JBlauw bloed is
een catastrofe
Mensen
Slimme meid en haar zwangerschap
P
PRINS MICHAEL
He
HAN
MULDER
Lezen
Leidse Courant
woensdag 14 oktober 1992
llem Pekelder
ij is ietsje verlaat en biedt
daarvoor zijn excuses
aan. „Normaal wekt mijn
dochter mij elke ochtend
uur, maar die is er nu
Michael prins von Sach-
ïar uit in de lobby van het
iotel Des Indes. Toch zit de
i^deze morgen uitgeslapen bij.
het grijze pak, een goede
ive en om zijn nek een das
intjes.
iet zijn echtgenote prinses
u f was hij in de hofstad om te
;n dat twee van zijn voor-
Ie Nederlandse prinses Sop-
Duitse groothertog Karei
•r, 150 jaar geleden met el-
let huwelijk traden,
jchael is diep onder de in-
Ji de wijze waarop de plech-
sverlopen. „Bij ons in Duits-
Ij zoiets niet. Duitsers kun-
-èerlijk met hun verleden
5# Dat geldt niet alleen voor
1e Rijk, maar ook voor de feo-
jode daarvoor. De gedachte
aps voor 1945 slecht is ge-
Oaardoor maakt een regio-
5lfcicus die in zijn dorp een
bouwt meer naam dan ie-
prinses Sophie, de latere
'Duitsers kunnen niet eerlijk
met hun verleden omgaan.
De gedachte is dat alles voor
1945 slecht was. Daardoor
maakt een politicus die in
zijn dorp een zwembad
bouwt meer naam dan
iemand als prinses Sophie'.
groothertogin van Saksen Weimar".
„Wie in ons land een herdenking
voor haar zou organiseren, zou er di
rect van worden verdacht dat hij de
monarchie terug wil. En dat mag je
in Duitsland niet wensen. Terwijl ik
denk dat een monarchie het beste is
watje een land kunt geven. Door de
erfopvolging wordt de continuïteit
gewaarborgd en doordat een kroon
prins van jongsaf aan wordt voorbe
reid op zijn taak wordt ook de kwali
teit van de monarchie veiliggesteld.
Kijk naar de Europese vorstenhui
zen, ze zijn nagenoeg onbetwist. Ja,
behalve dan de koninklijke familie
van Engeland, maar dat lijkt me
meer een probleem van de pers". De
kleinzoon van Wilhelm Ernst, de
laatste groothertog van Saksen Wei-
mar en Eisenach, denkt even na als
hem de theoretische vraag wordt
voorgelegd of Duitsland gediend zou
zijn met een terugkeer van de mo
narchie. „Er is niemand in ons land
die daarover serieus nadenkt. En als
ik de verhalen in de roddelbladen
lees, valt de adel bij ons niet bepaald
op door verstandig gedrag. Wij heb
ben niet iemand die de monarchie
vorm zou kunnen geven. Ik doel dan
op mensen van het kaliber van ko
ningin Beatrix of koning Juan Car
los van Spanje". Prinses Dagmar
komt de lobby binnen, stelt zich
voor, steekt een sigaret op en nestelt
zich op de bank met The Herald Tri
bune. Kan prins Michael zich voor
stellen dat hij samen met haar de
troon zou bestijgen van (een op
nieuw op te richten) groothertog
dom Saksen Weimar, met hun 6-jari-
ge dochter prinses Leonie als erfop-
volgster? „Ik accepteer de verant
woordelijkheid die mijn naam met
zich brengt", zegt de 45-jarige prins
die de kost verdient als directeur van
de Deutsche Bank in Mannheim. „Ik
steun de burgemeester en de ge
meenschap van Weimar, alsmede de
deelstaatsregering van Thüringen
foto Robert van Stuyvenberg
Michael prins von Sachsen-Weimar en zijn vrouw prinses Dagmar hielden zich ook tijdens
hun bezoek aan Nederland op de hoogte van het nieuws.
met ideeën en geld. Zo heb ik veel
geld gestoken in onderwijs en cul
tuur. Ik doe in feite alles wat een
groothertog moet doen, zonder het
te zijn".
