'Was dit het allemaal waard?'
Het racisme van het Vlaams Blok
Zaterdag/ Boeken
D H
Geschiedenis
van de mythe
Amerika
Leidse Courant i
zaterdag 24 oktober 1992 i
Klappen met vuisten, geweerkolven, rubberen slangen, in brand gestoken nekharen en tegen de huid
gedrukte sigaretten ze hadden alle weerstand gebroken van de geallieerde krijgsgevangenen in
Irak. Zo werden ze op de televisie vertoond. 'Voor mij was dit het allerergste moment,' aldus Adrian
John Nichol, die samen met zijn collega, Tornado-piloot John Peters een boek schreef.
ibvanHuët
was de verontwaardiging in
sten toen de Iraakse televisie
ar op 20 januari de gezwollen
en vertoonde van zeven geal-
jsgevangen piloten,
an hen waren Britten, luite-
c ihn Peters (29), piloot, en lui-
lV Adrian John Nichol (27), na-
Saddams oorlogspropagan-
j een gebroken Peters zien die
oordeling van het geallieerde
>f nazegde. Zowel premier
fals president Bush beschul-
het Iraakse regime van een
vertoning' die niet ongestraft
ven.
en Nichol hebben hun erva-
;e boek gesteld, ten dele als
om de pijnlijke ervaringen
ms martelkamers te kun-
erken. 'Tornado Down'
•n afgrijselijk detail van De-
irm, die voor de piloten pas
ien hun Tornado werd neer
door een met de hand afge-
Saml6-raket.
„Hoogwaardige technologie
de van vijftien miljoen pond
één flits kreupel gemaakt
't moderne equivalent van
ipult".
de vooravond van de Golf-
.chten de vliegers niet dat
zou worden. In maart
as er een voorteken, zo bleek
if. Tijdens de zeer realistische
lag'-training vanaf Nellis Air
Jase nabij Las Vegas, liet een
aanse kolonel zich tegenover
tten ontvallen: „Train van-
Isof je morgen een oorlog
- )e kans is groot dat we de ko-
achttien maanden samen een
moeten vechten. Die zal niet
- et Europese front zijn. Ik kan
eggen datje allemaal weer sa-
't zijn in de woestijn, maar nu
lijn tegen een Arabische na-
stijn
aanden later stegen Peters en
inderdaad op van de basis
*rak in Bahrein voor een van
te en laatste 'low level'-bom-
- enten bij daglicht. Van onge-
0 meter moesten ze hun
s' (een 'cocktail' van direct
rende en tijdbommen) op de
nen van het Iraakse vliegveld
maylah werpen, honderd ki-
ten westen van Basrah. De
riskante aanvallen kostten
7 binnen enkele dagen vijf
o's, waarna voor een andere
werd gekozen.
Een Tornado-jachtvliegtuig, zoals er in de Golfoorlog binnen enkele dagen vijf werden neergehaald door Iraaks geschut.
Inzet: piloot John Peters en navigator Adrian John Nichol zoals ze door de Iraakse televisie werden getoond.
Stoere pilotengrapjes in de tot offi
ciersmess gepromoveerde Sheraton
bar in Bahrein krijgen een wrange
nasmaak wanneer de Britten hun
schietstoel moeten activeren en lan
den in vijandelijk gebied.
„Kun je het geloven? We staan in de
woenstijn in Irak!", zegt een verbijs
terde Nichol tegen zijn nog beduus
de kameraad Peters die gewond is
j aan hoofd en knie. De eerste reflex is
de reddingscode te zenden. Daar-
I voor moeten de vliegers hun knalo
ranje reddingsvesten opblazen.
Nichol: „Natuurlijk de perfecte
camouflage in de woestijn, net zo on
opvallend als een stelletje bavianen
dat met Kerstmis boodschappen
doet in Oxford Street". Een Iraakse
patrouille heeft de twee Britten dan
ook snel gevonden.
