Subsidiariteit: vijgeblad of redmiddel?
Buitenland
let wordt
ill Clinton'
Tamil-tijgers
slaan toe
'Tsjernobyl'
morgen open
Levenslang voor
Franse terrorist
Vrees voor geweld
na dood hongerstaker
Solo sleept pechvolle
Russen naar Moermansk
Ex-vrouw
Brandt
mag niet naar
begrafenis
jorbatsjov verzweeg waarheid over massamoord op Polen'
Leidse Courant
donderdag 15 oktober 1992
gfflNGTON Voor sommige verkiezingsspecialis-
het een uitgemaakte zaak dat Bill Clinton de vol-
aa nerika heeft besloten, het wordt Clinton", meent
d? my Graff, presidentieel historicus van de Columbia-
rersiteit. Hij onderbouwt zijn pertinente oordeel
ir te wijzen op de opiniepeilingen in de VS van de af-
ipen 56 jaar, die het kort voor de verkiezingsdatum
vei len bij het verkeerde eind hadden.
m de gisteren ge publiceerde kiezerspeiling kan demo-
h at Clinton rekenen op 47 procent van de stemmen,
lb sident Bush op 37 en Ross Perot op 10 procent.
iet. lavond wordt het tweede tv-debat gehouden tussen
Clinton en Perot.
COLOMBO Bij een zware aanval
van de bevrijdingstijgers van de Ta-
mil-Eelam op islamitische dorpen in
het noordoosten van Sri Lanka zijn
zeker 92 burgers en 12 militairen om
het leven gekomen. Een militaire
woordvoerder meldde dat het doden
tal waarschijnlijk nog zal oplopen. De
burgerslachtoffers waren allen inwo
ners van het district Polonnaruwa.
De Tamil-tijgers trachten sinds 1983
door gewelddadige acties de vorming
van een eigen staat te bewerkstelli
gen. De guerrillastrijders van de Ta-
mil-Eelam staan bekend om hun ge
nadeloze optreden.
Bijna noodlanding
Boeing 757 El Al
ROME Een Boeing 757-
passagiersvliegtuig van de Is
raëlische luchtvaartmaat
schappij El Al heeft gisteren
bijna een noodlanding moeten
maken in Rome als gevolg van
een olielek in het linker stuur
wiel.
De storing kon echter worden
verholpen. Het toestel was op
weg van Tel Aviv naar Barce
lona.
Het vrachtvliegtuig van El Al
dat vorige week zondag neer
stortte op twee flats in de Am
sterdamse Bijlmermeer was
een Boeing 747.
TSJERNOBYL - De kerncentrale Tsjerno
byl in de Oekraine, waar zich in 1986 een
kernramp voltrok, gaat morgen weer open.
De directeur Nikolaj Sorokin maakte be
kend dat blok drie het eerst in werking
treedt, gevolgd door blok twee aan het eind
van de maand. De centrale die uit vier reac
toren bestaat werd in mei stilgelegd, nadat
in de herfst van 1991 twee branden uitbra
ken in blok 1 en 2. Het vierde blok zit sinds
1986 in een dikke laag beton gegoten. De
hele centrale werd buiten werking gesteld.
Sorokin is van mening dat de constructie
fouten nu verholpen zijn. Maar een interna
tionaal inspectieteam troffen dinsdag een
versleten bouwwerk aan.
PARIJS - De Franse terrorist Max
Frérot, de explosievenexpert van de
guerrillagroep Action Directe, is giste
ren tot een levenslange gevangenis
straf veroordeeld. Hij stond terecht
wegens de bomaanslag op het bureau
van de Brigade ter bestrijding van het
banditisme in Parijs, waarbij in 1986
een politie-inspecteur werd gedood en
31 gewonden vielen. Frérot zit al een
levenslange straf uit wegens moord,
bankroof en bomaanslagen. Een ander
lid van Action Directe, Gilbert Vecchi,
werd schuldig bevonden aan mede
plichtigheid aan de aanslag in Parijs
en tot tien jaar cel veroordeeld.
