'Het zijn toch zulke lieve jongens' 'Bakhuys de Marco van Basten van toen' Sport Amateurs Jammer, maar het Nederlandse American Football Tearn mist de eindronde van het Europees kampioenschap volgend jaar in Italië, Dit ondanks de 18-13 overwinning gisteren op concurrent Zweden. De Nederlandse aanvallers stuitten andermaal op de Zweedse muur. foto Jacques Zorgman I B Leidse Courant i maandag 2 november 1992 door Pim Stoel „t Zijn toch zulke lieve jon gens", zegt de voorzitter van de Nederlandse American Foot- ballbond mevrouw Wal verte derd. We staan aan de rand van het veld van de Crusaders in Was senaar, Nederland speelt tegen Zweden om een plaats in de eindronden voor het Europes kampioenschap in Italië en de zoon van de voorzitter, een ge waardeerde kracht van Oranje, die volgens zijn echtgenote wel niet met zijn bal slaapt maar er wel mee in bad gaat, meldt zich bij zijn moeder. „Heb je die Nederlandse scheidsrechter wel voldoende gestiekt" informeert hij bits. Om daar aan toe te voegen: „Wat een lamlul. Die trek ik na afloop z'n pleuriskop van zijn romp". Waarmee hij duidelijk maakt het niet geheel eens te zijn met bepaalde arbitrale beslissingen. „Ja hoor jongen", zegt de moe der rustig, ,je doet maar straks". En als haar zoon weer het veld in is zegt ze veront schuldigend: „Ik laat hem altijd maar praten tijdens de wed strijd. Hij meent het allemaal niet zo, maar als ik er tegen in ga, dan wordt hij pas echt woe- Liefdewerk Ze is om vijf uur opgestaan die morgen, kon niet meer slapen van nervositeit. Rookte in een paar uur een pakje sigaretten leeg. Keek toe hoe haar man de door hem gewassen kleding in de auto laadde, 45 stuks in to taal. Ze houdt buro bij haar thuis in Almere er is geen geld voor een echt buro, er is eigenlijk ner gens geld voor, het is allemaal liefdewerk oud papier, de bond heeft zogezegd eigenlijk geen piek. Ze heeft onrustig geslapen die nacht maar mooi gedroomd, haar jongens, die lieve jongens gingen met 48-0 van de Zweden winnen terwijl een verschil van negentien punten al voldoende was geweest om Italië en dus de eindronden te halen. OUDE GLORIE Beb Bakhuys 1909- 1982), 23 interlands waarin 28 doelpunten, waamee hij na Wilkes, Lenstra en Cruijff nóg op de vierde plaats van de Oranje-lijst staat, met overigens het hoogste gemiddelde. De eerste N ederlandse prof, bij FC Metz. Bakhuys, wellicht de beste voetballer die Nederland ooit had al zei hij later zelf dat Cruijff de grootste was. Voor het levensverhaal van Beb Bakhuys werd veel geput uit 'Het Nederlands elftal, de Historie van Oranje'. „We zijn er", zegt mevrouw Wal, „ingefloten in Zweden twee weken terug. We verloren met 30-12, en waarom, omdat de Zweden weigerden de over tocht van onze twee Nederland se arbiters te betalen. Men had, zei men, geen geld, terwijl het verplicht is om twee scheids rechters van het bezoekende land te inviteren. Het gevolg was dat er alleen Zweedse arbi ters waren en een Fin, nou Zwe den en Finland dat is twee han den op een buik, en dus speel den we niet tegen het Zweedse team maar tegen de arbitrage en van de arbitrage kan je niet winnen. Wij hebben nu, hoewel wij ook arm zijn, hun scheids rechters wel op onze kosten over laten komen. Maar ons team is al team veel en veel sterker dan de Zweden, dat zal blijken, vandaag gaan we ze vermorzelen". Stoere taal, die overgens goed past binnen de turbulente Ame rican Football wereld, ook in Nederland, waar de topteams Raiders, Crusaders, Vikings of Eagels