Gemor in parlement over
nieuwe vergaderruimte
Het lijkt wel of men
niets geleerd heeft
►r
Bezorgdheid om radeloosheid van het welvarende Westen
Binnenland
Soldaat gewond door
exploderende granaat
Proef met Herman mag doorgaan
Hectaretoeslag
voor boseigenaren
Staatssecretaris houdt
vast aan eigen id-kaart
Oudere
werknemer
niet meer
eerst ontsla.
ASSEN Een soldaat van de Johan Willem Frisokazerne in
Assen is gisteren zwaar gerond geraakt. Hij werd getroffen
door een oefengranaat van het type PLAT, een pantserinfante
rie anti-tankwapen. De man is opgenomen in het Academisch
Ziekenhuis in Groningen. De granaat was tijdelijk, in afwach
ting van een definitieve bestemming, met andere wapens op
geslagen in de wapenkamer van de kazerne. De attributen, al
len fors overjarig, zijn afkomstig van de Adolf van Nassauka-
zerne in Zuidlaren die eerder dit jaar gesloten werd. Volgens
de marechaussee is het een volslagen verrassing dat de gra
naat met scherp was geladen. De gewonde soldaat is wapen
hersteller. Hij was bij een collega op bezoek. Die demonstreer
de hem het wapentuig uit Zuidlaren. De marechaussee stelt
een onderzoek in naar de toedracht. Wie het wapen heeft afge
vuurd, is nog niet bekend. Het slachtoffer kon gisteren niet
worden gehoord. Zijn collega was compleet van slag.
Bukman:
DEN HAAG Minister Buk
man (landbouw) wil het gene
tisch experiment met het kalf
Herman doorgang laten vin
den. Herman is een genetisch
veranderd kalf.
Het dier is eigendom van het
bedrijf Gene Pharming Europe
in Leiden en het Instituut voor
Veeteeltkundig Onderzoek
(IVO) in Lelystad. In een geza
menlijk project proberen beide
partijen de genetische eigen
schappen van koeien zodanig te
veranderen, dat de dieren uit
zichzelf melk produceren die
lactoferrine bevat. Deze stof
geeft mogelijk bescherming te
gen uierontsteking, een kwaal
waar een groot deel van de vee
stapel mee kampt. Gene Phar
ming en het IVO hebben in een
eerder experiment een twintig
tal kalveren gefokt, waarvan
aan de genetische eigenschap
pen was gesleuteld. Slechts één
van de dieren bleek daadwerke
lijk veranderd. Helaas bleek het
om een stierkalf te gaan, Her
man. De onderzoekers willen
daarom verder fokken met Her
man, in de hoop dat zijn doch
ters eveneens genetisch aange
past blijken te zijn. Bukman
heeft de aanvraag laten onder
zoeken door een speciale weten
schappelijke commissie in ver
band met de ethische aspecten
die aan het experiment kleven.
Een meerderheid van de weten
schappelijke commissie ziet
geen morele bezwaren in voort
zetting van het experiment, zo
lang het welzijn van Herman en
zijn nakomelingen maar niet in
DEN HAAG Particuliere boseigenaren krijgen in de
loop van volgend jaar een basisbedrag voor elke hectare
bos die ze beheren en onderhouden. Op het basisbedrag
krijgen ze een toeslag al naar gelang de aard en de func
tie van het betreffende bos. Dat bleek gisteren in de
Tweede Kamer tijdens de behandeling van de Land
bouwbegroting. De vergoeding moet in de plaats komen
van het bestaande ingewikkelde subsidiestelsel waar
particuliere boseigenaren een beroep op kunnen doen.
Over de hoogte van de hectaretoeslagen op bossen liet
de staatssecretaris zich nog niet uit. Volgens staatsse
cretaris Gabor zijn berichten over plannen om entree te
heffen op bosbezoek uit de lucht gegrepen. Tijdens het
debat over zijn begroting hield minister Bukman voor
alsnog vast aan zijn plan om de uitrijnormen voor mest
een jaar eerder aan te scherpen.
