van 1963 tot 1967 heb
ik niet opgetreden, totdat de kran
ten gingen schrijven: Waar is toch
die Olga Lowina gebleven?"
De pers is niet altijd haar grootste
vriend geweest. Een dagblad schreef
kortgeleden dat ze niet meer op
houdt met jodelen als ze eenmaal
een borrel op heeft, een andere krant
beweerde dat ze rookt als een ketter.
„Helemaal niet waar, ik doe geen
van beide", roept Olga fel. Over die
roddels is ze eigenlijk veel kwader
dan over haar overlijdensbericht dat
ooit in een krant verscheen. „Een
dag erna belde de journalist op die
dat geschreven had. Hij schrok zich
dood dat hij mij aan de lijn kreeg.
Hoewel ik me er niet zo druk over
maakte, heeft die krant me de vol
gende dag helemaal gerehabili
teerd".
Wat de in Haaksbergen geboren jo
delzangeres ook stoort, is dat ze vaak
gekscherend Olga Lawine wordt ge
noemd. „Een lawine op zich is al erg
genoeg", vindt ze. Misschien heeft
ze die bijnaam te danken aan het
stormachtige volume dat ze zelfs
zonder microfoon weet te produce
ren. „Ik moest ooit naar de keelarts,
omdat ik poliepjes op mijn stemban
den had. Die dokter zei dat hij nog
nooit zulke grote stembanden had
gezien".
Om te bewijzen dat ze geen onzin
vertelt, verrast ze de fotograaf op
een onvervalste Olga-jodel. „Ja, ik
c/>
Ed vanThijn
Martin Scorsese
Gedenkteken voor
decembermoorden
p 8 december is het precies tien
jaar geleden dat in Suriname de
decembermoorden plaatsvonden.
Op het Waterlooplein in Amsterdam
wordt dan een gedenksteen onthuld,
waarvoor nog 10.000 gulden nodig
is.
Om dat bedrag bij elkaar te krijgen,
is een comité van aanbeveling
opgericht waarin zestien bekende
Nederlanders zitting hebben, onder
wie burgemeester Van Thijn van
Amsterdam en VN-rapporteur voor
de mensenrechten prof.dr.
Kooymans.
Het gedenkteken is volgens de
organisatoren niet alleen een
eerbetoon aan de vijftien critici van
het regime Bouterse die in 1982
werden vermoord, maar ook een
roep om gerechtigheid.
Synode niet tegen
'Last temptation'
Christ'. Dit blijkt uit een brief van de
synode aan tachtig verontruste
kerkeraden en kerkleden.
De synode sust de gemoederen door
erop te wijzen dat in de IKON-serie
'Jezus in de film' niet de hele film
van Martin Scorsese, maar slechts
enkele fragmenten zullen worden
uitgezonden. Ook andere films
komen aan bod, zoals 'Jesus Christ
superstar'.
De synode vindt het een prima zaak
dat de IKON aandacht besteedt aan
Jezus in de film. „Het is goed als
christenen zich bezinnen op de
beelden die van Jezus worden
getekend en op de vraag wat
'menswording' en 'zoonschap'
concreet betekenen en of wij met
onze verbeelding aan beide aspecten
recht doen".
Een spelletje
Eurocratie
O.
De
e Gereformeerde Kerken zullen
de IKON niet oproepen af te zien van
uitzending van de omstreden
Jezusfilm 'The last temptation of
f ud-minister W.F. de Gaay
Fortman riep 'God zegen de greep'
gisteravond op de vierde verdieping
van de Bijenkorf in Den Haag. Hij
wierp drie dobbelstenen en opende
daarmee het spel Eurocratie. Zijn
vroegere collega Max van der Stoel
speelde voor de socialistische partij
mee, maar boekte weinig succes.
foto Stephen Evenhuis
Oud-minister De Gaay Fortman doet de eerste gooi voor een
spelletje Eurocratie. Zijn vroegere collega Van der Stoel
(midden) denkt nog tegenstand te kunnen bieden.
Binnenkort verlaat Van der Stoel de voor de Mensenrechten.
Raad van State en wordt hij Hoge Eurocratie is een spel over
Commissaris bij de Verenigde Naties democratie in Eux-opa dat door de 44-
jarige Jan Hoeksma is ontwikkeld.
