Extreem-rechtse Pamjat
strekt de tentakels uit
Kroatië weigert Bosnische
vluchtelingen uit Jajce
Buitenland
Majors lot
in handen
weifelende
Tories
Zeven Züidafrikaanse forensen vermoord
Honderden Grieken
seropositief door
bloedpreparaten
Leidse Courant
i woensdag 4 november 1992
Savimbi wil overleg
met president Angola
LISSABON Jonas Savimbi, de leider van
de Angolese oppositiebeweging Unita, is be
reid naar de hoofdstad Luanda te reizen voor
overleg met president Jose Eduardo dos San
tos. Dit heeft een militaire commandant ver
klaard voor de Angolese televisie. In vier da
gen zijn naar verluidt meer dan 1200 mensen
omgekomen bij zware gevechten tussen het
regeringsleger van de MPLA (Volksbewe
ging voor de Bevrijding van Angola) en een
heden van Unita. Het vechten hield in het
grootste deel van Angola op nadat de Vere
nigde Naties maandag een staakt-het-vuren
hadden bewerkstelligd. Savimbi meent dat
bij de presidentsverkiezingen, die hij verloor
van Dos Santos, fraude is
Kenya stemt op 7 december
NAIROBI De Kenyanen gaan op 7 december
naar de stembus voor de eerste meerpartijenver-
kiezingen sinds 26 jaar. De verkiezingen worden
gehouden precies een jaar nadat president Daniel
arap Moi onder druk van het westen het verbod op
oppositiepartijen introk. Om de 69-jarige Moi, die
al veertien jaar aan de macht is, tot democratise
ring te dwingen, hadden de westerse landen een
deel van hun hulp aan Kenya opgeschort. Tegen
over Moi staat een sterk verdeelde oppositie met
zeker tien partijen. De regerende Kenyaanse Afri
kaanse Nationale Unie (KANU) wordt dan ook
getipt als winnaar.
De belangrijkste uitdagers zijn het Forum voor
Herstel van de Democratie (FORD), dat in twee
facties is uiteengevallen, en de Democratische
Partij (DP) van de voormalige vice-president
Mwai Kibaki.
Duitse politie verbiedt
bijeenkomst neo-nazi's
POTSDAM De Duitse politie heeft haar
veto uitgesproken over een grote bijeen
komst die 2000 neo-nazi's op*15 november
willen houden op een begraafplaats in Halbe
ten zuiden van Berlijn. Op het kerkhof liggen
20.000 SS'ers en leden van de WehrmachL
begraven. Sinds de eenwording van de twee
Duitslanden zijn neo-nazi's bijeengekomen
in Halbe op de 15e november.
Het hoofd van politie van Potsdam, Detlef
von Schwerin, verbood de bijeenkomst uit
vrees voor ongeregeldheden. Extreem links
wil die dag een tegendemonstratie houden.
Maar het is ook in het algemeen belang bij
eenkomsten van neo-nazi's tegen te houden,
aldus Schwerin.
Tunnel ontdekt
tussen Egypte
en Gazastrook
JERUZALEM Israël heeft een tun
nel ontdekt tussen de door Israël be
zette Gazastrook en Egypte. Dit is gis
teren uit Israëlische veiligheidsbron
nen vernomen. De tunnel werd vol
gens Israël door Palestijnen gebruikt
om wapens binnen te smokkelen. Ook
zouden Palestijnen die door Israël
werden gezocht de tunnel als vlucht
weg uit Israël gebruiken. Israëlische
veiligheidstroepen ontdekten de tun
nel enkele dagen geleden bij het
vluchtelingenkamp Rafah, niet ver
van de grens met Egypte.
'EG moet kijken naar huiswerk'
LONDONDERRY Voorzitter Jacques Delors
van de Europese Commissie zou zich moeten in
zetten voor een gemeenschappelijk EG-beleid ten
aanzien van huiswerk. Met deze oproep heeft de
10-jarige schooljongen Hilary uit het Noordierse
Londonderry een wedstrijd gewonnen die bestond
uit het schrijven van een brief aan Delors. De
meesten van de honderden deelnemende kinde
ren schreven over de problemen van Noord-Ier-
land, zoals de werkloosheid en het politiek terro
risme. De jury koos de brief van Hilary, omdat de
brief getuigde van een goed inzicht in hoe de EG-
politiek werkt en vanwege het originele onder
werp. Delors bleek het tijdens een bezoek aan de
winnaar niet eens met de strekking van de brief.
