N ieuwe levensbron
voor ingeslapen Vichy
De spelzieke Hollander
Vandaag De Dag
Emmertje van de
rommelmarkt
H.H.Ros gevonden
Is mijn vaas echt oud?
Verliefd
Huwelijkscadeau
Leidse Courant
donderdag 22 oktober 1992
ANTIEK
U kunt over uw antiek of curiosa schriftelijk vragen
insturen (één per keer!), met een goede foto erbij.
Vermeldt vooral bijzonderheden, zoals formaat,
merken, tekens, signatuur, materiaal, enz. Een
waarde-oordeel kunnen wij helaas niet geven. De
ingestuurde foto's houden wij voor de rubriek. U
krijgt antwoord thuis. Daarvoor moeten wij ook uw
POSTCODE weten. Stuur uw vraag naar:
Antiekrubriek, postbus 16050,2500 AA Den Haag.
Dekenkist met madonna
Ik zou graag iets meer willen weten over deze
dekenkist. De kleur is roodbruin. Hij is 70 cm hoog en
105 cm breed. De klep kan omhoog, en zit vast met
ijzeren scharnieren. De voorzijde bestaat uit drie
panelen, die niet goed vast zitten. Je kan ze een beetje
bewegen. In het midden is een moeder met kind
afgebeeld. Rechts en links zijn wapens uitgesneden.
Dat de panelen een beetje los zitten is
niet vreemd. De panelen worden los
van de kist gesneden en er later in
bevestigd. U zult begrijpen dat dat heel
wat gemakkelijker is dan de kist uit
één stuk vervaardigen. Uw kist.is
vermoedelijk van eikehout gemaakt.
De rode kleur is waarschijnlijk
ontstaan doordat het meubel
veelvuldig is de was is gezet. De kist is
uitgevoerd in de zogenoemde neo
gotische stijl, aan het einde van de
negentiende eeuw. De religieuze voorstellingen, zoals de
madonna met kind in het middenpaneel,
goed bij deze stijl.
Er blijkt toch een en ander bekend te zijn over de
schilder H.H. Ros. In een vorige Antiekrubriek wilde
iemand, die twee schilderijen van Ros bezit, meer
weten. Maar Ros komt in de naslagwerken over
schilders niet voor.
Het Museum Rijswijk blykt twee schilderijen in bezit te
hebben, meldde een lezer. Bij het museum weet men niet
veel van hem af. Maar een museummedewerker
vermoedt dat Ros een zeer geoefend amateurschilder
was. Andere lezers meldden dat zij schilderijen van Ros
hebben, of dat zij hem hebben gekend als een van hun
buren aan de Westduinweg, en later in Den Haag in de
Koninginnestraat. Hij betaalde soms aankopen in
winkels met schilderijen, en zodoende bezit een vroegere
buurvrouw wel vijf werkstukken van Ros. In
1 Scheveningen was hij in de jaren dertig een bekende
verschijning. Een bohemienachtige figuur met een grote
hoed en een baard, blote voeten in sandalen. We kregen
echter ook een reactie van een kleindochter van de
schilder, mevrouw Dobben-Ros. „H.H.Ros werd geboren
in Friesland omstreeks 1870, heeft zijn verdere leven in
Scheveningen gewoond, en is omstreeks 1954 in
Rotterdam gestorven. De letters H.H. staan voor Hero
Hette. Hij schilderde veel bosgezichten (Haagse Bos),
schaapskudden, beelden uit Den Haag en stillevens
zoals bloemen", schrijft zij.
Mijn oma heeft dit vaasje indertijd
geërfd. Via een tante is het nu in mijn
bezit gekomen. Ik zou graag willen
weten of het een oud vaasje is en of het
waardevol is.
Uw vaas is van porselein, in Japan
gemaakt en wordt 'Imari' genoemd. De
term Imari wordt gebruikt om een
groep porselein aan te duiden, die
voornamelijk in Arita in de 17de en
18de eeuw werd gemaakt.
