'Den Haag is met
Paard verwend'
Veelzijdige PAN bezorgt de
bezoeker heel wat verrassingen
Stem Al Jarreaq
blijft elastiek
'Solenne' mooie
aanwinst voor
Slagwerkgroep
Cultuur
Een goede neus voor nieuwe pop
Leidse Courant
:l dinsdag 20 oktober 1992
RAI CONGRESCENTRUM,
AMSTERDAM
Al Jarreau en groep.
Voorprogramma: Joe Sample.
Herhaling: 24 okt. Rotterdam
(De Doelen)
door Hans Piët
Is een bezoek brengen aan een
Al Jarreau-concert een teken
van goede smaak die haar nog
meer aan hem bindt, of stroomt
heel verliefd Nederland simpel
weg toe omdat de muziek van
de Amerikaanse stemkunste-
naar nooit zijn dromerige sfeer
verliest?
Waarschijnlijk het laatste,
maar duidelijk werd gister
avond wel dat de muziek van
Jarreau een perfecte entourage
biedt om te zoenen. De zanger
ging er in een vrijwel uitver
kocht RAI Congrescentrum
zelfs even voor op het podium
liggen met de mededeling:
„Wilt u ons even voor een paar
uur verontschuldigen", toen
een vrouw hem bloemen kwam
brengen. Dat gezoen was overi
gens niet direct zijn initiatief,
maar dat van de zaal, die werd
opgewarmd door de melancho
lieke sfeer'van Jarreau's lief
desliedjes. In een uur en vijfen
dertig minuten (inclusief toe
gift) liet de zanger horen dat
zijn stem van elastiek blijft. Als
geen ander vliegt hij over de
dunne koorden van de noten
balk en zet zo elk nummer naar
zijn hand. 'Your song' van El-
ton John bij voorbeeld krijgt om
die reden een andere vertede
ring dan het origineel.
Bijgestaan door zeven begelei
ders, die stuk voor stuk impone
ren door hun insti
heersing, en door hel
opgestuwd tot grote
voelt Jarreau zich als
het water en handelt)
Hij brengt schilderijl
pasteltinten waar de kj
een expressionist ov<
gegaan. Het sterkst bli
dens zijn improvisatie:
ook zijn groep, waari
relds beste percussionii I
Castro en Crusader
Joe Sample plaats hebb
men, op z'n best. Zij pr< e
zijn stembuigingen in
muzikale decor te plajr;
slagen daar wonderwe
als hij zijn stem laat
als omweer en even
plekke een liedje verzii
uit het publiek gekrej
Hoewel Jarreau veel
zingt, wordt het door
stapjes toch een s\ d
avond. Maar ook omdi i
funky 'Blue Angel' ne
ter naar de jazz grijp!
'Blue in green' een ve r
laat horen. Voor hetui
was het overigens dub U
voor slechts één geld,
halve dat heerlijke coi
Al Jarreau, was ook
kwartier durende
gramma om je vingers
likken. Pianist Joe Sa>
daar in een jazzy-entoi
ren hoe gemakkelijk
een zaal met mensenb
swingen, dan wel mui n
terend in zijn greep te h;
Met Castro en bassist
Jackson vormde Joe eeigg
trio dat elkaar genoeg
tegenwicht gaf om vol i
kunnen genieten, ftlm
een ideetje
Northsea Jazz Festivajge
Theaterdansprijs voor Fiona Lum
Gouda Fiona Lummis heeft
de Gouden Theaterdansprijs
van de Vereniging van Schouw
burg- en Concertgebouwdirec
ties (VSCD) gekregen. De on
derscheiding werd toegekend
voor haar aandeel in 'Step text'
van William Forsythe, uitge
voerd door het Nederlands
Danstheater.
Tijdens een bijeenkomst in de
Schouwburg van Gouda werd
Lummis door de jury geprezen
om haar nauwgezette academi
sche techniek en haarfaj
interpretatie.