Een door een vrolijke kennis meege
geven lijstje met 'handige' Arabische
zinnen moet de navigator snel ope
ten wanneer hij als uitsmijter ont
waart: 'Saddam Hoessein is a bas
tard. I hate him'.
Met de grote overmacht kunnen ze
zich alleen overgeven en John Ni
chol bereidt zich voor op het ergste:
„Hoe zou onze eigen grondploeg een
Iraakse piloot behandelen die net
een heleboel hoog explosieve bom
men op ze had gegooid en al hun ka
meraden had gedood?". De eerste
ondervragers zijn Iraakse officieren
die goed Engels spreken omdat velen
in Engeland hun opleiding hebben
gehad.
De toon verandert wanneer beulen
van de regerende Baath-partij de
krijgsgevangenen onder handen ne
men. Aanvankelijk ge
ven de altijd geblind-
doekte vliegers alleen
hun naam, rang en
nummer. Lange mar
telsessies klappen
met vuisten, geweer
kolven, rubberen slan
gen, in brand gestoken
nekharen en tegen de
huid gedrukte sigaret-
ten breken elke
weerstand.
Een Amerikaanse piloot denkt al
zijn tanden kwijt te zijn wanneer hij
een kaal elektriciteitssnoer rond de
nek krijgt waarop stroom wordt ge
zet. Peters geeft als eerste toe en
voelt zich extra slecht wanneer zijn
vriend Nichol laat weten nog niet te
hebben gepraat. Bedreigingen met
verkrachtingen en de dood breken
tenslotte alle krijgsgevangenen. Pe
ters vreest de ergste stroommarte-
Britse piloten
in Saddams
martelkamers
lingen wanneer zijn beulen hem een
nacht wakker schoppen en zijn
broek naar beneden trekken. Met
een rode stift wordt zijn geslachts
deel bestreept. Pas later begrijpt de
piloot dat werd gekeken of hij joods
was.
De nachtmerrie gaat door wanneer
het zoveelste kerkercomplex waar
heen de vliegers wor-
den
doelwit is
lieerde bombardemen
ten. Onder de bewa
kers vallen slachtof
fers en overlevende
collega's koelen hun
woede op de Amerika
nen, Britten en een
Koeweitse piloot die zo
mogelijk nog slechter
wordt behandeld.
De sadistische verhoren gaan onver
minderd voort. In hun pijn verbazen
Nichol en Peters zich over de naïeve
vragen. Alles wat de beulen wilden
weten hadden ze via hun ambas
sades kunnen lezen in de Britse
pers.
Voor de 'show' op de Iraakse tv wor
den de piloten voor een simpele keu
ze gesteld: meewerken of een pis
toolschot in het hoofd. Nichol: „Voor
mij was dit het allerergste moment.
Ik haatte het op televisie te worden
vertoond, met elke vezel van elke ze
nuw. Ik dacht dat ik de wereld zou
tonen hoe zwak ik was, dat ik te ge
makkelijk had toegegeven. Ik dacht
dat iedereen me als een verrader zou
brandmerken".
Vrijlating
De vrijheid kwam net zo onverwacht
als de gevangenneming. „Over twin
tig minuten ga je naar huis", hoort
Peters en voor het eerst meldt zich
een dokter. De laatste beproeving
wordt de ruwe passage door een
haag van schreeuwende reporters.
Westerse bedrijven stellen de krijgs
gevangenen 'spontaan' nieuwe kle
ren beschikbaar. Om niet dienst te
doen als gratis reclameborden wor
den ze binnenstebuiten gedragen.
„Met al die merkjes aan de buiten
kant moeten we er uit hebben gezien
als halve garen", denkt de piloot, die
24 uur eerder mag gaan dan zijn na
vigator.
Nichols laatste schrik is wanneer na
zijn vrijlating Iraakse luchtafweer-
schutters hun kanonnen richten op
het Rode-Kruisvliegtuig waarmee
hij naar huis zal vliegen. Een laatste
intimidatie. Thuis in North Shield is
er het hartverscheurende weerzien
met zijn ouders die waren gepijnigd
door de Britse schandaalpers. In vet
te koppen had deze eerst gemeld dat
de navigator was omgekomen; vader
en moeder Nichol durven geen tele
foon meer op te nemen.