JERUZALEM Een van de gedetineerden die mee
deden aan de hongerstaking onder Palestijnse gevan
genen in Israël, is gisteren overleden aan een hartaan
val. De 26-jarige Hussein As'ad klaagde bij opname in
een ziekenhuis over pijn in zijn borst. As'ad, afkom
stig uit het dorp Jabel Mukabar nabij het bezette
Oost-Jeruzalem, was met duizenden andere Pale
stijnse gedetineerden in hongerstaking om betere om
standigheden in de gevangenissen af te dwingen.
As'ad gaf zijn hongerstaking zondag op, nadat hij
twee weken alle voedsel geweigerd had. Hij had drie
jaar uitgezeten van een straf van zes jaar wegens lid
maatschap van een terroristische organisatie. De
dood van As'ad zal vrijwel zeker tot protesten en ge
weld leiden. „Hij zal als een martelaar beschouwd
worden", zo werd in Palestijnse bronnen vernomen.
od JSSEL Zo nu en dan
tc t Jacques Delors, de voor-
en: er van de Europese Com-
iie, uit zijn diplomatieke
■n wordt hij kwaad. Zijn
q versmallen dan een
0[ tje en zijn toch al dunne
iejn wordt ijl en hoog.
was in die toestand dat hij
ar eren in het Europees Parle-
to it in Straatsburg uitriep:
ws loof een prijs uit voor een ie-
(l die het beginsel van de sub-
Ie ariteit op één velletje papier
h gaat uitgerekend dat be
te: Bel de komende maanden de
'3 opese discussie beheersen,
iti rgen wordt er op de speciale
in Birmingham over ge
ne oken. En begin december
eten de Europese regerings-
ii Iers er zich nader over uit-
eken als ze elkaar in het
[jtse Edinburgh ontmoeten.
verklaring van het woord
jsidiariteit" roept overi-
rtijis weinig problemen op. De
lij) kelijke inhoud ervan valt
JÜi rentegen een stuk moeilij-
tetraceren. En het formule
van strikte en goed toepas-
tefe criteria voor de subsidiari-
is zelfs een complete hek-
lüfst het woord: het subsidiari-
inis-beginsel bepaalt „dat za-
*n die door een lager orgaan
ojnnen worden verricht, niet
Pfor een hoger ter hand beho-
nj te worden genomen" (Van
je). Voor de EG betekent dat
?jt Brussel moet nalaten wat
ifzonderlijke lidstaten beter
kunnen doen. Nu heeft de
ir daarin een beetje laf-
i;g gevolgd door de politi-
op dit ogenblik de niet ge-
te verklaren indruk dat
assel te veel doet, bemoei-
htig is, oppermachtig zelfs,
zou de oorzaak zijn van de
te onvrede die Europa zich,
ij iral na het Deense, Ierse en
a nse referendum over de ver
ia- gen van Maastricht, op de
of s heeft gehaald. Die verdra-
nemen niet alleen nog
xijchtuit handen van de lidsta-
maar beroven hen ook van
Boerenprotest
De Amerikaanse adelaar brandt in Nancy. Franse boeren demonstreerden gisteren tegen concessies aan de Verenigde Staten bij besprekin
gen over een vrijere wereldhandel. Bij overheidsgebouwen in het hele land werd afval, grond en mest gestort.
FOTO: EPA
een deel van hun nationale soe
vereiniteit.
Zeer gevoelig
Bij de Denen ligt dat zeer gevoe
lig. Bij de Britten heeft het be
sef dat de nationale rituelen
straks mogelijk wat minder be
tekenis gaan krijgen zelfs tot
een stuip van openbare hysterie
geleid. Om de anti-Europese
geest weer in de fles te krijgen,
is dan ook de hulp van het sub
sidiariteitsbeginsel ingeroepen.
