Leidse Courant | 1992 | 31 oktober 1992 | pagina 2

Vaticaan rehabiliteert Galilei

Een niet vermoede parallel met Titus Brandsma

CcidócSouoaiit

Geestelijk Leven Opinie

Belgische onderscheiden
met humanistische prijs

Heilige
plekken

IKV gangmaker vredesconferentie Macedonië

11

COMMENTAAR

2! A

Leidse Courant

zaterdag 31 oktober 1992

Kathedraal Madrid na 100 jaar voltooid

MADRID - De kathedraal 'La Almude-
na' in Madrid is volgende week voltooid.
Komende woensdag wordt een groot
kruis geplaatst op de koepel, waarmee
een einde komt aan de bouw van de ka
thedraal, die op 4 april 1883 begon.
De aartsbisschop van Madrid, kardinaal
Angel Suquia Goicoechea, zal waar
schijnlijk op 9 november, de feestdag
van de H. Almudena, patroon van Ma
drid, voor het neogotische gebouw een
mis opdragen en de kerk zegenen. Paus
Johannes Paulus II hoopt de kathedraal
in juni 1993 tijdens zijn bezoek aan
Spanje in te zegenen. Karei V, van 1516
tot 1556 koning van Spanje, kreeg al
van de paus toestemming een kathe
draal te bouwen. Maar de naburige bis

schopsstad Toledo, nog altijd de zetel
van de primaat van de Rooms-Katholie-
ke Kerk in Spanje, wist het project eeu
wenlang tegen te houden.

Pas in 1866 begon de geldinzameling
voor de bouw van de kathedraal en in
1883 werd de eerste steen gelegd. De ar
beiders schoten weinig op door financië
le problemen en politieke woelingen die
Spanje de afgelopen 100 jaar hebben ge
teisterd.

Ook discussies over de bouwstijl ver
traagden de voltooiing van de kerk. Pas
in 1985 onder de socialistische regering
van Felipe Gonzalez en de socialistische
burgemeester Tierno Galvan werd
daarmee begonnen. De kerk is 100 me
ter lang en 25 meter breed.

Het is

verbazingwekkend hoe
aardig mensen tegen je
zijn wanneer ze weten
datje weggaat.

UTRECHT Het Humanistisch Oplei-
dings Instituut en de Universiteit voor
Humanistiek hebben de mr. A.E. Ribbius
Peletierprijs voor praktisch humanisme
toegekend aan Patsy Sörensen uit Ant
werpen. Zij krijgt de prijs voor haar „on
verdroten" werk in haar eigen huis voor
onder anderen migranten, druggebrui
kers, mishandelde vrouwen en spijbelen
de jongeren. De prijs, waaraan een geld
bedrag van 5000 gulden en een keramiek
van de kunstenares Jikke van de Waal is
verbonden, wordt dit jaar voor het eerst
uitgereikt. Hij is genoemd naar mr. A.E.
Ribbius Pëletier (1891-1989), die haar le

ven lang ijverde voor de emanicipatie van
de vrouw. Zij was onder meer jarenlang
voorzitter van de vrouwenbond van de
SDAP, later de PvdA. Zij was bovendien
de eerste vrouwelijke gedeputeerde van
Noord-Holland en het eerste vrouwelijke
lid van de Raad van State.

Sörensen heeft in haar huis ook een op
vangcentrum voor prostituées gevestigd
en organiseert eenmaal per week 'opkrik-
maaltijden', redelijk luxe diners voor
mensen die tussen wal en schip zijn ge
raakt. Deze diners worden verzorgd en
tegen kostprijs geleverd door een eerste
klas restaurant.

