Indiaanse cultuur werkt schokkend
Hervormden
zijn negatief
óver nieuwe
kerkorde
Servisch-orthodoxen worden
geobsedeerd door dreiging islam
I'
Geestelijk Leven Opinie
21A
Leidse Courant
i vrijdag 9 oktober 1992
Rooms-Katholieke Kerk Bolivia wijst
viering van ontdekking Amerika af
LA PAZ De Rooms-Katholieke Kerk in Bolivia „zal zich onthou
den van zelfs de minste deelname" aan de plechtigheden ter her
denking van de komst van de Spanjaarden naar Amerika 500 jaar
geleden. Dat heeft aartsbisschop Sainz van La Paz gezegd. Omdat
de kerk „meeleeft met de smart van het volk, de marginalisering
en de ongerechtigheid" zal zij de herdenking aangrijpen om aan te
dringen op verbetering van de situatie van de inheemse volkeren,
de Aymara's, de Quechua's en de Guarani's, liet de aartsbisschop
weten.
Organisaties van Indianen hebben protestacties aangekondigd te
gen de officiële viering van de ontdekking van Amerika door Co
lumbus. De eerste plechtigheid is maandag. Sainz wijst acties die
de plechtigheden met geweld proberen te verstoren af, omdat zij in
strijd zijn met „wat het christendom leert." Volgens Sainz zou de
herdenking er eerder „toe moeten dienen om van de geschiedenis
te leren en een klimaat te scheppen dat gunstig is voor de verbete
ring van de levensomstandigheden van de inheemse volkeren."
Etiquette betekent:
je iets beter gedragen
dan absoluut
noodzakelijk is.
Paus naar
Santo Domingo
VATICAANSTAD - Paus Jo
hannes Paulus II is vanmorgen
naar de Dominicaanse Repu
bliek vertrokken voor zijn eer
ste buitenlandse bezoek sinds
hij in juli een operatie onder
ging. De paus moet het tijdens
het vijfdaagse bezoek aanmer
kelijk rustiger aan doen dan tij
dens zijn vorige reizen. Maan
dag zal hij in Santo Domingo de
vergadering van de CELAM
openen, de Latijnsamerikaanse
bisschoppenconferentie. Bezoe
ken aan Nicaragua, Mexico en
Jamaica zijn kort na de operatie
al geschrapt.
Drie doden bij religieus geweld
in het noordoosten van India
NEW DELHI - Bij botsingen tussen moslim- en hindu-bevol-
kingsgroepen in het noordoosten van India heeft de paramilitaire
politie gisteren drie relschoppers doodgeschoten. Nadat het ge
weld zich had uitgebreid, gaven de autoriteiten in de deelstaat Bi-
har de politie vérgaande bevoegdheden. Tijdens twee dagen van
bloedige botsingen tussen de bevolkingsgroepen zijn in Sitamarhi
en omgeving zeker 15 mensen om het leven gekomen en tientallen
gewond. De gevechten tussen hindus en moslims verspreidden
zich ook naar twee andere steden en verscheidene dorpen in de
omgeving van Sitamarhi, dat 970 km ten oosten van New Delhi
ligt. De politie heeft 80 verdachten gearresteerd.
Rivaliserende groepen bestreden elkaar ondanks het permanente
uitgaansverbod op straat met messen, ijzeren staven en stenen. De
strijd brak uit nadat hindu's dinsdag bij een religieuze processie
door een islamitische wijk van Sitamarhi waren getrokken. De po
litie in het gebied is met extra troepen versterkt.
DEN HAAG - Tentoonstellin
gen, congressen, manifestaties,
radio- en tv-programma's, the
ater, onderwijsprojecten en tal
van andere evenementen, over
al in het land, staan in het te
ken van '500 jaar Amerika'. De
Nationale Commissie voorlich
ting en bewustwording Ontwik
kelingssamenwerking (NCO)
kon het niet allemaal in één
krant behappen en vatte ze sa
men in twee speciale uitgaven,
elk in een oplage van tweehon
derdduizend. Mario Coolen is
tevreden met deze onverwacht
grote belangstelling voor La
tijns Amerika en haar oor
spronkelijke bevolking, de Indi
anen.
