'Seksuele intimidatie
laat altijd sporen na'
Binnenland
Duizend kinderen Noord-Overijssel
blijken niet tegen polio ingeënt
Aandacht voor 'pestkoppen'
vermindert de criminaliteit
„Duurdere rechtshulp werkt eigenrichting in de hand"
h
Vuilstortplaats is L
in toenemende mali
'probleemafval'-plf
i
Handgranaat ontploft:
twee militairen gewond
VLISSINGEN Twee leden van het duik- en
demonteerteam van de Koninklijke Marine
zijn gisteravond op het marineterrein in Vlis-
singen gewond geraakt na een ontploffing van
een handgranaat uit de Tweede Wereldoorlog.
Het team had gisteren in Goes munitie uit de
Tweede Wereldoorlog geruimd en opgeslagen
in een vrachtwagen.
Deze is vervolgens naar het marineterrein in
Vlissingen gereden, maar tijdens het uitladen
ontplofte buiten de vrachtwagen een granaat
waardoor een adjudant aan zijn oog werd ver
wond en een botbreuk opliep. Een korporaal
moest met een vleeswond naar het ziekenhuis.
De marechaussee onderzoekt de juiste toe
dracht van het ongeval.
KAMPEN Duizend kinderen onder de
twaalf jaar in Genemuiden, IJsselmuiden en
Staphorst blijken niet tegen polio ingeënt. De
GGD IJssel-Vecht, die dit gisteren na een in
ventarisatie vaststelde, is geschrokken van
het hoge aantal jongelui dat niet is gevacci
neerd.
Nog deze week zou de vaccinatie moeten gebeuren
omdat de scholen volgende week wegens herfstva
kantie gesloten zijn. Erg ongelukkig is de GGD
met het verhaal dat de ronde doet over het effect
van het suikerklontje. Ten onrechte wordt verteld
dat het innemen van het klontje het risico op polio
vergroot, zo stelt dr. D. van der Werf van de GGD
IJssel-Vecht met nadruk.
Zij lopen extra risico nu polio is ontdekt bij een 30- Een speciaal onderzoek wil de GGD instellen on
jarige man uit Nunspeet met nauwe contacten in der de bezoekers van de bruiloft in Genemuiden
Genemuiden. De GGD vraagt de scholen in de drie die ook werd bezocht door de man uit Nunspeet bij
gemeenten hun medewerking te verlenen aan een wie polio is ontdekt. De mensen worden persoon
actie om de jongelui alsnog te vaccineren of een lijk benaderd om na te gaan of ze tegen polio zijn
suikerklontje met een anti-stof te laten innemen, ingeënt.
Opnieuw jongere ontdekt
met besmettelijke tbc
KAMPEN Onder de 4300 jongeren uit Kam
pen en IJsselmuiden die 3 oktober een zoge
noemde Mantoux-prik kregen, is één geval van
open long-tbc ontdekt.
Nader onderzoek onder de 60 jongeren die po
sitief op de priktest reageerden heeft dit uitge
wezen. Volgens de GGD IJssel-Vecht bleken
van de 60 jongelui er 56 met tbc besmet te zijn.
Er bestaat volgens de GGD geen risico dat ze de
ziekte verspreiden.
Dat geldt ook voor drie van de vier jongelui bij
wie long-tbc is vastgesteld. Alle 59 moeten een
medicijn-kuur van zes maanden volgen. De
jongere met de besmettelijk vorm van open-tbc
krijgt een extra medische behandeling. Het on
derzoek wordt voortgezet.
DEN HAAG - „Wat is ze
mooi hè, als ze boos is?"
„Zo'n lekker mokkel als jij
mag ik toch zeker wel op
waarde schatten?" „Als jij
overal zo goed in bent, ga dan
eens een keertje met me uit".
Veel vrouwen kennen de 'grap
pige' opmerkingen van manne
lijke collega's uit het hoofd,
maar lang niet iedereen is bij
machte er iets tegen te doen.