„Was dit het allemaal waard?",
vraagt John Peters zich af bij de her
denkingsdienst voor een gesneuvel
de collega. „Saddam Hoessein was
nog steeds aan de macht, nog steeds
vervolgde hij zijn eigen volk en veel
van zijn Republikeinse. Garde kon
ontsnappen. We hebben geleerd dat
er dingen zijn die je gewoon niet
kunt veranderen en dat je die maar
moet accepteren. Onze oorlog was
anders. We stegen op en vlogen een
paar uur op de eerste ochtend; de
rest was een kwestie van overleven".
Na hun herstel keerden beide vlie
gers terug in actieve dienst. Peters
op de basis Brüggen in Duitsland,
Nichol is overgeplaatst naar Lin
colnshire. Beiden zijn uitgesloten
van de Westerse verkenningsmissies
die nu weer boven Irak vliegen.
'Tornado Down', door John Peeters
en John Nichol, uitgeverij Michael
Joseph (Penguin Group), 15.99.
it Schampers
het feit dat de leiders van
im-rechtse Vlaams Blok bij
ïeden ontkennen dat de par-
>ch is, blijkt het tegendeel,
ert de Vlaamse publicist
rijsels aan te tonen in zijn
ioek 'Het Vlaams Blok'. Gij-
het gedachtengoed van de
itrafeld en vergeleken met
■amma's van het Franse
ational en Hitlers NSDAP.
iresentatie van het boek in
pen heeft een delegatie van
ims Blok nog geprobeerd wat
iet eten te gooien. Het luid-
optreden betekende met-
•nbedoelde start van een pu-
«scampagne rond dit nieuwe
ik van Hugo Gijsels, die
il opzien baarde met boeken
Bende van Nijvel en de
se politicus Paul Vanden
nts.
Gijsels is het cement dat het
Blok bij elkaar houdt en de
en ongekend electoraal elan
e, 'onmiskenbaar een viru-
cisme ten aanzien van mi-
en politieke vluchtelingen',
varen die asielzoekers en
elingen in de beginjaren van
ams Blok niet de belangrijk-
itegische strijdpunten. Gij-
Vat niet wegneemt dat het
Blok in 1981 de verkiezin-
ing met de rechtstreeks aan
's ontleende slogan: '400.000
ten. Waarom dan gastarbei-
)e Duitse NDSAP gebruikte
ren '30 de verkiezingsslogan
0 werklozen, 400.000 jo-
in
'ijsels ziet de verklaring voor
legische ommezwaai van het
Blok in het succes van Jean
's Pen in Frankrijk, die open-
strijd aanbond tegen de mi-
Flip Dewinter schreef de
Vlaamse racismebijbel.
granten en daarmee de kiesdrempel
van 10 procent overschreed.
Op een partijcongres op 25 maart
1984, ii-onisch genoeg de Internatio
nale Dag tegen het Racisme, legde
het Vlaams Blok de basis van wat
vandaag de dag nog steeds het mi
grantenprogramma van de partij is.
Op het congres werd met cijfers aan
getoond dat migranten langer werk
loos zijn dan Belgen, dat ze meer
profiteren van de sociale uitkerin
gen en dat ze crimineler zijn.
Vlaams Blok-parlementariër Filip
Dewinter schreef in 1989 het boekje
Jean-Marie Le Pen inspireerde het Vlaams Blok bij zijn strategie.
'Eigen Volk Eerst', volgens Hugo
Gijsels tot mei van dit jaar de enige
racisme-bijbel in Vlaanderen. Dit
voorjaar kwam Dewinter met zijn 70
voorstellen ter oplossing van het
vreemdelingenprobleem, waarmee
de charismatische spreekbuis van
het Vlaams Blok en zijn kompanen
een einde willen maken aan de 'mul-
ti-culturele waanzin van de pro-im
migratielobby'.