De Zilveren Theater ol
ging naar John Taylor
medewerking aan vers
moderne dansprodukt
pie Blankert ten slotte
Choreografie- en Pfegi
prijs voor 'Ives', uitge
de Stichting VerzarmDi
ken. De jury bestond li
Isabella Lanz, Els L -
Job Sanders, Yteke Ve
en Hein Spanjaard.
Ooit gehuld in hasj-wolken, bron van onrust in
menig gezin, maar uitgegroeid tot poppodium van
vitaal belangvoor Den Haag en wijde omstreken:
het Paard bestaat twintigjaar. Gruppo Sportivo-
zanger Hans Vandenburgblikt terug, en de
programmeurs van toen en nu praten over de
muzikale functie.
ooor Erik Quint
DE DOELEN, ROTTERDAM
Slagwerkgroep Den Haag en
Ives Ensemble; werken van
Iannis Xenakis, Ron Ford en
Diderik Wagenaar. Herhaling:
vanavond in Amsterdam
(Paradiso). De Slagwerkgroep
Den Haag herhaalt haar
aandeel eveneens in Den Haag
(Philipszaal), waarbij het
programma wordt aangevuld
met muziek van Gérard
Brophy.
door Aad van der Ven
In de na-oorlogse muziek heeft
de emancipatie van het slag
werk zoveel lawaai opgeleverd,
dat er in de jaren tachtig een re
actie op volgde.
Een componist als Ligeti bij
voorbeeld heeft een tijd lang het
slagwerk buiten beschouwing
gelaten. En een ook internatio
naal prominent ensemble als de
Slagwerkgroep Den Haag heeft
relatief weinig belangrijke re
cente stukken op zijn repertoi
re, waarmee het zelfstandig
kan optreden.
Maar nu kan de Haagse groep
in elk geval gefeliciteerd wor
den met een mooie aanwinst:
'Solenne' van Diderik Wage
naar, een stuk voor zes slagwer
kers, van wie er overigens één
piano speelt, een ander de celes
ta beroert, terwijl de vier ande
ren licht getimbreerde slagin
strumenten hanteren, waarvan
de toonhoogte eveneens ge
fixeerd is.
Poëtisch
Zelden heeft een componist
zo'n melodisch geprofileerd en
poëtisch werk voor slagwerken
semble geschreven. Langzame
en snelle bewegingen lopen
door elkaar heen, maar blijven
toch voortdurend in een regel
matige, rustige cadans.
Op een onopdringerige manier
maakt het processie-achtige
stuk veel indruk.
De vraag is alleen of het een
goede gedachte is geweest de
leidende melodie te laten klin
ken via met strijkstokken aan
gestreken vibrafoons, die, op
deze wijze bespeeld, een nogal
onduidelijke klank voortbren
gen.
Wetboek
Op deze compositie sloot Ron
Fords '.Lex' (ofte wel 'Wet') heel
fraai aan. Dat stuk voor mezzo
sopraan en zeven instrumen
ten, geschreven ter gelegenheid
van de inwijding van het Nieuw
Burgerlijk Wetboek in januari
van dit jaar, heeft eveneens een
zeer vredig karakter.
Trouwens, als we Ford, een
Amerikaan die sinds 1983 in
ons land woont, ,gemakshalve
even als componist annexeren,
kan gezegd worden dat de Ne
derlandse toonkunst gister
avond - ingebed tussen twee
werken van Xenakis - een uit
zonderlijk verinnerlijkte in
druk maakte.
Want dat gold ook voor Fords
'Wanne mine eyhnen misten'
(13de-eeuwse Engelse poëzie,
expressief voorgedragen door
de zangeres Charlotte Riedijk)
en eveneens voor het al vrij be
kende 'Canapé' van Diderik
Wagenaar, een soort pendant
van Reinbert de Leeuws bijna
twintig jaar oude 'Abschied'.
