'Leven als non is
vakantie in dienst van God'
MN
mm
mi
"vy
Abortuskwestie
toont onmacht
politiek VS
61 Leidse Courant I A TFT? Tl AM
i zaterdag 31 oktober 1992 m-a£\ x uill/xlu
door Frans Bothof
Als de Amerikanen op 3 november een nieuwe president
kiezen, beslissen zij ook over de toekomst van de
toepassing van abortus in de Verenigde Staten.
Mocht president George Bush een tweede termijn
krijgen, dan is het afgelopen met het grondwettelijk
recht op deze ingreep. Bij een overwinning van de
Democratische kandidaat Bill Clinton is abortus als
legaal middel veilig gesteld. De meeste kiezers in de
Verenigde Staten zijn echter allesbehalve gelukkig met
de simpele benadering van de twee
presidentskandidaten
De Republikeinse partij heeft het standpunt van het
conservatieve National Right to Life Committee
(NRLC), letterlijk overgenomen. „Het ongeboren kind
heeft een fundamenteel en persoonlijk recht op leven dat
niet geschonden kan worden", aldus deze landelijke pro-
life beweging. Daarentegen beweert Gretchen Wright
van NARAL, de National Abortion Rights Action League
dat „de vrouw zelf moet kunnen beslissen of zij al of niet
een abortus wil, zonder gehinderd te worden door enige
restricties van de overheid". Wright zegt dat NARAL,
dat zo'n 750.000 actieve leden telt, begin oktober
publiekelijk Bill Clinton heeft omarmd. De voorzitter
van de NRLC, Carol Long, legt uit waarom voor haar
organisatie president Bush de grote favoriet is. „Bij deze
verkiezingen is de tegenstelling duidelijk. President
George Bush en vice-president Dan Quayle verdedigen
vol overtuiging de wettelijke bescherming van het
ongeboren leven en steunen alle levensreddende
alternatieven, waaronder adoptie. President Bush heeft
publiekelijk zijn afkeer geuit van het grondwettelijk
recht op abortus. Hij noemde dit een verkeerde
beslissing die herzien moet worden. Bill Clinton is voor
vrije keuze, zonder enige beperking. Een stem op
Clinton is dus een stem voor abortus".
Geen dialoog
Van enige dialoog tussen beide bewegingen is geen
sprake. Zowel de pro-life als de pro-choice beweging
staan in hun optiek ver af van hoe de meerderheid van
de Amerikanen denkt over abortus. Volgens
Washington-Postjournalist E. J. Dionne is de kwestie
illustratief voor de politieke vervreemding in de
Verenigde Staten. „Aan de ene kant is men ongelukkig
met overheidsbemoeienis in privé-kwesties. Dus als de
abortuskwestie wordt benaderd met de vraag of
vrouwen het recht hebben te kiezen, dan is een
overgrote meerderheid 'pro-choiceAan de andere kant
vinden heel veel mensen dat er in de Verenigde Staten
veel te veel abortussen worden gepleegd en zijn zij
voorstander van beperkingen, zoals de toestemming van
ouders om zwangerschappen bij hun onvolwassen
kinderen af te breken. Peilingen tonen aan dat een
meerderheid van de bevolking abortus legaal wil houden
terwijl het merendeel van deze zelfde groep abortus
gelijk vindt staan met moord".
Veel kiezers staan zo ambivalent tegenover de kwestie
dat zij weigeren dit enige rol te laten spelen bij het
uitbrengen van hun stem. „Zo kon het gebeuren dat in
1990 in Iowa zowel senator Tom Harkin werd gekozen,
die pro-choice is, als gouverneur Terry Brandstad, een
fervent sympathisant van de anti-abortusbeweging",
constateert de journalist van de Washington Post.
Dat de Democratische Partij zich achter de rechtlijnige
National Abortion Rights Action League schaart, is
volgens Dionne net zo verkeerd als het conservatief
extremisme van de Republikeinen. „Beide partijen slaan
de plank mis. Amerikanen verzetten zich tegen deze ja-
of nee-benadering. Zij zoeken naar nuances maar
krijgen daarbij van hun politici geen enkele steun".