De subsidiariteit is weliswaar
welwillend in de verdragen van
Maastricht opgevoerd, maar
heeft nu pas grootse en vooral
zeer modieuze proporties aan
genomen. Wat een bijzin in
„Maastricht" was, is nu de red
dingsboei geworden die de op
drift geraakte Europese Unie
moet worden toegeworpen.
Het hoofdthema van de red
dingsoperatie is zonder al te
veel moeite te onderscheiden:
leg vast dat alle macht in de Eu
ropese Gemeenschap in princi
pe bij de lidstaten blijft. Vervol
gens zouden dan procedures
kunnen worden uitgewerkt die
aangeven wanneer en in welke
mate de lidstaten vinden dat ze
beter iets door Brussel kunnen
laten opknappen. Dat er tal van
zaken zijn die zich intussen aan
de greep van de nationale staat
hebben onttrokken, staat vast.
Juist op dat terrein moet Brus
sel het heft in handen nemen.
Tegelijkertijd kan ook worden
bekeken of Brussel in plaats
van voor alle lidstaten bindende
wetten te maken, zich niet be
ter kan beperken tot raamwer
ken voor allerlei richtlijnen,
wetten, verordeningen en re
gels. De lidstaten krijgen dan de
mogelijkheid die naar eigen in
zicht uit te voeren en toe te pas
sen. Brussel kan dan alleen in
grijpen als de lidstaten niet in
de geest van de genomen beslui
ten handelen.
Voorts zou een nieuw uitge
bracht voorstel van de Commis
sie op zijn „subsidiariteits-ge-
halte" getoetst kunnen wor
den. Dat wil zeggen dat de lid
staten vaststellen dat het om
een voorstel gaat dat Brussel al
of niet gerechtigd is te doen.
Hier wordt het al een stuk neve-
liger. Want die toetsing vereist
criteria en de vastlegging daar
van is uiterst gecompliceerd.
Bovendien moet er ook een
„omgekeerde toetsing" plaats
vinden. Want de vaststelling
dat Brussel iets niet mag doen,
betekent niet automatisch dat
de lidstaten het dan beter kun
nen doen.
Dan is er de kosten-batendis-
cussie. Want het kan in sommi
ge gevallen wel zo zijn dat een
lidstaat beter iets zelf kan doen,
maar de vraag is of ze dat ook
goedkoper kan. Zo zijn de op
zichzelf lofwaardige pogingen
het bestuur dichter bij de bur
ger te brengen soms zeer duur,
buitengewoon bewerkelijk en
blijvend arbeidsintensief. Daar
om zal bij de subsidiariteits-
toets de bijkomende keuze
moeten worden gemaakt tussen
wat democratischer en wat
doelmatiger is. Op dit punt be
reikt de discussie over de subsi
diariteit de schemerzone waar
in alles veel eerder gezegd dan
gedaan is. In die zone kan de
subsidiariteit bovendien moei
teloos worden misbruikt. Des
kundigen in Brussel zien nu al
gebeuren dat een bepaald EG-
land zich straks op politieke
gronden van een voorstel of be
sluit wil ontdoen, maar dat het
zich daarbij met veel vertoon
van schijnheiligheid achter
vage subsidiariteits-argumen-
ten verbergt. De vrees dat een
nuttig principe als politiek vij
geblad wordt gebruikt zit er
niet alleen in Brussel, maar
vooral ook bij de kleinere EG-
landen diep in. Dat roept weer
de vraag op of in gevallen van
twijfel het Europese Hof van
Justitie zich over een toetsing
mag uitspreken.
Interne Markt
Niettemin zijn de bevoegdhe
den van de Europese Commis
sie op een groot aantal terrei
nen duidelijk aangegeven. Daar
kan dan ook niet meer aan wor
den getornd. De Commissie zelf
wil de kar blijven trekken als
het om de Interne Markt gaat
en dus om het vrije verkeer van
personen, goederen en dien
sten. Wordt Maastricht gerati
ficeerd, dan kunnen daar nog
tal van andere elementen aan
worden toegevoegd zoals de
wisselkoersen en het monetair
beleid. Bovendien wil Brussel
greep blijven houden op enkele
oudere verantwoordelijkheden
zoals landbouw, visserij, het
concurrentiebeleid en trans
portzaken.