Typerend voor deze porseleinsoort is
het gebruik van de kleuren blauw, rood
en goud. Meestal is het blauw onder
het glazuur aangebracht. Het Japanse
Imari is veelvuldig gekopieerd in
China, maar ook in Europa,
bijvoorbeeld in Meissen, Chantilly,
Delft, Chelsea of in Worchester. Uw
vaas is niet zo heel oud, en aan het
einde van de 19de eeuw in Japan
"gemaakt. Over de waarde kan ik geen
uitspraak doen.
Een weekje bijkomen van alle stress a raison van 7000 gulden? Het ingeslapen Franse Vichy heeft
weer toekomst, want de Perrier-groep investeert 350 miljoen in het oude kuuroord. Vooral de
allerrijksten moeten straks de weg vinden naar de gezondheidszorg met behulp van bronwater.
SPREEKUUR
doorwllko Voordouw
Als ergens in Frankrijk de tijd heeft
stilgestaan dan is het wel in Vichy.
Het leven in het Middenfranse pro
vinciestadje (30.000 inwoners) gaat
ongeveer even traag als de rivier de
Allier stroomt.
Maar langzaam maar zeker wordt
duidelijk dat het ingeslapen stadje
de nodige troeven voor de toekomst
heeft. De 'douceur de vivre' is in Vi
chy immers nog altijd springlevend.
Sterker nog: alles is er op gericht om
van die 'douceur de vivre' het motto
van het herlevende Vichy te maken.
In april volgend jaar krijgt het ther-
malisme, de medische zorg met be
hulp van bronwater, in het kuuroord
een nieuwe injectie als het 'Centre
Célestins' wordt geopend. De bouw
werkzaamheden van het 'centrum
van gezondheid, welbevinden en
schoonheid', als ook van het aan
grenzende luxe viersterrenhotel zijn
in volle gang.
De Société Fermière de Vichy, zoals
het bedrijf heet dat sinds 1853 het
kuuroord bestiert, beheert veertien
bronnen en heeft straks drie gezond
heidscentra in de stad. Het bedrijf,
dat een onderdeel is van de groep
Perrier, investeert ongeveer 350
miljoen gulden in de wederopstan
ding van het kuren in Vichy.
Thermalisme wordt in Vichy bedre
ven in het hypermoderne centrum
Callou, waar de ziekenfondszorg
plaatsheeft, in Les Dömes voor de
wat betere beurzen en binnenkort in
Les Célestins voor de allerrijksten.
Hoofdarts Yves Moissinnac „We spe
len in op het feit dat de mensen te
genwoordig veel bewuster met hun
lichaam omgaan".
Curiositeit
Iedereen in Vichy is het over een
zaak eens: het kuuroord krabbelt
weer langzaam uit het diepe dal,
waar het eens in is afgezakt. Het
thermalisme was in Frankrijk afge
daald tot de rang van curiositeiten
uit een ander tijdperk. Alleen zie
kenfondspatiënten lieten zich een
drie weken durende kuur - die reu
ma, ingewandsstoornissen en ande
re ziekten aanpakt - voorschrijven.
En dat, terwijl eind vorige eeuw Vi
chy bloeide, en iemand pas echt mee
telde wanneer die een bronwater-
kuur volgde, in de heuvelachtige om
geving van de stad wandelde en 's
avonds speelde in het casino of naar
een concert ging en zo 'relaxend' de
winter voorbereidde.
Voorbij zijn de dagen dat Markiezin
'Madame de Sévigné, naar wie een
van de fraaiste hotels in de stad is ge
noemd, schreef: „We drinken en we
trekken er een lelijk gezicht bij,
want stelt u zich voor dat het water
kokend is en een onaangename
smaak heeft van salpeter". Het
werkte wel, gaf ze toe. De 17de-
eeuwse dame had overigens niet de
primeur van de goede werking van
het water: de Romeinen kenden Vi
chy reeds als Aquis Calidis (Warm
Water).
foto Wilko Voordouw
De kuristen gaan 's morgens nog altijd in de 'buvette' hun bekertje water tappen uit een
van de zes bronnen die voor een drinkkuur worden gebruikt.