heten. Onzin „Onzin", zegt de voorzitter, dat geschrijf over dat het allemaal zo hard is, moet maar eens uit zijn. Inderdaad acht jaar gele den toen ze voor het eerst naar een wedstrijd ging om haar zoontje te zien spelen, dacht ze mijn god, als m'n kind maar niet aan alle kanten gekraakt uit die partij komt. Maar gaan deweg is ze gaan begrijpen dat American Football geen spel van dommekracht is, maar een strategisch spel, vol technische en tactische hoogstandjes. Na tuurlijk worden de jongens van te voren opgepept met kracht termen, dat hoort er nu een maal bij". Maar vermoedelijk toch niet zo als in Amerika waar de coach van het team van de universi teit van Mississipi zijn spelers ter motivatie een castratie van een stier liet bijwonen. (Waarna ze overigens met 28 tegen 10 van de Longhorns uit Texas wonnen). In datzelfde Amerika deed een naakte speler in de kleedkamer van de New Enge- DoorRobVente Beb Bakhuys, de sierlijke, atle tische middenvoor, de topscorer van het Haagse HBS, het Zwol se ZAC en Oranje, was voor de Tweede Wereldoorlog Neder lands meest bejubelde voetbal ler. Een doelpunt a la Bakhuys werden gevleugelde woorden. Die fameuze goal scoorde hij in maart '34 tegen België. Een doeltreffende kopbal na een stijlvolle snoekduik. Nederland droeg Bakhuys op handen. Tot halfweg 1937. In dat jaar stapte de ras voetballer, die buiten het veld overigens voor een international wel wat té vaak en té intens van het le ven genoot, die doorgaans ook meer verteerde dan hij bezat en daardoor voortdurend in geld zorgen verkeerde, plotseling van het grote HBS over naar de Venlose tweede-klasser VW. Venlo bood hem een zakcentje en een sigarenwinkeltje aan. Dit pikte de KNVB, die het amateurisme als een kleinood bewaakte, niet. Op de beroeps- lijst, de zwarte lijst. En de Ne derlandse voetbalwereld spuw de zijn gal over de zondaar uit. Voorzitter Wartena van Bak huys' oude club ZAC: „Hij is een karakterloos iemand op wie men nooit aankan". Collega voorzitter A.v.d. Wilde van HBS: 'Voor ons is Bakhuys dood". Revue der Sporten schreef: „Bakhuys is het tragi sche geval van een jongen wiens weinige capaciteiten schuilen in zijn benen". VW-voorzitter J. van Daalen verdedigde Bakhuys: „Op de zelfde middag dat hij in een in terland werd toegejuicht door 60.000 mensen moest zijn vrouw op kosten van Maat schappelijk Hulpbetoon wor den geopereerd. Om te kunnen eten hadden zijn vrouw en hij de door hem gewonnen medail les en het huwelijkscadeau van de KNVB naar de Bank van le ning gebracht". „Als Beb nu had gevoetbald", zegt de thans bijna tachtig-jari ge Jan Linssen, die als Feye- noorder tegen de HBS'er Bak huys speelde, „zou hij multi miljonair zijn geweest, een tweede Marco van Basten. Qua land Patriots verslaggeefster Lisa Olsen van de Boston Her ald zulke oneerbare voorstellen dat hij, en ook zijn club hoge boetes kregen opgelegd. „Dat", zegt mevrouw Wal gede cideerd, „komt in Nederland niet voor, ze gaat niet vaak de kleedkamer van de jongens bin nen, maar als het moet zoals laatst omdat er iets belangrijks verteld moest worden, ja dan zitten er heus wel een paar spiernaakt op een bankje, en niemand zal het in zijn hoofd halen iets onoirbaars tegen haar te zeggen. Laatst in Zwe den hadden ze een hele etage af gehuurd, nou de deuren van alle kamers stonden o^en en de jongerns liepen gewoon naakt heen en weer over de gangen. Dat moet kunnen. Het zijn ge woon heerlijke knullen, ze heb ben alles voor hun sport over, ze kopen hun eigen