Leidse Courant | 1992 | 21 oktober 1992 | pagina 2

Nieuwe uitdagingen stellen
Johannes Paulus II op de proef

2a

Geestelijk Leven/ Opinie

l

Paus verklaart slachtoffers
Spaanse Burgeroorlog zalig

Latijns Amerikaanse bisschoppen laten zich niet de mond snoeren

COMMENTAAR

Leidse Courant

I WOENSDAG 21 OKTOBER 1992

Grote belangstelling voor crisisverwerking in Bijlmer

AMSTERDAM 'Er valt een
gat...' Zo heet de reeks bijeen
komsten die de Samen op Weg-
gemeente in de Bijlmermeer
aanbiedt aan allen die door de
vliegramp van 4 oktober zijn ge
troffen. In de gemeente werken
hervormden, gereformeerden
en lutheranen samen, maar de
bijeenkomsten zijn bestemd
voor alle godsdienstige gezind
ten. Aan de eerste bijeenkomst,
die maandagavond in het ker
kelijk centrum 'De Nieuwe
Stad' in de Bijlmer werd gehou
den, namen 40 mensen deel,

zegt ds. D.N. Wouters, die de
gesprekken leidt. Wouters, be-
leidscoördinator van het cen
trum voor drugsverslaafden De
Regenboog in Amsterdam,
kreeg tijdens de Golfcrisis be
kendheid als woordvoerder van
het comité van ouders van men
sen die Irak niet konden verla
ten.

De bijeenkomsten worden we
kelijks zowel op maandagavond
als donderdagochtend gehou
den en zullen tot Kerstmis du
ren. Op de eerste avond ston
den vooral de ervaringen van de
deelnemers centraal. Daarbij
probeerden zij een antwoord te
formuleren op bijvoorbeeld de
vraag of zij na de ramp nog een

toekomst zien en hoe zij de gro
te belangstelling van mensen
van buiten, zoals journalisten,
hebben ervaren. De organisato
ren willen in een latere fase ook
religieuze vragen aan de orde
stellen, maar laten het van de
deelnemers afhangen of het ook
werkelijk daartoe komt.
De gespreksavonden zijn niet
het enige waarmee de gemeente
de mensen in de Bijlmer wil hel
pen. Zij heeft ook een 'bezoek-
team' ingesteld dat op verzoek
bij mensen langs gaat. Voorko
men moet worden dat de inwo
ners van de Bijlmer een trauma
aan de ramp overhouden, aldus
Wouters.

Menigeen weet zo te
vallendat hij het been
van een ander breekt.

Otto Weiss.

ROME - Paus Johannes Paulus II zal zondag 122 Spaanse pries
ters en seminaristen zalig verklaren die tijdens de Spaanse Bur
geroorlog door de verdedigers van de Republiek werden gedood. De
meeste slachtoffers werden gedood in 1936, toen het aantal door
anti-clericalen omgebrachte katholieke leken en geestelijken het
hoogst was. Eenenvijftig van de zalig te verklaren groep waren
priesters en seminaristen van een seminarie in Barbastro, in de
provincie Aragon, die in augustus 1936 in groepjes van vijf werden
doodgeschoten. De meeste overige slachtoffers kwamen hetzelfde
jaar om in Madrid en Barcelona. De zaligverklaringen gelden als
omstreden, omdat daardoor de tegenstellingen in Spanje weer zou
den worden aangewakkerd. Dit was de reden dat paus Paulus VI
de voorbereidingen voor de zaligverklaringen stopzette.

Remonstranten
en doopsgezinden
veroordelen
homo-document

UTRECHT/AMSTERDAM -
De Remonstrantse Broeder
schap en de Algemene Doopsge
zinde Sociëteit hebben de rk
bisschoppen gevraagd zich te
distantiëren van het homo-do
cument dat de Vaticaanse Con
gregatie voor de Geloofsleer af
gelopen zomer publiceerde. In
dit document worden de bis
schoppen opgeroepen zich te
verzetten tegen de gelijkbe
rechtiging van hetero- en ho
moseksuelen in onder meer het
onderwijs en de krijgsmacht.
De beide kerken vrezen dat vele
homoseksuelen zich op grond
van het document bedreigd zul
len voelen door een christelijke
kerk die hen niet accepteert en
die in feite aanzet tot discrimi
nerende wetgeving. Zij hopen
daarom dat de bisschoppen een
ander standpunt zullen inne
men over de omgang met de ho
moseksuele medemens dan het
Vaticaan. Anders zullen de be
trekkingen tussen de Rooms-
Katholieke Kerk in Nederland
en de andere kerken onder druk
komen te staan, waarschuwen
beide kerken.