'Geen maatregelen
tegen iepziekte'
DEN HAAG Staatssecretaris G
(natuurbeheer) is niet van plan ma
gelen te treffen om uitbreiding van d
smettelijke iepziekte tegen te gaan
bor heeft dat de Tweede Kamer gist
laten weten. Volgens nem is de zi
goed onder controle te krijgen, mits
getaste bomen consequent worden
nietigd en er resisente iepen voor i
plaats komen. De iepziekte heeft
name ernstig toegeslagen in de Zee
gemeente Westerschouwen en in Am
dam. Vanuit deze gemeente klink
roep om hervatting van de steun vai
nisterie van landbouw, natuurbehei
visserij om de ziekte te bestrijden.
DEN HAAG De nieuwe
vergaderzaal van de Tweede
Kamer is deze week een half
jaar in gebruik. Met de kin
derziektes nog vers in het ge
heugen, lijkt een groot aantal
Kamerleden nu al structure
le problemen te hebben met
de nieuwe vergaderruimte.
Vooral de plaats van het
spreekgestoelte, de akoestiek
en de grootte van de zaal zit
veel volksvertegenwoordi
gers dwars.
De onvrede over de vergader
ruimte is zo groot dat een deel
van de parlementariërs vindt
dat er „geknutseld" moet wor
den aan de voorkant van de
zaal. Het spreekgestoelte waar
vandaan de Kamerleden hun
pijlen richting kabinet afschie
ten, is momenteel gesitueerd
tussen de stoel van voorzitter
Deetman en het zogenoemde
„Vak K", waarin de aanwezige
kabinetsleden zitten. Veel Ka
merleden zijn van mening dat
het spreekgestoelte, net als in
de oude vergaderzaal, tegen
over de regeringsburelen dient
te staan. De Kamer en de rege
ring staan in een duaal bestel
tegenover elkaar, zo is de ge
dachte.
Jacob Kohnstamm (D66) beti
telt de opstelling zelfs als
„staatsrechtelijk fout". „Als
volksvertegenwoordiger spreek
je de regering toe. Dan hoor je
ze in het gezicht te kijken. Als je
nu achter het spreekgestoelte
staat en je wilt wat zeggen te
gen dié zakkenwassers in het
kabinetsvak, moet je je half om
draaien of met een schuin oog
kijken naar Vak K". De demo
craat wordt in zijn kritiek ge
steund door zijn complete frac
tie. Hoe de opstelling er uit
moet komen te zien, weet D66
ook niet. „Er moet een archi
tect aan te pas komen", aldus
de D66-woordvoerster.
Ook volksvertegenwoordigers
van de regeringscoalitie zijn
niet enthousiast over de zaal
van waaruit Nederland wordt
bestuurd. Bram Stemerdink
(PvdA) betitelt de zaal als „de-
battechnisch heel slecht. Je
praat in een geweldige ruimte,
zonder dat je oogcontact hebt
met de regering". Stemerdink
verzamelde vlak voor de verhui
zing van de oude naar de nieu
we zaal 76 handtekeningen,
met het doel de oude kamer in
tact te houden. Toen het er op
aan kwam, bleken slechts vijf
tig van de 76 handtekeningzet-
ters hun woord te houden, zo
dat de oude zaal niet als verga
derkamer bleef bestaan. Ste
merdink nu: „De nieuwe zaal
mist sfeer en dat slaat discus
sies dood".
Sleutelen
Stemerdinks partijgenoot Flip
Buurmeijer zou zich „goed kun
nen voorstellen" dat het
spreekgestoelte verhuist naar
de rechterkant van de voorzit-
tersstoel, zodat zowel de rege
ring als de Kamer kan worden
aangekeken. Volgens Buur
meijer is het duale karakter in
de nieuwe opstelling overigens
wel overeind gebleven, omdat
de regering duidelijk apart zit
van de Kamerleden.
CDA-er Ad Lansink ziet het
niet zitten om te gaan sleutelen
aan de zaal, hoewel ook hij niet
blij is met de opstelling van het
spreekgestoelte. „Alles wat je
nu gaat doen is lapwerk en tast
de architectuur aan". Lansink
zegt verder moeite te hebben
met de grootte van de vergader
zaal. „Je zit ongelooflijk ver van
de mensen af, zodat je geen idee
hebt of je verhaal overkomt".