Gaat het daarentegen om het
milieu, het consumentenbeleid,
de volksgezondheid, de cultuur,
het wetenschappelijk onder
zoek en het onderwijs, dan wil
Brussel - omwille van de lid
staten best een eindje op
schikken. Of er de komende
maanden iemand opstaat die op
de uitdaging van Jacques De
lors ingaat en het subsidiari-
teitsvraagstuk op slechts één
velletje papier schrijft, lijkt
evengoed niet waarschijnlijk.
Een hoge EG-diplomaat zegt
desgevraagd: „Pas als je dat al
les op papier gaat zetten, ko
men de problemen. De subsidi
ariteit als beginsel is prachtig.
Je kunt het voorstellen als iets
waarmee het machtige Brussel
eindelijk aan banden wordt ge
legd en Europa derhalve veel
dichter bij de burger komt.
Maar als je het moet uitwerken
in wetsteksten begint het ge
gooi in de glazen. Dan moeten
abstracties werkbaar en duide
lijk worden. Reken maar dat
dat niet eenvoudig is". De di
plomaat zet dat alles kracht bij
met de deels onvertaalbare,
maar niettemin veelzeggende
opmerking: „Uiteindelijk is het
allemaal window-dressing,
waar je als Maastricht een
maal geratificeerd is mis
schien nooit meer iets van
hoort".
MOERMANSK De opva
renden van het Greenpeace-
schip Solo hebben gisteren
aan Greenpeace Internatio
nal laten weten dat alles goed
aan boord is. De Solo, die on
der Nederlandse vlag vaart,
is nog steeds onderweg naar
de Russische marinehaven
Moermansk, maar wordt
niet langer gesleept. Omdat
de Russische sleper Ladoga
machinepech heeft, sleept
het Greenpeace-schip, een
voormalige zeesleper van
Smit Internationale, het
Russische schip naar Moer
mansk.
Sinds de Russische autoriteiten
maandagavond besloten het
schip van de Kara Zee naar
Moermansk op te brengen was
er geen contact meer geweest.
Voor het contact is vermoede
lijk een zender gebruikt die de
Russen nog niet hebben ont
dekt. Opvarenden melden dat
er twaalf gewapende Russen
aan boord zijn, die het schip
doorzoeken naar de zender. De
Russen hebben aan boord van
de Solo een aantal watermon
sters in beslag genomen. Die
zijn volgens hen illegaal geno
men in Russische territoriale
wateren. Volgens de woord
voerster van Greenpeace gaat
het evenwel om monsters die
een jaar geleden bij Schevenin-
gen zijn genomen.
De Russen hebben inmiddels
een tweede sleper naar beide
schepen gestuurd. De Solo
wordt op zijn vroegst vanavond
in Moermansk verwacht. Wat
er daarna gaat gebeuren is nog
niet bekend. De opvarenden
van de Solo hebben laten weten
dat zij graag terugwillen naar
de Kara Zee om hun onderzoek
af te kunnen maken.
In Moermansk wordt de Solo
opgewacht door Dirk-Jan Kop,
de Nederlandse consul in St.
Petersburg. De Nederlandse
consul in Moskou, Wouter van
Rijckevorsel, verwacht en
hoopt dat de Russische reactie
dezelfde zal zijn als twee jaar
geleden. Toen werden Greenpe-
ace-activisten, na te zijn opge
pakt op Nova Zembla, uiteinde
lijk vrijgelaten. Ze moesten wel
de kosten betalen voortvloeiend
uit hun arrestatie, vervoer en
verblijf.
Ondanks de grote publiciteit als
gevolg van de beschieting en en
tering van de Solo is de Moskou-
se Greenpeace-woordvoerster
Liz Cunningham niet blij met
het incident. „Greenpeace is
niet geïnteresseerd in arresta
ties en schandalen. Wij willen
gewoon ons werk doen".
