Mulisch bewijst dat hij bestaat
Nieuwe geest is 20 jaar oud
Antiekbeurs mag groeien
21
Cultuur
Veronica durft met Kraaykamps tak
Leidse Courant
zaterdag 10 oktober 1992
Ontdekte Post
op kunstbeurs
Amsterdam Een recent ont
dekt schilderij van 17de-eeuwse
Haarlemse schilder Frans Post
maakt deel uit van het aanbod
op de jaarlijkse kunst- en an
tiekbeurs P.A.N., die van 17 tot
26 oktober in Amsterdam ge
houden wordt.
Het doek stelt een Braziliaans
landschap met een aantal figu
ren bij een groot huis voor. Post
verbleef van 1637 tot 1644 in
Brazilië als hofschilder van Jo-
han Maurits van Nassau.
Studie culturele
betrekkingen
Rijswijk Minister d'Ancona
(WVC) en staatssecretaris Dan-
kert (buitenlandse zaken) heb
ben gisteren een commissie in
gesteld die gaat bekijken of er
een Instituut voor Buitenland
se Culturele Betrekkingen kan
en moet komen.
In reactie op het rapport 'Cul
tuur zonder grenzen' van de
Wetenschappelijke Raad vóór
het Regeringsbeleid (WRR)
heeft de regering toegezegd te
onderzoeken of een zelfstandig
instituut voor buitenlandse cul
turele betrekkingen binnen de
rijksoverheid zinvol is. Zo'n in
stituut zou zich kunnen richten
op coördinatie en planning van
de uitvoering van buitenlandse
culturele activiteiten.
Stierengevecht van
Goya wordt geveild
Londen Sotheby's veilt op 9
december een schilderij van een
stierengevecht, dat in 1824
werd gemaakt door Francisco
de Goya. Voor het olieverfschil
derij wordt een verkoopprijs
van tussen de twaalf en acht
tien miljoen gulden verwacht.
De Spaanse kunstenaar maakte
het doek in Parijs op 78-jarige
leeftijd, kort nadat hij naar
Frankrijk was gevlucht voor de
Spaanse koning Ferdinand VII.
Het betrof een opdracht van
zijn landgenoot Joacquin Maria
Ferrer.
De familie van de opdrachtge
ver heeft het schilderij tot nu
toe in zijn bezit gehad.
Ballet de Chatel
alsnog in première
Amsterdam 'Paletta' van
Krisztina de Chatel gaat een
maand later dan gepland in pre
mière. De eerste officiële uit
voering van dit werk, door haar
eigen dansgroep, moest op 1
september in Leiden wegens
ziekte worden afgelast.
Van 20 t/m 24 oktober staat
Dansgroep Krisztina de Chatel
nu in Bellevue in Amsterdam,
met 22 oktober als premièreda
tum.
Hilversum biedt
meestertitel jazz
Hilversum Het Hilversums
Conservatorium biedt vanaf
september 1993 musici met een
conservatorium-opleiding de
mogelijkheid een 'Masters de
gree' in jazz te halen.
De opleiding voor deze 'mees
tertitel' - naar keuze één of
twee jaar - is ontwikkeld in sa
menwerking met de School of
Music van de universiteit van
Miami, waarmee Hilversum
een uitwisselingsprogramma
heeft.
Volgens docent Jan Huydts
biedt Hilversum hiermee een
verbreding van de genoten op
leiding die vooruit loopt op de
tweefasenstructuur die in 1994
voor het muziekonderwijs gaat
gelden. Hilversum zal ruimte
hebben voor een twintigtal stu
denten die individueel onder
wijs zullen genieten.
Via de National Asociation of
Schools of Music wordt de titel
ook internationaal erkend.
Juryprijs voor
VPRO-programma
Parijs Een reportage voor
het wetenschappelijk magazine
'Noorderlicht' van de VPRO is
op het 9de Internationale Tele
visie Festival van Parijs onder
scheiden met de prijs van de
jury, ipe door Marco Zuilhof ge
maakte reportage was gewijd
aan de archeoloog Rathje, wiens
specialiteit het is om vuilnisbel
ten te onderzoeken.
Keramiek uit
Nieuw-Zeeland
Amsterdam In aanwezigheid
van koningin Beatrix zal op
donderdag 29 oktober in de Am
sterdamse Nieuwe Kerk een
tentoonstelling van keramiek
uit Nieuw-Zeeland worden geo
pend. De tentoonstelling be
staat uit speciaal voor de gele
genheid vervaardigde kunst
werken van veertien vooraan
staande keramisten.