De kuristen gaan 's morgens nog al
tijd hun bekertje water tappen uit
een van de zes bronnen die voor een
drinkkuur worden gebruikt. Dat
doen ze in de 'buvette' bij de ingang
van het Pare des Sources. Afhanke
lijk van de te genezen kwaal nemen
de patiënten hun glaasje Grande
Grille (42 graden), het zure Chomel
(41 graden), het naar rotte eieren
ruikende en naar metaal smakende
Höpital (34 graden), of uit de koude
bronnen Lucas (net zo smerig als
Höpital, 27 graden), Pare (23 gra
den) en het wat zoute, maar zeker
niet ondrinkbare Célestins (22 gra
den).
Die bronnen bevinden zich allemaal
in de directe omgeving van de stad.
Onlangs is een nieuwe bron aange
boord op 500 meter diepte. Het wa
ter is daar 76 graden warm. „Die is
goed voor 30.000 liter water per uur.
Al dat water wordt gebruikt voor het
nieuwe Les Célestins. Het loopt via
een pijpleiding naar Vichy. We tap
pen ook de warmte af, zodat een deel
van de energie-rekenirlg uit ons ei
gen bronwater komt," legt laborato
riumdirecteur Jean-Charles Perfetti
uit.
Vervuiling
„We zoeken steeds naar nieuwe
bronnen. Ons beleid is daarbij om al
het omringende terrein te kopen, zo
dat we ieder risico van vervuiling
uitsluiten. Op zich zijn we daar niet
zo bang voor. Het water dat we van
daag drinken is pakweg vijftiendui
zend jaar geleden als regendruppel
in de bodem verdwenen".
Woordvoerder Michel Grémillon
ziet tevreden dat het percentage
'toeristen-kuristen' een stevige
groei doormaakt. „In Frankrijk zijn
er jaarlijks nu 600.000 kuristen die
aan thermalisme doen, terwijl er
150.000 personen per jaar een kuur
in een centrum voor thalassothera-
pie (met behulp van zeewater) doen.
Die laatste categorie is onze groei
markt. Ter vergelijking: in Duits
land nemen zo'n acht miljoen perso
nen een jaarlijkse kuur. In Vichy wil
len we met de Döntes, maar vooral
ook met Les Célestins leider worden
op het gebied van het kuren voor za
kenmensen of personen die af en toe
een week zich exclusief met hun li
chaam bezighouden. Die personen
komen voor een week, laten zich uit
gebreid keuren en krijgen dan een
programma van zorg en ontspan
ning aangeboden. Daarbij kan de na
druk worden gelegd op aspecten als
anti-stress of anti-tabak. In Céles
tins voeren we dit principe zo ver
mogelijk door. Dat wil zeggen dan
degene die zich inschrijft een com
plete check-up krijgt. Voordat hij
komt moet hij een vragenlijst over
zijn eigen gezondheid invullen. Een
maal aangekomen wordt bloed ge
prikt en geanalyseerd, worden alle
mogelijke hart- en andere foto's ge
maakt, legt de kurist een inspan-
ningsproef af. In Célestins komen 25
artsen full-time te werken, inclusief
een cardioloog, een dermatoloog en
een reumatoloog. Er worden zelfs
verplicht foto's gemaakt van het ge
bit. We houden qns met totale ge
zondheid bezig".
Eenmaal in het centrum krijgt iede
re nieuwe 'klant' een gesprek met
een arts. Daar wordt de algemene
conditie doorgenomen, net als het
programma dat men wil volgen. Dat
wordt vervolgens vastgesteld, en ge
durende een week volgt de patiënt
eventuele medische workshops, kan
hij werken aan schoonheidsproble
men, zwemmen, naar de sportzaal
en wat dies meer zij.
„Célestins is er voor de meest veelei
sende kurist, die graag een moment
opname wil maken van zijn gezond
heidstoestand en die daar op een
prettige manier aan wil werken,"
verklaart Yves Moissinnac. „Het is
waar dat we hier een beetje gezond
heidszorg voor de rijken bedrijven.
Een week Célestins kost gemiddeld
7000 gulden. Dat wil zeggen: als de
klant volpension boekt in het vier
sterrenhotel. Maar mensen met klei
nere beurzen kunnen ook terecht en
de Compagnie Fermière de Vichy zal
nooit het sociale thermalisme ver
waarlozen, getuige ons werk met
Callou. Op dit moment komen eige
naren van kuuroorden uit Duitsland
naar Vichy toe om de hygiëne-maat-
regelen te bestuderen. Callou geldt
als voorbeeld. Dat is wel eens anders
geweest".
