De grote gevolgen van
een Hennie Huisman-actie
Gezocht: wijnetiketten
Vooral de lijsterbessen kleuren vroeg
Vandaag De Dag
SLOOFJES!
C I O
Leidse Courant
donderdag 15 oktober 1992 i tf
I0R DAVID LEVIE
jen leden telt 'de kleinste club van
Merland.' Officiële statuten ont-
tken en ook het reglement moet
f; worden opgesteld, maar de eer
bijeenkomst is inmiddels achter
rug. 'Vinografie Nederland' legt
h toe op het verzamelen van wij-
iketten. Bert Wentzel, de con-
tman van de vereniging, heeft er
zo'n 65.000. „Een schijntje", al-
s de 49-jarige Apeldoorner.
jn. Wentzel kan er uren over pca-
l „Er gaat geen dag voorbij of ik
ld me met dit boeiende onder-
rp bezig. Het verzamelen van eti-
ten is eigenlijk maar bijzaak.
wel eentje die de nodige tijd
it. Er zijn er namelijk miljoenen,
collectie is dan ook nooit corn
et".
intigjaar geleden nam zijn hobby
aanvang. „Pas de laatste jaren
ik met idee rondgelopen om een
b op te richten. Ik heb veertig mij
lende verzamelaars aangeschre-
en twintig daarvan hebben gere-
Cótes dl Rhóne
CUVÉE
fli) ÉROTIQUE.
i»«3
Curiosa: Franse wijn met op
het etiket een blote dame.
ag^rd. In maart zijn we met tien
mensen van start gegaan. Onlangs
hadden we onze eerste ruilbeurs.
Aan statuten en dergelijke komen
we wel toe als we 20 leden hebben".
Contacten met het buitenland zijn al
gelegd. „In België is een soortgelijke
club een jaar of vier bezig. Ze hebben
nu al 130 leden. Er zijn daar verza
melaars met de meest fantastische
collecties. Kunst op etiketten bij
voorbeeld. En in Frankrijk schijnt
een man te zijn die minstens één mil
joen etiketten bijeen heeft ver
gaard".
De persoonlijke contacten van
Wentzel strekken zich over de hele
wereld uit. „Engeland, Frankrijk,
Australië en zelfs Canada. We stu
ren elkaar etiketten toe. Op algeme
ne ruilbeurzen heb ik het niet zo be
grepen. Dat zijn vaak commerciële
toestanden. Wijnetiketten hebben
op zich nauwelijks waarde. Een cata
logus is er niet. Maar er zijn wel de
gelijk bijzondere etiketten. Een en
kele keer wordt wel eens een lege
fles met etiket geveild. Zo bracht een
lege fles Mouton Rothschild bij
Christie's een gulden of veertig op.
Mouton Rothschild was de eerste die
met etiketten van kunstenaars be
gon".
„Etiketten op wijnflessen zijn er
sinds het eind van de achttiende
eeuw", laat Wentzel weten. „Veertig
jaar eerder dan de eerste postzegels
verschenen waren er al wijnflessen
die van etiketten werden voorzien".
Mooie, trendy kleding is
bedoeld om te flaneren, blikken te
trekken en je persoonlijkheid te
onderstrepen. Om naar je werk te gaan is
zo'n elegante outfit zelden geschikt. En praktisch
nooit wekt een dergelijke uitrusting de indruk dat je hard
moet werken om in het zweet des aanschijns je brood te
verdienen.
Een uitzondering op deze gouden regel is de spijkerbroek.
Ooit bedoeld als uniform voor de Amerikaanse arbeider, is
het blauwe indigo opgeklommen uit de diepten van de
negentiende eeuwse working-class, en heeft een plaatsje
veroverd in de kasten van iedereen. Ook van diegenen
voor wie de gang naar de manicure al snel een dagtaak is.
In navolging van de jeans is nu het schort begonnen aan
een opmars uit een weinig glamourvolle achtergrond, en
wel de wereld van slagers en afwassers. Ontwerpers, Gaultier
voorop, hebben hun blik op het schort laten vallen en dit
ultieme symbool van werken en sloven (het woord alleen al!)
in de schijnwerpers gezet.
Een gewoon bloemetjesschort van de markt over je
alledaagse kloffie voldoet niet, maak je geen illusies. Een
klein, leuk Bretons voorschootje lijkt er al meer op.