Naast de presentatie van het
keramiek zal er in de Nieuwe
kerk een kleine expostie te zien
zijn van werk van de Nieuwzee-
landse fotograaf Brian Brake.
COMEDY
TV VANAVOND NED. 2
Veronica, 21.10-21.35:
'Zaterdagavond café', elfdelige
Nederlandstalige comedyserie
van Haye van der Heyden.
Regie: Guus Verstraete jr. Met:
John Kraaykamp, Edda
Barends, Petra Laseur, Paul
Gieske, Elle van Rijn e.a.
door Renée de Haan
U Het café als brandhaard van
volkse emoties. We hebben het
na 't Schaep met de vijf pooten'
in zoveel versies op tv gekregen,
dat in die zin de nieuwe serie
'Zaterdagavond café' niets
nieuws te melden heeft. Om
nieuws gaat het echter, in de
betekenis van actualiteit. Haye
van der Heyden combineert zijn
ervaringen als schrijver van ei
gentijdse komedie met improvi
satie. Tot en met zaterdagoch
tend, de dag van uitzending,
kunnen actuele gebeurtenissen
ingelast worden in 'Zaterdaga
vond café'. Daarmee hangt de
serie tussen comedy en satire
in. Over de kwaliteit van de eer
ste aflevering valt overigens
nog niets te zeggen. Behalve
dan dat John Kraaykamp de
spil van de vaste klanten vormt.
Tijdens de repetities in de stu
dio in Aalsmeer - Joop van den
Ende produceert, Veronica
zendt uit - pakt de komiek zijn
tegenspeelster Edda Barends
stevig vast: „Ik wil graag mee
met haar verdriet. Of mag dat
niet? Het is zo'n verschrikkelijk
verhaal".
Snik
Er volgt een droge snik, zoals
Van der Heyden niet kan schrij
ven. Kraaykamp weet van een
wat zwakke pointe, met één
bibbertje in zijn stem, één
schouderophalen of een klein
trekje om zijn mond, humor te
maken. In de eerste uitzending
komt ongetwijfeld de ramp in
de Bijlmermeer ter sprake. De
geschreven scène wordt afge
keurd. Toch nog niet subtiel ge
noeg.
Het' is zoeken en uitproberen
met een enorme tijdsdruk. Er
hangt een soort spanning rj(
vroegere live-opname vatj
toneelvoorstelling had.
is gekozen voor een menl
van tegen alles bewapende
teurs als Petra Laseur, n
Barends en Paul Gieske,L
pril talent dat moet bei
dat Veronica nog altijd 'j
en wat wil'. Uitgerekend^,
eerste aflevering heeft e
meraman een ongeluk
gen, blijkt Haye v;
den de volgende dag nieT 1
wezig te kunnen zijn enai
niemand nog precies h&]<
karakter van zijn personLj
elkaar steekt. L
Zelfs als een aantal scèi
mist in zouden gaan, bL.
opzet van 'Zaterdagavon
moedig. En Kraaykamp II
zich zo omringd door cc I
die respect afdwingen, der
humoristische kracht in Q
val alle kans krijgt. Het)e
nu .van Van der Hr£
scherpte af of deze satire
sprek van de week opleT,
wegzinkt tot een alledaa n
digheidje.
Oude meesters zijn er niet zo veel
meer op de Delftse Antiekbeurs.
De Romantische school is beter
Beatrix voor Beatrix. De jonge Rotterdamse beeldend kunstenaar Allard Budding zorgde
gistermiddag in het Paleis op de Dam voor hilariteit. Als een van de zes winnaars van de jaarlijkse
Koninklijke Subsidie voor Vrije Schilderkunst had hij voor de gelegenheid een met het portret van
koningin Beatrix gesierd t-shirt aangetrokken.
De vorstin kon de aardigheid van die geste zichtbaar waarderen.
PRINSENHOF, DELFT
44ste Oude Kunst- en
Antiekbeurs. Geopend: ma-vr
13.00-22.00, za-zo 11.00-17.00.
T/m 18 oktober.
door Dolf Welling
In omvang lijkt de 44ste Delftse
Antiekbeurs, die zich heeft los-
foto Stephen Evenhuis
Harry Mulisch tijdens een rondgang over zijn eigen tentoonstelling.
door onze Kunstredactie
Den Haag „En nu maar ho
pen dat iedereen begrijpt dat dit
dus ironisch is bedoeld", sprak
Harry Mulisch, poserend voor
een tempeltje, waarin zijn ge
lauwerde kop in brons aan den
volke wordt getoond.