Modderbad
Wie vol stress in Vichy aankomt, be
ziet de wereld na een weekje kuren
met andere ogen. Wat is zaliger dan
uitzweten in een modderbad of het
ontspannen van alle spieren tijdens
een massage? Gymnastiek in het wa
ter en het zich uitstrekken in" een
bubbelbad behoren tot de wereld
wonderen die in Vichy worden be
dreven voor de rustzoekende 'pa
tiënt'. „Het herontdekken van dat
plezier en tegelijkertijd het leren
doelbewust om te gaan met een van
je grootste kapitalen, je gezondheid,
zegt Moissinnac, „dat is het doel van
het nieuwe thermalisme".
Op de meeste Nederlandse eettafels wordt regelmatig een bordspel
ontvouwd. Het gemiddelde gezin heeft liefst acht spelletjes in de kast.
Maar niemand weet waarom de Nederlanders zoveel spelletjes spelen.
De Nederlandse spelletjesmarkt
groeit en groeit. Elk jaar komen er
tussen de 120 en de 200 nieuwe spel
len in de speelgoedwinkel. En de
consument blijft maar kopen.
Uit recent marktonderzoek is geble
ken dat Nederlanders veel meer
spelletjes spelen dan de andere Eu
ropeanen. En dat niet alleen: de Hol
lander koopt een spel voor eigen ge
bruik en speelt het dan ook regelma
tig. Dit in tegenstelling tot andere
Europeanen. Fransen en Zwitsers
bij voorbeeld kopen een spel om het
vervolgens cadeau te doen. Diegene
die dat spel dan krijgt laat het vaak
in de kast liggen.
Niemand weet het antwoord op de
vraag waarom de Nederlanders zo
veel spelletjes spelen. Er wordt ge
speculeerd over het feit dat het kli
maat in Nederland de vrijetijdsbe
steding binnenshuis dwingt. Ook
zou het calvinisme, met het gezin als
de hoeksteen van de samenleving,
het spel als familie-aangelegenheid
bevorderen.
Televisie
De televisie heeft ook een grote in
vloed op spelspelend Nederland. Er
zijn bestaande spelletjes die tot tele
visieprogramma worden 'omge
bouwd'. En dan is er omgekeerd ook
weer promotie: de verkoop van Tri-
viant en Scrabble stijgt naarmate de
televisieversie meer kijkcijfers
scoort. Tenslotte zijn er ook televi
siespelletjes die, dankzij hun grote
populariteit, in de schappen van de
speelgoedwinkel belanden; Lingo en
Tien voor Taal zijn hier voorbeelden
van.
Het spel als vrijetijdsbesteding heeft
een grote verandering ondergaan.
Vanaf de jaren zestig, toen het spe-
laanbod voornamelijk bestond uit
Ganzenbord, Halma, Monopoly,
Scrabble en Mens Erger Je Niet, is
de spellenmarkt fors uitgebreid.
Al spoedig bleek dat niet iedereen
hetzelfde spelletje leuk vond. De
spelfabrikanten zijn zich daarna be
wust gaan richten op diverse doel
groepen: kinderen, tieners, volwas
senen en het gezin, ze kregen alle
maal hun eigen spelletjes.
Roel Steenvoorte verricht al jaren
markt onderzoek voor de firma Ra-
vensburger. Hij zegt: „Als wij een
nieuw spel bedenken dat iedere Ne
derlander leuk vindt, dan moet dat
spel aan de bepaalde eisen voldoen.
De spelregels moeten overzichtelijk
en makkelijk zijn. Het spel mag niet
langer dan een half uur duren en er
moet veel plezier aan beleefd wor
den".
Maar niet iedereen zoekt zijn vertier
in makkelijke spelletjes. Een grote
doelgroep van Ravensburger zijn de
tieners. En deze tieners, voorname
lijk jongens van VWO-niveau, willen
hun hersenen pijnigen over een spel
letje. De spelregels moeten complex
zijn en het spel mag probleemloos
een uur duren.