Were Di
Gijsels besteedt ook aandacht aan de
figuur van Karei Dillen, voorzitter
van het Vlaams Blok en Europarle
mentariër. Dillen was in de jaren ze
ventig leider van Were Di, een ex
treemrechtse denktank. Volgens
Were Di moest voor 'het probleem
van de niet-Europese inwijking Eu
ropese oplossingen worden uitge
werkt, waarbij steeds moet worden
uitgegaan van de niet-integreer-
baarheid van deze niet-blanken'.
Dillen huldigt dit standpunt nog
steeds. In het Europese Parlement
verkondigde hij vorige maand, tij
dens een debat over de aanvallen
van skinheads en neo-nazi's op asiel
zoekerscentra in Duitsland, dat veel
migranten zelf ook geweld gebrui
ken, zich schuldig maken aan crimi
nele activiteiten en dat het beleid er
daarom op gericht moet zijn deze
mensen terug te sturen naar het
land van herkomst.
Het 70-puntenprogramma van Filip
Dewinter is, zo ontdekte de vroegere
voorzitter van de Vlaamse Volksunie
Jaak Gabriëls, vrijwel identiek aan
de voorstellen van Le Pens Front
National in Frankrijk. Hugo Gijsels
daarover in zijn boek: "Een aantal
van de maatregelen die door het
Vlaams Blok en door het Front Na
tional worden voorgesteld, lijken
ontleend te zijn aan Adolf Hitier."
Publicist Hugo Gijsels vergelijkt de
kreten en actiepunten van het
Vlaams Blok met die uit de vooroor
logse .verkiezingscampagne van het
Vlaams Nationalistisch Verbond,
zeg maar de Vlaamse NSB. Het VNV
nam in 1938 aan de gemeenteraads
verkiezingen deel met een kartellijst
die de naam Het Vlaams Volksblok
droeg. Ook voor deze beweging
kwam het 'eigen volk' op de eerste
plaats.
Het VNV neemt het door Adolf Hit
ler in 'Mein Kampf geïntroduceerde
begrip 'uit zelfsverdediging' over:
'...als er evenwel niet zeer spoedig
aan de vreemde overrompeling paal
en perk wordt gesteld, dan groeit het
ook hier snel uit zelfverdediging
naar een antisemitische politiek.
De slagzin 'uit zelfverdediging'
met de oranje bokshandschoenen
werd niet toevallig de verkiezings
leuze van het Vlaams Blok voor de
afgelopen parlementsverkiezingen
in België.
Gijsels vergelijkt tot slot enkele con
crete voorstellen van het Vlaams
Blok ten aanzien van migranten met
de anti-joodse wetten van Adolf Hit
ler en concludeert 'met een aan ze
kerheid grenzend vermoeden' dat
zowel Jean-Marie Le Pen in Frank
rijk als Filip Dewinter in Vlaanderen
bij het nazisme te rade zijn gegaan.
Een voorbeeld: Het Vlaams Blok wil
geen sociale woningen meer toewij
zen aan migranten en hun werkloos
heids-uitkeringen en kinderbijslag
afbouwen. Vanaf september 1937
werden de sociale voorzieningen
voor joden systematisch afgebouwd
en twee jaar later werd voor joden
een speciale inkomstenbelasting van
kracht.
'Het Vlaams Blok' door Hugo Gij
sels, uitgeverij Kritak, Leuven.
door rob soetenhorst
De overgang van het ene wereldrijk
naar het andere met Amerika als
laatste in een lange reeks. Dat is het
thema, waaraan de kenner van de
Amerikaanse geschiedenis Schulte
Nordholt in het Columbusjaar zijn
jongste boek heeft gewijd. Zelf merkt
hij op dat het hier gaat om de ge
schiedenis van een mythe. De ont
wikkeling van de menseüjke bescha
ving verloopt volgens die mythe van
oost naar west.