De bisschoppen hebben als re
actie een artikel uit '1-2-1', het
orgaan van de Nederlandse
Rooms-Katholieke Kerk, toege
stuurd, waaruit blijkt dat zij
het niet nodig vinden op het Va
ticaanse document te reageren.
Het document is geen officiële
instructie, bedoeld voor alle bis
schoppen in de wereld, maar'
speciaal gericht aan de Ameri
kaanse bisschoppen, maken de
bisschoppen de remonstranten
en doopsgezinden duidelijk.

Billy Graham De Ameri
kaanse evangelist Billy Graham
is begonnen met een evangeli
satiecampagne van 11 dagen in
Moskou, die naar hij hoopt zal
bijdragen aan de wedergeboor
te van Rusland. De 74-jarige
evangelist bezoekt Rusland
voor de zesde keer, maar hij
mag er voor het eerst de hem ty
perende massale evangelisatie
bijeenkomsten houden. De or
ganisatoren hebben een jaar
nodig gehad om de tournee voor
te bereiden. Zij hebben twaalf
treinen en tientallen bussen ge
huurd om duizenden Russen op
23, 24 en 25 oktober naar het
Olympisch stadion in Moskou
te brengen waar Graham hen
zal toespreken.

BEROEPINGEN

Nederlandse Hervormde Kerk

Beroepen te Wijckel en Sloten(Fr)
H.J.W Bakker te Goenga c.a., die dit
beroep heeft aangenomen; te Vriezen-
veen H. Harkemate Onstwedde; te Rot-
terdam-Zuid(toez.) F.C.M. Rooden-
burg. projectleider kleine gemeenten,
wonende te Apeldoorn.

Bedankt voor Geldermalsen(toez) E.
van der Sluis te Maasdam en Cillaars-

Gereformeerde Kerken

Aangenomen naar 's-Gravenhage-
Oost(SOW) drs. J. Korf te Ommoord-
Zevenkamp; naar Slikkerveer L.D.Th.
Steenstra te Nijeveen.

Evangelische Lutherse Kerk
Beroepbaarstelling Mevr. I. Fritz, Grub-
behoeve 153,1103 GN Amsterdam, tel;
020-6995055

VATICAANSTAD - „De
paus zou aftreden? Dan heeft
de Sunday Times kennelijk
een rechtstreekse verbinding
met de H. Geest die wij hier
niet hebben. Het is een vol
strekt ongegronde bewering,
die geen verder commentaar
behoeft."

De Vaticaanse woordvoerder
Monseigneur Piero Pennacchia
maakt weinig woorden vuil aan
het bericht van het Britse week
blad, dat Johannes Paulus II
zou overwegen om binnenkort
met pensioen te gaan. Hij zou
daarmee als eerste katholieke
kerkleider die stap nemen sinds
1294, toen paus Celestinus V af
trad (om vervolgens door zijn
opvolger Bonifatius VIII te wor
den gevangen gezet en vermoe
delijk vermoord).
Het uitzonderlijke initiatief zou
een gevolg zijn van de slechte
gezondheid van Johannes Pau
lus II na de operatie in juli.
Twee van de specialisten die
hem toen hebben behandeld,
Francesco Crucitti en Corrado
Manni, hebben hem echter ge
heel hersteld verklaard, zodat
„als hij mocht aftreden, dat ze
ker niet om gezondheidsrede
nen zal zijn". In de perszaal van
het Vaticaan wordt daarom
weinig geloof gehecht aan de ge
ruchten.