door MARINUS V.D. BERG

Tussen Vierlingsbeek en Venlo, op een van de etappes
van het Pieterpad, van Pieterburen in Groningen
naar de Pietersberg bij Maastricht, passeerde ik
opvallend veel kapelletjes. De mooiste vanwege haar
eenvoud vond ik wel die in Smakt bij Venray. In de
kapel lag een klapper waarin bedevaartgangers en
voorbijgangers hun nood hebben opgeschreven. Ze
vragen aan Sint Jozef om uitkomst, om goede raad,
om herstel van een ziekte, oplossing vooreen conflict.
Zoveel soorten van nood. De meeste kapellen zitten
tegenwoordig dicht. Niet alleen vanwege de
criminaliteit maar ook omdat ze niet meerde plaats
innemen die ze innamen. Kapellen en kerken,
bedevaartplaatsen zijn voor velen heilige plekken
geweest en ook n u nog. Hoewel ze niet meer even
massaal worden bezocht, blijft er in de samenleving
behoefte aan heilige plekken. Kan een samenleving
wel zonder De Poolse kunstenares Ewa Mehl
maakte onlangs een aantal beelden die zij „kapel"
noemde. De beelden, die de vorm van een borstbeeld
hebben, stellen twee, drie of vier gezichten voor. Ze
kijken naar elkaar en hun schouders raken elkaar.
Ze vormen samen een verbondenheid. Zegeven je het
gevoel van mensen die heel verschillend zijn, zo zijn
de gezichten, maar tegelijk zie je dat ze om elkaar
geven. Ik vroeg haar waarom ze deze kunstwerken
„kapel" noemde. Ze zei: „Omdat er geen kapellen
meer zijn in de moderne tijd. De mens is verdwaald,
eenzaam en ontworteld geraakt. De kerk heeft voor
zeer velen geen functie meer. In Polen vergapen veel
mensen zich aan de westerse rijkdom. Dat is de
nieuwe God. Ik ben daar zeer teleurgesteld over. We
hebben nieuwe „oriëntatie"nodig. De mens moet
kapellen scheppen. Plaatsen waar eerbied is voor het
heiligeIk denk er weer aan nu het feest van
Allerheiligen nadert. Dat feest spitst zich toe op
personen. Personen die op een of andere wijze zo
hebben geleefd dat er heil, een helende werking van
hen uitging. Allerheiligen is een feest om niet alleen
de vraag te stellen: van welke mensen ging en gaat er
een helende werking uit, maar ook de vraag: welke
plaatsen zijn in onze tijd heilige plaatsen Waar
vinden we de nieuwe kapellen Geen kapellen van
steen maar van vlees en bloed. Waar is er zorg om het
Geheim Waar is er zorg om de menswaardigheid
van elke mens Ewa Mehl wijst met haar beelden een
richting. Kapellen zijn daar waar mensen zorg
hebben om elkaar. Zorg hebben om wat en wie
kwetsbaar is. Onlangs schreef ik over de zorg voor de
chronische psychiatrische patiënt, „de uitbehandelde
mensDe krant schrijft regelmatig over de acties
van Greenpeace, zorg om de schepping. Amnesty
International houdt schrijfavonden voorde
bevrijding van politieke gevangenen. Dagelijks zijn
er mensen die zorg dragen voorgesprekken die goed
doen, die bevrijden Gesprekken waar mensen met
hun angsten verdriet veiligheid vinden. In Asiel
Zoekers-centra is zorg om de gevluchte mens. In
vrouwenhuizen vinden vrouwen Veiligheid die ze
thuis missen. Het is een te korte opsomming. Toch zie
ik hierin de nieuwe kapellen, toevluchtsoorden,
plaatsen om op adem te komen, plekken om weer
kracht te krijgen. Het zijn vaak eenvoudige plaatsen
en er wordt gewerkt met veel menselijke inspanning.
Er gaat een helende werking van uit. Waar heil
gedaan wordt en gebeurt daar raken we aan de
zomen van het Geheim, dat menselijk nabij komt.

Idoor

AART HEERING

VATICAANSTAD - De na
tuurwetenschapper Galileo
Galilei, die door de Inquisitie
werd gedwongen om zijn
stelling dat de aarde om de
zon draait, te herroepen,
krijgt alsnog gelijk. Paus Jo
hannes Paulus II, die zelf de
aanzet heeft gegeven tot een
herziening van het 359 jaar
geleden gevoerde proces,
heeft dit vandaag tijdens een
vergadering van de Pauselij
ke Academie van Weten
schappen de rehabilitatie
van Galilei bekend gemaakt.