,,Het is te danken aan het onderwijs, inclusief het
huiswerk, datje deze wedstrijd hebt gewonnen",
hield hij Hilary voor.
„Russische troepen in '93 uit Litouwen"
MOSKOU De Russische president Boris Jeltsin heeft giste
ren gezegd dat Russische troepen Litouwen voor eind augus
tus 1993 zullen verlaten, zoals aanvankelijk is afgesproken.
Dat heeft het persbureau Baltfax gemeld, dat de Litouwse te
levisie citeerde. Het bericht kon echter niet bevestigd worden
door de Russische minister van defensie, de perswoordvoerder
van Jeltsin of de Litouwse ambassade in Moskou. Vorige week
gaf Jeltsin nog het bevel de terugtrekking van ex-Sovjettroe
pen uit de Baltische staten te staken omdat de rechten van de
Russisch-talige bevolking geschonden worden.
Bewoners van de gebieden rond de Liberiaanse hoofdstad Monrovia arriveren in de stad, vluchtend voor
de opgelaaide burgeroorlog. De Verenigde Staten hebben een amfibie-eenheid van de marine naar het
oostelijk deel van de Atlantische Oceaan gestuurd. Het oplaaien van de bijna drie jaar oude burgeroorlog
in Liberia werd niet als reden genoemd, maar het Pentagon liet wel weten dat de eenheid „beschikbaar is
om tijdig te voldoen aan uiteenlopende opdrachten, net naar het nationale commando gepast lijkt".
Idoor
ANNE McELVOY
MOSKOU - Haar lompe
rubberlaarzen doen het witte
kant van de bruid geen recht.
Het bruidsmeisje draagt een
roze lycra legging en houdt
krampachtig een bos ver
welkte gladiolen vast terwijl
de priester de oude liturgie
met zijn mooie sonore bas op
dreunt.
Slechts het gitzwarte, met me
dailles overhangen uniform van
de bruidsjonker en de verzame
ling nationalistische literatuur
en foto's van Servische lijken in
het portaal van de kerk wijzen
erop dat Tatatia haar teerbe
minde Konstantin eeuwige
trouw belooft in de kerk die het
officieuze hoofdkwartier is ge
worden van de extreem-rechtse
Russische Pamjatbeweging.
De paramilitaire organisatie
heeft 400 leden en zegt duizen
den aanhangers te hebben.
Pamjat heeft geprofiteerd van
de chaotische toestand van de
Russische democratie en wint
aan geloofwaardigheid nu de
beweging de krachten heeft ge
bundeld met de Orthodoxe
Kerk in Ballingschap - de naar
de Verenigde Staten uitgewe
ken rivaal van de staatsgebori-
den Russisch-Orthodoxe Kerk,
in diskrediet geraakt na onthul
lingen over de betrekkingen
van de kerk met de KGB.
Priester Aleksej schaamt zich
niet voor de banden van zijn
kerk met een organisatie die
openlijk antisemtisch is. De lei
der van de Pamjatbeweging, Di-
mitri Vasilijev, volgens eigen
zeggen „dichter, metafysicus
en regisseur" met het voorko
men van een uit z'n krachten
gegroeide nachtclubportier,
kondigde onlangs aan: „Wij zijn
niet bang voor het woord fascis
me. Het is een spiritueel feno-
Geen enkele organisatie in Rus
land vertegenwoordigt meer
verontrustend dan Pamjat de
bekoring van spiritualiteit
doorweefd met brutaliteit en de
aantrekkingskracht van het ir
rationele in tijden van'sociale
onzekerheid. De sympathisan
ten van Pamjat drijven een le-
Jeltsin
waarschuwt
voor geweld
MOSKOU President Bo
ris Jeltsin beschuldigt „mi
litante nationalisten" er
van het hele zuiden van
Rusland in de oorlog te wil
len storten. De noodtoe
stand en een tweedaags be
stand in Noord-Ossetië, dat
deel uitmaakt van Rusland,
weerhielden de strijdende
partijen er niet van hun
oorlog in alle hevigheid
voort te zetten. Volgens
vice-premier Georgi Chizja,
die door Jeltsin is belast
met het tijdelijke bestuur
in het gebied, raken Russi
sche legereenheden in ge
vechten verwikkeld met In-
goesjische militanten in de
omgeving van Vladikavkaz,
de hoofdstad van Noord-
Ossetië. De afgelopen da
gen zijn tientallen mensen
om het leven gekomen in de
strijd tussen Ossetiërs en
Ingoesjen.