Gecombineerd met een eenvoudig singletje of een
hemdjurkje is het voor de moedigsten zeer geschikt voor
een avond uit. Een lange zwarte kokssloof is ook prima.
Over een zwarte wielrenbroek bijvoorbeeld. Dat sluit
tegelijkertijd uitstekend aan bij de lange zwarte rokken
trend van deze winter.
Ook uit de motteballen tevoorschijn gekomen: het
timmermansschort. Deze leren (of suède)
gereedschapsceintuur, vormt met een gewone legging
een spectaculaire combinatie. Linnen
slagersvoorschoten, verpleegstersschorten, het ligt
allemaal klaar voor wie het vinden wil.
Let wel op, een foutje is snel gemaakt: Als je tijdens
een avondje uit de lege bierglazen krijgt aangereikt,
schort er iets aan je overtuigingskracht, zeker weten!
Sonja Barend bellen kost 40 cent per minuut. Viola Holt is een dubbeltje
duurder. En wie een van de seksnummers draait betaalt al een gulden.
De handel rond 06-nummers swingt de pan uit.
door John Stael
PTT Telecom spreekt van het Hen
nie Huismaneffect. Daar schrikken
ze nog steeds van.
Nee, van een trauma wil men bij het
vroegere staatsbedrijf niet weten,
maar leuk was het niet. Nederland
mocht telefonisch meestemmen over
de beste soundmixer. En deed dat.
Massaal greep ons land naar de tele
foon om zijn of haar stem uit te bren
gen. Om dat mogelijk te maken was
een 06-nummer in het leven geroe
pen. Al snel lag al het telefoonver
keer in heel het land plat. Niemand
had daarop gerekend.
De commotie die ontstond was onbe
schrijflijk. Ziekenhuizen, politie,
brandweer, niemand was nog be
reikbaar. De populaire tv-presenta-
tor moest zelfs zijn excuses aanbie
den. Alsof hij er wat aan kon doen.
PTT Telecom had zich gewoon ver
keken en heel Nederland had defini
tief kennis gemaakt met het feno
meen 06-nummer.
Om die soundmix-ellende niet een
tweede keer mee te moeten maken
besloot PTT Telecom maatregelen
te nemen tegen zogenoemd superex-
plosief telefoonverkeer en voerde
een aantal varianten in op de 06-
nummers. Bij voorbeeld de 06-300
nummers, die onafhankelijk van het
gewone telefoonnet kunnen opere
ren en dus geen enkele bedreiging
voor ons land vormen.
Het is illustratief voor de stormach
tige groei die 06-nummers in ons
land hebben meegemaakt, want het
aantal varianten op 06 is nog niet
uitgeput.
Service
De nummers zijn ooit begonnen als
service aan de informatie-aanbieder,
zoals dat heet in het moderne mar-
ketingsjargon. Met een 06-nummer
beschikt de abonnee over een natio
naal nummer, onafhankelijk van de
woonplaats. Ook is er een speciale
routering mogelijk. Elk 06-nummer
komt binnen bij de PTT Telecom-
centrale in Rotterdam en kan van
daaruit worden verstuurd naar de
exploitant. Die kan overal in Neder
land zitten en ook op meer dan een
plaats tegelijk. Na een bepaald tijd
stip kan een 06-lijn worden doorge
prikt naar een andere plaats, thuis
of op een ander kantoor. Kwestie
van programmeren. Alles kan in
overleg.
Maar belangrijker: voor een 06-
nummer gelden zeer verschillende
tarieven. Dat weten niet alleen de
slimme jongens die de zogenoemde
pretlijnen exploiteren, het lijkt wel
of iedereen tegenwoordig een 06-
nummer heeft. Naast de ontelbare
sekslijnen, babbelboxen en feest
nummers zijn er inmiddels de meest
uiteenlopende 06-lijnen in gebruik.
Tot tevredenheid van PTT Telecom
en meestal ook van de eigenaar van
zo'n 06-nummer.
De sportlijn, de zwangerschapslijn,
de sneeuwlijn, de raplijn, bep's
nachtsekslijn, de horoscooplijn, de
weerlijn, de menulijn.
Het is slechts een kleine greep uit de
nog steeds groeiende hoeveelheid
06-nummers.
Maar ook Amnesty International,
Sonja Barend en de 5-uursshow van
RTL4 doen vrolijk mee aan de 06-
foto Fotobureau Dijkstra
Viola Holt van RTL4'S 5-uursshow komt zover wij weten niet zelf aan de telefoon, maar wel
een van haar medewerkers. Voor 50 cent per minuut worden alle vragen beantwoord.