Galilei publiceerde in 1632 de
'Dialoog over de twee Grote Sy
stemen'. In dit baanbrekende
werk verdedigde hij de kosmo
logie van Copernicus, volgens
wie de aarde om de zon draait,
tegenover het klassieke wereld
beeld van Ptolemaios, waarin
de aarde het onbeweeglijke cen
trum van het universum is.
Voor de katholieke kerk, die op
grond van het scheppingsver
haal de leer van Ptolemaios
aanhing, stond dat gelijk aan
ketterij. Galilei werd in Rome
bij paus Urbanus VIII ontbo
den, gevangen gezet en na een
kort proces op 22 juni 1633 ge
dwongen zijn stellingen te her
roepen teneinde de brandstapel
te vermijden. Op last van de
paus sleet Galilei de laatste ne
gen jaar van zijn leven onder
huisarrest.

Ook na zijn dood bleven Gali
lei's geschriften verboden. Pas
in 1757, toen de juistheid van

Galileo Galilei

het Copernicaanse model in
middels zonneklaar was aange
toond, werden de boeken waar
in de leer van de beweeglijke
aarde werd verdedigd, van de
Index gehaald. In 1823 gaf Pius
VII toestemming tot de publi-
katie van de 'Astronomische
les' van Giuseppe Settele, een
kanunnik die openlijk de begin
selen van Copernicus aanhing.
Tegenwoordig bestaat er al

I FOTO: AP

tientallen jaren een Vaticaanse
sterrewacht, die tot de meest
moderne en best toegeruste ter
wereld behoort.

De veroordeling van de fysicus
uit Pisa werd echter niet her
roepen en bleef daardoor eeu
wenlang voor antipapisten een
symbool van Rooms obscuran
tisme. Paus Woytila, overigens
een landgenoot van Coperni

cus, heeft besloten om daaraan
voorgoed een einde te maken.
In 1979, bij de honderdste ge
boortedag van Alfred Einstein,
kondigde hij de instelling aan
van een commissie van theolo
gen, natuurkundigen en histo
rici die de processtukken nog
eens zou bestuderen om uit te
maken wie er indertijd fout was
geweest. In diezelfde toespraak
gaf de paus al toe, dat Galilei
„door toedoen van kerkelijke
instellingen veel heeft moeten
lijden".

De commissie onder leiding van
kardinaal Paul Poupard, de
voorzitter van de Pauselijke
Raad voor Cultuur, is na twaalf
jaar studie - in de loop waarvan
veel interessante documenten
zijn gepubliceerd - tot een een
duidige conclusie gekomen:
vrijspraak voor Galilei. „De
rechters die hem veroordeelden
waren ongetwijfeld te goeder
trouw, maar hebben objectief
gezien een fout begaan. Tegen
woordig weten wij dat Galileo
gelijk had toen hij de Coperni
caanse theorie aanvaarde.
De Openbaring is niet bedoeld
als een kosmogonie (beschrij
ving van het ontstaan van het
heelal - red.). De goddelijke bij
stand is de Kerk niet gegeven
om vraagstukken van positief-
wetenschappelijke aard op te
lossen. De ongelukkige veroor
deling van Galileo moge ons
daaraan herinneren", zo be
sluit het verslag van de commis
sie zonder omwegen. De herzie
ning van het oordeel over Gali
lei is volgens de paus bedoeld
om een „verzoening tussen
kerk en wetenschap" tot stand
te brengen. Beter laat dan
nooit.

DEN HAAG Ongeveer 400
mensen uit diverse Europese
landen bezinnen zich komen
de week tijdens een conferen
tie in Ohrid in Macedonië
over mogelijkheden om de
vredeskrachten in de repu
blieken van het voormalige
Joegoslavië te versterken.

Zij bespreken onder meer hoe
de vorming van protectoraten
in deze republieken kan worden
bevorderd: gebieden rond ste
delijke centra onder toezicht
van de Verenigde Naties waarin
verschillende etnische groepen
samenleven.