Zélfs Sylvia Tóth niet, directeur
van Content Beheer NV en ooit
uitgeroepen tot zakenvrouw
van het jaar. Nadat zij gisteren
namens de werkgeversorgani
saties het nieuwe videopakket
'Ongewenst Intiem' van de
Commissie Ontwikkeling Be
drijven van de Sociaal Economi
sche Raad in ontvangst had ge
nomen, bekende Tóth dat zij als
15-jarige ontslag heeft geno
men na onheus te zijn bejegend
op haar werk. „Het is 33 jaar
geleden, maar ik ben die man
nog niet vergeten", aldus Tóth.
„Seksuele intimidatie laat al
tijd z'n sporen na".
De videofilm, inclusief handlei
ding en brochure, van de SER-
commissie heeft ten doel in be
drijven een werkklimaat te
scheppen waarin geen plaats is
voor seksuele intimidatie. Daar
hebben overigens niet alleen de
vrouwen, die de vernederende
ervaringen ondergaan, baat bij,
maar ook de bedrijven die te
maken kunnen krijgen met een
slechte werksfeer, oplopend
ziekteverzuim en vertrekkend
personeel.
Op dit moment is de ideale
werksfeer, zonder grove opmer
kingen en handtastelijkheden,
in de meeste bedrijven echter
nog ver te zoeken, concludeert
het projectteam onder leiding
van de Amsterdamse hoogle
raar J.G.M. de Bruijn, dat ver
antwoordelijk is voor de samen
stelling van het videopakket.
Vaak trekken slachtoffers - uit
schaamte of machteloosheid -
niet aan de bel, doen collega's of
ze niets merken en zegt de
werkgever dat 'zoiets' in zijn
bedrijf niet gebeurt.
Gedragscode
Toch is er de laatste jaren be
leidsmatig al het een en ander
gedaan om seksuele intimidatie
van vrouwelijke werknemers
tegen te gaan. In 1990 kwam de
Stichting van de Arbeid, waarin
werkgevers en werknemers zijn
verenigd, met aanbevelingen
om ongewenste intimiteiten op
de werkplek te voorkomen en te
bestrijden. Vorig jaar verscheen
een EG-gedragscode inzake
maatregelen tegen seksuele in
timidatie en bracht de SER een
advies uit over dit onderwerp.
Verder wil het kabinet binnen
kort een bepaling in de Arbeids
omstandighedenwet opnemen,
waarin staat dat werkgevers
seksuele intimidatie op het
werk moeten terugdringen. Het
videopakket is volgens de direc
teur-generaal Arbeid van het
ministerie van sociale zaken,
mevrouw Mulock Houwer, een
'belangrijke steun voor bedrij
ven om die wettelijke verplich
ting concreet in te vullen'
Het recente beleid is het gevolg
van een nieuwe manier van
denken over de problematiek.
„In 1984, toen het eerste onder
zoek werd gestart, was het nog
een lacherig onderwerp", zo
heeft professor De Bruijn erva
ren. „Maar met de toename van
het aantal werkende vrouwen
zijn mannen gewend geraakt
aan vrouwen in gelijkwaardige
functies. Seksuele intimidatie
is het behouden van machtsver
schillen en dat past niet meer in
de jaren tachtig en negentig".
De video is gemaakt om bedrij
ven en instellingen een handvat
te bieden bij de aanpak van sek
suele intimidatie.
In de film wordt aan de hand
van 'alledaagse' werksituaties
in een drukkerij en in de gezins
zorg getoond welke vormen
seksuele intimidatie kan aan
nemen. Een 'gefrustreerde
Henkie', waarvan er volgens
één van de samenstellers 'op
elke afdeling wel eentje zit', wil
niet van ophouden weten. Hij
vertelt schuine bakken, maakt
suggestieve opmerkingen en
wordt zelf tijdens een stafver
gadering voor paal gezet wan
neer het mikpunt van zijn onge
wenste attenties vertelt van de
mislukte 'uitnodiging' met hem
naar bed te gaan.