Turbulent
Resumeerde Reinbert de
Leeuw de Laat-Romantiek in
een turbulent werk voor eem
mammoetachtig orkest, Wage
naar legt in zijn van 1980 date
rende compositie nog eens het
traject af, dat de Duitse toon
kunst tussen Reger en Schön-
berg heeft doorlopen. Dat wil
zeggen: van warrig chroma
tisch naar atonaal. Wagenaars
'Canapé' (piano, klarinet, viool
en cello) is een suggestieve, be
wonderenswaardig geconci
pieerde stijloefening. Niets
meer, maar ook niets minder.
Het werk werd gisteravond
zeer bezield gespeeld door het
Ives Ensemble, dat voor dit pro
gramma een succesvolle samen
werking was aangegaan-fliet de
Slagwerkgroep Den Haag.
door Hans Piët
Den Haag „Wat ik een mooi
verhaal blijf vinden, is de keer
dat Golden Earring-zanger
Barry Hay met zijn soloproject
in het Paard stond. Earring-
drummer Cesar Zuiderwijk wil
de die avond naar binnen, maar
mocht er niet in. Hij werd door
de portier geweigerd. De man
herkende hem niet. Prachtig.
Het zit ze nu nog zó hoog dat
elke keer als Barry door Het
Paard wordt uitgenodigd, hij
over dat voorval begint. Ik heb
nooit problemen aan de deur.
Maar ja, ik betaal dan ook ge
woon om binnen te komen",
zegt Hans Vandenburg la
chend.
Het Paard bestaat deze week
twintig jaar. De poptempel is
uitgegroeid van een hippie
tent, waar de geur van hasj
maar niet wilde optrekken en
zelfs een huisdealer rondliep
om grote ongelukken te voorko
men, tot een goed geoutilleerd
muziekbedrijf. Hoewel de con
certen nog altijd laat beginnen,
wat in menig huisgezin tot fikse
ruzies leidt, staan internatio
naal bekende namen zij aan zij
met veelbelovend talent in een
van de vriendelijkste clubs van
Nederland.
Hans Vandenburg: „Voor mij is
het Paard altijd een tent ge
weest waar ik naar toe ging om
mensen te ontmoeten, een pils
je te drinken, hoewel ik dat be
gin jaren zeventig niet dronk,
en om naar groepen te kijken.
Elvis Costello bij voorbeeld, die
dan 'So like Candy' speelt. Kip-
pevel. In het begin woonde ik
om de hoek. Als ik dan 's a-
vonds thuis kwam en geen zin
had om naai- bed te gaan, stapte
ik even het Paard binnen".
Zweet
„Als ik er moest optreden met
Gruppo Sportivo stond het
klamme zweet op mijn voor
hoofd. Dat is nu nog steeds het
geval, maar eerder vanwege de
hitte van de lampen dan van de
onervarenheid. Toen dacht je:
als ik maar geen snaar breek.
Het gaat tenslotte om een
thuiswedstrijd. Maar het blijft
een van de prettigste clubs om
te spelen. Ik voel mij er thuis".
„Ik ga er altijd op mijn fiets
Den Haag - Mick Jagger zong
er eert liedje, Prince speelde er
drie uur en Madness bivakkeer--
de er een week. Het Paard is
een poppodium van formaat dat
zich behalve door allerlei ande
re activiteiten altijd heeft ge
kenmerkt door een breed mu
ziekaanbod.
„Samen met de Amsterdamse
Melkweg hebben wij de drukste
programmering", vertelt Ber-
tus de Blaauw niet zonder trots.
Samen met Chris Oosterom
(verantwoordelijk voor alle
niet-muzikale programma's)
doet hij sinds twee jaar de pro
grammering. Terwijl De
Blaauw en Oosterom herinne
ringen ophalen met hun illuste
re voorganger Koos Nuijens,
vertelt John van Vueren hoe
het twintig jaar geleden was in
het Paard.