De schrijver leek er niet hele
maal gerust op. Hij was toch zo
vriendelijk zich op zijn eigen
tentoonstelling, gisteren geo
pend in het Letterkundig Mu
seum, met het door beeldhou
wer Lancelot Samson vervaar
digde- monumentje van zelfbe
wustzijn als achtergrond, met
de media te verstaan.
Mulisch, zo maakte Frans de
Rover (kenner van zijn werk bij
uitstek) duidelijk, bestaat voor
al in het geschrevene. „Dei
schrijver is wat hij schrijft en
niet zijn persoonlijk leven.
Maar de tentoonstelling toont
aan dat er wel degelijk een Har
ry Mulisch heeft bestaan". Een
spitsvondigheid, die de schrij
ver zelf bekrachtigde door zijn
lijfelijke aanwezigheid op de
opening.
Er werd overigens niet alleen
een beeld van Mulisch onthuld.
De hele wereld mag sinds giste
ren ook weten dat de schrijver
enige tijd medewerker van het
Letterkundig Museum is ge
weest, als custor van de depen
dance te Olst. Mulisch: „Het
was de enige manier om inge
schreven te worden in die ge
meente, waar ik graag wilde
wonen". Zodat met de opening
van de tentoonstelling over le
ven en werk van Harry Mu
lisch, 'De onderkant van het ta
pijt', het museum voor het eerst
een eigen medewerker centraal
stelt, merkte directeur Anton
Korteweg op.
Het bronzen beeld is hem aan
geboden door drie middelbare
scholen, die daaraan zelf een re
plica overhouden: het St. Maar-
tens College uit Voorburg, de
Stedelijke Scholengemeen
schap te Leeuwarden en het
Christelijk Lyceum te Haarlem.
Vooral die laatste is interes
sant, omdat het hier de school
betreft waar de jonge Mulisch al
na een paar jaar wérd verwij
derd. Mulisch: „Zou ik geweten
hebben toen ik van school werd
getrapt, dat ik er ooit nog eens
terug zou keren, in bxxms, in de
aula? Ik weet het niet. Maar
laat ik wel zeggen, dat ik, nu ik
in de aula sta, dat niet als het
hoogtepunt van mijn leven be
schouw".
Voor zijn critici, vrienden en be
wonderaars had Mulisch dit
zinnetje klaarliggen: „Van geen
van de dingen die ik in mijn le
ven gedaan heb, heb ik spijt;
waar ik wel spijt van heb is van
de dingen die ik niet heb ge
daan".
Het is de tweede keer dat het
Letterkundig Museum een ten
toonstelling aan Mulisch wijdt.
In 1976 was er de expositie 'De
getijden', op basis waarvan de
schrijver later 'Mijn getijden
boek' maakte. Mulisch is dit
jaar 65 geworden. Volgende
week verschijnt zijn grote,
nieuwe roman 'De ontdekking
van de hemel'. 'De onderkant
van het tapijt, Harry Mulisch
en zijn ceuvre 1952-1992' is
vanaf vandaag te bezichtigen.
gemaakt van de Vereniging van
Handelaren in Oude Kunst, op
de eerste uit 1949. Destijds wa
ren er in 27 stands te zamen 30
deelnemers, ditmaal zijn er 29
stands met in totaal 26 deelne
mers. Plus Hans Cramer die,
met één schilderij, pro memorie
aanwezig is, alsmede het Ko
ninklijk Prentenkabinet en een
'Europese School van Anti
quairs'. Volgens de voorzitter,
mr W.E. Bouwman, zal de 45ste
beurs weer enkele deelnemers
meer tellen.
Enige aanvulling is wel ge
wenst. 'Delft' heeft ook ditmaal
weer sterke troeven op het ge
bied van zilver, uurwerken
(waaronder een Noordholland
se stoelklok uit 1667), meube
len, archeologische voorwer
pen, asiatica, Japanse prenten
en zowel Chinese als Delftse ke
ramiek. Maar er is onder de
deelnemers geen specialist
meer in oosterse tapijten.
Het aanbod aan oude schilder
kunst is duidelijk gekrompen,
ondanks enkele belangrijke
oude meesters tij P. de Boer -
onder meer een prachtig bloem-
stilleven van Jan Brueghel de
Jonge.
Hooykaas toont een op koper
geschilderde voorstelling naar
een gravure van Lucas van Ley-
den en een van de 'grauwtjes'
van Adriaen van de Venne.