Bloesje
Een andere man gaat een flinke
stap verder wanneer hij - na
wat bijzonder doorzichtige toe
naderingspogingen - een tijde
lijke gezinshulp vraagt of zij wil
toekijken als hij zichzelf bevre
digt. „Voor mannen met een
zieke vrouw is het ook niet al
tijd makkelijk. En jij bent er
toch voor het hele gezin...",
zegt hij tegen het meisje, dat
zich deze opdringerigheid niet
laat welgevallen en bij haar chef
haar beklag doet.
Veel anderen doen dat overi
gens niet, zo blijkt ook uit de vi
deo. Een man die met zijn han
den op de schouders van een
collega tekst en uitleg geeft en
daarbij ongegeneerd in haar
bloesje gluurt, mag ongestraft
zijn gang gaan. Toch is overdui
delijk dat de vrouw er niet van
is gediend, maar er niets van
durft te zeggen.
Uitgangspunt in de film, die is
bedoeld voor alle geledingen
binnen bedrijven, is steeds dat
intimiteiten die een vrouw als
ongewenst ervaart, ook als on
gewenst moeten worden be
stempeld. In plaats van dat
wordt gezegd 'Hij bedoelde het
niet zo kwaad' of 'Vrouwen wil
len dit toch', moet worden uit
gegaan van de gevolgen voor de
vrouw, die zich ongewenst be
naderd voelt.
Ook van groot belang is volgens
Ongewenste handtastelijkheden op het werk blijven vaak ongestraft.
de samenstellers 'het 'draag
vlak' bij het management van
bedrijven. „Als de directie zegt:
wij vinden het allemaal wat
overdreven, maar nu die film er
toch is, laten we er maar even
naar kijken, tja, dan kun je na
tuurlijk wel ophouden. Dat is
Eerste bol
De eerste bol in de Keukenhof is weer de grond ingegaan. En meer dan die ene. De komende weken worden dat er zo'n zeven miljoen. Onge
veer twintig medewerkers zijn er gisteren mee begonnen ze te planten. Het gaat om hyacinte-, tulpe-, narcisse- en krokusbollen, waarvan er in
maart al hun eerste kopjes boven de grond uitsteken. Om voor een kleurrijke start van de Keukenhof te zorgen.
FOTO:ANP
DEN HAAG Alleenstaanden
met een laag inkomen worden
onevenredig zwaar getroffen
als de komende nieuwe wet op
de rechtsbijstand van kracht
wordt.
Volgens deze wet zullen alleen
staanden met een netto
maandsalaris van 1500 tot 2000
gulden diep in de portemonnee
moeten tasten om een advocaat
te betalen. De eigen bijdragen
voor een advocaat kunnen voor
deze categorie zelfs oplopen tot
bijna 1000 gulden.
De Landelijke Organisatie van
Bureaus voor Rechtshulp
(LOB), vindt dit onaanvaard
baar. Daarom bracht een dele
gatie van de bureaus gisteren
een bezoek aan de Tweede Ka
mer om tegen de nieuwe wet te
protesteren. PvdA-kamerlid
Willy Swildens, voorzitster van
de kamercommissie voor justi
tie, ontving een rapport van het
Bureau voor Rechtshulp in Rot
terdam, waarin wordt gewaar
schuwd voor de gevolgen van de
nieuwe bijdrageregeling.
De LOB vreest dat zeker 10 pro
cent van de mensen met lage in
komens (en dan vooral alleen
staanden) voortaan bij een juri
disch geschil zullen afzien van
het inschakelen van een advo
caat omdat ze de kosten te hoog
vinden.
„Daarmee neemt tevens het ge
vaar toe dat steeds meer men
sen zelf hun recht proberen te
halen, met vuisten, wapens of
honkbalknuppels. De overheid
beseft niet dat ze met de nieuwe
wet op de rechtsbijstand deze
vormen van eigenrichting zelf
in de hand werkt", aldus LOB-
voorzitter mr. C. van Lookeren
Campagne.
Verder vindt de LOB het niet
eerlijk dat alleenstaanden die
meer verdienen dan 2030 gul
den netto per maand volgens de
nieuwe regeling niet eens meer
in aanmerking komen voor ge
subsidieerde rechtshulp. Wie
boven die grens uitkomt moet
straks het volledige advocaten-
tarief gaan betalen. In de huidi
ge regeling bedraagt de inko
mensgrens voor alleenstaanden
nog 2775 gulden.