De milieu-organisatie kan reke
nen op de sympathie van het
Russische publiek, aldus de
woordvoerster. Onder de gewo
ne mensen, bij de pers en in het
parlement bestaat grote be
zorgdheid over de nog steeds
geheime activiteiten van het le
ger in de Noordelijke IJszee.
De Rossiiskaja Gazeta, de krant
van het Russische parlement,
meldde dat het dumpen in 1986
definitief is gestaakt. Het zou
hier gaan om zwak-radioactieve
stoffen. De enige uitzondering
zou gevormd worden door de
nucleaire installaties van de ijs-
breker Lenin, die sterk radioac
tief zijn. Voor de opslag hiervan
was in 1967 speciale toestem
ming van de ministerraad in
Moskou nodig. De veiligheid
van de opslag zou 500jaar gega
randeerd zijn, maar het dag
blad Commercant meldt dat on
der de heersende kou in het
Noordpoolgebied 70 jaar de
maximale termijn is voor veili
ge opslag daar. Er vindt geen
controle plaats.
Inmiddels is besloten dat een
derde van het testterrein op
Nova Zembla wordt gesloten.
Voor dat gebied is nu een aantal
sanatoria gepland, waar toeris
ten weer even op adem kunnen
komen.
Dramatische reddingsactie
Een Indiase helikopter hijst een toerist op uit de kabine van een ka
belbaan die in het Himalaya-gebergte 1400 meter boven de grond
bleef steken nadat de kabels gebroken waren. Vijf toeristen konden
voor de duisternis inviel in veiligheid gebracht worden, maar zes
moesten de nacht in de kabine doorbrengen tot het weer licht werd
Een passagier die in paniek naar buiten was gesprongen, kwam er
van af met een gebroken heup. De bestuurder van de kabine kwam
bij zijn sprong om het leven.
FOTO: AP
BERLIJN De tweede vrouw
van de overleden ex-bondskan-
selier Willy Brandt, Rut, met
wie hij 33 jaar getrouwd is ge
weest, mag zijn staatsbegrafe
nis zaterdag niet bijwonen. Dat
heeft zijn weduwe, Brigitte
Brandt-Seebacher, bepaald.
„Op verzoek van de weduwe
heeft Rut Brandt geen uitnodi
ging ontvangen", aldus een
woordvoerder van het Duitse
ministerie van binnenlandse
zaken. De drie kinderen van
Willy en Rut zullen wel aanwe
zig zijn bij de staatsbegrafenis
in de Reichstag in Berlijn.
Brandt scheidde in 1980 van
zijn tweede vrouw Rut na 33
jaar huwelijk, om met Seeba-
cher te trouwen, zijn 35 jaar
jongere secretaresse. Sindsdien
hield Brigitte elk contact tussen
Willy en Rut tegen. Het boule
vardblad Bild toonde zich ver
ontwaardigd over de afwijzing
van Rut Brandt: „Zij was dege
ne die Brandt steunde bij zijn
opkomst (als bondskanselier en
Nobelprijswinnaar) en troostte
hem na zijn val" (toen hij in
1974 moest aftreden wegens
een spionageschandaal). Meer
dan 1000 gasten zullen de cere
monie zaterdag bijwonen, on
der wie de Duitse president Ri
chard von Weiszacker, bonds
kanselier Helmut Kohl en de
ex-Sovjetleider Michail Gorba-
tsjov. De 78-jarige Brandt over
leed op 8 oktober aan kanker.
