Vaders wi is weg
Vader was eeuwenlang onbetwist hoofd van het gezin.
Maar toen moeder zelf ging werken, financiële onafhankelijkheid
verwierf en zich tegelijk emancipeerde, kalfde vaders gezag
zienderogen af. En nu worden ook de kinderen steeds mondiger.
Op weg naar nieuwe verhoudingen binnen het gezin.
EXP0/C2
Zoveel
borsten,
zoveel
zinnen
WERK/C2
Hello,
this is
Jan-Hein
in Vietnam
Wie krijgt
wat van
het
06-geld?
't Geheim
van de
hap uit
de muur
Banketbakkers
in actie voor
Sint Nicolaas
ij
Vandaag de Dag
LEIDSE COURANT DONDERDAG 15 OKTOBER 1992
doorCoos Versteeg
et grootste stuk vlees
was vanzelfsprekend
voor vader, want die
werkte ervoor. Vader
kreeg uiteraard ook
het eerst opgediend.
En als vader nee zei,
dan was het nee.
Want vaders wil was
wet!
e bestaan nog volop, die gezinnen
aar de verhoudingen traditioneel zijn
eregeld en ze zullen er de komende de-
ennia ook zeker nog blijven. Maar de
nachtpositie van vader begint steeds
leer te wankelen.
et proces is niet meer te stoppen.
erst was het de vrouw die beginjaren
estig massaal buitenshuis ging wer-
>n, eigen inkomsten en daarmee een
nancieel onafhankelijke positie ver-
ierf. De uitvinding van de pil droeg
aar nog het nodige aan bij: ze kon nu
>lf bepalen of, en zo ja, wanneer ze een
ind wilde. Niets stond meer een eigen
arrière in de weg. De emancipatiegolf
ie daarop de samenleving overspoelde
leed thuis de rest. In 1969 raakte de
man zelfs de titel 'hoofd van het gezin'
^wijt, want die aanduiding werd simpel
het burgerlijk wetboek geschrapt.
nog altijd niet doorgedrongen
wt alle huiskamers van Nederland, is
positie van de man sindsdien defini-
f veranderd. De vraag: 'Wie is de baas
huis?', wordt in de eigentijdse relatie
it meer gesteld. Man en vrouw zijn
ar gelijkwaardig en het succes van de
latie is voornamelijk afhankelijk van
wijze waarop ieder zich er prettig bij
oelt. Wie het niet zint, stapt op.
let is een kwestie van afspraken ma-
en, onderhandelen op basis van argu-
enten en eigenlijk een soort contract
uiten", zegt dr. J.J. Latten, weten-
happelijk medewerker bij het Cen-
aal Bureau voor de Statistiek (CBS),
et onderhandelen bedoelt Latten dat
afspraken gelden; niet alleen wie
oor welke taken in de gezamenlijke
uishouding staat, maar ook op tal van
ndere zaken die binnen een relatie van
elang kunnen zijn. Dat dergelijk on-
erhandelingen niet altijd naar tevre-
inheid verlopen en dat niet alle con-
acten even goed worden nageleefd,
erklaart het sterk toegenomen aantal
heidingen en het grote aantal mensen
at alleen leeft zonder ooit te hebben
mengewoond.
oewel demograaf dr. Latten zich als
"I-medewerker in het dagelijks leven
uter met objectieve cijfers inlaat,
eeft hij als sociaal wetenschapper - en
persoonlijke titel - eerder dit jaar een
antal voor iedereen zichtbare ontwik-
'lingen in de samenleving met bevol-
ngscijfers in verband gebracht. Over-
uidelijke cijfers van bij voorbeeld het
antal alleenwonende vrouwen tussen
en 37 jaar in 1982 en in 1988. Of van
't aantal vrouwen dat alvorens te hu-
in eerst een tijd heeft samengewoond,
atten betrok in zijn artikel ook de plot-
linge toename van het aantal thuis-
onende jongeren van 19 tot 24 jaar en
J filosofeerde op basis van diverse we-
nschapelijke onderzoeken hoe tal van
"enschijnlijk op zichzelf staande as-
cten in combinatie met elkaar de ver-
>udingen binnen het gezin sterk beïn-
oeden.