Herziening
Centraal in de discussie staat de uitspraak die het
Hooggerechtshof deed op 22 januari 1973 in de zaak die
de Texaanse vrouw Jane Roe aanspande tegen een
verbod op abortus door de staat. Het Hof, dat federale en
staatswetten toetst aan de Amerikaanse constitutie,
stelde dat abortus een grondwettelijk recht is. Geen
enkele staat mag een vrouw ervan weerhouden abortus
te laten plegen in de eerste drie maanden van haar
zwangerschap. Slechts in de laatste drie maanden van de
zwangerschap kan een staat beperkingen opleggen ter
bescherming van het ongeboren leven. De zaak Roe v.
Wade was het sluitstuk van een periode waarin het
Hooggerechtshof de privacy van mensen beschermt
tegen de bemoeizucht van een moralistische overheid.
Zo werd in dezelfde periode ook een verbod op het
verstrekken van voorbehoedsmiddelen aan ongehuwde
stellen ongrondwettelijk verklaard.
Twaalf jaar Republikeinse aanwezigheid in het Witte
Huis, de opkomst van evangelisten als Jerry Falwell en
Pat Robertson of de katholieke kruisvaarder Pat
Buchanan hebben het karakter van de rechtelijke macht
echter drastisch veranderd. Beperkingen die staten en
lagere rechtbanken wilden opleggen aan het recht op
abortus werden door het Hooggerechtshof geaccepteerd.
Federale subsidies aan abortusklinieken worden niet
meer gegeven. Medicaid, een soort ziekenfonds,
vergoedt de behandeling niet. En in Pennsylvania is 24
uur bedenktijd ingevoerd en verstrekken de klinieken
folders die waarschuwen tegen de risico's van abortus en
die alternatieven aanbieden. De kans is groot dat deze
wetgeving ook gaat gelden in staten als Alabama, Idaho,
Kansas, Maine en Noord-Dakota.
Gezien de huidige leeftijd van de leden van het Hof krijgt
de president de mogelijkheid in de volgende
ambtstermijn misschien wel vijf nieuwe rechters te
benoemen. Van de negen rechters die dit hoogste
rechtscollege van de Verenigde Staten vormen, hebben
er zich nu al vier tegen de zaak Roe v. Wade
uitgesproken. Eén nieuwe benoeming kan dus tot een
herziening van de uitspraak van 1973 leiden en abortus
illegaal maken.
Kloosters lijken op het eerste gezicht tot uitsterven gedoemd omdat er
alleen nog bejaarde mannen en vrouwen wonen. Toch blijken er nog wel
jonge vrouwen te zijn die zich tot het kloosterleven aangetrokken voelen,
want 'het klooster is de plek waar geen wetten van competitie en
concurrentie gelden'.
*P'T Sr
Kitty Hendriks woont in een leefgemeenschap in Sttoutenburg waar op Franciscaanse basis aan een milieuproject gewerkt wordt. „Hier ben ik thuis".
Regelmatig hebben er confrontaties plaats tussen pro- en
anti-abortus demonstranten in de Verenigde Staten.
door Roosmadijn Visser
Kitty Hendriks voelde zich bevrijd
toen op een dag haar televisie stuk
ging. „Het klinkt gek, maar ik was er
blij om. Niet lang daarna besloot ik
om dan ook maar meteen mijn com
puter weg te doen. Het was een op
luchting. Ik ging zeven dagen vasten
en de volgende stap was voor mij al
leen maar logisch: ik zou een tijdje
het klooster in gaan"
Jonge vrouwen die besluiten alles op
te geven om hun leven binnen de
kloostermuren te gaan leiden in
dienst van God, zijn van een uitster
vend soort. Van de zusters is bijna 80
procent gepensioneerd of niet meer
actief.
Toch is er nog wel een aantal 'jonge,
frisse nonnen' te vinden in het Ne
derlandse kloosterleven, al zijn ze op
de vingers van een paar handen te
tellen.
Caroline Geerts (31) uit het Belgi
sche dorpje Heverlee en Maria Ver
hoeven (30) uit Den Bosch besloten
de grote stap te zetten. Zij ruilden
hun dagelijkse omgeving van vrien
den, werk en familie in voor de plek,
waar je, zoals een zuster eens zei,
werkelijk je hele leven op het spel
kunt zetten en uit handen kunt ge
ven. De plek waar geen wetten van
competitie en concurrentie gelden:
het klooster.
Schoon schip
Kitty Hendriks uit Limburg (26)
heeft die stap nog niet genomen,
maar verbleef wel enige tijd in een
klooster. Met het kapot gaan van
haar televisie besloot ze op alle fron
ten schoon schip in haar leven te ma
ken. Op 22-jarige leeftijd wilde ze nu
eindelijk eens iets echt voor haarzelf
gaan doen. Ze had er genoeg van din
gen te doen die anderen voor haar
bedacht hadden.