De internationale conferentie
wordt georganiseerd door de

Helsinki Citizens' Assembly,
een organisatie van vredesgroe
pen, politieke partijen en ande
re maatschappelijke verban
den, waarin het IKV een be
langrijke stem heeft. De confe
rentie wordt georganiseerd in
samenwerking met een grote
groep gemeenten en nationale
en internationale organisaties..
Uit Nederland reizen onder an
deren de burgemeesters van
Renkum, Delft en Skasterlan
en IKV-secretaris Mient-Jan
Faber naar Ohrid. De VN-rap-
porteur voor de handhaving
van de mensenrechten in het
voormalige Joegoslavië, de
Poolse oud-premier Tadeusz
Mazowiecki, heeft toegezegd de
deelnemers toe te spreken.
De EG subsidieert de bijeen
komst. Volgens Faber bestaat
bij EG-ambtenaren enthousias

me voor het al eerder door het
IKV geopperde idee om protec
toraten in de conflictgebieden
in het voormalige Joegoslavië
in te stellen. Maar zij achten
het alleen politiek uitvoerbaar,
als de publieke opinie ervoor ge
wonnen kan worden.

Faber hoopt dat gemeentebe
sturen uit allerlei landen zich
bereid zullen verklaren mee te
werken aan de vorming van
protectoraten door een speciale
relatie met een gemeente in het
voormalige Joegoslavië op te
bouwen. Hij verwijst hierbij
naar wat gemeenten, vooral in
België, hebben gedaan ten tijde
van het bewind van de Roe
meense dictator Nikolae Ceau-
sescu. Toen de dictator besloot
allerlei dorpen op te heffen en
de bewoners over te brengen
naar agro-industriële centra

'adopteerden' diverse gemeen
ten zo'n dorp om de aandacht
op het wanbeleid van Ceauses-
cu te vestigen.

De Macedonische regering is ui
teraard blij met de conferentie,
die zij beschouwt als ondersteu
ning van haar streven naar er-
kénning van haar onafhanke
lijkheid.

Faber hoopt dat de conferentie
bij kan dragen aan verminde
ring van de oplopende spannin
gen in Macedonië. De rivaliteit
tusen orthodoxe Macedoniërs
en islamitische Albanezen in de
republiek gaat steeds meer via
religieuze groepen. Zo leidde
het plaatsen door orthodoxe ge
lovigen van een kruis op een
middeleeuwse toren in Bitola
aan de grens met Griekenland
tot hevige protesten van de
moslims.

Deze week kon in Nijmegen
dank zij de goede zorgen van de
KRO een toespraak beluisterd
worden van Titus Brandsma,
de priester-hoogleraar-advi
seur van rooms-katholieke
journalisten, die ruim vijftig
jaar geleden in het concentra
tiekamp Dachau overleed. Het
bleek een ouderwets apologe
tisch getinte toespraak zonder
echte verrassingen waarin het
goed recht van een eigen katho
lieke pers verdedigd werd. Wel
zag Brandsma, toen hij deze
toespraak op 22 september
1936 hield, dat een krant niet
alleen van een apologetische in
stelling kan leven. Hij vond dat,
wilde de katholieke pers aan
haar roeping beantwoorden,
„zij op alle gebieden waarop de
anders gerichte pers haar lezers
inlicht minstens even waarde
volle inlichtingen" zou moeten
verstrekken. Met andere
woorden, de katholieken zou
den geen slachtoffer mogen
worden van hun ideële en prin
cipiële houding.

Dat Brandsma meer dan een
apologeet - een verdediger des
geloofs - was, bleek toen hij om
principiële redenen ten strijde
trok tegen mogelijke nazisti
sche invloeden in katholieke
kranten en die houding met de

dood in het concentratiekamp
moest bekopen. Prof. J. Hemels
die Brandsma in diens rol van
adviseur van de rooms-katho
lieke journalisten belichtte op
het Nijmeegs symposium dat
deze week aan diens persoon
was gewijd, keek daar aldus te
genaan: „Brandsma maakt
ons bewust van het feit dat
journalistiek niet vanuit de
leegte kan worden beoefend,
dat journalistiek ergens voor
moet staan, wil zij beantwoor
den aan haar maatschappelijke
taak".

De geschiedenis van de Neder
landse pers tijdens de tweede
Wereldoorlog kent niet zoveel
helden en dat is reden te meer
om Titus Brandsma met ere te
vermelden en nog eens na te
denken over wat hij heeft ge
daan.