Geen krant ontvangen Bel tussen
18.00 en 19.00 uur, zaterdags tussen
14 00 en 15.00 uur. telefoonnr.071-
122248 en uw krant wordt nog dezelfde
avond nabezorgd
e
ie joor
JOB VUNDERINK
a
jj )SK0U President Jelt-
heeft opnieuw uitgehaald
'ar zijn politieke aartsri-
al Gorbatsjov. Zijn pers-
lj ordvoerder Kostikov insi-
jt eerde gisteren dat de voor
re lige Sovjet-leider gepro-
r; erd heeft de waarheid rond
ii moord op duizenden Pool-
officieren achter te hou-
t L
DS iens een persconferentie in
ie skou toonde Kostikov docu-
nten waaruit bleek dat alle
(jet-leiders, van Chroesjtsjov
en met Gorbatsjov, geweten
)ben dat de moord bij Katyn
ff Stalins geheime dienst, de
VD, is gepleegd. De beslis-
g tot het liquideren van
■857 Poolse officieren, func-
larissen, landbezitters en
stelijken, viel tijdens een zit-
gvan de partijtop op 5 maart
'0, blijkt uit tot gisteren ge-
me partijdocumenten. Het
el was ondertekend door
'igheidschef Beria en bevatte
lities van Stalin. Vijftig jaar
ig heeft de Sovjet-versie ge
il dat de Polen onder wie
generaals en kolonels,
[ar ook vele duizenden lagere
'eieren en manschappen
ar de nazi's waren vermoord,
sterse beschuldigingen aan
t adres van Moskou werden
«vast afgedaan als anti-Sov-
propaganda.
'hatsjov was jaren geleden al
oe hoogte van de ware toe-
acht maar verkoos te zwijgen,
?us Kostikov. Begin 1990, zo
Üu-l documenten, stelde
"Mjbons Falin voor om de
e, Sovjet-versie van het
ad nieuw leven in te bla-
in.
p ^-president voerde te zijner
verdediging ooit aan dat hij niet
in één handomdraai alle mis
standen in de Sovjetunie onge
daan kon maken. Al was de
oude Sovjet-versie inmiddels
onhoudbaar geworden, toch
was het uiteindelijk zijn ver
dienste toen het Kremlin in
april 1990 toegaf dat de moord
op de officieren inderdaad door
de NKVD, niet door de nazi's
was gepleegd. Uit de nu vrijge
geven documenten blijkt overi
gens wel dat Gorbatsjov nog in
mei 1991 verhinderd heeft dat
de toenmalige procureur-gene
raal toegang kreeg tot de partij
archieven. Die verrichtte toen
een speciaal onderzoek naar de
Katyn-affaire.
Het kan nauwelijks toeval zijn
dat het Kremlin uitgerekend nu
met de geheime partij-docu
menten op de proppen komt.
Onlangs raakten Jeltsin en
Gorbatsjov verwikkeld in een
nieuw conflict. De laatste Sov
jet-leider weigert te getuigen in
het proces over de legaliteit van
de verboden partij. Daarop pak
te Jeltsin hem zijn paspoort en
kantoorruimte af.
Inmiddels heeft Jeltsin het
Constitutionele Hof geadvi
seerd Gorbatsjov „op humani
taire gronden" toestemming te
verlenen naar Duitsland te rei
zen. Hij zal daar de begrafenis
van Willy Brandt bijwonen.
Een reis naar Italië heeft Gor
batsjov alsnog moeten afzeg
gen. Zolang hij niet bereid is als
'getuige-deskundige' op te tre
den blijft het reisverbod van
kracht. Inmiddels heeft de
voormalige Sovjet-leider water
bij de wijn gedaan: Hij is bereid
te verschijnen, maar dan wel
achter gesloten deuren. Kenne-
De Russische
woordvoerder
Pikhoya wijst
op de hand
tekeningen van
Stalin en
andere leden
van het
Politbureau op
de opdracht
om 14.700
Poolse
officieren te
executeren.
FOTO: AP
lijk is hij bevreesd dat zijn vijan
den uit beide kampen, het com
munistische en democratische,
hem publiekelijk willen verne
deren.
Jeltsins perswoordvoerder Kos
tikov zei te geloven dat Gor-
batsjovs houding ten opzichte
van Katyn bewijst dat diens po
litiek van openheid halfslachtig
was. Hij noemde dit een van de
beweegredenen van de ex-presi
dent om niet te willen getuigen
voor de rechtbank die moet oor
delen of Jeltsins verbod op de
Communistische Partij legaal
was.