Geleidelijk proces
let is een proces dat heel geleidelijk
zegt hij. „Het gezin als hoek-
een van de samenleving zal heus niet
rdwijnen, maar de rollen binnen het
zin veranderen. De kinderen komen
erker te staan, hun machtspositie
ürdt steeds groter. De kinderen van
gaan anders met hun ouders om dan
°eger". Latten constateert dat kinde-
n hun ouders tegenwoordig niet al
en tutoyeren, iets wat zelfs in de jaren
stig nog vrij uitzonderlijk was, maar
in nu ook daadwerkelijk bij de voor
aam aanspreken. „Je ziet in de televi-
^reclame, waar een ukkie tegen pa zo-
ets zegt als: 'Je gaat toch niet mee in
die stomme broek'. Vader wordt daarin
een beetje voor gek gezet, dat was vroe
ger toch volkomen ondenkbaar".
Als oorzaken van die ontwikkeling
noemt Latten een steeds sterker wor
dende onafhankelijkheid en individua
lisering. Het begin van dat proces
plaatst hij al rond 1850, de industriële
revolutie. „In Twente zagje de opkomst
van de textielindustrie en dat had de
mografisch enorme gevolgen. Voordien
was iedereen daar afhankelijk van de
boerenhoeve. De textielindustrie stelde
mensen in staat zich los te maken van
het kerngezin, de hoeve te verlaten, zelf
geld te verdienen en te trouwen. Daar
zie je het begin van onafhankelijkheid".
Die tendens heeft zich steeds verder en
op alle vlakken doorgezet. Steeds meer
mensen raakten geschoold, konden be
ter voor hun rechten opkomen en over
hun positie onderhandelen. Zo ook het
kind. Latten wijst er op dat ouders niet
langer alleen de opvoeding van hun
kroost verzorgen. De televisie mengt
zich dagelijks met zijn boodschappen in
de huiskamer. Maar ook is het kind van
nu in staat hulp van buitenaf bij de op
voeding in te roepen: kindertelefoon,
Jongeren Advies Centra, Wegloophui
zen... In het uiterste geval, zo hebben
we onlangs in Amerika met de 12-jarige
Gregory Kingsley kunnen zien, laat een
kind zich zelfs van zijn ouders scheiden.
Of dat allemaal even wenselijk is (het
natuurlijk losmakingsproces dat ge
paard gaat met kleine conflicten wordt
verstoord, red.); die vraag laat Latten
graag aan psychologen over. Een feit
blijft dat een kind meer dan voorheen
over zijn positie thuis kan onderhande
len.
Daarnaast constateert dr. Latten dat
door het dalend kindertal per ouder
paar een andere omgang tussen kind en
ouders is ontstaan. Het kind hoeft niet
meer te knokken om aandacht. De be
schikbaarheid van materiële voorzie
ningen is royaler, een eigen kamer heel
normaal. Kortom een heel complex van
factoren, die maken dat het grut thuis
zich steeds zelfbewuster gaat voelen en
gedragen. En dan hebben we het nog
niet eens over die kleine wijsneusjes die
tien keer beter dan pa met de computer
kunnen omgaan en van plan zijn tot
hun 25ste thuis te blijven wonen.
Arme pa. Zeg maar dag tegen je gezag.
Eerst een vrouw met een eigen mening,
wat heet: een eigen leven. En nu ook de
kinderen. „Ik weet niet of het zo som
ber is", lacht Latten. „Dit overkomt
vooral de ouders die zelf in de jaren zes
tig in opstand kwamen. Hun waardepa
troon verschilt niet zo sterk van dat van
hun kinderen. De maatschapij veran
dert voortdurend. Je ziet die trend, dat
ouders veel meer als vrienden met hun
kinderen omgaan, nu al bij een kleine
elite. Zoals het eerst ook een kleine elite
was die ongehuwd ging samenwonen.