In het Amerikaanse weekblad
National Catholic Reporter van
11 september schreef de voor
aanstaande Britse vaticanist
Peter Hebblethwaithe onder de
titel 'The Next Pope?' een arti
kel, dat veel weg had van een in
memoriam van Karol Woytila,
gevolgd door een opsomming
van zijn mogelijke opvolgers: de
populaire Milanese kardinaal
Carlo Martini en twee curiekar
dinalen, de Italiaan Pio Laghi
en de Nigeriaan Francis Arinze.
Begin oktober werden zijn
woorden overgenomen door
The Catholic World Report. Dit
in Rome verschijnende maand
blad van progressief-katholieke
signatuur voegde drie nieuwe
kanshebbers toe aan de lijst:
Godfried Danneels, de kardi
naal van Brussel en voorzitter
van Pax Christi, zijn conserva
tieve Bolognese collega Giaco-
mo Biffi en de vicaris van Rome,
Camillo Ruini. Het blad citeer
de een Poolse priester die Woy
tila nog lang niet de oude acht
te, en vervolgde dat „sommigen
fluisteren dat de paus zou over
wegen om over drie jaar terug
te treden: dan zal hij 75 zijn en
dat is immers de leeftijd waarop
bisschoppen met emeritaat ho
ren te gaan". (Die regel geldt
trouwens niet voor de paus zelf.
Ook Paulus VI, die hem heeft
ingesteld, bleef aan tot zijn
dood op 81-jarige leeftijd.)
Op 14 oktober volgde de Lon-
dense Times. Verslaggeefster

Paus Johannes Paulus tijdens zijn eerste publieke verschijning na zijn
Gandolfo op 2 augustus.

Ruth Gledhill beperkte zich tot
een samenvatting van het arti
kel in de Report en een inter
view met Hebblethwaithe, die
verklaarde dat „in de Romeinse
curie over niets anders wordt
gepraat". Vier dagen later
vroeg de Sunday Times zich af,
of „de laatste dagen van Johan
nes Paulus II" waren aangebro
ken. Onder aanhaling van niet
nader genoemde 'progressieve
bronnen' in het Vaticaan en -
alweer - Hebblethwaithe voor
spelde ook de Sunday Times dat
de paus nu het communisme is,
verslagen spoedig de pijp aan
Maarten zal geven.

Op de keper beschouwd blijkt
de stroom van geruchten over
het mogelijke aftreden van Jo
hannes Paulus II uit slechts één
enkele bron afkomstig te zijn,
namelijk Hebblethwaithe.
Maar diens theorie wordt door
zijn BBC-collega in Vaticaan
stad, David Willey, die eerder
dit jaar een kritische biografie
van de paus publiceerde, kort
weg afgedaan als „rubbish"
(rotzooi).

Inderdaad is het moeilijk voor
te stellen, dat een zo bevlogen
en zo van zijn goddelijke missie
overtuigde man als Karol Woy
tila er het bijltje bij .neer zou
leggen, omdat hij zich te moe
voelt. De paus is hard voor zich
zelf. Dat werd wel duidelijk
door zijn operatie, toen bleek
dat hij zonder een krimp te ge
ven twee jaar lang had rondge
lopen met een tumor zo groot
als een sinaasappel in zijn inge
wanden. Alleen als zou blijken,
dat zijn kanker niet is verdwe

nen, zou zijn aftreden denkbaar
zijn - maar vooralsnog lijkt het
daar niet op. Tijdens zijn jong
ste reis naar de Dominicaanse
Republiek heeft de paus bedui
dend minder hooi op zijn vork
genomen dan voordien gebrui
kelijk was. Maar wie toen heeft
meegereisd in het pauselijke
vliegtuig kan garanderen, dat
hij weer bijna de oude was.

Waarschijnlijk zal het moor
dende reis- en werkritme dat de
eerste veertien jaar van Woyti-
la's pontificaat heeft geken
merkt van nu af aan zal worden
afgezwakt, maar zijn toekomst
plannen zijn beslist niet die van
een man die het einde van zijn
carrière nabij acht. Voor vol
gendjaar staan er reizen op het
programma naar Oeganda,
Spanje, de VS en de Baltische
staten. Bovendien wil hij nog
twee encyclieken over de katho
lieke moraal schrijven en heeft
hij tijdens zijn laatste reis de ge
dachte van een Al- Amerikaan
se bisschoppensynode gelan
ceerd, die hij vermoedelijk zelf
zal willen openen.