vendige handel in pamfletten in
de gore ondergrondse gangen
van de stad. In St. Petersburg
adverteert de organisatie open
lijk haar kijk op de wereld.
Deze kijk wordt bondig samen
gevat in Vasilijevs woorden dat
„zionisme en vrijmetselarij de
voornaamste oorzaak zijn van
alle wereldproblemen". De ter
men 'zionist' en 'vrijmetselaar'
worden door Pamjat ruim opge
vat en omvatten westerlingen,
zwarten, democraten en homo
seksuelen, die allemaal het
doelwit zijn geworden van ge
weld.
Leger
Pamjat ontstond tien jaar gele
den uit de ondergrondse pa
triottische beweging Vityazi en
de Vereniging voor de Bescher
ming van Historische en Cultu
rele monumenten. De organisa
tie werd jarenlang afgedaan als
een groepje excentriekelingen
die in een fantasiewereld leef
den van historische overwin
ningen en hoop op een pansla-
vistische revival.
Maar de verschuiving naar
rechts in de Russische politiek
heeft de organisatie nieuw zelf
vertrouwen gegeven. Zij heeft
nu sympathisanten onder
rechtse parlementariërs en in
het leger. Daar propageren na
tionalisten als kolonel Stanis-
lav Terekhov, hoofd van de zeer
conservatieve Unie van Officie
ren, een gewelddadige machtso
vername door „alle krachten
vereend voor de zaak van de na
tie".
De activisten van Pamjat, die
tot voor kort in clandestiene
groepjes opereerden en geweld
dadige acties uitvoerden, gin
gen onlangs onuitgenodigd op
bezoek bij de burelen van de
'Moskovski Komsomolets', de
grote pro-Jeltsin krant. Tijdens
de in de media breed uitgeme
ten actie beschuldigden ze de
„zionistische of tot de vrijmet
selaren behorende journalis
ten" van een „anti-Russisch"
standpunt.
Het duurde veertig minuten
voor de politie eindelijk ter
plaatse arriveerde. De Pamjat-
activisten waren toen allang
verdwenen. Op de muur was
een tekening gekalkt van een
joodse hydra die werd vermor
zeld door een nazilaars. Veel
wijst erop dat de steun voor de
organisatie binnen de politie en
veiligheidsdienst groeiende is.
Veel mensen hebben hun trouw
aan het communisme afge
schud ten gunste van het nieu
we nationalisme.
Rouwen
Na de bruiloft zegende priester
Aleksej het bruidspaar en wen
ste hij zijn gehoor vrede en eer
toe alvorens de daden van Pam
jat te rechtvaardigen. „Onze
strijders" noemde hij de leden
van de beweging. Op de vraag of
het paramilitair karakter van
de organisatie niet in strijd is
met de kerkelijke boodschap,
antwoordde hij dat de „strij
ders" zwart dragen „omdat zij
rouwen om Rusland zo lang het
gebukt gaat onder het juk van
atheïsme en communisme".
Sasja Nikolajev, een potige knul
die slecht gedrukte brochures
verkoopt, maakt deel uit van de
nieuwe generatie jonge Pamjat-
aanhangers. Hij geeft toe dat hij
voor zover hij weet nooit met
een jood heeft gepraat, maar
praat met een achteloze haat
over de ,jidden die de macht
grijpen" en de „internationale
samenzwering tegen Rusland".