Hans Dijkstal van de WD heeft
geen moeite met de afstand tus
sen de voorkant van de zaal en
stoelen van de leden. Cynisch:
„De afstand tussen regering en
het parlement is sinds Lubbers
zo groot, dat dit ook niet meer
uitmaakt". Dijkstal's partijge
noot Linschoten heeft helemaal
geen klachten over de nieuwe
vergaderzaal. „Ik vind hem fan
tastisch en ik kan met iedereen
oogcontact maken. Eindelijk
hebben we een zaal waar je de
hele dag kunt zitten". De argu
menten van de criticasters
noemt hij „gezocht".
Erica Terpstra, partijgenoot
van Linschoten, vindt het
„leuk" dat de mensen op de pu
blieke tribune vanaf het spreek
gestoelte rechtstreeks aangeke
ken kunnen worden. Toch moet
ze erg wennen aan de „zijde
lingse positie" van het kabinet.
„Het zou plezierig zijn als de
opstelling anders was", aldus
Terpstra, die de rest van het
nieuwe gebouw betitelt als een
„wonderbaarlijke verbete
ring".
GPV-er Gert Schutte zegt over
het algemeen geen problemen
te hebben met de vergaderzaal.
Wel moet hij wennen aan de po
sitie van het kabinet, die hij
„niet zo praktisch" vindt. „Dat
is een negatief punt, waar zeker
eens naar gekeken moet wor
den".
CDA-Kamerlid Wim Mateman
ziet meer negatieve punten.
Vooral de akoestiek in de nieu
we zaal verdient volgens hem
„niet de eerste prijs". Mate
man: „Daar moet echt iets aan
gebeuren. Nu is het zo dat er
meteen drie ssst-ssst-ssst-roe-
pende kamerbodes op je afko
men, als je overleg voert met
een van de collega-Kamerleden.
Daardoor ontstaat een heel sto-
De onvrede onder parlementariërs over de nieuwe vergaderzaal is groot.
rend kleuterklas-idee. We
moeten onderling kunnen over
leggen, want dat is een essen
tieel onderdeel van ons werk".
Ook de opstelling van het
spreekgestoelte vindt Mateman
geen verbetering. „Het gemak
is niet toegenomen in de nieuwe
zaal en dat lijkt me wel de be
doeling als je iets nieuws
maakt. Ik wil geen zaal die mooi
is, maar een die functioneel is".
De kritiek van Mateman op de
akoestiek wordt gedeeld door
Wilbert Willems (Groen Links).
Hij noemt het geluid in de nieu
we Kamer een „crime". „De a-
koestiek is te goed. Je hoort
echt alles wat er wordt gezegd.
Dat vind ik een ernstig min
punt van de zaal". Ook heeft
Willems moeite met de grootte
en de opstelling van de zaal.
Kamervoorzitter Wim Deet
man vindt het eigenlijk nog te
vroeg om te praten over het
functioneren van de ruimte.
„De zaal is de zaal", vindt hij.
„We hebben hem met z'n allen
zo gewild. Veel Kamerleden
hebben nog nauwelijks het
woord gevoerd. Laten we nu
eerst maar eens een paar jaar
aan het werk gaan. In de toe
komst zullen er best wel eens
wat dingen worden veranderd
in de zaal, want dat is in de 177-
jarige traditie van de oude zaal
ook vaak genoeg gebeurd. Op
FOTO: STEPHEN EVEi
het moment is het echtei
veel te vroeg om daarov
praten". De klachten over
koestiek wuift Deetman
„De omloop is niet prima
doeld om met elkaar te ov
gen. Daar hebben we ande
mers voor. Bovendien ii
best mogelijk op zeer gede
toon met elkaar te praten,
mige Kamerleden doen da
ter op zo'n luide toon, di
erop lijkt of ze een groti
staan toe te spreken".
'Paspoorten Piet':
DEN HAAG - Het oud-ka
merlid Piet de Visser kan zijn
oren en ogen niet geloven.
Uit Rotterdam is hij naar de
nieuwe vergaderzaal van de
Tweede Kamer in Den Haag
gekomen om het eerste be
drijf van het nieuwe 'pas
poortendrama' te aanschou
wen. „Het lijkt wel of men
niets geleerd heeft", ver
zucht hij. „Met open ogen is
de overheid in dezelfde val
getrapt".