RTL4 strijkt daar zelf een kwartje van op.
rage. De een doet het omdat het han
dig is, de ander omdat er handig geld
mee verdiend kan worden.
Regulier bellen in Nederland binnen
het eigen gebied kost 15 cent per mi
nuut en in de avonduren en in het
weekeinde 15 cent per 10 minuten.
Buiten het gebied (vroeger werd dat
interlokaal genoemd) kost een tele
foontje 20 cent per minuut en tijdens
de goedkopere uren 10 cent per mi
nuut.
Gratis
De 06-0 nummers zijn gratis. De ex
ploitant neemt in dat geval alle kos
ten voor zijn rekening. Zo iemand
wil bijzonder graag dat er gebeld
wordt. Verzekeringsmaatschappijen
bij voorbeeld. Bij de zogenoemde ta
riefnummers neemt de exploitant
een deel van de kosten voor zijn re
kening of hij spreekt met PTT Tele
com af dat hij quitte wil spelen. Zo
kan gekozen worden voor een tarief
van 3 cent per minuut. Dan moet de
exploitant zelf fors bijdragen. Bij 20
cent per minuut worden de ge
sprekskosten keurig gedeeld en bij
40 cent per minuut speelt de exploi
tant quitte. Zo rekenen Amnesty en
Sonja Barend 40 cent. Voor deze ta
rieven zijn de 06-nummers die be
ginnen met 8 of 321 beschikbaar.
Een andere, en duurdere categorie
zijn de 06-nummers die beginnen
met 32, 33 of 9. PTT Telecom noemt
dit nummers waar men terecht kan
voor informatie op commerciële wij
ze. De kosten hiervan bedragen 50,
75 of 100 cent per minuut. Een hoger
tarief is theoretisch mogelijk, maar
is niet gangbaar in Nederland.
Slechts heel gespecificeerde infor
matielijnen maken van die mogelijk
heid gebruik.
De exploitant mag zelf bepalen welk
tarief hij wil hanteren. PTT Telecom
rekent een basisbedrag en alles wat
daarboven wordt verdiend is voor de
exploitant. Voor het totstandkomen
van de verbinding wordt 20 cent in
rekening gebracht en daarnaast
wordt er 10 procent aan administra
tiekosten ingehouden.
Bij een tarief van 50 cent per minuut
houdt de exploitant 25 cent over, bij
een tarief van 75 cent per minuut
47,5 cent en bij een tarief van 1 gul
den per minuut 70 cent. Dat kan aar
dig aantikken, want de exploitant
bepaalt zelf wat voor soort nummer
hij wil beginnen. Een telefoontje
naar Viola Holt van de 5-uursshow
van RTL4, bij voorbeeld om je op te
geven voor een telefoonspelletje,
kost 50 cent per minuut, en daarvan
gaat 25 cent naar de commerciële
omroep.
Seksnummers
De zogenoemde koopnummers,
waaronder de pretnummers en de
smoezelige nummers ofwel de seks
nummers, werden vorig jaar 150
miljoen keer gebeld. De seksnum
mers alleen namen tweederde van
dat aantal voor hun rekening. PTT
Telecom wijst er echter op dat het
aantal sekstelefoontjes niet meer
groeiende is. Er is sprake van een
stabilisatie.
De grootste groeiers zijn de informa
tienummers. PTT Telecom volgt de
Verenigde Staten, waar inmiddels'
een kwart van alle gesprekken via-
een 800-nummer (de Amerikaanse)
variant op ons 06-systeem) verloopt.
En, PTT Telecom gaat door. Het ge
privatiseerde bedrijf moet immers!
sterk zijn. Zo zijn er binnen niet al te
lange tijd nieuwe telefonische han
digheidjes te verwachten. Wekdien
sten bij voorbeeld. Of bij iemand an
ders telefoneren maar op eigen kos
ten. Ook zal het mogelijk worden dat
een abonnee niet zomaar door ieder
een kan worden gebeld. Het sterre-
tje-21 systeem, waarbij een nummer
kan worden doorgeschakeld was vol
gens PTT Telecom slechts het begin.