Kitty studeerde Perzisch in Leiden.
Oosterse godsdiensten hadden sterk
haar interesse. Wat ze nou eigenlijk
wilde met haar leven wist ze niet.
Kitty: „Ik was op zoek naar iets en
zag mijn studie niet echt meer zit
ten. Een titel halen en carrière ma
ken waren dingen die me niets zei
den. Ik voelde me al langer aange
trokken tot het klooster, maar ei
genlijk vond ik dat belachelijk van
mezelf. Die aantrekkingkracht op
het klooster maakte me bang. Ik pro
beerde het weg te drukken maar het
liet me niet los".
Tussenstation
In de zomervakantie ging Kitty naar
een Clarissen-klooster in het Bra
bantse dorpje Megen bij Oss. Een
klooster dat de levensfilosofie van
Franciscus van Assisi aanhangt: af
stand doen van al je bezittingen en
niets meer je eigendom noemen.
Aanvankelijk zou ze een aantal we
ken als.'sabbatgast' (soort stagiaire)
in het klooster blijven. Ze nam aan
alle vieringen en gebeds
diensten deel en kon zo
van dichtbij meemaken
hoe het er in het kloos
terleven aan toe ging.
Zeven maanden bracht
Kitty er uiteindelijk
door. De universiteit zag
haar niet meer terug en
ook haar flat zei ze vaar
wel. Toch besloot ze niet
in te treden: „Ik durfde
die stap nog niet te ne
men. Ik vond dat ik lan
ger de tijd moest nemen
om te ontdekken of dat
nu echt was wat ik wil-
de".
Nu woont Kitty in een leefgemeen
schap in Stoutenburg bij Amersfoort
waar op Franciscaanse basis aan een
milieuproject gewerkt wordt. „Hier
ben ik thuis en sta ik voor een deel
nog in de' wereld, maar ik beschouw
dit wel als een tussenstation. Ik weet
dat ik eens een keuze zal moeten ma
ken tussen het echte kloosterleven
of het leven met een partner. Toch
denk ik dat ik zal gaan kiezen voor
het kloosterleven. Ik heb wel relaties
gehad en zo nu en dan mis ik de aan
wezigheid van een man best, maar ik
derjk toch dat ik me daar over heen
kan zetten. Het kloosterleven zal ik
Klooster
oefent
nog altijd
aantrekkings
kracht uit
op jonge
vrouwen.
dan toch belangrijker vinden".
Maria Verhoeven was 26 toen ze be
sloot in te treden. Enkele jaren daar
voor speelde ze ook al met de gedach
te voor het kloosterleven te kiezen.
Tot tweemaal toe verbleef ze net als
Kitty Hendriks een tijdje op proef in
het contemplatieve (geloof belijden
door bidden) klooster in Megen.
Maria: „Ik zocht rust, wilde even
weg van alles. Het was vreemd, maar
wat ik daar in Megen zag stond in
mijn ogen haaks op de navolging van
Jezus. Mijn idee was datje het geloof
juist actief en midden tussen de
mensen moest navolgen. Daar ge
beurde juist het tegenovergestelde.
De zusters waren voornamelijk be
zig met bidden en werkten daar
naast in de tuin en in de hostiebak
kerij. Hoewel ik het hier eigenlijk
niet mee eens was, trof
het me erg. Ik voelde me
daar ook heel erg thuis'.
Maria, die in een ver ge
vorderd stadium van
haar muziekopleiding
van het conservatorium
was, besloot over te
stappen op de studie
voor pastoraal werk
ster. Het kloosterleven
had echter zo'n indruk
op haar gemaakt dat ze
het niet uit haar ge
dachten kon zetten.
„Het onbewuste verlan-
gen om in het klooster
te treden was zo sterk
dat ik dacht: nu moet het maar. Ik
maakte mijn studie nog wel af, maar
was al bijna ingetreden toen ik exa
men deed. Misschien waren het wel
de teleurstellingen in de idealen die
ik had, misschien was het omdat ik
geen vriend had, verkeerde redenen
vond ik, maar tegenstand bieden aan
het klooster kon ik niet meer".