In 1988 kaartte PvdA'er De Vis
ser als woordvoerder van bin-,
nenlandse zaken de 'paspoorte
naffaire' aan. Een parlementai
re enquêtecommissie conclu
deerde dat een stammenstrijd
tussen de ministeries van bin
nenlandse zaken en buiten
landse zaken er de oorzaak van
was dat de produktie van een
nieuw fraudebestendig pas
poort op schadeclaims van het
bedrijfsleven was uitgelopen.
De staatssecretarissen Van
Eekelen en Van der Linden
werden verantwoordelijk ge
steld en moesten aftreden. Het
kabinet likte zijn wonden en be
sloot voorlopig zijn vingers niet
meer aan een nieuw reisdocu
ment te branden. Piet de Visser
kreeg vanwege zijn doortasten
de optreden tijdens het beslis
sende debat in de Kamer de bij
naam 'paspoorten-Piet'.
„En nu, nog geen vier jaar later,
ligt staatssecretaris De Graaff-
Nauta onder vuur", stelt hij
vast. „En dat zij het zwaar te
verduren heeft is niet ten on
rechte, hoewel ik haar erg graag
mag. Want een stammenstrijd
is er opnieuw, alleen nu tussen
Binnenlandse Zaken en de Ver
eniging van Nederlandse Ge
meenten. Beiden willen een ei
gen document produceren. En
De Graaff-Nauta heeft zich al
contractueel verplicht".
De Graaff-Nauta heeft volgens
'paspoorten-Piet' globaal de
zelfde fout gemaakt als haar
roemloze ex-collega's Van der
Linden en Van Eekelen. „Zij is
op 5 oktober verplichtingen
met het bedrijfsleven inzake de
produktie van het paspoort
aangegaan, terwijl zij zich niet
eerst van politieke steun had
verzekerd. Wie de identiteits
kaart en het paspoort zou mo
gen en moeten gaan produce
ren, de gemeenten of de rijks
overheid, daar waren politiek
geen knopen over doorgehakt.
Het lijkt er sterk op dat Binnen
landse Zaken maar heeft door-
gerommeld, in de hoop dat het
vanzelf wel goed zou komen".
Maar zoals bekend laat de VNG
zich niet zomaar terugfluiten.
Ook deze organisatie heeft al
een drukker, Joh. Enschedé, in
de arm genomen. De Visser:
„Wat De Graaff-Nauta nu te
doen staat, is zichzelf samen
met de VNG in een kamertje op
sluiten met als opdracht samen
één document voor identificatie
en het reizen in Europa te ma
ken. Maar daarbij moet wel het
uitgangspunt zijn dat het mi
nisterie van binnenlandse za
ken het voortouw heeft en de
condities bepaalt. Wat laten we
wel wezen: als de produktie van
een nationaal identiteitsbewijs
geen aangelegenheid van de
rijksoverheid is, wat is het dan
wel"?
Dat de VNG zich heeft opge
worpen om een identiteitskaart
te produceren, wil De Visser de
vereniging niet verwijten. „Het
is logisch dat dit soort organisa
ties in het vacuüm springen dat
de terugtrekkende overheid
Oud-kamerlid Piet de Visser.
zelf laat ontstaan. Maar wat of
wie is de VNG? Een vereniging,
niet meer dan een lobby-organi
satie! Die mag je toch niet de
eerste verantwoordelijkheid
voor de produktie van zo'n do
cument geven"?
De enige uitweg uit de misère is
volgens De Visser dat de rijks-
FOTO: STEPHEN EVENHUIS
overheid zijn verantwoordelijk
heid herneemt. „Want echt, als
de grote staatsman Thorbecke
hier nu vandaag op de publieke
tribune had gezeten, dan was
hij ter plekke doodgegaan. Nu
ja, hij is al dood. Hoogstens kan
hij zich nog in zijn graf om
draaien".
DEN HAAG Staatssecretaris
De Graaff-Nauta peinst er niet
over de aanbesteding van de
rijks-identiteitskaart en het
nieuwe paspoort in te trekken.
Daarover liet de bewindsvrouw
gisteren tijdens het spoeddebat
over de id-kaart in de Tweede
Kamer geen misverstand be
staan.