Deze jurist heeft, nadat hij in 1990
werkloos was geraakt, van zijn spel
zijn werk gemaakt. „In mei van dit
jaar zijn we met de verkoop
begonnen. Er zijn nu tweeduizend
spellen verkocht. Niet alleen in
Nederland natuurlijk, maar in alle
landen van de Europese
Gemeenschap".
De twaalf lidstaten zijn in het spel
gewoon één staat met één regering
en één parlement. De lidstaten zijn,
in overeenstemming met hun
grootte, met één of meer steden op
het speelbord vertegenwoordigd. De
spelers strijden als politieke partijen
om de macht.
Door het winnen van verkiezingen
in steden krijgen zij leden van het
Europees Parlement. Spelers die alle
steden van een lidstaat hebben,
krijgen elke keer als zij langs Brussel
komen Europese ministers. De
speler die als eerste zijn kabinet van
twaalf ministers bij elkaar heeft
gedobbeld en over voldoende steun
in het parlement beschikt, wordt als
winnaar van het spel uitgeroepen tot
premier van Europa.
De Gaay Fortman had aan het begin
gezegd: „Het knappe van het spel is
dat het echt laat zien hoe het er in
het politieke leven aan toe gaat".
Wie hem gisteren bezig zag, moet
concluderen: Dat klopt. En het spel
is nog leuk ook.
redactie
Joke Korving
bijdrage
Christl Visser
Oude kleren naar de Derde Wereld stu
ren, is lief maar onverstandig. Plaatse
lijke kleermakerbedrijfjes gaan erdoor
naar de knoppen. Dat zegt Ria Lubbers
die tijdens een reis door Kenia en Tan
zania zag, dat op alle markten 'bergen
met tweedehands kleding' te koop zijn
tegen prijzen waar de eenvoudige kleer
makers in het land zelf niet tegenop
kunnen. „Stom", vindt de echtgenote
van de minister-president.
Prinsjesdag 1992. Premier Ruud Lub
bers vertrekt in jacquet naar de Ridder
zaal. Echtgenote Ria Lubbers gaat met
een rugzak de deur uit. Zij is op weg
naar Afrika, naar de stam van de Masai.
De katholieke medefinancierings-orga-
nisatie Cebemo, die met geld uit de pot
van minister Jan Pronk en in samen
werking met de plaatselijke bisdommen
kleine ontwikkelingsprojecten in de
Derde Wereld steunt, vroeg haar of ze
eens een kijkje in de keuken wilde ne
men. In de hoop dat ze ook het positieve
van ontwikkelingssamenwerking zou
willen zien en er, eenmaal terug, over
zou vertellen.
Ria Lubbers zei ja. „Wantje hoort alleen
nog maar over de ellende in Afrika, net
of er helemaal niets goeds gebeurt".
Met Martine Benschop van de Cebemo
trok ze van vrouwengroep naar vee-
teeltschool, van groentetuinen naar
cursussen ter stimulering van lokaal lei
derschap. Ze raakte onder de indruk van
het almaar 'knokken en motiveren' om
projecten te laten slagen, maar ook van
de Masai zelf en hun manier van leven:
direct en tot de essentie teruggebracht.
Langzaam
„Wat me het meest opviel, was hoe traag
alles gaat. Dat komt natuurlijk door het
klimaat en door de andere mentaliteit.
Het verbaasde mij geweldig, de eerste
dagen. Dat ongelooflijk langzame. Ik
werd er de eerste week doodmoe van.
Maar de tweede week denk je: ze hebben
Ria Lubbers: 'De verschillen vallen op een gegeven moment weg'.
gelijk, waarom zouden we zoveel haast
moeten hebben".
„Kijk, als wij nou maar zo beschaafd wa
ren geweest om die landen met rust te
laten, om er niet onze neus in te steken,
om er geen fabrieken te bouwen en er
geen geld te willen verdienen, dan was
er niets aan de hand geweest. Maar het
is wel gebeurd. Een stad als Nairobi,
middenin dat Masai-gebied, groeit
steeds verder uit. Al die Westerse in
vloeden komen er binnen. Dan kun je
zeggen, laat maar waaien. Of je denkt:
als dat zo doorgaat, komen de Masai in
de problemen en daar moeten we hen te
gen wapenen.
„Dan moetje hen leren datje geen 100
kilometer nodig hebt om koeien te laten
grazen, maar dat het ook anders kan.