Hij aanbidt Igor Talkov, de ge
talenteerde maar onevenwich
tige popzanger die eerder dit
jaar bij een ruzie na een concert
werd doodgeschoten. Talkov is
sindsdien verheven tot de sta
tus van rechtse martelaar.
Pamjat krijgt nu ook de steun
van Aleksandr Nevzorov, de de
magogische presentator van de
populaire televisieshow '600 se
conden' in St. Petersburg. Vori
ge week werden de kijkers ge
trakteerd op een verdediging
van de activiteiten van de
groep. De conclusie luidde dat
„de ideologische koek van de
democratie op is".
Met nuttige vrienden op hoge
posten, een handjevol onnozele
geestelijken en een bevolking
die staat te springen om de af
leiding die haat biedt van de da
gelijkse misère, is het onwaar
schijnlijk dat Pamjat in de na
bije toekomst verlegen zal zit
ten om nieuwe aanhangers.
The Times
JOHANNESBURG - Onbe
kenden hebben gisteren bij de
Züidafrikaanse stad Johannes
burg zeven zwarte forensen
vermoord. Vanuit een trein
werden 's ochtends twee men
sen doodgeschoten die op het
station van Lindela en drie die
op het station van Pilot stonden
te wachten. Op het station van
Katlehong, waar twee mensen
door kogels gewond raakten,
maakten de aanvallers zich uit
de voeten. Later vond de politie
langs een spoorlijn de doodge
stoken lichamen van twee men
sen. Aanslagen in treinen en
stations hebben dit jaar al meer
dan tweehonderd levens geëist.
Ondanks beloften van de politie
om de treinreizigers beter te be
schermen is er nog geen verbe
tering opgetreden. De aansla
gen lijken deels een uitvloeisel
te zijn van de machtsstrijd tus
sen het ANC en de Inkatha-
Vrijheidspartij.
LONDEN Het lot van de
Britse premier John Major
ligt in handen van een tiental
weifelende Conservatieven.
Aan de vooravond van een
cruciale stemming over het
Verdrag van Maastricht in
het Lagerhuis hadden de
Tory-rebellen gisteren nog
een voorsprong van vier
stemmen.
Genoeg om de regering in een
crisis te storten en Majors po
litieke geloofwaardigheid tot
nul te reduceren.
De oppositie voerende Labour
Party is zich maar al te be
wust van de kwetsbare rege
ringsmeerderheid van 21 ze
tels in het 651 leden tellende
Lagerhuis en voert aan dat de
stemming over Maastricht
een stemming voor of tegen de
regering is. Indien Major een
nederlaag lijdt, zal hij vermoe
delijk de vertrouwenskwestie
stellen. Veel commentatoren
geloven dat Major dan zal af
treden, ook al slaagt hij erin
het vertrouwen te behouden.
Zowel zijn eigen positie als de
toekomst van het verdrag
zouden immers in toenemen
de mate onzeker worden. In
een gebaar dat door veel poli
tieke waarnemers een ernsti
ge blunder is genoemd, heeft
Major zijn politieke toekomst
min of meer verbonden aan de
principiële bekrachtiging van
het Verdrag van Maastricht.
De Tory-rebellen zijn in meer
derheid getrouwen van Ma
jors voorganger Margaret
Thatcher.
Spanje en Frankrijk hebben
zich gisteren uitgesproken te
gen een wijziging van het Ver
drag van Maastricht om tege
moet te komen aan de Deense
wens voor een speciale status
binnen de Gemeenschap. De
Spaanse premier, Felipe Gon
zalez, verklaarde in Parijs na
een onderhoud met president
Frangois Mitterrand dat de
Deense optie onaanvaardbaar
is om bij enkele cruciale pun
ten van het verdrag juridisch
bindende uitzonderingsposi
ties te krijgen.
De Deense aanpassingen heb
ben een onacceptabele herfor
mulering van Maastricht tot
gevolg, aldus Gonzalez. De
Franse minister voor Europe
se zaken, Elisabeth Guigou,
liet weten dat Parijs de Deen
se voorstellen nader zal bestu
deren maar ze sloot een her
onderhandeling over Maas
tricht uit.