uitrusting die voetballer heeft Van Basten ook wel wat van Beb weg". Nadat de KNVB hem in de ban had gedaan, werd Bakhuys in 1937 Nederlands eerste prof bij FC Metz. Voor de KNVB blééf hij de 'verdorven voetballer'. Een poging van een Nederland se club om vriendschappelijk te gen FC Metz te spelen, ketste af op het KNVB-standpunt dat slechts toestemming kon wor den verleend indien Bakhuys niet zou meedoen. En toen de verloren zoon in '47 uit Frank rijk terugkeerde en als 38-jarige in Nederland trainer wilde wor den, hield de KNVB de deur voor hem potdicht. Midden Java Beb Bakhuys werd op 16 april 1909 in Pekalongan op Midden Java geboren. Hij was het vijfde kind - en derde zoon - van een administrateur bij een suiker onderneming, die zijn kroost naar Den Haag stuurde om er naar school te gaan. Omdat Bebs schoolkameraad jes bij HBS voetbalden, kwam hij als tien-jarig jongetje op Houtrust terecht. Over zijn prille HBS-ervaringen vertelde hij: „Toen ik voor het eerst de poort van Houtrust doorging, voelde ik mij de koning te rijk. Daarna onder de onderzoeken de blikken van terreinmeester Snoek en diens wel erg grote hond Stella naar het clubhuis, waar de oude garde zat. Het op perhoofd die 'Blekie' of 'Bleke- molen' werd genoemd, maar Frans Sandbergen heette, stel de mij gerust, al zei hij wel streng: We hebben je aangeno men bij HBS onder de uitdruk kelijke voorwaarde dat je goed gaat voetballen". Al snel was de adspirant Beb bij HBS niet meer weg te slaan. „De HBS-jeugd genoot op zon dagochtend altijd van de voet ballende oude knarren", vertel de hij. „Een zeer corpulente ve teraan had zich eens in een veel te nauw broekje gewurmd. En jawel hoor, hij trachtte een schijnbeweging te maken en kraaaak, het broekje scheurde in het kruis volledig uit, de lin ker- en de rechterbroekhelft werden algeheel gescheiden. Waarop een andere dikbuik toch vaak meer dan f2000 kost, ze betalen hun eigen reis naar Zweden, f300 de man, ze reizen 's avonds om elf uur per bus af, arriveren de volgende morgen om elf uur in Zweden en nie mand maar dan ook niemand krijgt daar een slecht humeur Ruimer De voorzitter hoopt dat met het recente aantrekken van een pr- functionaris, de heer Theun van Duijn uit Leiden, de fiancile armslag van de bond wat rui mer zal worden, want de heer Van Duijn gaat proberen spon sors aan te trekken. In het club huis van de Crusaders in Was senaar, een uur voordat de match Nederland-Zweden moet beginnen, beaamt de nieuwe functionaris dat volmondig. „Hij verwacht", zegt hij, „wel dat Nederland zich vandaag naar ons HBS-jongetjes riep: „Heeft één van jullie misschien een knikkerzakje te leen". Op zestien-jarige leeftijd be landde Bakhuys in het eerste elftal. Bij zijn debuut in de top- elf van de Kraayen scoorde de middenvoor tegen Haarlem meteen twee keer. Als voetballer maakte Bakhuys grote vorderingen, als scholier niet. Zijn voogd stuurde hem tenslotte naar Frederiksoord - niet ver van Zwolle - om de Tuinbouwschool te bezoeken. Bakhuys scoorde daarop in bet Oosten voor het Zwolse ZAC doelpunten. Dankzij de nieuwe topscorer werd ZAC kampioen van de eerste klasse Oost. Toen Bakhuys eind november 1928 in een Zwolse bioscoop zat, zag hij ineens tot zijn stom me verbazing de mededeling op het witte doek dat-ie gekozen was voor het Nederlands elftal. Hij maakte in Milaan tegen Ita lië zijn debuut in Oranje. Met 3- 2 verloren, de debutant scoorde niet, maar voldeed wel. Zijn Nederlandse voetballoop- gaat plaatsen voor het EK