Ook wil zij de aanbesteding en
produktie van een nationaal
identiteitsbewijs, dat tevens
geldt als Europese reiskaart,
niet overlaten aan de Vereni
ging van Nederlandse Gemeen
ten. Als het aan de Kamer ligt
zou de VNG, die toch al per 1 ja
nuari 1993 een gemeentelijke
identiteitskaart op de markt
brengt, deze taak best op zich
kunnen nemen. Maar volgens
De Graaff-Nauta staat de 'zorg
plicht' die het kabinet heeft
voor de uitvoering van de Pas-
poortwet het delegeren van be
voegdheden niet toe.
Desondanks bleek de staatsse
cretaris gisteren wel bereid om
opnieuw met de VNG te gaan
praten over de produktie van
één identiteitskaart. De Kamer
vindt, om verwarring voor de
burger te voorkomen, dat er be
slist maar één kaart mag ko
men en De Graaff-Nauta is het
daar in principe mee eens.
Daarom moet de staatssecreta
ris 'de verkering met de VNG
maar weer aanmaken en er wat
moois van maken', zoals PvdA-
kamerlid Zijlstra het zei.
De Graaff-Nauta verklaarde
zich 'tot het uiterste in te span
nen' de nationale id-kaart en de
VNG-kaart in elkaar 'te doen
overgaan', zoals CDA en PvdA
in een motie hadden gevraagd.
Volgens de fracties is het moge
lijk dat de VNG-kaart, even
tueel tijdelijk, wordt aangewe
zen als nationaal identiteitsbe
wijs, wanneer op 1 januari 1994
de Wet op de identificatieplicht
van kracht wordt.
De Graaff-Nauta krijgt van de
Kamer tot eind juni volgend
jaar, als de opdracht aan een be
drijf moet worden gegund, de
tijd om met de VNG tot een ver
gelijk te komen. Dan wil de Ka
mer van de staatssecretaris we
ten of dat is gelukt.
DEN HAAG - Werkm
van 55 jaar en ouder ki
vanaf 1 april 1993 niet 1
bij voorrang afvloeien bi
slag om bedrijfseconomist
denen. Handhaving van
regeling zou haaks staan
grotere arbeidsdeelnami
ouderen waarvoor het ki
zich sterk maakt. Dat st
een brief die minister De
van sociale zaken gistere
de Tweede Kamer sti
Werkgevers en werkn
wilden deze ouderenri<
nog tot eind 1995 handl
De Vries gaat hier aan vi
Hij verwacht dat bedrijv
met voorrang een leeft!
wust personeelsbeleid ter
nemen.
ADVERTENTIE
Wijziging telefoonnummer (heading)
Met ingang van 1 november 1992
hebben wij een nieuw telefoonnummer:
070-3752000
ABNAMR0
ABN AMRO Bank. Kneuterdijk I, Kneuterdijk 8. Hofweg I. 's-Gravenhage.
t LEIDEN De wereld is in
het slop geraakt en het rijke
welvarende westen staat er
bij en kijkt ernaar. De uitda
gingen liggen voor het opra
pen, maar de westerling voelt
zich machteloos. Of is het on
verschilligheid en gemak
zucht dat ons parten speelt?
En belangrijker: waar zijn de
impulsen om de impasse te
doorbreken?
Deze prikkelende vragen legde
de Leidse Veerstichting deze
dagen voor aan 'geslaagd Ne
derland' op het symposium 'De
impasse voorbij, tijd voor nieu
we impulsen'.
Wetenschappers, managers,
politici en de koningin hoorden
de sombere en inspirerende le
zingen aan. „Er is sprake van
een moeilijk te omschrijven ra
deloosheid.
Het evenwicht in de wereld lijkt
zoekt", zei voorzitter mr. A.
Schaberg, wijzend op de crisis
sen in de VS, de voormalige
Sovjet Unie, het oosten van Eu
ropa, het seperatisme en het
vluchtelingenprobleem. Een
deel van het publiek haalde de
schouders op. Impasse? Ge
woon een 'eind van de eeuw-ge
voel' dat wel weer overwaait.
Mooi niet dus, meent prof. Da
vid Maybury-Lewis, hoogleraar
antropologie aan de universi
teit van Harvard.
„Dit is geen bui die overwaait.
Dit is het ophopende effect van
het moderniseringsproces. De
wereld is ontwricht. Dat gevoel
leeft zelfs in de altijd zo optimis
tische Verenigde Staten".