Wie dat schouderophalend afdoet als
een gebrek aan modern kritisch in
zicht, wordt na het einde van de
Koude Oorlog wel geconfronteerd
met de economische opkomst van
oost-Azië en het pessimisme in het
hedendaagse Amerika over de ont
wikkelingen in de Verenigde Staten
zelf. De wonderen van de opkomst
en de inventiviteit van de Ameri
kaanse techniek, als basis voor een
rijke economie in een land van onbe-
grense mogelijkheden, staan ernstig
op de tocht.
Dat laatste thema roert Schulte
Nordholt, biograaf van onder ande
ren president Wilson, maar ook be
roemd om boeken over de Ameri
kaanse Biirgeroorlog en de geschie
denis van de zwarten in de Verenig
de Staten, op het eind van zijn boek
uiteraard ook aan. Maar de kracht
van het werk ligt vooral aan het or
denen van literaire en filosofische
bronnen in de loop van de afgelopen
eeuwen over Amerika. De schrijver
blijkt daarbij te kunnen putten uit
een formidabele kennis van vooral
onbekende Spanjaarden, Italianen,
Engelsen en Amerikanen.
Betekenis
Maar langzaam drong het in de zes
tiende eeuw tot de Oude Wereld door
wat de betekenis was van de ontdek
king van die Nieuwe Wereld. Ook al
zou de naamgever Amerigo Vespucci
uit Florence al in een vroeg stadium
waarschuwen dat Europa heel dui
delijk te maken zou krijgen met een
nieuwe opkomende macht. Weer een
andere Italiaan, de Calabriër Tom-
masso Campanella zou een van de
beroemste Utopia's schrijven, het
rijk van de zon, een Spaanse heil
staat in Amerika met tyrannieke
trekken.
Wel werd vanaf het midden van de
16de eeuw in Spanje al degelijk ge
discussieerd over de ethische aspec
ten van de koloniale politiek. In de
koloniën kwam het tot harde botsin
gen tussen veroveraars en hervor-
mingsgezinden. De weerslag daar
van ondervond het moederland en
rijk van Philips II.
De Spanjaarden zouden als koloni
satoren vooral door Engelsen wor
den opgevolgd. Het besef van het be
lang van het bouwen aan eigen im
perium was vanaf Elisabeth I al on
der grote groepen in de Engelse sa
menleving doorgedrongen.
Zoals Schulte Nordholt schrijft: 'De
heilsverwachting werd niet alleen
gedemocratiseerd, maar ook gesecu
lariseerd'. Theologen en andere ge
leerden mengden zich in het debat
over de betekenis van de nieuwe we
reld voor Engeland.
Heilsverwachtingen rond een dui
zendjarig rijk mengden zich met het
verlangen naar een leven in de onge
repte natuur van de nog onontdekte
Amerikaanse wildernis. Schulte
Nordholt blijkt hier dus te beschik
ken over een indrukwekkende ken
nis van schrijvers die zich met die
thema's bezig hielden. De aandacht
voor de Indianen en hun droevige lot
als slachtoffers kwamen feitelijk pas
laat, in een stadium dat Amerika al
een soort wereldmacht was gewor
den. Namelijk na de verkondiging
van de Monroe-leer, op een tijdstip
dat Europa zich op Restauratie con
centreerde.
Supermacht
De gang van zaken in de 19de en
20ste eeuw, waarin Amerika zich tot
supermacht ontwikkelde, schetst
Schulte Nordholt in enkele brede
streken. De namen van schrijvers,
denkers en ideologen klinken dan
ook bekender. Dat neemt niet weg
dat De mythe van het Westen steeds
zeer leesbaar blijft. Schulte Nord
holt beschikt naast eengrondige
kennis over een heldere en enthousi
asmerende stijl. Vooral daardoor is
het lezen van dit boek een feest.
De mythe van het Westen - Amerika
als wereldrijk, door J. W. Schulte
Nordholt, 294 pagina's, Meulenhoff,
f45.