Nieuwe technische toepassingen
blijken vooral aan te slaan bij jonge-
Dat het 06-systeem duur is, wordt
door PTT Telecom bestreden. Ne
derland is volgens een woordvoerder
een van de goedkoopste landen als
het gaat om telefoontarieven. Niet
geheel onlogisch, in ons land is een
net eenvoudiger aan te leggen dan in
een land dat beter is bedeeld met na
tuurschoon. Je hoeft hier niet te bla
zen of te hakken. In Groot Brittan-
nië bij voorbeeld is het gemiddeld ta
rief 13 keer zo hoog als hier.
Voorzichtig wordt PTT Telecom als
de mogelijkheid ter sprake komt of
de in te voeren gespecificeerde nota,
waarop precies te lezen zal zijn wel
ke nummers zijn gebeld, invloed zal
hebben op het aantal telefoontjes en
dus op de omzet. Daar kan en wil het
bedrijf niets over zeggen. Maar, dat
een deel van de 06-markt onder druk
zal komen te staan is zeker.
'Pl
ptember en oktober zijn
maanden dat sommige
'Rappels weer ten
tjiele verschijnen,
i mmige, maar lang niet
'a, dragen opvallende
«ijichten.
vruchten, zij horen bij
fherfst.
Vruchten zouden een toegift moeten
zijn als de bloemen, zelfs de
herfstasters, zijn uitgebloeid. Want
wat in bloei staat houdt nog belofte
in. Ik vind het naargeestig dat de
knaloranje lijsterbes mij al in
augustus met een herfstgedachte
bezoekt. Wat blijft er nog over voor
de winter komt? Alleen wat
herfstkleur en daarvoor moeten wij
de tuin uit en de bossen in. Maar
vruchten, zij horen bij de herfst.
Het zijn vooral de lijsterbessen die
zo vroeg beginnen te kleuren. De
meeste zijn eind september al in
vogelmagen verdwenen. Voor
vogelogen is alles dat niet rood is nog
niet rijp, dus langer blijven aan de
boom de witte knikkertrossen van
Sorbus cashmiriana, de lichtgele
kraaltjes van Sorbus 'Joseph Rock
en witroze vruchten van Sorbus
hupehensis. Wanneer het blad
gevallen is, zien de bungelende,
pastelkleurige bessen er schitterend
uit tegen de blauwe lucht.
Een knaloranje lijsterbes is nog het
mooist in nonchalante tuinen waar
niemand precies de hand houdt aan
een kleurenschema. De felle kleur
hoort bij wilde grassen en het
steenrood en geel van Helenium en
Heliant.
Het mooiste dat ik ooit in een
zorgvuldig aangelegde tuin heb
gezien was een laantje van vijf
lijsterbessen op een ry met
daaronder de struikroos 'Buff
BeautyDeze roos maakt na de
eerste bloei en zomersnoei dieprood
nieuw blad en spitse, donkere
knoppen waar veel zachtabrikozen
rozen uitkomen. Het blad en de
knoppen kleurden precies bij de
lijsterbessen erboven.
Sierappels
September en oktober zijn de
maanden dat sommige sierappels
weer ten tonele verschijnen.
Sommige, maar lang niet alle,
dragen opvallende vruchten - net als
hun familieleden de echte appels
(Malus domestica). Meestal zijn het
bescheiden bomen die goed in kleine
tuinen passen. In de lente
bloesemen ze misschien iets minder
opvallend dan een Japanse kers,
maar van de bloesem kun je meer
genieten omdat je weet dat ze niet
vruchteloos is. Dit jaar was een
slecht jaar voor de sierappels. De
zomer is te lang heel droog geweest
en het blad was begin september al
bijna van de bomen verdwenen. Ter
voorbereiding van dit stukje ben ik
naar het Arboretum Belmonte in
Wageningen gegaan om eens zoveel
mogelijk Malussen naast elkaar te
zien. Het was een povere vertoning.