Voor gezinnen blijft de bestaan
de inkomensgrens wel gehand
haafd, namelijk op een netto
maandsalaris van 2900 gulden.
Ook gezinnen worden echter
met veel hogere eigen bijdragen
geconfronteerd. Een gezin met
een netto inkomen van 2500
gulden per maand betaalt nu
voor een gesubsidieerde advo
caat 335 gulden per rechtszaak.
Dit wordt volgens de nieuwe
wet bijna het dubbele. Boven
dien wordt er dan geen reke
ning meer gehouden met hoge
woonlasten of premies voor een
ziektekostenverzekering.
Van Lookeren Campagne: „Al
met al dreigt artikel 18 van de
grondwet, waarin staat dat ie
dere burger recht heeft op juri
dische bijstand, voor veel men
sen een dode letter te worden
AMERSFOORT - Scholen die
snel en goed aandacht besteden
aan 'pestkoppen' kunnen daar
mee een bijdrage leveren aan de
strijd tegen criminaliteit. Kin
deren die hun klasgenoten re
gelmatig pesten, hebben name
lijk net zo goed hulp nodig als
de slachtoffertjes.
Dat stelden de onderzoekers
Van Lieshout en Van der Meer
dinsdag op de studiedag 'Het
pesten op school aangepakt'.
Volgens drs. B. van der Meer,
medewerker van het katholiek
pedagogisch centrum in Den
Bosch, is uit onderzoek in Noor
wegen gebleken dat notoire
pesters een vier keer zo grote
kans lopen in crimineel gedrag
terecht te komen. Als de school
niet optreedt, krijgt zo'n kind
„een jarenlange scholing om
met agressie hun doel bij ande
ren te bereiken", zoals de Nij
meegse onderzoeker Van Lies
hout het formuleerde.
Optreden tegen pesten op
school is volgens de onderzoe
kers hard nodig. Op de basis
scholen is bijna een kwart van
de kinderen regelmatig het
slachtoffer van pesten en twin
tig procent van de kinderen be
kent dat ze zelf regelmatig pes
ten. Een enquête onder 1065
leerlingen van 66 basisscholen
heeft dat aangetoond.
Van der Meer: „Pesten is een
van de vele vormen van machts
misbruik in de maatschappij.
Het is mishandeling tussen
leeftijdgenoten en het is een
grove onderschatting van het
probleem als de school er niets
aan doet".
De onderzoekers maken duide
lijk onderscheid tussen pesten
en plagen. Plagen gebeurt inci
denteel en tussen kinderen die
elkaar de baas kunnen. Pesten
is structureel en het slachtoffer
is duidelijk niet in staat zich te
verdedigen. Tot nu toe is de
meeste aandacht besteed aan
de slachtoffers. Die aandacht is
zeker nodig, vindt Van Lies
hout, want kinderen die regel-
Idoor
HENK DE KAT
FOTO: SP
hetzelfde als met een borrel in
de hand voorlichting geven over
de aanpak van alcoholmis
bruik".
matig gepest worden komen
veel vaker in psychische proble
men dan anderen. Dat geldt
vooral voor meisjes: slachtoffer
tjes van pesten hebben ander
half keer zo vaak last van de
pressieve klachten dan meisjes
die niet gepest worden. Hulp
aan de slachtoffers, bij voor
beeld door assertiviteitstrainin-
gen, is dus noodzakelijk.
Onzekerheid
Volgens de onderzoekers op het
congres is het echter even hard
nodig dat juist aan de daders
aandacht wordt besteed. Dat is
in het belang van 'de slachtof
fers, want hun probleem kan
volgens Van der Meer alleen be
streden worden door hulp aan
alle betrokken partijen: de le
raar, de pestkop, het slachtof
fer, de zwijgende middengroep
en de ouders.