De jeugd van tegenwoordig vind het
een uitdaging om spelenderwijs een
complexe situatie op te lossen, ver
telt Steenvoorte. „Voor iedereen be
staat een spelletje. Er is echter een
doelgroep waar de spelfabrikant nog
op mikt en dat zijn de meisjes. Jon
gens spelen veel meer dan meisjes en
de meeste tienerspellen zijn dan ook
voor jongens ontwikkeld. We hebben
ooit eens een ponyspel gemaakt
maar dat is niet aangeslagen. We
zijn nog steeds op zoek".
Feestdagen
Spelletjes zijn al heel oud. Vroeger
werden spelletjes gespeeld op reli
gieuze feestdagen. Achter de kerk
vermaakte kinderen en volwassenen
zich met allerlei spellen die je de bui
tenlucht kunt doen. In Zuideuropese
landen gebeurt dat nu nog steeds.
Al snel daarna belandden de spelle
tjes in de kroeg. „Ganzenborden is
een oud gok- en drinkspel dat pas
veel later door kinderen werd ge
speeld", vertelt Jaques Botermans,
een 'spelletjes-freak' die daar al en
kele boeken over dit onderwerp
heeft geschreven. „Ook het kinder
spelletje zakdoekje leggen heeft
vroeger veel volwassenen vermaakt.
Zakdoekje leggen werd in de acht
tiende eeuw door verschillende echt
paren gespeeld als een spelletje met
erotische betekenis. Als de zakdoek
achter iemands rug belandde, was
dat een uitnodiging tot partnerruil".
Wie weet raakt deze oude vorm van
zakdoekje leggen wel weer in de
mode. Er zijn tegenwoordig immers
nieuwe erotische spellen op de
markt voor echtparen die de 'rela-
tiesleur' willen doorbreken. Een
zakdoek is heel wat
DOOR DRS. K.
DE KORTE-Ml
PSYCHOLOOG
„Word nooit verliefd, want d j
ben je verloren", galmde het
bijna dagelijks uit de radio to i
op de lagere school zat. e
We begrepen dat niet, mijn d
vriendinnen en ik. Als we on I'
grote broers en zussen zagenD
flirten en steels zoenen, zage
er allesbehalve verloren uit. 1
Pas toen in onze tienertijd d(
verliefdheid echt toesloeg kr
we het door. Ja, je bent verlo
als je verliefd wordt. r
Smoorverliefd, wanhopig
verliefd, betekent datje i
volkomen in de ander opgaat 0
het ware samensmelt, je verlc
in de ander.
Er zijn veel onderzoeken ge<
naar het verschijnsel
verliefdheid. Hoe ontstaat h
het een zegen of een ziekte?
psycho-analyticus Freud L
beschouwde het als een afwil
die hem deed denken aan eef
psychose. De meeste geleeim
zijn het daarmee niet eens el'
stellen dat het gaat om een P
positieve emotie. En inderdr
verliefdheid kan een enormi
impuls geven. Het kan aanz
tot grote prestaties. Topspo
die in naam van hun geliefd
record verbreken, artiesten
prachtige kunstwerken ma
gedichten schrijven met de
geliefde als bron van inspin
Verliefdheid kan echter ooi
verlammend werken. Je be
met de geliefde bezig, je
gedachten- en gevoelswerel
er zó door bezet dat er geen
meer is voor iets anders. De
eenvoudigste handelingen,
het opruimen van een romi
kamer, willen niet meer lui
Het leven speelt zich vaak a
een vierkante meter: rond d
telefoon. „Doet-ie het of do<
het niet?" is de cruciale vral
Eén van de opmerkelijkste
gedragingen bij verliefdhei<
ik het je beter voordoen dar
bent. Je kunt nóg zo'n stabi
persoonlijkheid zijn die in h
dagelijks leven een no-nons
houding aanneemt en roept
maar gewoon, dan doe je al|
genoeg"; als de bliksem var
verliefdheid inslaat word je
onzeker. Hij is de droompri
de droomprinses, dan kun j
niet zomaar al je gebreken
tekortkomingen tonen? Zij
niet te zeggen dat ze dol is o
chocola: „Welnee, ik snoep
en dat ik een beetje molligb
dat zit in de familie, dat heb
geërfd".