„Ik ben begin 1972, zo'n drie
kwart jaar voor de opening, be
gonnen met de opdracht een
programma voor de eerste
maanden op te zetten. Ik weet
absoluut niet meer wat het ope
ningsprogramma was. Veel
groepen uit de stad in elk ge
val", vertelt Van Vueren, die
sinds eind 1974 het boekings
bureau Rock in Waterland runt
en tevens verantwoordelijk is
voor de inhoud van Parkpop.
„In die beginperiode was ik vèr-
antwoordelijk voor alle vormen
van programma. Dat liep uiteen
van workshops tot lezingen,
film, theater, jazz, blues, noem
maar op. Een vierentwintig-
uurs baan. Zelfs schoonmaken
was mij niet vreemd. De mu-
ziekprogram mering was vanaf
het begin al breed opgezet met
zowel Nederlandse als buiten
landse artiesten'
Van Vueren zucht dat-het alle
maal zo lang geleden is en dat
hij zich van die tijd weinig her
innert. „We kregen veel acts uit
hét C-circuit, zoals Shakin' Ste
vens", lacht hij. „Met Berend
Lenstra van het toenmalige Ek-
sit in Rotterdam ben ik toen be
gonnen een popcircuit op te zet
ten om de betere pop naar Ne
derland te halen. We deden veel
acts van het toen net opgerichte
Virgin-label, groepen als Gong,
Hatfield The North en Henry
Cow. Verder hebben alle Haag
se groepen uit die tijd in het
Paard gestaan. Dat was een be
langrijke functie van het cen
trum".
U2
Een volwaardig poppodium
werd het Paard eind jaren ze-
foto Maurice
Oud-programmeur Koos Nuijens geflankeerd doe
Bertus de Blaauw (links) en Chris Oosterom.
ventig door de 'goede neus' van
de toenmalige programmeur
Stefan Götz, herinnert Koos
Nuijens zich. Nuijens (35) die
halverwege de jaren tachtig
programmeur was, komt al zo'n
vijftien jaar in het Paard.
„Sinds het new wave-tijdperk,
toen hier groepen als Joy Divi
sion en U2 stonden. Legendari
sche concerten waar tiendui
zenden bezoekers kwamen, als
je iedereen moet geloven die
zegt dat 'ie er bij was. U2 was
toen nog onbekend en trok
maar zo'n tweehonderd man.
Maar het Paard had toen al een
goede neus voor nieuwe groe
pen. Die periode heeft het aan
zien van het Paard sterk veran
derd. Van een soort opvangcen
trum werd het een belangrijk
poppodium".
Avontuurlijk
Nuijens werd zes jaar geleden
als programmeur aangetrok
ken. Hij maakte snel naam met
de 'Steps'-serie, een reeks con
certen op de woensdagavond
waar nieuwe, avontuurlijke
groepen een kans kregen. Groe
pen die later niet zelden wereld
beroemd werden, zoals Sonic
Youth, Primal Scream en
Swans.
„Die Steps-concerten trokken
echter maar een handjevol
mensen, die overigens wel
trouw elke week kwamen..De
verliezen op Steps werden in
het weekeinde dan weer goed
gemaakt als de meer gevestigde
namen op het podium ston
den". Ook Nuijens scho
aandacht aan lokaal tal
samenwerking met het
Pop Centrum begon I
reeks groepenpresentati
Hij vertrok vier jaar
naar het Rotterdamse
town en is tegenwoordi
zaam bij het boekingsl
Paperclip in Nijmege
schrijft over popmuz
Nieuwsblad Nu.
Privilege
De huidige muziekpi
meur van het Paard k<
Friesland. Bertus de
(30) werkte voorheen
Bolwerk in Sneek.
„Ik vind het een privi
hier te mogen werken",
Blaauw. „Ik heb hier vei
lijkheden om m'n ei 1
kunnen. Mijn progran
ligt ergens tussen die v
en diens opvolger Hi
Bus in. De programm
het Paard is erg breed;
cure herrie-bandjes t
Lane. Ik wil zoveel mo
verschillende bezoek
pen bedienen".