in Italië, want ja lukt dat niet, dan zal het een stuk lastiger worden geldschieters te vinden". „Hij is", zegt hij ook, „een afge keurde gemeenteambtenaar, maar stilzitten kan hij niet". Wat blijkt uit zijn mededeling dat hij bezig is in de gemeente Andijk een Europees spel zon der grenzen te organiseren met het grootste vuurwerk ooit op deze aardbol afgestoken, de twaalf vlaggen van de deelne mende landen zulen o.a onder een regen van vuur de hemel in worden geschoten. Ooit was hij de geestelijke vader achter de voetbalwedstrijden om de Boer- havebeker tussen artsen en po litici. Beroemd is zijn wedstrijd waarin Van Agt de voet kneus de en drie dagen niet kon lopen, terwijl de Keniaanse ambassa deur de voetballende esculapen verraste door op blote voeten baan werd in 1930 onderbro ken. Zijn voogd stuurde hem naar Nederlands Indië terug om carrière te maken in de sui ker. En al vlotte het maatschap pelijk niet erg, in Soerabaja maakte hij wel veel doelpunten voor THOR, Tot Heil Onzer Ribbenkast. In 1933, middenin de crisistijd, kwam Bakhuys zonder werk te zitten en schreef naar Zwolle of er geen baantje voor hem vrij was. Bij ZAC zag men zijn vedette graag terug, dus werd 't geregeld. Sla pen bij Zwolse vrienden, een kantoorbaantje. Bakhuys: „Dat verdiende leuk, maar pas later begreep ik dat ZAC-supporters mijn salaris betaalden". Bij ZAC schitterde Baykhuys weer. Gemiddeld drie goals per wed strijd! Hij keerde ook in Oranje terug om in 1934 het hoogtepunt van z'n loopbaan gaan beleven. Het Nederlands elftal zou 't op het WK in Italië wel eventjes gaan maken. Heel Nederland zong 'We gaan naar Rome, we gaan naar Rome en Bakhuys doel- tegen ze aan te treden". „Ik" zegt de nieuwe pr-man „ben al druk bezig om meer show te maken, ik krijg hier di rect de Zweedse ambassadeur om de aftrap te doen en die krijg ik nog wel zo gek om zich daar bij in de outfit van een Ameri can Footballer te steken". Wat inderdaad lukt. „Ik ben de nieuwe pr-man van de bond", zegt Van Duijn tegen de ambas sadeur, „en ik ga er tegen aan, ik ga het eens even een stuk krachtiger aanpakken dan mijn voorganger". Hij zegt het op een ongelukkig moment omdat die voorganger, bondsfunctionaris Schildt vlak achter hem staat en niet onder stoelen of banken steekt dat hij door de opmerking in zijn eer gekwetst is. „Kunst" zegt Schildt, „ik deed het er bij, dat pr-werk, ik heb nu eenmaal een baan, ik moet werken voor de punt daar voor twee". Maar Oranje haalde Rome (de finale) niet, doch bleef in Milaan ste ken tegen Zwitserland. Al had KNVB-voorzitter Karei Lotsy voor de wedstrijd in de kleedka mer nog uitgeropen 'jullie zult liever willen sterven, dan deze wedstrijd verliezen', Bakhuys doelpuntte in het San Siro niet voor twee, scoorde helemaal niet en Oranje verloor met 3-2. En kon naar huis. Bakhuys speelde zijn beste in terland in 1936. De Fransen werden in Parijs diep verne derd: 6-1, drie goals van Bak huys. Het typeerde de nimmer zelfzuchtige middenvoor dat hij 't uitbundigst juichtte om een doelpunt van een ander. Van rechtsbuiten Frank Wels, die altijd voorzette, maar nu eens zelf schoot en raak. In het seizoen 1934-1935 leek Bakhuys uitgekeken op ZAC. Hij was ook meer in Den Haag dan Zwolle. Op een zondagoch tend zegde hij af voor een wed strijd van ZAC, omdat hij de trein zou hebben gemist. Later kost, als ik een afgekeurde ge meenteambtenaar was ge weest, had ik ook veel meer tijd in het pr werk kunnen steken", lingen voor de interland. „In de