Toch vielen er een paar op die echt
volhingen, ook dit jaar. Malus
'Golden Horneten Malus
'Butterballwaren de meest
rijkdragende gele. Golden Hornet is
een stevig soort met volop witte
bloesem in het voorjaar. De
vruchten beginnen heel zachtgeel en
die kleur verdiept zich
langzamerhand tot een warme,
gouden tint. Er verschijnt op het
laatst zelfs zoiets als een rood
wangetje. Het zachte geel van
Butterball beviel mij iets beter en de
vruchten zijn lekker genoeg om zo
van de boom te eten. Dit jaar waren
foto Maurice Nelwan
De 'Golden Hornet is een appeltje van de stevige soort met
volop witte bloesem in het voorjaar. De vruchten beginnen
heel zachtgeel en die kleur verdiept zich langzamerhand
tot een warme, gouden tint.
ze helaas bruingespikkeld en
aangevreten. Er stonden drie
Butterballs en alle drie hadden
hetzelfde probleem. Voordeel van
Golden Hornet is dat de appeltjes tot
in januari aan de boom blijven
hangen. Hoe vaak plantje niet een
sierboompje zonder na te denken
over z'n latere silhouet. Golden
Hornet viel wat dat betreft weer
tegen. Door het gewicht van de gele
appeltjes waren de onderste takken
omlaag gaan hangen, maar de drie
bovenste groeiden stijf rechtop, als
een toet op dat mooi welvende
onderstel. De groeiwijze van
Butterball was rond en elegant.
Thuisgekomen ging ik meteen mijn
eigen exemplaar van Golden Hornet
bekijken, dit jaar geplant, en
waarempel, de onderste takken
hingen al, en de bovenste takken
niet. Daar moet ik dus iets aan gaan
doen. Ik twijfel nog of ik de bovenste
takken terug zal snoeien als straks
het blad gevallen is. Ook kan ik de
bovenste takken naar beneden
krijgen door er stenen aan te
hangen.
Schaars
Rode appeltjes waren schaars dit
jaar. Weer naar het silhouet van de
bomen kijkend viel op hoe rommelig
op de lange duur de groeiwijze is van
de bekende Malus robusta 'Red
SentinelDeze in de boeken als
slank omschreven boom groeit uit
tot een echte appelboomvorm. De
vruchten blijven lang, tot in januari,
aan de boom. En die vruchten
mogen er wezen, groot en helder
glimmend rood. De bloesem is in
knop roze, uitbloeiend naar wit.
Malus 'Professor Sprengerheeft
ook die rijke witroze bloei in het
voorjaar en later gele herfstkleur.
De appeltjes zagen er gezond en
stevig uit. De kleur knalt je niet
tegemoet als bij de voorgaande en
werden door een vriendin die er nu
dagelijks naar kijkt omschreven als
'heel zacht roze-rood, als een rood T-
shirt dat al twintig jaar gewassen is'.
Een andere mooie appel. Malus
'Profusionbegint in het voorjaar
met rood blad dat langzaam
terugloopt naar groen en bloeit met
donkere, paarsachtig roze bloemen.
De vruchten zijn echt van die kleine,
wilde appeltjes en ook roodachtig
paars. Als laatste de sierappel met de
overvloedigste vruchten: Malus
'John Downie'. Een overbekende
boom, rommelig van gestalte, met
witte voorjaarsbloei. Maar zoals ik
hem nu in een tuin zag, absoluut
niet op een ereplaats, maar half
verstopt achterin een struikenpartij,
bracht deze boom helemaal de herfst
in beeld. Tot boven aan toe was hij
volgehangen met kegelvormige
appels, geel-oranje met een flink
rode wang. De vruchten zijn goed
eetbaar.
Oprit
Al deze vruchtdragende bomen
horen niet langs een oprit of terras
vanwege de neerdalende vruchten.
Dat is nog het meeste zo bij de
sierpruimen, die van die zware,
sappige vruchten voortbrengen.
Prunus 'Trailblazer' is er zo een. De
bladeren van deze boom komen
eerst heel lichtgroen uit, mooi
samen met de witte, enkele
bloemen. Dan verkleurt het blad
naar donker roodbruin en dat is
weer een mooie combinatie met de
pruimen die net iets lichter van tint
zijn dan het donkere blad.
Omdat ik niet zo houd van donker
blad in het voorjaar - het licht
opkomend groen is mij mooi genoeg -
is dit voor mij een zeer geschikte
boom die in de zomer en herfst een
donkerrode noot toevoegt. Een
kleine boom ais deze heeft weinig
ruimte nodig, zeker in de eerste tien
jaar en is heel geschikt voor een
kleine tuin niet langs een pad!De
vruchten zijn lekker. Vruchten, daar
horen ook rozenbottels bij. De grote,
gezonde bottels van de rugosa 's en
de miniatuur wijnkruikjes van de
Rosa moyesii. En vergeet de
Gelderse rozen niet, cotoneasters,
kardinaalsmuts, vuurdoorns en
hulst.