Niet actueel
„Maar een terugkeer van de monar
chie in Saksen Weimar is nu niet ac
tueel. Die vraag speelt pas weer als
Europa één is. Dan krijgen de Euro
pese regio's meer gewicht - althans
dat is naar mijn menig de enige ma
nier waarop de eenwording kan sla
gen - en kan de vraag aan de orde ko
men of Saksen weer een groother
togdom moet worden". Ofschoon hij
geen groothertog is, wordt hij in het
voormalige mini-vorstendommetje
wel behandeld met alle egards die
een monarch verdient. Zo wordt hij
daar nog altijd aangesproken als 'ko
ninklijke hoogheid', hoewel dat pre
dikaat is verdwenen in 1918, het jaar
waarin de monarchie in het groot
hertogdom werd afgeschaft.
In zijn functie van bankdirecteur
wordt hij aangesproken als prins, en
ook daar verzet hij zich niet tegen.
Misschien geniet hij daar van omdat
hij tot nu toe zo weinig heeft gehad
aan zijn adellijke afkomst. Tot aan
de hereniging heeft hij bijna niets
kunnen doen voor 'zijn' groothertog
dom, omdat het in de voormalige
DDR lag. Voor 1972 heeft hij zelfs
nooit een bezoek kunnen brengen
aan Weimar. Daarna lukte het hem
met een Engelse pas. Ook in zijn
maatschappelijke carrière was zijn
blauwe bloed eerder een handicap
dan een voordeel. „Ik heb meer voor
mijn baan moeten vechten dan de
doorsnee bankdirecteur Herr Mai-
er". Maar het verschil is dat de laat
ste niet ten paleize wordt genood
door koningin Beatrix. En prins Mi
chael wel.
Economen in
beeld gebracht
X ot de oud-studenten van de
economische faculteit van de
Universiteit van Amsterdam
behoren aansprekende namen als de
politicus Joop den Uyl, ondernemer
Anton Dreesmann, econoom Jan
Pen, oud-Kamervoorzitter Dick
Dolman, voormalig PvdA-voorzitter
Marianne Sint, ex-
onderwijsminister Ary Pais en
Unilever-topman Floris Maljers.
Op de tentoonstelling 'Economen in
druk en beeld' (t/m 24 december)
van de faculteit der economische
wetenschappen en econometrie,
zoals de officiële naam luidt, komen
zij ruim aan bod. Evenals
prominente Nederlanders die ooit in
de zeventigjarige historie van de
faculteit een eredoctoraat kregen,
zoals koningin Wilhelmina bij haar
veertigjarig regeringsjubileum.
Authentieke filmbeelden illustreren
deze gebeurtenis op de expositie, die
alleen 'op werkdagen kan worden
bezocht in het nieuwe gebouw van
de faculteit aan de Roetersstraat in
Amsterdam (bij Artis). Verder is er
ruime aandacht voor de
verschillende historische panden
waar de faculteit, die inmiddels zo'n
drieduizend studenten telt, ooit
heeft gezeten, waaronder het
Oudemanhuispoort-complex en het
'huis met de hoofden' aan de
Herengracht.
Boekenpakket
voorscholen
.et Amstel Hotel heeft vandaag
aan vijftien Amsterdamse
basisscholen een
kinderboekenpakket uitgereikt. Het
pakket bestaat onder meer uit de
werken 'Kikker en het vogeltje' van
Max Veldhuys en 'Waarom niet?'
van Friso Henstra. Zij hebben
tijdens de Kinderboekenweek
respectievelijk de Gouden Griffel en
het Goudën Penseel gewonnen. Het
hotel had geen speciale reden om de
boeken cadeau te doen. Het leek het
hotel een leuk idee, omdat de
uitreiking van de Griffels en
Penselen ook in het Amstel Hotel
heeft plaatsgevonden.