wedstrijd, zegt bondsbestuurs- lid annex arbiter Schildt, „zal het wel wat harder toegaan, het is natuurlijk een partij op leven en dood, maar wel in de sportie ve sfeer, als scheidsrechter heb je het goed bij het American Football. Hij heeft jaren ge woon voetbal gefloten nou, als hij alle steekpenningen die hem waren geoffreerd had aangeno men bij promotie en degradatie wedstrijden dan was hij nu bin nen geweest. En op een geven moment was hij het zat om met messen bedreigd te worden. Toen heeft hij gekozen voor American Football, een keuze waar hij nooit spijt van heeft ge had, die jongens weten tenmin ste wat incasseren is. Hij herin nert zich de eerste keer dat hij een grote wedstrijd floot, een van de spelers krijgt een enor me dreun, hij valt bewusteloos op de grond, komt na een mi nuut bij en roept, wie deed dat, waar is hij". Schildt: „Ik dacht o god dat wordt matten, ik ga tussen die jongen en zijn bela ger staan, maar dat was niet no dig. Hij wilde hem alleen maar de hand drukken en hem com plimenteren met zijn zo fantas tisch geslaagde attaque". Uitdelen „Mijn man", zegt de schoon dochter van de voorzitter me vrouw Wal,ja die kan echt wel uitdelen, die kan iemand onder de grond schoppen als hij te zwaar is belaagd. En wedstrij den kunnen uit de hand lopen, zoals laatst toen vechtende spe lers in het publiek verzeild raakten, en er baby's dreigden te worden vertrapt, toen waren echt de poppen aan het dansen, maar vaak komt dat niet voor". In ieder geval niet op deze late kille najaarsdag waarop Neder land in een keurige match wel iswaar van Zweden wint met 18 tegen 13, maar kreunend van verdriet moet afhaken voor de eindronde in Italië. De reden: De Zweden spelen vooral verde digend gewoon goed. Waarna de echtgenoot van de voorzitter de bemodderde broekjes en shir tjes verzameld, 45 in totaal, en ze naar zijn auto brengt, tewijl mevrouw de voorzitter bibbe rend van de kou en de zenuwen moet toegeven dat dromen in derdaad bedrog zijn. bleek dat hij die middag met HBS was meegereisd om in Schiedam Hermes DVS-HBS te zien. In de loop van 1935 ge beurde wat men in Zwolle al had gevreesd: Bakhuys vroeg overschrijving aan naar HBS. In Den Haag 'kreeg' hij een si garenwinkel in de Weimar- straat. De KNVB fronste de wenkbrauwen. Maar de bond greep niet in. Overigens kon de kleine middenstander Bakhuys moeilijk wennen in zijn winkel. „Ik ben gedoemd tot gevangen schap in een goedkoop kooitje. Iedereen mag mij voor een paar dubbeltjes komen bekijken". Naar Venlo In de loop van 1937 keerde Bak huys Den Haag weer de rug toe. Overschrijving naar VW. Zijn entree in Venlo was indrukwek kend. „In een auto, waarin ik met schijnwerpers werd be licht, een ontvangst met hoge hoeden, pages en erewijn", schreef Bakhuys zelf. Toen greep de KNVB in, met alle ge volgen van dien. „Ach, na- tuurljk ben ik eigenlijk mijn hele leven al geen amateur ge weest",, reageerde Baykhuuys nadat het vonnis was geveld. „Maar wie is dat in het Neder landse topvoetbal wel? Hoeveel spelers kregen geen sigaren zaak of café?". Bij FC Metz verging het de prof goed. Pas op 38-jarige leeftijd werd hij weer Hagenaar. Maar Bakhuys werd ziek en moest lange tijd in een sanatorium doorbrengen. Eenmaal genezen kreeg hij een rustige kantoor baan bij het Centraal bureau voor Rijvaardigheidsbewijzen. Tevens werd hij tv-commenta- tor en schreef voor de Haagsche Courant. In een Haags ziekenhuis stierf Beb Bakhuys op 7 juli 1982, 73 jaar oud. Bij de crematie op Oc- kenburg