Met het dit jaar vooral door or
ganisaties van missie en zen
ding naar Nederland halen van
diverse groepen Indianen is vol
gens Mario Coolen een 'steen in
het water geworpen en dat wa
ter moet vooral in beweging
blijven'. De vriendelijke en wel
willende interesse voor de 'aar
dige Indianen' is in een aantal
plaatsen op een behoorlijke
Alleen al door de kritiek van de Indianen is er van een
feestelijke viering van '500jaar Latijns-Amerika' zeker in
ons land niet veel terecht gekomen. Met name de komende
dagen (12 oktober 1492 zette Columbus voet aan wal in 'de
nieuwe wereld') staat een herbezinning op de westerse en
christelijke zendingsdrift centraal. Mario Coolen,
medewerker van de Nederlandse Missieraad en schrijver van
de bestseller 'Tussen God en Goud', heeft zich in een vroeg
stadium beijverd voor een aangepaste toon van de
herdenking.
confrontatie met de westerse,
christelijke cultuur uitge
draaid. Nadrukkelijk gevraagd
naar hun indrukken over de
Nederlandse samenleving kriti
seerden diverse Indiaanse ver
tegenwoordigers onze omgang
met de dieren (bio-industrie),
het 'onderwerpen' van de na
tuur en 'het 'opbergen' van ou
deren in aparte wooncentra.
Waarom toch de samenhang en
het verband tussen alles wat
leeft is weggehaald. Indringend
stelden ze aan kerkelijke men
sen de vraag welke God ze die
nen en welke waarden ze voor
de toekomst koesteren.
Coolen: „In Rotterdam heb ik
kerkmensen huilend zien weg
lopen. Het was voor hen een ta
melijk shockerende ervaring
want ze hadden juist zulke goe
de bedoelingen om in Latijns
Amerika ontwikkelingsprojec
ten voor de Indianen te steu
nen. Die welwillendheid tref je
bij de meeste mensen aan maar
het typeert wel onze cultuur die
vijfhonderd jaar lang de India
nen westerse beschaving heeft
willen brengen maar waardoor
deze Latijns-Amerikaanse vol
ken aan de rand van de samen
leving zijn beland. Hun eigen
cultuur is nooit erkend en in de
verdrukking geraakt. Ze willen
daarom ook niets van een fees
telijke viering van '500 jaar Co
lumbus' weten".
Intussen staat de Indiaanse cul
tuur meer dan ooit in de inter
nationale belangstelling, niet
het minst door de zelfverze
kerdheid van de Indianen zelf.
Coolen, voor de Missieraad spe
ciaal met Latijns-Amerika be
last, heeft veel contact met In
dianen en heeft zich de laatste
tijd nadrukkelijk als tussenper
soon opgesteld. Hij is regelma
tig getuige van hun verzuch
ting: „Jullie vragen ons steeds
naar onze Indiaanse wortels
maar waar zitten jullie eigen
wortels. Waar halen jullie in
Europa je levenskracht van
daan. Wat of wie richt jullie be
staan. Wie is jullie God en hoe
geven jullie wat je dierbaar is
door aan komende generaties.
Wat is jullie dierbaar".
Het zijn tamelijk abstracte vra
gen waar Coolen rationeel inge
stelde Nederlanders mee heeft
zien worstelen maar die voor de
Indiaanse bezoekers wezenlijke
onderwerpen vormen. „Ik heb
gemerkt dat ze door hun erva
ringen in Nederland steeds
meer de waarde van hun eigen
cultuur inzien. Dat gebeurt niet
alleen uit eigenbelang. Ze ma
ken zich ook erg ongerust over
onze cultuur. In plaats van dat
wij hen hulp willen bieden, wil
len zij vanuit hun visie niets lie
ver dan bijdragen aan een mon
diaal herstel van evenwicht en
harmonie tussen mens en na
tuur. Ze zijn bereid om hun al
ternatief te delen met een ieder
die hen met respect benadert.