Unesco-vredesprijs
voor Haagse Academie
De
e Academie voor Internationaal
Recht in Den Haag is onderscheiden
Kameel achter het stuur. Daar lijkt het op, maar het is
gewoon een botsing in Oman. In de plaats Jalaan Ban Bu
Hassan kreeg de chauffeur van deze truck een aanrijding
met de kameel. De bestuurder raakte licht gewond. Over
het lot van de andere 'weggebruiker', die uit de auto moest
worden gezaagd, is niets bekend.
met de Felix Houphouët-Boigny
Vredesprijs 1992, een belangrijke
onderscheiding van de Unesco. Dat
heeft jury-voorzitter Henry
Kissinger bekend gemaakt in Parijs.
De Felix Houphouët-Boigny
Vredesprijs is in 1989 ingesteld door
Unesco - de VN-organisatie voor
onderwijs, wetenschap en cultuur -
en vernoemd naar de president van
Ivoorkust. De onderscheiding
bestaat uit een bedrag van 250.000
gulden (800.000 Franse francs), een
gouden medaille en een oorkonde.
De vredesprijs wordt toegekend aan
personen of instanties die een
bijzondere bijdrage aan de
wereldvrede hebben geleverd, of aan
de verbetering van de
mensenrechten.
De Haagse Academie voor
Internationaal Recht krijgt de
Uneso-vredesprijs volgens
Kissinger, omdat „we ervan zijn
overtuigd dat internationaal recht
een grotere rol moet worden
toebedeeld in de oplossing van
conflictenHet zal steeds vaker een
beslissende rol spelen in de
internationale vrede. We denken dat
de wereld in een nieuwe fase van
internationale betrekkingen is
beland, die sterk verschilt van wat
we eerder hebben gezien. Het is een
fase waarin niet de supermachten
tegenover elkaar staan, maar een
periode met etnische confrontaties".
1
Wijs is de jonge vrouw die kiest voor een
goede opleidingen carrière. Deze slimme
meid is op haar toekomst voorbereid,
predikt de overheid al jaren via Postbus
51. Aan de ingeburgerde slogan is nu een
nieuwe toegevoegd: 'Een slimme meid
regelt haar zwangerschap op tijd'.
De boodschap is niet afkomstig van de
politiek, maar van mensen uit allerlei
disciplines. Zij vinden het zorgelijk dat in
Nederland'meer en meer (echt)paren het
krijgen van kinderen uitstellen tot steeds
latere leeftijd. Een zwangerschap blijkt
dan veel moeilijker te verwezenlijken en
heeft in sommige gevallen consequenties
voor de gezondheid van zowel moeder als
kind.
In het boek 'Een slimme meid regelt haar
zwangerschap op tijd' lichten onder an
deren artsen, onderzoekers en sociale
wetenschappers de nadelen toe. Zij ho
pen hiermee een bredere maatschappe
lijk discussie op gang te brengen. Want
de huidige ontwikkeling is volgens hen
geen typisch probleem voor vrouwen; het
is een zaak die iedereen aangaat.
Het boek is vandaag gepresenteerd in het
Academisch Ziekenhuis in Utrecht, waar
een symposium aan dit onderwerp wordt
gewijd. Op de bijeenkomst komen onder
meer de maatschappelijke en emancipa
toire aspecten aan bod evenals de extra
belasting van de gezondheidszorg, die
uitstel van zwangerschap met zich mee
brengt.
De studiedag is mede-georganiseerd door
het Nederlands Interdisciplinair Demo
grafisch Instituut (NIDI) en het Neder
lands Instituut voor Praeventieve Ge
zondheidszorg van TNO. Kinderarts/epi
demioloog Pauline Verloove-Vanhorick,
verbonden aan het NIPG-TNO en demo
graaf Gijs Beets van het NIDI voerden de
redactie en leverden hun eigen bijdragen
aan 'Een slimme meid regelt haar zwan
gerschap op tijd', het boek dat ook voor
leken toegankelijk is. Het is een neerslag
van een in mei gehouden, besloten work-
foto Harry Verkuylen
Pauline Verloove-Vanhorick en Gijs Beets: 'Kan de maatschappij
zich veroorloven om deze groep vrouwen zo buiten de
arbeidsmarkt te drukken'?
shop over het uitstellen van kinderen
krijgen.