Met het oog op de toeko
het Paard besluit De
„Ik hoop dat het Paari
vijf jaar een zaal heef)
capaciteit van duizei
•Een grote stad als D
heeft recht op zo'n
gaan te veel acts aan or
en dat is zonde. Tot he
blijven we de nieuwe o
lingen in de popmuzii
voet volgen".
ANTIEK
Hans Vandenburg altijd op de fiets naar het Paard.
naartoe. Ook als ik er moet op
treden en dat heeft invloed op
watje muzikaal neerzet. Omdat
het zo dichtbij is, zit je er vaak
de hele dag en dan zijn er wel
eens momenten tijdens het op
treden datje een beetje instort.
Het publiek heeft zoiets direct
door. Je merkt het aan de reac
ties. Die zijn dan heel lauw".
„Maar het Haagse publiek is
met zo'n tent als het Paard na
tuurlijk ook vreselijk verwend.
Het hele muzikale buitenland
staat er. Dat maakt het voor
Gruppo Sportivo, maar ook
voor andere Nederlandse groe
pen, extra lastig om de" voetjes
van de vloer te krijgen en de
handen op elkaar. Je moet heel
hard en vaak lang werken. Ik
heb buitenlandse groepen in
Het Paard gezien die het na
dertig minuten voor gezien
hielden, zonder dat het publiek
protesteerde. Wij moeten min
stens anderhalf uur spelen met
liefst nog een toegift van een
uur".
„Soms vraag ik mij af hoe kri
tiekloos of juist kritisch con
certgangers tegenwoordig ei
genlijk zijn. Er zijn concerten
waar echt niets gebeurt. Dan
denk ik: ik ben benieuwd wan
neer ze die groep van het podi
um rammen, maai' dat gebeurt
dan niet. Volgens mij komt het
omdat die musici uit het buiten
land komen".
„Het publiek denkt: ze hebben
een lange reis gemaakt, laten
we aardig voor ze zijn. Als wij
staan te stuntelen, moeten we
echt oppassen. Bovendien kent
het publiek je beter. Tenslotte
staat Gruppo regelmatig in het
.Paard. Er wordt meer van je
verwacht".
Kampen
„Met de komst van de punk en
de new wave heeft muziek zich
verdeeld in kampen. Elke groep
heeft zijn eigen muziek en de
daarbij passende kleding. Hoe
wel je in Den Haag de bullen- en
kikkerperiode met The Beatles
en The Stones hebt gehad, is
het nu veel erger. Als je naar
Het Paard gaat op een hiphop
avond, dan tref je er een totaal
ander publiek dan wanneer er
een rockgroep staat".
„Wij hebben daar minder last
van, trekken allerlei soorten
mensen aan. Dat is ook het
leukst. Ik moet er niet aan den
ken dat er vijfhonderd klonen
van Hans Vandenburg voor het
podium zouden staan. Wij heb
ben altijd een paar roepers als
we in Den Haag spelen, mensen
die kale neet schreeuwen of
homo. Dat is typisch Haags. Dat
komt misschien omdat we hier
geboren zijn en de mensen je
van de straat kennen".
RAI, AMSTERDAM
Kunst- en antiekbeurs PAN.
Geopend: wo-vr 11.00-20.00,
za-zol 1.00-18.00. T/m 25
oktober. Toegang 20.
door Dolf Welling
Het is raadzaam om veel uren
zo niet een volle dag te nemen
voor de opwindende .wandeling
in de Hollandhal van de RAI.
Ditmaal telt de Nederlandse
kunst- en antiekbeurs PAN 85
deelnemers, onder wie elf nieu
we. Bij het aanbod zijn voorwer
pen die men ook in de handel
zelden kan aantreffen, zoals
houten modellen van dakcon
structies, die door Franse vak
lieden in de vorige eeuw zijn
vervaardigd als meesterstuk.