Dan moetje zeggen: beste meneer de
Masai, wilt u over tien jaar nog met uw
vierhonderd koeien grazen, dan moet u
het anders gaan doen, want u hebt die
eindeloze vlakten straks niet meer. Dat
is waar die ontwikkelingswerkers mee
bezig zijn".
„Iets anders. Die Masai hebben altijd ki
lometers gelopen voor water. Maar als
wij nou weten datje het ook uit de grond
kunt halen, moeten wij dan zeggen: dat
weten we wel, maar we vertellen het
niet? Blijven jullie maar lekker roman
tisch lopen? Dat zit niet in de mens.
Kennisoverdracht is een van de belang
rijkste drijfveren. Wij zijn toch ook blij
als we iets opsteken van een ander?"
Verschillen
Tijdens haar reis vergat Ria Lubbers bij
na dat ze blank is: „Heel gek. Op een ge
geven moment vallen de verschillen
weg. Ik merkte dat ik net zo smal ging
denken en ook net zo omslachtig ging
praten als zij. Je went aan alles. Datje
het zonder stromend water en elektrici
teit moet doen. Datje tussen ongedierte
slaapt".
„En het is er soms zo mooi. Dan rij je
uren en uren door een vlakte die niet te
overzien is, en dan staat er ineens op een
steen een man. Zo krankzinnig. Datje
denkt, waar komt die nou in godsnaam
vandaan?"
„We waren op een landbouwprojektje,
waar ze al hadden geleerd datje moet
bemesten. Maar hoe doe je dat? Nou, zij
hadden een eigen systeem uitgevonden.
Twee grote zakken mest op een ezel, van
onder verbonden door een pvc-buisje
met gaatjes erin. Apetrots! Daar moetje
dan een beetje om lachen. Maar het is
toch fantastisch, dat een ontwikkelings
werker meehelpt dat te bedenken? Je
kunt wel een heleboel spullen neerzet
ten en dingen vertellen en aanleren,
maar dat is net als wanneer een tech
neut tegen mij begint over een nippeltje
van de 24ste graad, dan denk ik ook,
gooi maar in mijn pet".
Lekker leven
„Als kind was ik al niet zo dol op die ver
halen over oom Piet doet goed in Tanza
nia. Die paters hadden het vroeger lang
niet slecht, woonden meestal in het bes
te huis van het dorp. Dat is niet meer zo.
Maar ook de ontwikkelingswerkers van
nu hebben het materieel best goed. En
ze hoeven een boel niet, daar. Ik heb be
wondering voor wat ze doen, maar ik zie
ook dat er heel veel vrijheid is en heel
veel lekker leven".
„De dingen die minder zijn, vallen erte
gen weg. Ik merkte het zelf ook. In het
begin was ik moe en vond ik alles een
beetje vies. Maar al gauw denk je, eigen
lijk best makkelijk. Watje hier in Neder
land allemaal niet moet, sociale ver
plichtingen waar je geen zin in hebt, fa
miliebanden die je moet onderhouden,
dan dit weer en dan dat weer, altijd op je
tenen lopen".
„Daar geldt dat alles wat lukt meegeno
men is. Ik heb wel eens het idee dat de
mensen daar onze burgermaatschappij
niet zo zien zitten. Als ontwikkelings
werker genietje aanzien. Je bént ie
mand. Er zijn wel dingen die je mist,
maar daar staat het gevoel tegenover
van potverdorie, ik doe 't toch maar".
„Soms is het werk er ook gewoon boei
ender dan het hier zou zijn. Ik sprak er
met een fysiotherapeute, die gehandi
capte kindertjes behandelt. Ze vertelde
dat ze het heel wat leuker vond dan een
praktijk in Nederland, waar ze mis
schien 27 knieën op een dag onder ogen
krijgt".
Da's gek, want als er nu één
publieksbreed medium bestaa
dan is het wel de televisie en zi
het als televisiemaker voor lief
moeten nemen datje ook naar
gevoelen simpele, voor de han<
liggende zaken nog eens
overduidelijk moet uitleggen.
Ondanks al die programma's
werd er van de kijker dus ook e;
stevige portie zelfwerkzaamhe;
verwacht. Wie zijn ogen 11
inderdaad goed gebruikte, konj
doorkrijgen dat het belangrijk!
om veel te snappen de beeldtaa;
was.