De reden waarom is zo langzamerhand
bekend. Ouderschap is moeilijk te combi
neren met een baan wanneer beide part
ners willen blijven werken. Toch kiezen
de meeste (echt)paren en steeds vaker
na hun dertigste uiteindelijk wel voor
een kind. Het overgrote deel (85 procent)
ziet die wens vervuld en krijgt een gezon
de baby.
„Gelukkig wel", zeggen Verloove en
Beets. „Maar tien tot vijftien procent
komt in een of andere vorm van een kou
de kermis thuis. Of het lukt niet zwanger
te worden of het duurt te lang, terwijl de
tijd dringt. Het gevolg is dat paren hun
toevlucht moeten nemen tot kunstmati
ge voorplantingstechnieken, zoals rea
geerbuisbevruchting".
Voor het eerst moeder worden op latere
leeftijd verhoogt volgens de twee boven
dien de kans op miskramen, meerlingen,
en te vroeg geboren baby's. Dat meerlin
gen ouders in problemen brengen, is al
gebleken, zowel vanwege hun gezond
heid als moeilijker opvoeding. Vroegge-
borenen kunnen evengoed zorgen geven,
zegt kinderarts Verloove.
Moeders
„De mogelijkheid dat zij er iets aan over
houden is beduidend groter dan wanneer
een kind op tijd geboren is". Maar ook
moeders lopen risico. Amerikaans onder
zoek heeft uitgewezen dat de vrouw die
na haar 35ste haar eerste kind krijgt een
verhoogde kans op borstkanker heeft.
Een aantal problemen zou te vermijden
zijn als de maatschappij beter was inge
steld op werkende ouders, zeggen Beets
en Verloove. Vergeleken met andere lan
den loopt Nederland ver achter wat voor
zieningen betreft. Pas als daar verande
ring in komt, wordt het mogelijk de keu
ze voor kinderen op iets jongere leeftijd
te maken. Want de twee houden geen
pleidooi voor piepjonge moeders. „Het
gaat er vooral om dat niet meer zoals nu
ruim een kwart van alle vrouwen pas op
hun dertigste of nog later een eerste kind
krijgt".
De keuze is noodgedwongen en achteraf
trekken vrouwen aan het kortste eind:
Of ze raken overbelast of zij geven na een
paar jaar hun baan op. Beets en Verloo
ve: „Kan de maatschappij zich veroorlo
ven om deze groep vrouwen zo buiten de
arbeidsmarkt te drukken? Kun je je per
mitteren er niets aan te doen? Kun je je
als samenleving veroorloven er wel wat
aan te doen? Die discussie willen wij van
uit onze vakgebieden op gang brengen".
'Een slimme meid regelt haar zwanger
schap op tijd' is verschenen bij Swets
Zeitlinger en kost 32,50.
Eenzame oudere
kan nergens heen
Ouderen die zich eenzaam voelen,
weten vaak niet bij wie ze met hun
problemen terecht kunnen. Ook
voor hulpverleners is het meestal
niet duidelijk naar welke instanties
ze deze groep moeten verwijzen. Dit
blijkt uit een onderzoek van de stich
ting voor Toegepaste Gerontologie
van de VU in Amsterdam. Het on
derzoek is gehouden onder zo'n 200
bewoners van 75 jaar en ouder.
Daarnaast is aan 65 wijkverpleeg
kundigen, maatschappelijk werkers
en gezinsverzorgers gevraagd wat
voor soort hulp zij bieden bij een
zaamheid. Hieruit bleek dat niet alle
hulpverleners dit als een onderdeel
van hun werk beschouwen. De on
derzoekers pleiten ervoor dat één
hulpverlener die taak krijgt. Zo heb
ben zowel collega-hulpverleners als
ouderen een vast aanspreekpunt. De
praktische hulp aan de groep zou
met meer gezelligheidsactiviteiten
kunnen worden vergroot.
Kamperen bij
boer in trek
Het kamperen bij de boer raakt
steeds meer in trek. De
belangstelling is dit jaar met 20
procent toegenomen. Volgens de
belangenvereniging Stichting Vrije
Recreatie (SVR) waren dankzij het
fraaie zomerweer veel boerderij-
campings voor 100 procent bezet.
Dit is mede veroorzaakt door de op
handen zijnde verruiming van de
kampeerwet. Deze laat boeren toe
meer staanplaatsen te verhuren.