Er zijn veren tooien van india
nen in het Amazonegebied en
een zilveren Chinees masker
van omstreeks duizend jaar ge
leden. Een winterlandschap
van de rond 1600 levende Belg
Denis Van Alsloot moet om
streeks 1,4 miljoen gulden kos
ten, een herbergscène van Da
vid Teniers meer dan een half
miljoen. Anderzijds zijn ook
moderne schilderijtjes te koop
voor 1500 gulden en betaalbare
prenten.
Bij de sieraden zijn vorstelijke
stukken, zoals juwelen die voor
het Chinese hof bestemd zijn
geweest en Indiase uit de Mog-
hultijd. Beroemd zijn de paasei
eren die de Russische beau-
monde bij de juwelier Fabergé
placht te kopen.
Op de beurs is er een in zilver
met email en rnet een door Fa
bergé zelf gemaakt kuikentje.
De prijs ervan is 22.500 gulden.
Er is een ruime keuze aan
blauw en wit Delfts en het aan-
bod op het gebied van zilver is
versterkt.
Laurenskerk
Oude meesters zijn op de PAN
bepaald niet schaars. Zo kan
men hier een pas ontdekt Brazi
liaans landschap van de 17de-
eeuwer Frans Post zien en een
paneel van Daniël de Blieck.
Het stelt het interieur van de
'Déjeuner du salon', een schilderij uit 1889 van Jean André Rixens, te zien op de
beurs bij Albricht uit Velp:
Laurenskerk in Rotterdam
voor. De helft was eigendom
van een Maastrichtse hande
laar, die er in slaagde om de an
dere helft in Kaïro op te sporen.
De Egyptische eigenaar kocht
ook het stuk dat in Maastricht
was. De delen zijn 'naadloos'
aan elkaar gezet. Het schilderij
is op de beurs te zien en wordt
nadien aan een museum in
bruikleen gegeven.
Met schilderijen van goede
kwaliteit zijn de Romantische
en - minder talrijk - de. Haagse
School vertegenwoordigd. Bij
de moderne schilderkunsüs op
vallend veel werk van Jan Sluy-
ters, terwijl Corneille zowel met
schilderijen als met houten
beelden - eigenlijk tweezijdige
vrijstaande reliëfs - en met
vlakke wandobjectën twee
stands vult. Ook wordt een
nieuw, rijk geïllustreerd boek
over hem gepresenteerd. Om
een indruk van prijzen te ge
ven: een figuurstuk dat Corne-
lis Kruseman in Rome heeft ge
schilderd kost 52.500 gulden,
een groot 'Polynesisch naakt'
van Sluyters tegen de drie ton,
een aquarel van het Buitenhof
door Floris Arntzenius 45.000
gulden, een geschilderd stille
ven van Jan van Heel 6.200 en
een circusscène van Maks
17.500, net als een schiderijtje
van Lou Loeber.
Cobra
Behalve enkele vroege werken
van Karei Appel en een naar
zijn ontwerp geweven tapijt zijn
ook schilderijen van Deense
'Cobra'-kunstenaars te koop.
Dezelfde handelaar heeft schil
derijen en gouaches van Dufy.
Niet alledaagse aanbiedingen
vormen een aquarel van Cézan-
ne en een van Jawlensky. Loek
Brons toont ditmaal zonder
klassiek-Grieks decor vijf wer
ken van J.H. Moesman, de
meest surrealistische schilder
van Nederland.
Dankzij twee van de deelne
mers biedt de beurs een grote
keuze aan oude christelijke
beeldhouwkunst in eike-, linde-
en palmhout, alsmede albast.
Een fraaie stand pronkt met 39
keramische tabakspotten. Bij
de glaskunst zijn fraaie stukken
uit Oost-Europa en rijzige beel
den van Sien van Meurs.
De beurs biedt voorts meube
len, potten, oosterse tapijten,
iconen en boeken over kunst en
kunstnijverheid. Voor het eerst
hebben ook vier binnenhuisde
corateurs ieder een stand inge
nomen. De presentatie van
sommige andere deelnemers is
niet minder decoratief.