Maar het is ook in het belang
van de daders. Hun gedrag
komt vaak voort uit eenzelfde
gevoel van onzekerheid als het
teruggetrokken gedrag van de
slachtoffers. Als daar geen aan
dacht voor komt en het pesten
ongestraft blijft, leidt dat alleen
tot verdere ontwikkeling van de
agressie bij de daders.
Het onderzoek naar pestgedrag
op school is pas enkele jaren ge
leden op gang gekomen. Het
boek 'De zondebok in de klas',
dat in 1988 verscheen, was vol
gens de onderzoekers de aanzet
voor een overstelpende belang
stelling van de scholen. Sinds
dien hebben schoolbegelei
dingsdiensten en pedagogische
centra allerlei materiaal ont
wikkeld, zoals boekjes, video
films en lesprogramma's. Een
.breed lespakket voor de lagere
klasen van de middelbare
school verscheen vorig jaar.
Gisteren werd eenzelfde pakket
gepresenteerd voor de basis
school. „Geen enkele school
kan nu nog zeggen: aan pesten
op school hoeven we niks te
doen", aldus Van der Meer.
DEN HAAG De afgelopen
vijfjaar zijn de voor 'schoon'
puin bedoelde Zuidhollandse
stortplaatsen (waar overi
gens tot diep in de jaren tach
tig ook veel illegale smerig
heid is gedumpt) langzamer
hand steeds meer belten ge
worden waar officieel juist al
lerlei 'probleemafval' heen
gaat.
Dat constateerde de vorig jaar
vertrokken gedeputeerde mr.
E.P. van Heemst gisteravond
zelf ook wat verbaasd, in een te
rugblik op zijn regeerperiode.
Als oorzaak zag hij, dat met suc
ces is geprobeerd om afval uit
de bouw terug te dringen via
hogere storttarieven en stimu
leren van preventie en herge
bruik. Daardoor zijn stortplaat
sen wel steeds meer het terrein
geworden van relatief vuiler
materiaal.
PvdA'er Van Heemst uit Rot
terdam had van 1987 tot 1991
als gedeputeerde de politieke
leiding over het recreatiebeleid
in Zuid-Holland. Gisteravond
verscheen hij als vijfde oud-be
stuurder voor de commissie-
Blokland, die bezig is met een
onderzoek naar de rol van de
provincie bij diverse vuilaffai-
res. „Ik merkte bij het nalezen
van mijn correspondentie dat
mijn woordkeus sinds 1987
stapje voor stapje veranderde.
Eerst hadden we het over puin-
stort, maar we moesten steeds
meer aan andere stoffen gaan
wennen", aldus Van Heemst.
Hij noemde bij voorbeeld zeef-
zand. De acceptatie-normen
voor stortplaatsen werden in
zijn tijd steeds meer 'verruimd'.
Dat verklaart volgens hem ge
deeltelijk ook de ommezwaai
van de gemeente Vlaardingen
rond de komst van een stort
plaats in het Lickebaert-gebied.
„Er werd een puinstort voorge
houden, men krijgt een afval-
stort". De gemeente, die aan
vankelijk wel wilde meewer
ken, is nu fel tegen en moest on
langs door de Raad van State
worden gedwongen tot voorbe
reiding.
Van Heemst is als recreatiebe
stuurder onder meer betrokken
geweest bij de afronding van
het Hoge Bergse Bos (Rotteme-
rën) en bij het poldergebied
Midden-Delfland (Lickebaert).
Tegenover de commissie beves
tigde hij dat vuilstortplaatsen
een belangrijke bron van in
komsten verschaffen voor de la
tere totstandkoming van grote
groenzones.
Doorbraak
„Het recreatieschap van het
Hoge Bergse Bos, waarvan ik
voorzitter was, beschikte op een
goed moment over 40 miljoen
gulden. Het rijk, dat zag hoe er
meer geld binnenkwam door de
oplopende storttarieven, dreig
de toen zelfs zijn subsidie-aan
deel in de groenaanleg te beper
ken". Vanwege zulke inkom
sten heeft Van Heemst zijn mi
lieu-collega Van der Vlist ook de
suggestie gedaan om een nieu
we vuilstort in de Hoge Nespol
der aan te leggen, zo oh
hij. Daarmee beoogde
doorbraak te forcerende
havenslib uit de jaren zei
gemeente Rotterdam y'
eigenlijk niks mee, enfc
weigerde subsidie als óic
niet zou zijn gesaneeiei
patstelling", constatejn
oud-gedeputeerde. „Via,
van een stortplaats zopri
eindelijk kunnen komejd
creatie en betaalde naz^.