Nu naar de situatie van van
daag. De breed samengestelde
katholieke pers zoals Brands
ma die kende is als sneeuw voor
de zon verdwenen. Dat ze in
zo'n relatief korte tijd kón ver
dwijnen bewijst alleen maar dat
de werkelijke draagkracht, zo
wel bij publiek als journalisten,
voor wat katholieke beginselen
genoemd werden, klein was,
veel kleiner dan velen dachten
die zich in de waan lieten bren
gen door het grote katholieke
persapparaat dat sinds de stich
ting van het eerste katholieke

1, De Tijd in 1845, was
ontstaan.

Het zou interessant te specule
ren over de rol die zo'n fervent
verdediger van de katholieke
pers als Titus Brandsma van
daag gespeeld zou kunnen heb
ben in het radicaal veranderde
kerkelijk en maatschappelijk
landschap. Is er nog een link te
leggen met zijn stellingnames
van vijftig, zestig jaar geleden?
Met de nodige omzichtigheid
pakte Hemels die uitdaging op
en kwam toen terecht bij de
overlevingsstrijd die deze krant
in het voorjaar heeft gevoerd.
In dat gevecht speelde de vraag
mee hoe een levensbeschouwe
lijk georiënteerde krant van
daag de dag nog zou kunnen
functioneren. Lütsen Kooistra,
redacteur geestelijk leven,
schreef een nota die een voor
stel tot vernieuwing behelsde
van de totale redactionele for
mule van deze krant met inbe
grip van de levensbeschouwelij
ke component. Het is hier niet
de plaats nader in te gaan op de
vraag waarom deze poging geen
nadere uitwerking heeft gekre
gen. Duidelijk is in ieder geval,
zeker in terugblik gezien, dat
de economische omstandighe
den voor kranten überhaupt
niet slechter kónden zijn dan
toen deze poging tot vitalise
ring van een levensbeschouwe
lijk georiënteerde krant onder

nomen werd. De daarin vervat
te gedachtegang over de levens
beschouwelijke component ver
dient niettemin aan de verge
telheid ontrukt te worden.
Misschien kan zij in een andere
constellatie, onder andere om
standigheden, alsnog haar nut
bewijzen.

Na gesteld te hebben dat, an
ders dan in het verzuilde tijd
vak, waarheid voor levensbe
schouwelijke kranten niet lan
ger gevonden kan worden bij de
(kerkelijke) instituties en ant
woorden dus ook niet langer ge
geven worden, stelt Kooistra
dat deze instituties hooguit on
derdak kunnen bieden en vind
plaatsen zijn voor waardevol
erfgoed. Naar de (levensbe
schouwelijke) krant toe ver
taald (die in het verleden als het
ware fungeerde als een verleng
stuk van de preekstoel en met
kerkelijke rugdekking feilloos
wist wat goed en kwaad was),
zou dit betekenen dat de functie
van zo'n krant erin zou kunnen
bestaan om met de christelijke
tradtie als klankbord samen
met de lezer op zoek te gaan
naar die zaken die in een recht
vaardige samenleving van be
lang zijn. Door zich zo op te stel
len kan de krant een rol vervul
len in de nieuwe waardenoriën
tatie zoals die voor veel mensen
(binnen en buiten de kerken)
een rol speelt. „Omdat de infor

matiestroom alleen maar toe
neemt, is het te verwachten dat
de functie van de krant als weg
wijzer alleen maar toeneemt".
Een niet onaanzienlijk pro
bleem dat Kooistra tenslotte
signaleert is dat van het pro
bleem van de verstaanbaarheid
van die christelijke traditie die
steeds verder wordt gemargina
liseerd.

Het ideaal dat in de nota ge
schetst wordt doet misschien
nog het meest denken aan de
zogeheten program kranten zo
als ze vooral in de vorige eeuw
in Nederland floreerden. Kran
ten die een politiek of religieus
doel nastreefden ten gunste van
een bepaalde partij of kerk. Met
het uitdrukkelijke verschil dat
dit programma niet langer aan
een institutie is gebonden en
zo'n blad dus ook in principe
geen clubkarakter zou hoeven
te hebben. De aandacht is in het
voorstel feitelijk verschoven
van de verslaglegging van de
kerkelijke institutie en haar
waarden naar het zichtbaar
maken van die waarden door de
wijze waarop de redactie selec
teert en bericht.