De voorzitter van de Europese
Commissie, Jacques Delors,
verklaarde vorige week dat de
Deense kwestie niet uit de we
reld wordt geholpen door en
kel een protocol aan het Ver
drag van Maastricht te hech
ten. Alle lidstaten moeten een
nieuwe afspraak met Dene
marken goedkeuren.
Dierentuin Sarajevo verliest laatste dier
SARAJEVO Het laatste gekooide dier in de dierentuin van Sa
rajevo, een bruine beer, is door ondervoeding om het leven geko
men. De beer leefde langer dan andere dieren in gevangenschap in
de dierentuin van Sarajevo door twee andere beren op te vreten die
zijn kooi deelden. De kooi staat ongeveer honderd meter van de
plaats af waar vandaan Servische sluipschutters actief zijn. Een
dierenbewaarder werd gedood door een kogel van een sluipschut
ter en een tweede raakte gewond toen hij de beesten van voedsel
probeerde te voorzien.
ZAGREB Kroatië is niet
bereid om 4000 Bosnische
vluchtelingen uit het groten
deels verwoeste Jajce op te
nemen.
De VN-organisatie voor vluch
telingen (UNHCR) deed giste
ren een beroep op de Kroatische
regering om de bewoners van
de in Servische handen geval
len stad alsnog toe te laten.
De Kroatische regering wil al
leen nog Bosnische vluchtelin
gen toelaten, als zij per om
gaande kunnen doorreizen
naar andere landen. Volgens
president Franjo Tudjman kan
zijn land niet meer vluchtelin
gen opvangen. Er bevinden zich
nu al 750.000 vluchtelingen uit
Bosnië-Hercegovina en Kroatië
zelf. Volgens Tudjman is daar
mee de grens in zijn 4,7 miljoen
mensen tellende republiek be
reikt. De president verweet de
internationale gemeenschap
niet veel te doen, waar Kroatië
doet wat het kan.
De vluchtelingen uit Jajce heb
ben intussen hun heil gezocht
in Posusje, 95 km ten zuidwes
ten van Travnik. In deze laatste
stad hebben zich 35.000 ont
heemden gemeld.
De Servische radicalen en socia
listen zijn er niet in geslaagd
premier Milan Panic van klein-
Joegoslavië naar huis te sturen.
Het hogerhuis van het Joego
slavische parlement wees giste
ren een motie van wantrouwen
tegen Panic af met één stem
verschil. De stemming in de zo-
steld door de Servische Radica
le Partij die daarbij steun kreeg
van de Servische Socialistische
Partij van Milosevic. Het was de
tweede poging van Milosevic-
getrouwen om Panic van zijn
post te verdrijven. Ze verwijten
de premier dat hij het Servische
belang verraadt door veel te
veel concessies te doen aan de
andere partijen in het Joegosla
vische conflict.
Na een ontmoeting met Cyrus
geheten Kamer van de Repu
blieken, waar de Montenegrij-
nen evenveel stemmen hebben
als de Serviërs (20 en 20), bete
kent een gevoelige nederlaag
voor de Servische president Slo
bodan Milosevic. De Servische
leider en de Joegoslavische pre
mier zijn sinds juli toen Panic
aantrad verwikkeld in een sle
pende machtsstrijd. De uitslag
onderstreept bovendien de ver
wijdering die is ontstaan tussen
Servië en broederstaat Monte
negro, die samen het kleine Joe
goslavië vormen.
De vertrouwenskwestie was ge-
Vance, co-voorzitter van de Joe-
goslavie-conferentie, heeft de
leider van de Bosnische Ser
viërs, Radovan Karadzic, ver
klaard het vredesoverleg in Ge-
nève toch voort te zetten. Hij
waarschuwde wel dat als de be
middelaars Vance (voor de Ver
enigde Naties) en Lord Owen
(voor de Europese Gemeen
schap) blijven vasthouden aan
hun voorstel voor een opdeling
van Bosnië in zes tot tien pro
vincies binnen een eenheid-
staat, zijn delegatie alsnog zal
opstappen.