Maar de vlek wordt steeds groter. De
traditionele manier van omgaan met el
kaar valt weg, het gezin wordt vooral
een hechte vriendenkring".
doorcoos versteeg
Sinterklaas verliest jaarlijks meer
terrein aan de Kerstman; we kunnen
het overal om ons heen aan de etalages
zien.
Maar de goedheiligman krijgt deze
weken volop steun van een belangrijke
groep van zijn trouwste fans: bijna
honderd van de beste Nederlandse
banketbakkers, verenigd in Het
Patisserie College, trekken er
momenteel extra hard aan om Sint
Nicolaas met zijn complete gevolg weer
helemaal terug in de winkel te brengen.
Deze week kwam het eerbiedwaardig
college van patissiers in Zoetermeer
bijeen om in een grootse show de
nieuwste Sinterklaas-ideeën aan elkaar
te tonen.
En dat gaat heel wat verder dan een
kaal marsepeinen varken, een simpele
choladeletter of een taaitaaipop.
Hele stellages met lachende Zwarte
Pieten-koppen, gemaakt van een
chocoladebol en met marsepein
vervolmaakt, een halve meter hoge
Sinterklaas te paard uit de fijnste
speculaas, smaakmakende marsepein
broden gevuld met geconfijte vruchtjes
en chocoladeletters op klassiek sierlijke
of kinderlijk speelse wijze gedecoreerd.
De koekebakkers, zoals de leden van
Het Patisserie College zich schertsend
noemen, hebben alle registers
opengetrokken. En ze maken elkaar
daarbij graag wijzer, want voor mede
leden van deze uit
1955 daterende
vereniging
bestaan geen
keukengeheimen
en staat de
bakkerij altijd
open.
Men werkt
uitsluitend met de
grondstoffen,
zoveel mogelijk
dagvers en bij
voorkeur puur
natuur.
„Hier proef die
Zwarte Piet van
taaitaai eens",
zegt Jan van
Renen - direkteur
van de bekende
Haagse patisserie
Paanakker -
overtuigend: „dat
is wel even iets
anders dan een
fabrieksprodukt.
Kijk, het is
helemaal soepel
door de honing die
erin zit. En
probeer eens zo'n
pepernoot, dat is
toch een
eenvoudig
produkt. Wist je dat pepernoten zo ook
kunnen smaken?"
Maar het is niet alleen de kwaliteit: de
meest creatieve leden van Het
Patisserie College laten in deze dagen
hun fantasie de vrije loop.
De berenrage die al enkele jaren in
Nederland woedt, vindt zijn weerslag in
figuurtjes van chocolade, koek,
marsepein, met chocolade bespoten
cake, taaitaai en speculaas.
Ook de bekende Disney-figuren zijn,
inspelend op de opening van Euro
Disney, in alle eetbare varianten
buitengewoon populair, om maar te
zwijgen van de televisiehelden Ninja
Turtles.
Grote met chocolade versierde
marsepeinen letters nemen de plaats in
van het bekende per ons af te snijden
varken, het begrip gevulde speculaas
krijgt waarachtig nieuwe betekenis
doordat de vulling is gelardeerd met
verrukkelijke geconfijte zwarte kersen.
Zo alles bij elkaar lijkt het een waar
lekkerbekken-offensief van een
verspreid over heel Nederland
opererend groepje ambachtelijke
strijders voor Sinterklaas.
„We willen Sinterklaas niet kwijt", zegt
Jan van Renen. „Daarom gaan we het
feest weer wat extra onder de aandacht
brengen. Voor het grootwinkelbedrijf
en de bakkerszaken die afhankelijk zijn
van wat fabrikanten leveren, is dat wat
moeilijker dan voor ons", legt hij uit.
„Wij maken gewoon alles zelf'.
foto Hans oe Bakker
Zwarte Pieten-koppen, gemaakt van een
chocoladebol en met marsepein vervolmaakt.
eindredactie peter van der hoest vormgeving kltty stijnman