Het mag duidelijk zijn dat mede
gelet op de korte tijdspanne die
de redactie gegund was om
hierover na te denken, hierover
geen communis opinio bestond.
De vraag is met name in hoe
verre bij een dergelijke aanpak

de grote pluriformiteit én de
primaire nieuwsfunctie niet te
kort zou worden gedaan, vra
gen die onder druk van de om
standigheden niet nader uitge
discussieerd konden worden.
Feit blijft wel dat in de praktijk
waarden en christelijke institu
tie in sterke mate aan elkaar ge
koppeld zijn. In de Nederlandse
constellatie - en daar dient ui
teraard van uit te warden ge
gaan - worden zij nog steeds ge
zien als het bezit van een (welis
waar sterk afgebrokkelde) zuil
met alle nadelen vandien, ook
als is het in principe denkbaar
dat nu de samenleving een
„open vlakte is geworden" zo
als de auteur in zijn nota stelde,
ook anderen die niet tot de zuil
behoren zich aangesproken
kunnen voelen.

Dit valt voorlopig nu niet vast
te stellen, ook al daagt er mis
schien ooit nog eens een nieuwe
dageraad voor deze voorstellen.
Wat is, tenslotte, hierbij nog de
relatie die Hemels wilde leggen
tussen Titus Brandsma's strijd
en de overlevingsstrijd van dit
dagblad? Dat een krant nooit in
het luchtledige kan hangen?
Zijn streven naar een volledig,
volwaardig produkt Maar mis
schien is dat wel de onverzette
lijkheid waarmee hij door wilde
gaan. Toegegeven, geen brede
parallel, maar zij is er
niettemin een.

Kernwapens belangrijk

De jongste vergadering van de Nucleaire Planning
(NPG) van de NAVO in Gleneagles is ook de laatste
derlijke bijeenkomst van dit orgaan geworden. De NP(
tezitting zal al worden gekoppeld aan die van het G
voor Defensieplannen. Het vrijwel opdoeken van watj
lang het meest invloedrijke orgaan van de alliantie wa
derstreept nogmaals het sterk gereduceerde belanj
kernwapens in de nieuwe doctrine van de NAVO. Hel
ste grote moment van de NPG viel in Taormina, toen
beslissing van president Bush bijtrad om de tactisch
narsenalen in Europa met 80 procent in te krimpen.

TOCH heeft Gleneagles met de goedkeuring van de p
ke principes voor het eventuele gebruik van kernwapei
langrijke aanwijzingen voor de ontwikkelingen in de a
tie aangegeven. In geijkte NAVO-stijl wordt de precie
houd geheim gehouden, maar de NAVO laat er geen t
over bestaan dat zij op tenminste één punt niet afwijk
haar doctrine: zij weigert'de 'first use'-optie op te geve
als secretaris-generaal Manfred Worner zei, zijn er n
tijd een groot aantal potentiële vijanden met chemiscl
mogelijk ook nucleaire) wapens, en behoudt de NAV(
het recht voor hen met een eventueel gebruik van kei
pens af te schrikken. Die nieuwe principes bevestige
kernwapens in elk geval een grote rol in de politiek v
alliantie zullen blijven spelen.

De top van Rome in november vorig jaar besliste de
bewapening op twee niveaus te handhaven: de 'str
sche' (waarmee de VS het grondgebied van de GOS-
blieken of China rechtstreeks kunnen treffen) en de
strategische', die op potentiële slagvelden zouden wi
ingezet. Die sub-strategische wapens bestaan nu vooi
gravitatiebommen, de 'klassieke' atoombommen die
vliegtuigen worden meegevoerd. Zelfs al acht de all
het 'hoogst onwaarschijnlijk' dat zij ooit gebruikt

worden, de modernisering van deze systemen is volop
In die context wordt onvermijdelijk weer de TASf
noemd, de tactische raket die door vliegtuigen wordt
vuurd. In zijn ontwapeningsinitiatief van september
jaar, besliste Bush wel de TASM (tijdelijk) te schra
maar sindsdien circuleren voortdurend geruchten dat
een geheim budget hebben uitgetrokken voor de ontv
ling ervan.