Meer dan tevoren ligt de na
druk echter op werken uit de
Romantische School, met name
bij Pieter Overduin en Wim de
Boer. Dat moet de voormalige
Haagse kunsthandelaar Pieter
A. Scheen, die de herwaarde
ring van deze kunst inleidde,
deugd doen, al heeft niet alles
hier het niveau dat hij propa
geert.
In de collectie van Overduin be
vinden zich een fraai uit de Ver
enigde Staten gerepatrieerd ijs
je van Schelfhout en een pano
ramisch gezicht op Haarlem
van dezelfde kunstenaar, ter
wijl men er een uitstekende in
druk kan krijgen van twee wei
nig bekende schilderessen. Van
Adriana Haanen is er een pa
neel met als tastbaar geschil
derde rozen. Een 'Landschap
bij Oosterbeek' van Maria Bil-
ders-Van Bosse geeft een zui
ver, onopgesmukt natuurbeeld.
vertegenwoordigd op de 44ste
aflevering, die bijna de kleinste i{'
ooit werd gehouden.
Zij kon zich als dochter \m
minister en echtgenote \f
schilder moeilijk laten [h
als kunstenares.
MUZIEK
door Dimitri van der Werf
Amsterdam De 'Volhar
dingsgeest' wordt nu eens met
vernieuwingsdrang, dan weer
met onuitblusbaar enthousias
me of dwarsheid omschreven.
De componist Louis Andriessen
richtte De Volharding op in een
tijd dat het muziekleven niet
veel meer was dan een fantasie
loze estafette van dè landelijke
symfonie-orkesten langs het
roestvrij stalen repertoire. Hij
wilde met het orkest zijn nieu
we muziek in Nederland een
impuls geven, de kloof tussen
'hoge' en 'lage' cutuur over
bruggen en uitdrukking geven
aan zijn politieke idealen.
Dit tegendraadse geluid moest
met een ruim aantal decibels
worden verspreid. Daarom
bracht hij drie saxofonisten,
trombonisten en trompettisten,
alsmede een fluitist, een hoor
nist en een bassist, geestver
wanten uit verschillende muzi
kale disciplines, bij elkaar. Zelf
speelde hij piano.
Hun officiële debuut maakten
de musici tijdens een rumoerige
manifestatie tegen de Ameri
kaanse inmenging in Vietnam.
Het was het begin van een reeks
van spraakmakende activitei
ten. Regelmatig trad De Vol
harding op, zowel in keurige
cultuurtempels als in scholen
en buurthuizen. Het orkest
bouwde een veelzijdig repertoi
re op met instrumentaties van
politieke liederen, bewerkingen
van 20ste-eeuwse klassiekers
en composities die speciaal voor
het ensemble werden geschre
ven.
Een van de hoogtepunten in de
geschiedenis van De Volhar
ding was het 'Kaalslag'-project,
waarbij tijdelijk een fusie tot
stand kwam met het ensemble
Hoketus, eveneens door Louis
Andriessen opgericht. In het
Holland Festival voerde het
'verschrikkelijke symfonie-or
kest' onder meer 'De stijl' van
Andriessen op.
Het orkest heeft veel van zijn
doelstellingen kunnen verwe
zenlijken. Terwijl de symfonie
orkesten nu fors moeten bezui
nigen, krijgen de nieuwe mu-
ziekensembles meer geld van de
overheid. Ook de publieke be
langstelling is toegenomen. In
middels zijn er 160 stukken ge
schreven voor De Volharding
door componisten uit binnen-
en buitenland en is het ensem
ble opgenomen in het gevestig
de muziekleven.
Idealen
De muzikale idealen zijn voor
een deel verwezenlijkt. Maar de
musici wilden oorspronkelijk
toch ook een maatschappelijke
functie vervullen.
Willem van Maanén, trombo
nist en orkestlid van het eerste
uur: „Dat de maatschappelijke
betrokkenheid minder dan
vroeger uit de activiteiten van
het orkest spreekt, komt omdat
de tijden zijn veranderd. De
maatschappij is een stuk cyni
scher geworden. Ik betreur het
dat het kwajongensachtige, he
melbestormende idealisme van
de jaren zestig is uitgedoofd.
Daarom vind ik het belangrijk
dat we ook nu nog uitdrukking
geven aan onze maatschappelij
ke idealen. Dat doen wij door bij
voorbeeld opdrachten te ver
strekken aan componisten in
Oost-Europa en andere landen
waar het economisch slecht
gaat. Ik sluit ook niet uit dat we
in de toekomst weer deel zullen
nemen aan demonstraties als
wij daar achter kunnen staan".