Servische milities hebben van
daag in het noorden van Bos
nië-Hercegovina hun al dagen
aanhoudende offensief voortge
zet. Met name rond de stad Tu-
zla wordt volgens de Bosnische
radio hevig gevochten. In het
noordoosten van de republiek
zou de stad Olovo onder zwaar
artillerievuur liggen. Servische
eenheden voerden in het wes
ten van Bosnië hun aanvallen
op Bihac op. Daarbij is het tot
bloedige gevechten gekomen,
aldus de Bosnische radio.
ATHENE/PARIJS - In
Griekenland zijn driehon
derd mensen die lijden aan
bloederziekte besmet het het
HIV-virus door met aids be
smette bloedpreparaten van
het Franse Mérieux-insti-
tuut.
Griekenland importeerde ja
renlang preparaten van Mé-
rieux. De Griekse pers meldde
gisteren dat het Griekse minis
terie van volksgezondheid ook
na 1985 klant van het instituut
is gebleven. De Griekse minis
ter van volksgezondheid sprak
dat tegen. De Franse regering
vond het niet nodig in 1985 de
exportvergunning van Mérieux
in te trekken, hoewel Mérieux
het bloed niet testte op het vi
rus. Die verplichting voerde de
Franse regering alleen door
voor bloed van Franse donors.
Mérieux mocht geen bloed op
Frans grondgebied inzamelen,
maar voerde bloed in vanuit de
VS.
Van alle 657 aidslijders in Grie
kenland zouden rond de 400
mensen besmet zijn geraakt
door Franse produkten. In
Frankrijk zijn 300 mensen die
aan bloederziekte leden, aan
aids overleden, terwijl 1200 be
smet zijn. In de VS loopt het
aantal slachtoffers in de dui
zenden.
Er zijn veel mogelijk besmette
bloedpreparaten verkocht. Zo
kocht Irak van het Franse cen
trum voor bloedtransfusies een
voorraad van 4000 verpakkin
gen 'faktor VUI', Saudi-Arabië
1100, Egypte 825, Libië en Por
tugal elk 200, Italië 117, Tune
sië en Argentinië elk 50. Direc
teur Michel Garretta werd on
langs veroordeeld tot 4 jaar ge
vangenisstraf wegens een
soortgelijk bloedschandaal in
Frankrijk.
Oekraïne wil Tsjernobyl stilleggen
MOSKOU Oekraïne wil in 1993 de kerncentrale in Tsjernobyl
sluiten. Dat heeft het hoofd van het Oekraïnse bureau voor atoom
energie, Michail Oemanez, vandaag verklaard tegenover het Rus
sische persbureau ITAR-TASS. Oemanez wees er op dat Kiev tot
sluiting overgaat ondanks de huidige energiecrisis in de voormali
ge Sovjetrepubliek. Oemanez lichtte toe dat een snellere sluiting
van de beruchte kerncentrale niet mogelijk is om technische rede
nen. Voor het stilleggen is een hoeveelheid thermische energie no
dig die de centrale momenteel niet kan leveren. Kiev nam op 20 ok
tober naar aanleiding van een eerdere storing in een kerncentrale
bij Sint Petersburg het derde reactorblok van de Tsjernobyl-cen-
trale weer in gebruik.
Japans plutoniumschip
Het Japanse helikopterschip „Shikishima" tankt bij
in de haven van Brest voordat het met het plutoni
umschip „Akatsuki Maru" de terugreis naar Japan
onderneemt. De Akatsuki Maru komt deze week
1700 kilo zwaar radio-actief plutonium ophalen in
de havenstad Cherbourg. Het plutonium is gewon
nen uit Japans kernafval dat door de Franse firma
Cogema wordt opgewerkt. De route die het schip
over de halve planeet aflegt, zonder tussendoor
een ligplaats aan te doen, wordt geheim gehou
den Als er ook maar één gram plutonium in het
water van de haven druppelt, moeten alle 80.000
inwoners worden geëvacueerd, aldus Greenpeace
die met de Moby Dick in Cherbourg aanwezig is.
FOTO EPA
Vluchten