Vooruitlopend op de definitieve
uitvoering brachten Veel gemeenten
dit beleid al ten uitvoer. De toename
van kampeerders op het platteland
is ook toe te schrijven aan de toeloop
van buitenlandse toeristen, zoals
Italianen, Fransen en Duitsers.
E en oude vrouw met een groot
stichtelijk boek in haar handen.
Ze houdt de dikke pil dicht bij het
gerimpeld gelaat. Leest ze ofkijkt
ze plaatjes? De foliant bevat
verhalen uit de Bijbel. Het ligt
open op Lukas 19, Jezus' intocht
in Jeruzalem: „En toen Hij dé
stad naderde en haar zag, weende
Hij over haar en sprak: Ach,
mocht ook gij op deze dag nog
erkennen, wat u tot vrede strékt;
maar dat is thans voor uw ogen
verborgen!"
Het schilderij is van Gerard Dou,
de Leidse fijnschilder. De
overlevering wil dat Rembrandts
moeder model stond. Dou was
leerling van de grote meester.
Dus het kan. Het schilderijtje,
normaal in het Rijksmuseum, is
een van de hoogtepunten uit de
expositie in het Haarlemse Frans
Halsmuseum, gewijd aan de
relatie van boek en beeldende
kunst. Titel: "In het licht van het
lezen". Ik was erbij toen minister
Andriessen de tentoonstelling
opende. Politicus èn lezer, geen
alledaagse combinatie.
Ik hou het erop, dat de oude
dame, zonder bril, maar die was
zeldzaam in de 17de eeuw, punt
van de neus bijna tegen het
papier, gewoon plaatjes zit te
kijken. De kans is zelfs groot dat
ze niet kan lezen. Zoals de
doorsnee middeleeuwer
analfabeet was, hetgeen ons
kathedralen met de mooiste
altaarstukken,
gebrandschilderde ramen en
andere prachtige plaatjes heeft
nagelaten.
Nederlanders kopen per jaar een
kleine 30 miljoen boeken. Die
gaan niet allemaal over de
toonbank. Bijna een vijfde deel
komt met de post, via de
boekenclub, vaak ten onrechte
verontachtzaamde cultuurdrager
voor mensen voor wie de drempel
van de boekwinkel nog altijd te
hoog is. Minister Andriessen
berekende dat 30 miljoen
exemplaren staat voor drie
boeken per lezende Nederlander
per jaar. „Dat valt niet tegen, in
een land waar men gemiddeld
meer dan twee uur per dag voor
de tv zit", voegde de staatsman er
opgewekt aan toe.
Hier nu dreigt een misverstand.
De excellentie denkt dat mensen
boeken zouden kopen om ze te
lézen. Dat is niet zo. Hoe
zwaarder de gebruiker, de 'heavy
user' dus, hoe meer hij de boeken
koopt, niet om ze te lezen, maar
louter om ze te hebben. Alleen de
analfabeet uit roeping kan, op
bezoek bij de boekenfanaat, zijn
blik richtend op de volle planken,
vol ontzag stamelen „heb je, of -
meestal - hebt u, nou al die
boeken gelezen?" Nee, natuurlijk
niet.
Een boekengek is Casanova niet
of Woody Allen. Hij heeft geduld
met zijn veroveringen en laat ze
vooralsnog of misschien altijd
ongerept in de kast. Het boek
moet op zijn plaats staan. Dan is
het goed. Vervolgens kan gewoon
de buis weer aan: bladeren in het
elektronisch plaatjesboek.
Ongeveer zoals die oude vrouw
van Gerard Dou.
Maar hoe ging Lukas 19 toch ook
weer verder?: „Toen trad Hij de
tempel binnen, en begon er de
koopheden uit te drijven. Hij zei
hun: Er staat geschreven 'Mijn
huis is een huis van gebed; maar
gij hebt er een rovershol van
gemaakt'."
En ik begrijp ineens, waarom de
heer Andriessen die expositie
mag openen: hij gaat over de
nijverheid en gaat over de handel
en houdt desondanks ook nog van
lezen.