waren de oud-VUC'er Bertus de Harder, de HBS'ers Hans Schwencke en Anton van der Vegt, de ADO'ers Willem Koek en Paul van Os aanwezig. Uit naam van de KNVB voerde ex-voorzitter Wim Meuleman het woord, ere-voorzitter K. J. A. van Rijswijk sprak namens HBS, de club die Bakhuys in 1937 dood had verklaard. N aar goed gebruik vult een amateurscheidsrechter de wedstrijdformulieren een kwartier na afloop in waar niemand bij is, tenzij hij de wedstrijd in een veldslag heeft laten eindigen. Dan forceert men zijn deur om hem te lynchen. Het invullen is een fluitje van een cent. Er staat in die kleedkamer altijd wel een^ wankel formicatafeltje, waarachter hij na het douchen kan plaatsnemen om de uitslag te noteren. Als hij goed heeft opgelet, heeft hij die onthouden. Niet zelden staan in het notitieboekje ook rugnummers. Die corresponderen dan met namen van spelers, die hem voor krotenkoker hebben uitgemaakt. Ook die komen op het formulier. Daartoe is een apart vak gereserveerd. Hij hoeft ook niet kieskeurig te zijn, want er is plaats genoeg. Bovendien behoort achter elke naam met een handzame aanwijzing het delict te wordenvaangegeven. 'n Beetje scheidsrechter heeft daar tijdens de wedstrijd al over lopen nadenken. Het is nog altijd zo, dat de beste invallen zich spelenderwijs voltrekken, dus ten tijde van de uitoefening van zijn macht, die in sportkringen wordt geaccentueerd wordt met een uniform, van waarachter je in principe alle onzin van de wereld kunt verzinnen. Iedere scheidsrechter brandt daarom na afloop van de wedstrijd van verlangen om deze beslissende administratie in de beslotenheid van zijn kleedkamer te mogen voltooien. Het is weliswaar een strijd tussen mens en materie, maar ook een mooi bewijs van superioriteit. Daarna levert hij de formulieren in bij de twee wachtende partijen in de bestuurskamer, waar zijn vrouw reeds is volgegooid met sherry. Dat laatste doet men niet zonder bedoeling. Die vrouw moet het naar haar zin krijgen. Eigenlijk moet ze al een stuk in haar kraag hebben op het moment dat haar man met die formulieren zijn opwachting maakt; dat vereenvoudigt de discussie over de vraag of het wellicht wenselijk dan wel verstandig zou zijn om de zaak alsnog te herzien. Eenmaal in de bestuurskamer krijgt de scheidsrechter een stoel, die wordt zelfs aangeschoven, hij krijgt een borrel, nog één en nog één, waarna het gezellig wordt. In de kantine wordt inmiddels de polonaise gelopen, zodat perfect getimed ook de deuren naar de bestuurskamer openzwaaien en zo kan het gebeuren dat de scheidsrechter ineens voorop loopt, met zijn vrouw erachter; een ideale ambiance voor een herbezinning op de inhoud der formulieren. Tien minuten later knijpt hij goedmoedig de ogen toe, verscheurt onder aanmoediging van zijn vrouw de oude en tekent de nieuwe, op voorwaarde dat zij per taxi worden thuisgebracht. 't Is weliswaar tegen de regels, maar ach, binnen de goedheid ieders hart is er slechts de kniesoor die daarop let. En verder ssssst, want het kan ook uitlekken. En dan zitje met gebakken peren, zoals in Rotterdam, want daar loopt sinds vorige week een 54-jarige scheidsrechter met z'n ziel onder z'n arm. Hij had op de formulieren alleen de uitslag nog laten staan. Archieffoto 11 maart 1934, Bep Bakhuys scoort met een snoekduik het fameuze doelpunt tegen België, dat met 9-3 werd verslagen. Na deze treffer juichte het Olympisch stadion hem minutenlang toe.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1992 | | pagina 22