En: „Ook de manier waarop ons
orkest is georganiseerd weer
spiegelt het democratische ide
aal waar wij voor staan. De mu
sici hebben net zoveel te vertel
len als de dirigent. Iedereen be
slist mee in het beleid. Als wij
een opdracht aan een compo
nist verstrekken, is het niet al
tijd vanzelfsprekend dat wij zijn
werk zullen uitvoeren. Eerst
moet iedereen er achter kun
nen staan".
Knieval
De nieuwe muziek lijkt een
knieval, volgens sommigen een
te diepe, naar het publiek te
hebben gemaakt. De Volhar
ding heeft veel stukken op zijn
repertoire staan die regelrecht
foto Marco Borggreve
De Volharding in volle bezetting, met midden
achterin trombonist Willem van Maanen.
ontleend zijn aan jazz- en pop
muziek. In hoeverre is het or
kest dan nog vernieuwend bin
nen het muziekleven?
„Wij proberen een goede mix te
vinden tussen abstracte en
meer toegankelijke muziek",
aldus Van Maanen. „Voor de
komende vier jaar hebben wij
projecten op het programma
staan, waarin wij voor het or
kest nieuwe wegen zullen be
wandelen. Met een muziekthe-
aterproduktie van Peter Gree-
naway en Louis Andriessen
gaan we volgend jaar een uitge
breide tournee maken. We zul
len een project gaan doen met
de Slagwerkgroep Den Haag en
het jaar daarop voeren wij jazz
composities uit en zullen wij
voor het eerst gaan improvise
ren. Ook zijn er plannen om
met elektronische muziek te ex
perimenteren. Wij willen dus
zeker niet vastroesten in muzi
kale gezapigheid en modieuze
tendenzen".
Ikonen
De handel in oude ikonefer
in het Westen voornameFo
trekking op stukken die|H
in verzamelingen be\jtc
Enerzijds is de illegale
door de verbrokkeling \ju
gezag in de voormalige ti
Unie gemakkelijker, ani|e
komen er in de handel ntj
weinig belangrijke stukLi
dankzij de invloed die de
doxe kerk heeft herwonM
Delft wordt onder men
ikoon van omstreeks 15jr(
geboden in de Novgorod^i
met Johannes de Dopefo
heilige Nicolaas. n
De beurs heeft aan ove(j(
lijkheid gewonnen en d< Ij
hebben goed de ruim
vooral opvalt bij de grot
specialist Beeling, die
nees porselein exposeer
kele fraaie beeldenkasti
dewerk kan bogen op c
bekende Nederlandse
koffiekan, vermoedelijk
gemaakt te Arnhem. O
meubelstukken is opniéir
uitzonderlijk fraai
spiegellijst, ditmaal u
1670. Zeldzaam gaaf
vroeg 18de-eeuwse Zaai
met geschilderde bijbel
stellingen.
Penningen
Nabij het historische
in Het Prinsenhof toont)
ninklijk Penningkabi
kostbaarste penningenL
nationale collectie die
king hebben op het lei
Willem van Ox'anje
genoten. Onder andefi
stukken is een camee
profiel van Livia, de
van keizer Augustus,
is waarschijnlijk in hetj
gemaakt. Per comput
men voorts graaf Willei
Holland volgen op een
hij in 1343 tot 44 heeft
naar Jeruzalem en Pr
in Brussel gevestigde
School voor Antiquairs
haar stand inlichting
een driejarige opleidinj
kunstreizen.
'NOB belemr
onderzoek'
Rijswijk - Het
Omx-oepproduktiebediiijr
(NOB) belemmert onL'
naar de ontwikkeling vi
menleving en onze culti)
schrijft de Raad voor
tuurbeheer, adviesorf
het terrein van archij
musea, in een advies ai
ter d'Ancona (WVC).
Volgens de raad wil
werkelijke kosten dooj
nen voor het raadplej
het film- en beeldbai
voor wetenschappelijkf
catieve doeleinden. Ei
eenkomst met de sticht]
en Wetenschap over
plegen van het archief
dig opgezegd. De raad
verder op dat NOB jai
miljoen gulden extra
het conserveren en a
Daarbij is afgesprokei
materiaal toegankelij]
worden gemaakt voor
onderzoek. Volgens Bj
manager van het NOB]
beeldbandarchief, hoef
vrees te bestaan vooi
ring van onderzoek,
wacht snel overeens
met Film en Wetensi
een vergoeding voor
van het archief.