Jong
Caroline Geerts is zuster in Huize
Maria Mazzarelo, een actieve con
gregatie bij Roermond (zij belijden
hun geloof niet alleen door te bidden
maar proberen het geloof over te
dragen door activiteiten). Ze was
nog maar zestien toen de aantrek
kingskracht van het klooster ook
haar trof. Ze zat op school bij de zus
ters van Don Bosco in België en was
dus van jongs af aan al grootge
bracht met het geloof en de zusters.
Caroline volgde een opleiding tot op
voedkundige. De manier waarop er
met kinderen omgegaan werd, was
voor haar keuzebepalend. Het
mooie, het positieve en het respect
wat daaruit straalde, moest wel een
samenhang hebben met het geloof in
God, vond Caroline. „Toen ik jong
was verzette ik me tegen de gedachte
om in het klooster te gaan en toen ik
23 was vroeg ik me af: wat wil ik nu
eigenlijk met mijn leven? Ik heb toen
heel bewust voor dit leven gekozen,
in het volle besef van het gemis van
een gezin dat ik nooit zou hebben".
Het leven als non is niet altijd even
makkelijk, daar zijn de twee zusters
het wel over eens.
Zuster Maria: „Hoewel ik in het ver
leden wel een relatie heb gehad, kan
ik niet echt zeggen dat ik een man
mis. Uitgaan en ontmoetingen zijn
wel dingen waar ik zo af en toe naar
verlang. Wanneer ik verhalen hoor
over allerlei cursussen die gegeven
worden, krijg ik zin me daarvoor op
te geven. Dat kan niet en dat is best
jammer".
Eenzaamheid
Eenzaamheid is volgens Maria niet
echt iets wat per se bij het klooster
hoort. 'Wanneer je midden in het le
ven staat kun je ook heel erg een
zaam zijn'.
In Huize Mazzarelo, waar zuster Ca
roline zit, is het minder besloten dan
in het Clarissen-klooster. De zusters
van Don Bosco zijn van een actieve
orde, en organiseren in het klooster
van alles voor kinderen en jongeren.
Zuster Caroline geeft in het klooster
les aan jonge kinderen.
'Natuurlijk is het kloosterleven niet
altijd even makkelijk, maar een echt
groot gemis is er voor mij niet. Een
gezin zal ik nooit hebben, maar hier
kan ik voor zoveel kinderen open
staan en tegelijkertijd met het geil
bezig zijn en het overbrengen, i
beschouw ik als een grote rijkd^
Nooit heb ik spijt gehad van de ke
ze die ik heb gemaakt".
Zuster Maria noemt het leven datl
leidt 'ideaal', ze zou zich bijna schi
dig gaan voelen. „Ik ben hier ontzf
tend gelukkig. Mijn leven hier z
altijd als een soort vakantie vl
God. Hier kun je helemaal bezig»
met je eigen interesse, het geloof!
hoefje niet elke dag naar je werk"jj
Verbaasd
In het klooster gaan is eigenlijke!
beetje uit de maatschappij stappi
Vrienden, familie en kennissen to]
den achtergelaten.
Zuster Maria: „Mijn vrienden waii
heel verbaasd over mijn besluit, i
deren waren er teleurgesteld ot*
Zelf heb ik angst gehad dat ik|
contact met mijn vrienden zou \j
liezen. Dat is niet echt gebeurd, it
heb ik naar een andere vorm moei
zoeken om met ze om te gaan. Dei
sprekken die ik nu met ze heb, al|
ze zie, zijn natuurlijk heel andt
dan vroeger, toen ik nog een lei
leidde dat voor hen niet vreemd ïi
Vrienden die het toen af lieten i
ten, waren denk ik geen echte vrij,
den. Mijn ouders dachten dat rf-
wens om in te treden een bevliegt
was. Ik had weinig contact met zei
dat is nog steeds zo". p
Zuster Caroline: „Mijn ouders 1^
ben er geen bezwaar tegen gem
dat ik verder wilde als non, ze wal
er dan ook al wat jaartjes op vooilpi
reid. Sommigen van mijn vrien
hebben afgehaakt toen ze van fl|
besluit hoorden. Die hadden zoip
van: 'Wie doet zoiets nu nog in d$<
tijd'?
Kitty: „Mijn zusje was heel verba
toen ik tijdelijk in Megen zat. N
mijn ouders heb ik weinig contact
weet niet echt hoe ze er over denk
Er zijn wel een aantal vriendin!
geweest, die sinds ik naar Mei
ging, niets meer van zich lietenfi