Dat achten ze belangrijk voor.
hun eigen behoud maar ze wil
len er tevens een bijdrage mee
leveren aan het voortbestaan
van de wereld".
Ketters
Die groeiende aspiraties maakt
de Indianen volgens Coolen in
veel Latijns-Amerikaanse lan
den reeds tot 'economische ket
ters'. Hun opvattingen over ge
meenschappelijke grond en om
gaan met de schepping staat het
westerse vooruitgangsgeloof in
de weg. Daarom is de strijd die
Indianen op dit ogenblik voeren
in Bolivia, Ecuador, Guatamala
en Mexico voor de indianen een
gevecht op leven en dood. Juist
gisteren ontving de Nederland
se Missieraad een dringend
beroep van de Indianen om
steun tegen een ingrijpen van
het Ecuadoraanse leger tegen
een op 12 oktober geplande de
monstratie tegen het afpakken
van grond van Indiaanse boe
ren.
Coolen: „Kernpunt bij de India
nen is: Erken het recht op leven
van alles wat je omgeeft. De
rechten van Moeder Aarde, van
planten en dieren, van lucht en
water, van oud en jong, van wie
sterk is en wie zwak. Alleen als
de samenhang tussen alles wat
leeft tot zijn recht komt, gaat
het leven stromen, herstelt zich
het weefsel van de cultuur, ont
staat er ruimte, ook voor God."
Hij beseft dat het voor veel Ne
derlanders een cryptische taal
is maar wil niets liever dan dat
de in 1992 op gang gebrachte di
aloog doorgaat. „Je kunt het bij
een eenmalige aandacht laten
maar als we lef hebben gaan we
door want de Indianen doen
niets anders dan ons een spiegel
voor te houden. Het kan niet
anders dan dat dit in ieder geval
van invloed zal zijn op toekom
stige ontwikkelingsprojecten in
Latijns-Amerika".
In een verbolg op 'Tussen God
en Goud' is onder redactie van
Mario Coolen het boekje 'Ven
sters op God' (over ongebroken
levenskracht van Indiaans ge
loof) verschenen. Het is een uit
gave van Missio-PMW, Solida-
ridad en de Bisschoppelijke
Vastenaktie.
Maria
Maria-
verschijningen
lijken aan de orde
van de dag in de
Verenigde Staten.
Zo ook in
Marlboro, New
Jersey, waar deze
week duizenden
Amerikanen
vergeefs
eerbiedig
wachtten op de
verschijning van
de Maagd Maria.
foto: ap
LUNTEREN - Uit de her
vormde synode is forse kri
tiek gekomen op de nieuwe
kerkorde voor de nieuwe
Verenigde Reformatorische
Kerk. Zowel naam als ker
korde konden bij de rechter
vleugel van de hervormde
kerk geen genade vinden.
Dat bleek gisteravond uit de
rapportage van dominee B.
Wallet, aan de afgevaardigden
van de hervormde, gerefor
meerde en lutherse synode die
in Lunteren moeten besluiten
of met de eind vorige maand ge
presenteerde ontwerp-kerkor-
de zal worden verder gewerkt.
Uit de rapportage van Wallet
die secretaris is van de werk
groep die twee jaar heeft ge
werkt aan het nieuwe ontwerp,
bleek dat de gereformeerden in
feite de minste moeite hebben
met het nieuwe ontwerp. De lu
theraan prof. S. 't Hoff vroeg
zich bezorgd af in hoeverre de
identiteit van de lutheranen in
de nieuwe kerk kan worden ge-
UTRECHT De Servisch-
Orthodoxe Kerk is „geobse
deerd" door de dreiging van
de islam. Niet alleen de man
in de straat, maar ook de
mannen aan de top van de
kerk hebben het gevoel dat
de Arabische wereld via Bos-
nië-Hercegovina een moslim
staat in Europa wil vestigen.