Toch is de paus moe, niet alleen
fysiek maar ook mentaal. In de
afgelopen jaren is hij in toene
mende mate alleen komen te
staan. Zijn trouwe medewerker
Agostino kardinaal Casaroli, de
architect van de Vaticaanse
Ostpolitiek, heeft twee jaar ge
leden het veld moeten ruimen
wegens zijn gevorderde leeftijd,
en de huidige Secretaris van
Staat, kardinaal Sodano, bezit
niet het niveau van zijn voor

ziekte in zijn zomerverblijf Castel
foto: epa
ganger. Kardinaal Ratzinger,
die als hoofd van de Congrega
tie voor Geloofsleer de ortho
doxie heeft beschermd en in
vele gevallen in ere hersteld,
heeft al twee keer een toeval ge
had en zal het rustiger aan
moeten doen. De formidabele
trojka die de katholieke kerk
met ijzeren hand door de jaren
tachtig heeft geleid, is daarmee
ernstig verzwakt, terwijl de
problemen zijn toegenomen.
De ondergang van het commu
nisme in Oost-Europa is onge
twijfeld het grootste succes ge
weest van de Poolse paus. Maar
tegelijk werd daarmee ook een
crisis ingeluid, doordat met het
verdwijnen van de oude vijan
den ook de steun van de voor
malige bondgenoten - de wes
terse regeringen en de bevol
king van grote delen van het
Oosten - in gevaar is gekomen.
Woytila heeft een nieuwe de
mon gevonden in de westerse
consumptiemaatschappij, maar
zijn filippica's daartegen wor
den hem beslist niet in dank af
genomen door de arme katho
lieke volksmassa's in de derde
wereld die niets liever willen
dan deel fe hebben aan de wes
terse welvaart. Bovendien gaat
Woytila's autoritaire en hiërar
chische opstelling rechtstreeks
in tegen de liberaal-democrati
sche consensus die het resul
taat is van de val van de Muur.
De starre houding die hij aan
neemt ten opzichte van ver-
nieuwingsbewegingingen bin
nen de kerk komt niet alleen
steeds meer als anachronistisch
over, maar maakt bovendien

SANTO DOMINGO - Het
slotdocument van de vierde al
gemene vergadering van de La-,
tijnsajnerikaanse bisschoppen
conferentie (CELAM) die tot 28
oktober duurt, neemt niet de
pastorale en sociale werkelijk
heid van Latijns-Amerika als
uitgangspunt voor theologische
uitspraken, zoals bij eerdere
CELAM-conferenties het geval

W£S.

Ditmaal wordt de omgekeerde
weg gevolgd: de theologie zal de
basis vormen voor de formule
ring van pastorale oplossingen
voor de sociale problemen van
Latijns-Amerika. Dat betekent
dat de drieslag 'zien - oordelen -
handelen' wordt verlaten,
waarop de bevrijdingstheologie,
het document van de vorige bis
schoppenconferentie in Puebla
(1979) en talloze andere uit
spraken van de Latijnsameri-
kaanse kerk waren gebaseerd.
Na uitvoerige discussie heeft de
meerderheid van de conferentie
ingestemd met deze nieuwe
aanpak.

Deelnemende bisschoppen

spreken tegen dat dit een aan
tasting betekent van het sociale
engagement van de Latijnsa-
merikaanse kerk en dat de keu
ze voor de armen zo wordt ver
zwakt. Een van de leiders van
de conferentie verwacht een
„zeer gematigd, maar ook geen
conservatief document. Dat
zouden alleen al de Brazilianen
niet accepteren."

Het Vaticaan vindt dat het slot
document van de bisschoppen
conferentie niet moet worden
gepubliceerd. De vertegenwoor
digers van de Heilige Stoel heb
ben er bij het begin van de ont
moeting op gewezen, dat het
aan de paus is voorbehouden
het slotdocument goed te keu
ren of te veranderen. Veel gede
legeerden dringen aan op publi-
katie van het document, zodat
duidelijk wordt of en in welke
mate de paus veranderingen in
de tekst heeft aangebracht.

Protesten

Maandagavond wees de Brazili
aanse bisschop Erwin Krautler

in een radio-uitzending erop
dat het Vaticaan invloed op het
programma en de besluiten in
de commissies heeft willen uit
oefenen. Daarop stond een
groot aantal bisschoppen op en
zei: „Zo niet!". Met hun protes
ten hebben de Latijnsameri-
kaanse bisschoppen al tijdens
de eerste dagen van de confe
rentie duidelijk gemaakt dat
het systeem 'Rome beslist en de
Latijnsamerikanen hebben te
gehoorzamen' niet meer werkt.
De Latijnsamerikaanse bis
schoppen zijn geen „onmondige
kinderen", maar leiders van
soms zeer grote plaatselijke
kerken, aldus Krautler. Ze zijn
verantwoordelijk voor die
plaatselijke kerk en dragen ook
collegiale verantwoordelijkheid
voor de wereldkerk. Daarom
kan men niet eenvoudig voor
bijgaan aan hun opvattingen.
Latijns-Amerika herbergt de
helft van het aantal katholie
ken ter wereld. „Dat moet ook
van invloed zijn op het Vati
caan", meent iG-autler.
Het Vaticaan wenste dat alle