Het is een publiek geheim dat Amerikanen en Bfc
nooit van harte hebben ingestemd met de verwijderine
alle korte-afstandsraketten uit Europa. Zij dedei 1
slechts omdat ze moeilijke onderhandelingen met de S
verwachtten en omdat ze vreesden dat onder meer b
land dwars zou liggen indien deze wapens niet snel w E
verwijderd. Al de Lance-raketten zijn nu weg. Maar T
tekent dat de NAVO nauwelijks nog wapens heeft oii
grijpen in conflicten in bij voorbeeld de Kaukasi
TASM, die een bereik van circa 400 kilometer zou hi j,
zou die lacune perfect opvullen. j

De NAVO weigert de ontwikkeling van deze TASM
vestigen. Op een moment dat iedereen bezig is te onl
nen, zou de produktie van een nieuwe raket erg slecht
bij de publieke opinie. Toen de TASM voor het eei
sprake kwam, bleek dat zes landen, waaronder ons la»
ren genoemd als standplaatsen. Washington zou
plaatsen van de TASM een signaal zien dat alle bom
ten blijven delen in de nucleaire afschrikking van de 1 9
De kans dat deze daarop zullen ingaan, is momenteel
zeker niet groot. Mede daarom zullen de meeste Eu
nen met des te meer aandacht de uitslagen van de
kaanse presidentsverkiezingen afwachten. Het zal
aangenaam in de oren klinken dat Bill Clinton vooi r
bekend geen voorstander van de TASM is. Een nieuN
kettencrisis kunnen zij momenteel best missen.

Uitgave: Westerpers bv (maakt deel uit

Kantoor redactie: Apothekersdijk 34, Leiden.
Kantoor advertentie- en

abonnementenafdeling: Stationsweg 37. Leiden
Telefax: 071 -134 941

Postadres: Postbus 112300 AA Leiden.

Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk
071 -132221.070 - 3190 933.
070-3906 717

Postbus 9, 2501 CA Den Haag

Hoofdkantoor:

Telefoon:

Postadres

Alle kantoren zijn op
maandag tot en met
vrijdag geopend van
08.30 tot 17 00 uur

Directeur/hoofdredacteur: J W. C. Leune (tel. 070 - 3190 8'

Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel 070 - 3190815):

A. van Rijn (chef), drs R. Edens, A. van Holstein, E. Huisman, H. Jansen, drs
Leeuwen - Voorbij, R. de Roo

Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835) drs. P van Velthoven.

Foto (tel. 070 - 3190 838) M Konvalinka.

Redacties Den Haag en omgeving (tel. 070 - 3190 800), sport (tel 070 - 319<

en kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): in samenwerking met redactie Het Binnen! B

Haagsche Courant.

De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van

- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied,

- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie,
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nedert I
België De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, drs K S»
M van de Ven en P. Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit H. B. in
(chef), H.B. Bijleveld, drs J. Feenstra, D J Hofland, K. Jonker, P Koopma
G. Korevaar, D.W van Rietschoten, C.P. Visser en K van Wees Algemeeni
nator- J.A.L.M Timmers.

- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;

- de volgende correspondenten in het buitenland: drs D J van den Bergh
(Peking), drs. H. Botje (Tunis), A. Courant (Athene), R. Hasselerharm
(Johannesburg), drs A. Heering (Rome), B van Huët (Londen), M de Kon
(Washington), F. Lindenkamp (Sao Paulo), B. Schampers (Brussel), W. Voc
(Parijs), drs. R Vunderink (Moskou), W. Werkman (Jeruzalem), G. van""
(Belgrado), F Wijnands (Bonn), J Wijnen (Brussel)

De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve

publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London Vertaal!

M. de Cocq.

Nabezorging

Telefoon 071 -122 248 op n
15.00 uur.

Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)

Bij automatische betaling:

per maand

per kwartaal

per jaar

Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand
per kwartaal
per jaar

Het abonnementsgeld dient vi

i 18.00 tot 19.00 u

27,00
79,80
312,65

28,20
82,80
318,65

it te worden voldaan.

Advertenties

Informatie en tarieven over advertenties tel. [phone] Telefax 071 - 140 6C
lefax voor uitsluitend het doorgeven van advertenties (kantoor Rijswijk) 070-T
3902 702.

Bankiers

ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050