Hij verstopt zijn sigaretten
schuurt zijn gele nicotinevi
tot de vellen erbij hangen. 1
beweert uitsluitend klassie
muziekfte waarderen en zij
zogenaamd Vestdijk en Pro
terwijl de Bouquet-reeks d<
snel onder het bed worden
geschopt.
Onherroepelijk komt de da
één van de twee door de ma
valt. Betrapt... Rook jij? En
wanneer lees jij die flutboe!
Vluchten helpt niet.
Meestal is het een veradem
Het vernis van de opgefokt
relatie is gebarsten. Het ka
nu afgekrabd worden. Zod;
langzamerhand zichtbaar'
uit welk hout de partner
gesneden is. Hij heeft eenb
hier, zij een deukje daar. H
hindert niet. Het is tenmin
echt. Op dat moment word
relatie de liefde geboren.
Intimiteit, vertrouwen, bej
maken plaats voor de kritit
bewondering voor de vergi
droomprins en prinses.
Laat u niet wijsmaken dat
verliefdheid nu onherroep
voorbij is. Veel wetenschaj
en semi-wetenschappelijki
publicaties melden dat de
verliefdheid van het begin
meer terug komt.
In mijn omgeving, zowel in
kennissenkring als in mijn
praktijk, ken ik echtparen
een jarenlang huwelijk noj
dolverliefd op elkaar kunn
worden.
Om de ogenschijnlijk
onbenulligste en kleinste'
Verliefdheid, hoeveel er oi
geschreven en onderzocht
blijft gelukkig ondoorgron
door drs.
W.J. Terlouw,
kunsthistoricus
Voor zover ik weet is dit pendule-stel een
huwelijkscadeau voor mijn grootvader. Het is al een
eeuw in bezit van mijn familie. Ik kan mijn
familieleden er niets meer over vragen, want alle
betrokkenen zijn overleden. Maar ik zou graag willen
weten hoe oud het is, waar het vandaan komt en wat de
waarde is. De klok is 45 cm hoog, en de olielampen 63
cm. De lampen zijn van koperkleurig materiaal,
waarop een soort dik porselein is aangebracht.
Het lijkt mij onwaarschijnlijk dat de
klok en de olielampen bij elkaar horen,
omdat de stijl waarin de olielampen
zijn uitgevoerd totaal verschilt met die
van de klok. De voorwerpen zijn ook in
verschillende materialen uitgevoerd,
wat voor een pendulestel
ongebruikelijk is. De klok is van hout
en de olielampen van porselein. De
olielampen lijken mij niet in Nederland
gemaakt, maar eerder in België. Op
grond van de stijl kan ik ze dateren aan
het begin van de twintigste eeuw. De
klok lijkt mij van rond de
eeuwwisseling, op grond van het inlegwerk, dat is
uitgevoerd in de zogenoemde Jugendstil of Art Nouveau.
Deze stijl betekent letterlijk 'nieuw stijl', is ontstaan
rond 1880 en bereikte haar hoogtepunt rond 1900.
Vorig jaar kochten wij dit emmertje op een
rommelmarkt. Het is van rood koper, ongeveer 45 cm
rond en 10 cm hoog. Het heeft twee tuiten met
dierenkopjes, en een handvat dat via twee
mannenkopjes scharniert. Het deksel heeft gaatjes.
Volgens een boek zou het een lavabo zijn, maar daar
hoort geen deksel op. Kan mijn emmertje een lavabo
zijn?
Een lavabo is een wasbekken, een
schaal met water waarmee men zich
waste. Het werd gebruikt in de tijd dat
er nog geen stromend water was. U
kunt zich voorstellen dat uw voorwerp
voor dit doel erg onpraktisch zou zijn.
De vorm en het deksel spreken het
eveneens tegen. Eerder denk ik dat dit
een wierookbrander is. Door de gaten
in het deksel kan de wierookdamp zich
verspreiden.
Archieffoto
Met de hele familie rond de tafel. Het Nederlandse gezin is
dol op spelletjes.