Volgens Lewis is het westen de
afgelopen vijfhonderd jaar op
de nu heersende impasse afge
stevend. Vanaf het moment dat
de autoriteit van kerk en staat
in twijfel werd getrokken en de
bank zijn intrede deed, is het in
dividualisme alleen maar ge
groeid. Het heeft ons mensen
rechten gebracht, maar ook cal
culerende burgers, die vrijheid,
privacy en autonomie hoog in
het vaandel hebben.
Economisch dier
„De samenleving bestaat niet,
er bestaan alleen individuen",
zei Margareth Thatcher eens.
De verworvenheden van het
moderne leven staan op gespan
nen voet met de verbintenissen
aan hogere doelen: gemeen
schapszin, solidariteit en het
gezamenlijk zoeken naar 'wie
wij willen zijn'. „De moderne
samenleving heeft de mens ge
maakt tot een economisch
dier", aldus Lewis.
Naast de consumptie verslaving
kampt de westerse samenleving
met etnische problemen. Ten
onrechte wordt volgens Lewis
vaak verondersteld dat het
minderheden zijn die de staat
ondermijnen. „Veel geweld
wordt juist veroorzaakt door de
onderdrukking van minderhe
den". Enkele jaren geleden tel
de Lewis 120 gewapende con-
clicten op aarde, waarvan 118
in de Derde Wereld. „In negen
tig gevallen waren het de auto
riteiten die de wapens hadden
opgenomen tegen het volk en
niet andersom", aldus Lewis.
Maar het is volgens de hoogle
raar onmogelijk ieder volk dat
een eigen staat wil, ook grenzen
te geven. „We moeten naar een
multi-culturele samenleving, er
is eenvoudigweg geen andere
weg".
Van wie moeten de impulsen
komen om de impasse te door
breken? Het antwoord: van stu
denten, politici, zakenmensen,
autoriteiten, de buurman, af
hankelijk van het probleem. In
de Duitse malaise is volgens dr.
H. Ley sen de Duitse overheid
aan zet. „Er moet een dialoog
komen tussen Oost- en West-
Duitsland want anders begrij
pen de ossi's nooit wat hun is
overkomen. Maar ik bespeur
geen enkele poging bij West om
die dialoog te starten", aldus de
president-directeur van Agfa-
Gevaert en lid van de Treuhan-
danstalt. Volgens Leysen
moeten we ons allemaal hoeden
voor „burgelijke cocooning":
korte termijn visie op proble
men dichtbij huis. „Een lange
termijnvisie is dringend vereist
want de burger keert zich van
de politiek af of geeft zijn stem
aan een partij die nauwelijks
democratisch genoemd kan
worden".
Vrije keuze
Volgens mr. A. Docters van
Leeuwen, hoofd van de Binnen
landse Veiligheidsdienst (BVD)
kunnen mensen geen uitdagin
gen meer herkennen. We heb
ben deltawerken aangelegd,
windmolens gebouwd, olie aan
geboord, „maar het is oorverdo
vend stil als je het hebt over
vrouwenhandel. Deze groep
valt kennelijk niet in de catego
rie uitdaging. Want deze groep
had toch in eigen land kunnen
blijven? De mogelijkheid van de
keuze van de ander zit ons
dwars. In Singapore, een stad
met vierenhalf miljoen inwo
ners is het verslavingsprobleem
opgelost door mensen geen keu
ze te laten en gewoonweg niets
toe te staan. Nu ben ik geen
voorstander van het uitschake
len van de vrije keuze want dat
lost problemen hooguit tijdelijk
op. Onze uitdaging ligt in het
willen aangaan van de vermijd
bare uitdaging. Urgent, want
onze maatschappij toont al ver
schijnselen van ontbinding",
aldus Docters van Leeuwen.
Hoe het bedrijfslevén impj
voor veranderingen kan gi
toonde A. Roddick, presij
en oprichtster van Body]
International. De keten
900 winkels in 41 lander
ving zowel prijzen voor si
vol management als zii
Derde Wereld-projecten. 1
wervelstorm van inspi
woorden vertelde Roddic
haar onderneming nog
een cent heeft uitgegevei
advertenties of marketi
derzoeken. „Wij hebber
ideeënbus. En om klant
lokken beschilder ik de ge
leg een reukspoor met
fum", aldus Roddick. Paj
draagtassen en vrachtw
worden gebruikt als pamf
gen dierproeven, boski
schending van de mensei