debatten tijdens de conferentie
plenair zouden worden gehou
den. Voor discussies in kleinere
groepen zou maar weinig gele
genheid moeten zijn. Veel La
tijnsamerikaanse bisschoppen
waren hiertegen. Zij vermoed
den dat het Vaticaan deze wens
geuit had omdat het op discus
sies in groepen minder invloed
kan uitoefenen.

De conferentie stelde daarom
maar liefst dertig in plaats van
vijf commissies in, zoals het Va
ticaan had gewenst. Deze com
missies verzetten het belang
rijkste werk tijdens de confe
rentie. Voor goedkeuring van
de uitspraken van de commis
sies is, als het aan het Vaticaan
ligt, een tweederde meerder
heid van alle deelnemers nodig.
Sommige deelnemers verzetten
zich hiertegen. In Medellin
(1968) en in Puebla (1979) was
slechts een tweederde meerder
heid van het aantal op dat mo
ment aanwezige deelnemers
vereist.

Tenslotte wil het Vaticaan de
priesterwijding van getrouwde

van de agenda weren.
Zo'n vijftig Braziliaanse bis
schoppen zijn er daarentegen
van overtuigd dat deze weg
moet worden ingeslagen en dat
langer afwachten grote schade
zal aanrichten. Een van hen
bracht reeds het verzoek naar
voren getrouwde mannen toe te
laten tot het priesterambt.

Schuldbelijdenis

Op de conferentie ontstond on
enigheid over een voorstel van
33 bisschoppen die aandrongen
op een openlijke schuldbelijde
nis voor het onrecht dat bij de
kerstening van Amerika aan
onder anderen de Indianen is
geschied. 1 Dit voorstel werd
maandag afgewezen door de lei
ding van de conferentie.
De schuldbelijdenis zou gemak
kelijk misbruikt kunnen wor
den, bijvoorbeeld door bepaalde
„Indianengroepen en sekten",
zei conferentievoorzitter kardi
naal Nicolas de Jesus Lopez,
aartsbisschop van Santo Do
mingo, in een toelichting. De

kerk heeft bij andere gelegen
heden steeds de mishandelin
gen van de Indianen veroor
deeld. De kardinaal verklaarde
dat de bisschoppen vrijdag tij
dens hun mis in besloten kring
schuld zullen belijden.
'Indianenbisschop' Erwin
Krautler was tegenover de pers
ontdaan over de afwijzing. Hij
eiste een „schuldbelijdenis voor
het oog van de wereldopinie."
De kerk hoeft volgens hem niet
te zeer door het stof te kruipen,
want er zijn talrijke profeten
onder haar gelederen geweest
die het hebben opgenomen voor
de Indianen. Maar de kerk moet
durven erkennen dat ze mede
schuldig is aan de negatieve ge
volgen van de verovering van
Amerika.

De bisschop kondigde aan dat
de in Santo Domingo opgerich
te commissie voor Indianen en
Afro-Amerikanen de wensen
van deze volkeren in het slotdo
cument van de bisschoppencon
ferentie opgenomen tracht te
krijgen.

Vaticaan wijst
speculaties
aftreden paus af

ROME - Het Vaticaan heeft
speculaties dat paus Johannes
Paulus II binnen twee jaar zou
aftreden, als „absoluut onge
fundeerd" van de hand gewe
zen. Het Vaticaan kwam tot een
reactie nadat de Vaticaanse
persdienst eerder na berichten
in de 'Times' en het Romeinse
weekblad de 'Catholic World
Report' in alle talen had gezwe
gen. Afgelopen zondag herhaal
de de Britse Sunday Times de
speculaties over een mogelijk
aftreden en voegde er een be
oordeling van zijn pontificaat
aan toe. Radio Vaticaan en de
'Osservatore Romano' vonden
het 'nieuws' evenmin een reac
tie waard. Bij een eerdere sug
gestie in deze richting sprak het
Vaticaan van „een gerucht zon
der bron, zonder fundament en
zonder enige waarschijnlijk
heid".