Zeker in het geval van Clinton;
Toen ik hem voor de eerste kee
op het scherm zag, was er allee
dat haar en die iets te dikke
konen. Een gouverneur, nou ja I
dat zal wel, maar een president
Maar tijdens iedere uitzending j
die volgde zag je Clinton als hel j
ware naar zijn nieuwe status
toegroeien. Het beeld vertelde j
wat anders alleen in heel veel
woorden te vangen was.
Bij Bush was ongeveer het i
omgekeerde te volgen.
Een aanvankelijk geroutineerd
vrij zekere verschijning werd
gaandeweg een aarzelende
zwiffel-zwaffel. De satire van h
team van 'Saturday night live' I
deed de rest, al is de Amerikaartl
humor in deze duidelijk botter
van bijl dan de Europese.
Tja, en Ross Perot, bij hem ben
toch niet heel veel verder
gekomen dan die oren en dan
ogen met piepkleine, hard
prikkende cactusjes in de hoeki
Een drammer met een
gigantische smak geld, op den
duur zijn dat vermoedelijk de
linkste.
Het is de verdienste van de NO!
VARA-coalitie dat de zo
verkregen informatie op de
dinsdagavond voorafgaande aa)
de uitslagén van 's nachts, met
een aantal korte documentaire)
kon worden aangescherpt. Met
name de impressie van de stad
Richmond verdiepte de blik op I
Amerikaan en gaf misschien w«
als beste aan waarom die steeds
globaal de president krijgt die In
verdient.
De beeldtaal werd overigens nii
gediend door de star om het uui(
geprogrammeerde eenzame
verschijning van correspondeni j
Paul Sneijder in Amerika. Die
zo duidelijk zijn klus te doen, di i
een wat levendiger aanpak vani
aan de overzijde van de oceaan j
het extra geld dik waard zou zijj
geweest. Er had dan bovendien!
bezuinigd kunnen worden op dl1
aanwezigheid van Hans
Gruijters, die me langzamerhai
iets te vaak - en te arrogant - d< j
algemeen deskundige uithangt
PS. De verbale dwaalwegen vai
NOS-commentator Evert ten 1
Napel leveren bijna een feuillefc
op. Toen woensdag een speler vi
AEK Athene een PSV'er tegen
hielen schopte, debiteerde hij
fijntjes: 'Van achteren, typisch
Grieks dus'.
foto Harry Verkuylen
Vanavond in 'Klasgenoten' van Koos Postema: de jodelzangeres Olga Lowina.
heb een strot van ijzer", lacht de
zangeres. „Dat zei ooit een producer
met wie ik een plaat opnam in de stu
dio. Die man was heel verbaasd dat
ik van tien tot vijf uur zonder hape
ring had gejodeld".
Hoewel ze al vanaf haar jeugd zingt
over bergen, edelweiss en oom Hein-
rich in Tirol, bezocht ze de Oosten
rijkse Alpen pas voor het eerst in
1967. „Ach ja, hoe gaat dat. Je hebt
kinderen. Bovendien, wie ginger
vroeger nu met vakantie?" Maar toe
ze eenmaal in Tirol arriveerde, was
ze geroerd door de enorme overeen
komst tussen haar liedjes en de wer
kelijkheid. „En natuurlijk heb ik
daar gejodeld in de bergen. Prachtig
klonk dat met die echo".
In de jaren daarna bleef ze de ge
mzen en andere bergbewoners regel
matig met haar liederen verblijden.
Maar het reizen bleef niet beperkt
tot Oostenrijk. Naar Mallorca ging
het en naar Tenerife. „Vaak gratis
reisjes, waar dan tegenover stond
dat ik moest optreden voor toeris
ten", glundert de jodelzangeres.
In welk land ze ook moest optreden,
ze zong altijd in het Nederlands.
„Waarom zou ik Duits gebruiken?
Vlak na de oorlog kon je daar hele
maal niet mee aankomen, zeker niet
in Rotterdam".
Maar heidideldom en holdrio, ach
dat verstaan ze überall.
Wie vooral lüisterde naar al di
programma's kon dat idee blij I
behouden. Wat nimmer werd I
invalshoek van de lekologie
gekozen. Geen presentator, ge
deskundige die op de gedachte
kwam dat het voor degene die
niet een beetje bekend is met h
Amerikaanse systeem, de wett
regels en gewoonten van het k
heel lastig kan zijn om het wez
van de verkiezingen en de hele
santekraam er omheen te
doorgronden.
FRAljl
HAPP