Van Heemst werd doorj
missie ook ondervraagd
in zijn tijd slecht aai'
drainage onder de stoif
Hoge Bergse Bos. DeL
ning kwam er wel, maar
niet of nauwelijks. „Bi
van de dossiers krijg jL
druk dat aanleg alleenT
de omdat het volgens)
schriften moest", alj
spreksleider R.D. Stam
commissie. Van Heema
op de hoogte te zijn ge^[
die situatie. Wel zei hr
kunnen voorstellen dati
tenaren op de stort welf
rendol werden van de P
zichten van de provincj)i
de ene kant waren H
strikte juristen die bty
wat wel en niet mocht.jg
re keren vroeg de
weer om hulp om een il,
atie te kunnen oplossen"
Dat gebeurde bij voos*
1989, toen in het Hogï11
Bos brekers- en zeefza
gestort. De gedeputeeiL
der Vlist (milieu) f
Heemst (voorzitter vai
creatieschap) regelde/,
een onderling briefje. ,j
niet", moest Van HeeiL
ren toegeven.
Gouden greep
Ook werd er in okto'r
een grote hoeveel heic
gedumpt, na problemi
huisvuilscheiding in J
meer. „Dat was te| ;1
zin", meldde Van Heg
wel namens het recrei j,
Hoe dat toen formef'
Gedeputeerde Staten
pen, wist hij niet mee j
re oprichting van
(Provinciaal Afvalbei
tegenwoordig veel a'
regelt uit naam van
cie Zuid-Holland, if e
Van Heemst 'een gou< n
geweest. Het idee onl^
angst voor georganisl
val-misdaad. Ook wasig
doeling dat de Proav ej
ge tegenhanger' zoiL
voor de oprukkende l.
tains uit Amerika, dj
punt stonden de
markt binnen te drini
der zou Proav vols
Heemst een rol kunn»
bij het rechttrekken l
sten en verliezen bij a
val-projecten in de I
„Want kijk naar de-
ding bij Ypenburg
komt, of naar de milj
inmiddels zijn uitgej
studies over Lickel
moeten wel worden
Nadelen over Proav
Heemst 'zo gauw niel
eigenlijk te gek vooi
dat het vijftien jaar
duurd voor zoiets
kwam".
Cursussen Nederlands allochtonen verbei8
ZOETERMEER De cursussen Nederlands als tweedj
doen niet altijd aan noodzakelijke kwaliteitseisen. Metw
ten wordt vaak onvoldoende gepraat en hun vorderinge
niet goed bijgehouden. Sommige scholen geven al dipl<£
cursisten die nog nauwelijks Nederlands spreken. Uit (Ds
van de onderwijsinspectie is gebleken dat de opzet en ut
van veel cursussen wat amateuristisch zijn en dat er vai
geld voor was. Nu wordt het echter tijd voor een professièj
pak en voor het bewaken van kwaliteitsnormen. De insfp
dat alle leraren die Nederlands als tweede taal geven hfis
daarvoor bestaande diploma gehaald moeten hebben.gi
Ritzen heeft onlangs ruim honderd miljoen gulden bescty.
steld voor betere cursussen Nederlands voor allochtonen!
ADVERTENTIE
De op één na beo te L
manier om kennio te mat*
met Aliele keukeno
Het prachtige Miele Keukenboek ligt voor u klaar.
Als u het komt ophalen, is de beste manier
natuurlijk om u door ons. als ervaren keuken
adviseurs. een persoonlijk advies te laten geven.
Mieie-Keuken-Centrum Ruud Philipsen
Denneweg/hoek Hooistraat 2
tel 070-3646154
Miele-KeukervCentrum
Korevaarstraat