De speculaties steken de kop op
na de zware darmoperatie die
de 72-jarige paus in juli onder
ging. De arts die de operatie uit
voerde, dr. Francesco Crucitti,
zei gisteren dat de paus in goede
gezondheid verkeert en sterker
is dan voor de operatie.

oplossingen voor een praktisch
probleem als het priestertekort
in de Derde Wereld - door het
inzetten van vrouwelijke, ge
huwde of lekezielszorgers - on
mogelijk. En daarvan profiteert
een veelvoud van sekten die
met Noordamerikaans kapitaal
met name in Latijns-Amerika al
tientallen miljoenen volgelin
gen hebben gemaakt onder een
voorheen homogeen Roomse
kudde. Verder zal, zolang de
paus zich als hoofd van de ganse
christenheid blijft presenteren,
er van samenwerking (laat
staan hereniging) met ortho
doxen en protestanten niet veel
komen, terwijl ook de steeds
meer actueel wordende dialoog
met de Islam nimmer een van
zijn prioriteiten is gewest. En
tenslotte zal ook zijn starre
houding inzake geboortebeper
king steeds meer verzet oproe
pen in een wereld waar jaarlijks
honderdduizenden zuigelingen
de hongerdood sterven.
Ook binnen het Vaticaan neemt
daardoor de kritiek op de paus
toe. Meestal gaat dat in bedekte
vorm, maar het is bij voorbeeld
tekenend, dat kardinaal Marti
ni (die door veel progressieven
als een ideale opvolger wordt
gezien) onlangs in het openbaar
lof uitte aan het adres van Hans
Küng, de door Woytila verguis
de en verbannen dissidente
theoloog. Het pontificaat van
Johannes Paulus II gaat een
nieuwe fase in en het zal niet de
gemakkelijkste worden.

Deng breekt drie ijzers

HET is al dikwijls geopperd: wanneer de 1,2 miljard ChL
zen de kans krijgen op dezelfde manier als hun volks^
ten in Hongkong, Singapore of Taiwan hun werkkracht
lenten en vindingrijkheid te ontplooien, verzinkt het e
mische wonder dat nu Japan heet in het niet bij wat dai
werkelijk economische, politieke en militaire superm
zal zijn.

IS voor dergelijke ontwikkeling nu het startschot ge{
op het pas afgelopen 14e partijcongres van de Chinese
munistische Partij? Het lijkt er sterk op. De 88-jarige
Xiaoping, de sterke man achter de schermen, lijkt uit(
lijk toch de meeste invloed gehad te hebben. In Peking:
de jongste maanden een rustige, maar even diepgaant
volutie als in het voormalige Sovjet-blok plaats. De pi
heeft zonder veel omhaal het marxisme verwezen ni
vuilnisbelt van de geschiedenis. Het nieuwe toverwocj
kapitalisme. Volgens het woord van Deng is de essenti
socialisme 'de produktieve krachten bevrijden, de arm
uitbannen, grote verschillen in de verdeling van de rijl
vermijden en uiteindelijk welvaart voor iedereen schep
Met een dergelijke formule kan men alle kanten uit.
gens deze formule zijn Hongkong, Taiwan, Singapore
andere 'kleine draken' succesvoller dan China.

IN de Chinese partijtop schijnt men dat ook te bes»
Zelfs de oude Chinese leiders moeten erkennen dat hel
de Sovjetunie afgekeken economische model niet weil
dat de economische ontwikkeling in Taiwan, Zuid-Koil
Thailand wel vruchten afwerpt.

CHINA begeeft zich resoluut op de weg van het kapital
Dat betekent voor de gewone Chinees dat de 'drie i
worden gebroken. De drie ijzers zijn de door de staat
randeerde dagelijkse kom rijst, het gegarandeerde sala
de gegarandeerde ijzeren stoel of werk voor het leven,
schaff ing van deze drie zekerheden betekent voor de
zen een enorme aanpassing.

WELK soort kapitalisme gaat dan in China beoefent j
den? In Taiwan, Zuid-Korea, Singapore, Hongkong ei t
Japan ging de succesvolle economische opgang gepaai
een autoritair politiek systeem en een sterk politiek gt
plineerd volk. China volgt dezelfde weg en doet er nt
flinke schep bovenop. Het marxisme wordt afgeschaft.
niet het leninisme, dat wil zeggen: het leninisme als
middel om het volk in bedwang te houden. Wat dat
heeft het 14e partij congres niet de minste twijfel lati
staan. De partij behoudt in alle instanties de politiel
trole. Democratisering is volledig uit den boze. Een
partijensysteem, scheiding der machten, democrats
Boris Jeltsin in de voormalige Sovjetunie doorgevoeri'
komt in Peking niet ter sprake. Sprekend in dat verl
de scherpe reactie van Peking op het democratiserinj
van de Britse gouverneur van Hongkong Chris Pati
het vooruitzicht van de verkiezingen van 1995 wil
verneur een echte pluralistische democratie in Horg
invoeren. Maar op 30 juni 1997 komt de Britse koloir
nieuw onder Chinese controle. Het systeem dat èi
Hongkong in voege zou zijn, betekent een regelrecl
dreiging voor het totalitaire communistische politii
steem dat Peking voorstaat. Voor de Chinese leidei
kent democratie chaos.

DE schrik voor chaos zit bij de oude Chinese leiders
gebakken. China heeft immers bijna anderhalve eei
chaos, opstanden, invasies, warlords, burger- en and(
logen gekend vooraleer Mao Tse-toeng in 1949 het lau
vig onder een strakke centrale leiding verenigde, b
Mao daarna door zijn permanente revolutie de oorlop
zijn eigen volk voortzette. Democratie bergt volgens
nese leiders het gevaar voor een nieuw uiteenvall
China in zich. Daarom de formule: economisch libei
en politiek totalitarisme.'

rt* fieidócSou/io/rtt

Uitgave: Westerpers bv (maakt deel uit

Kantoor redactie: Apothekersdijk 34, Leiden.
Kantoor advertentie- en

abonnementenafdeling: Stationsweg 37, Leiden.

Telefax: 071 -134 941

Postadres Postbus 112300 AA Leiden.

Koopmansstraat 9. 2288 BC Rijswijk
071 -132221,070-3190 933
070-3906 717

Postbus 9, 2501 CA Den Haag

Hoofdkantoor:

Telefoon

Postadres

Alle kantoren zijn op
maandag tot en met
vrijdag geopend van
08.30 tot 17.00 uur

Directeur/hoofdredacteur J. W. C. Leune (tel 070 - 3190 8

Leiden en omgeving (tel. [phone]/49): G - J Onvlee (chef-red: i
F. Buurman, K. van Kesteren, R. Kleijn, drs R. Koldenhof, M Kroft, d" 1
T. Pieters en M. Roso.

Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel. 070 - 3190815)

A. van Rijn (chef), drs R. Edens, A van Holstein. E. Huisman, H Jansen, dn'
Leeuwen - Voorbij. R. de Roo

Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): drs. P v:
Foto (tel. 070 - 3190 838): M Konvalinka

Redacties Den Haag en omgeving (tel. 070 - 3190 800), sport (tel. 070 - 31!

en kunst/rtv (tel 070 - 3190 834): in samenwerking met redactie Het Binner

Haagsche Courant.

De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten v„..

- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied;

- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nede
België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, drs K l
M. van de Ven en P. Vogels De parlementaire redactie bestaat uit H B. i
(chef), H.B Bijleveld, drs. J Feenstra, D J. Hofland, K Jonker, P Koopm
G. Korevaar, D.W van Rietschoten, C P. Visser en K van Wees Algemee'l
nator: J A L M Timmers.

- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;

- de volgende correspondenten in het buitenland: drs D. J van den Berg:
(Peking), drs. H Botje (Tunis), A Courant (Athene), R Hasselerharm
(Johannesburg), drs. A. Heering (Rome), B. van Huët (Londen). M de Ki I
(Washington), F Lindenkamp (Sao Paulo), B. Schampers (Brussel), W. V<
(Parijs), drs. R Vunderink (Moskou), W. Werkman (Jeruzalem), G
(Belgrado), F Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel)

De Leidse Courant heeft als lid var

publicatierechten van The Times e

M. de Cocq.

n 08.30 tot 17.00 u

Nabezorging

Telefoon: 071 - 122 248 op ma
15.00 uur.

Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)

Bij automatische betaling:
per maand
per kwartaal
per jaar

Bij betaling per acceptgirokaart
per maand
per kwartaal
per jaar

Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.

Advertenties

Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 141 905. Telefax 071 -141
lefax voor uitsluitend het doorgeven van advertenties (kantoor Rijswijk) 07
3902 702.

Bankiers

ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050

n 18.00 tot 19 00 u

27,00
79,80
312,65

28,20
82,80
318,65