Secretaris Jan ter Laak van de
rooms-katholieke vredesbewe
ging Pax Christi is „erg ge
schrokken" van deze ontdek
king tijdens zijn bezoek aan het
voormalig Joegoslavië.
Hij sprak daar met vredesgroe-
peringen en rooms-katholieke
en servisch-orthodoxe geestelij
ken. Zelfs de gematigde ortho
doxe bisschop Irinej, na patri
arch Pavle een van de belang
rijkste leiders van de kerk, acht
het zijn plicht het westen voor
de islamitische dreiging te
waarschuwen, aldus Ter. Laak.
Waarom zien jullie dat gevaar
niet, kreeg hij voortdurend van
de bisschop en andere geestelij
ken te horen. De orthodoxen
baseren hun angst voorname
lijk op hun intensieve contacten
met de Kopten en andere „ge
loofsbroeders" in de Arabische
wereld, die slechte ervaringen
met de islam hebben.
Ook door de innige relatie met
de Grieks-Orthodoxe Kerk, die
een sterk anti-Turkse inslag
heeft, zit de schrik er goed in.
Irinej en de anderen herinner
den Ter Laak dan ook voortdu
rend aan de zeventiende eeuw,
toen de Turken voor Wenen
stonden. Net als „de man in
straat" halen zij hier de recht
vaardiging voor hun strijd uit.
Steunpilaar
De orthodoxe kerk is, ondanks
hier en daar een kritische noot,
een belangrijke steunpilaar van
de Servische regering.
Bij de grote angst voor de islam
verbleken de bezwaren die de
orthodoxen tegen de RK Kerk
en met name het Vaticaan heb
ben. Maar ook die leven volop:
„Als deze paus meer paus en
minder Pool zou zijn, dan zou
dat de verhouding tussen or
thodoxen en katholieken aan
zienlijk verbeteren", tekende
Ter Laak op uit de mond van
een kerkleider.
Het streelde hem derhalve 'dat
bisschop Irinej Pax Christi In
ternationaal heeft verzocht een
conferentie te beleggen in het
voormalige Joegoslavië. Op die
bijeenkomst kan niet alleen de
dialoog tussen orthodoxen en
katholieken aan de orde komen,
maar ook de verhouding tussen
oost- en west Europa en de rela
tie met de islam.
Aan een dialoog tussen de gods
diensten bestaat enorme be
hoefte, weet Ter Laak. „De et
nische zuiveringen zijn in feite
religieuze zuiveringen, ook al
worden ze niet als zodanig erva
ren", zegt hij, wijzend op het
feit dat de meeste Serviërs or
thodox en de meeste Kroaten
katholiek zijn.
De kritiek van de behoudende
hervormden spitste zich toe op
het feit dat de nieuwe kerkorde
„meer moderniteit dan Refor
matie" bevat. Het bindende ele-
BEROEPINGEN
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Assen H. ten Napel,
l.l. zendingspredikant, wonende
te Oegstgeest; te Waddinxveen-
(toez.) J. Muller te Sluipwijk. Be
dankt voor Oud-Beijerland W. Ar-
keraats te Giessendam-Neder-
Hardinxveld.
Gereformeerde Gemeenten
Beroepen te Sint Annaland J.J.
van Eckeveld te Zeist.
Baptisten gemeenten
Beroepbaarstelling drs. P.J. Lal-
leman, Tichelaarsdonk 308,
7326 BC Apeldoorn.
COMMENTAAR jj)
Jeltsin contra GorbatsjoP
d1
OUD-Soyjet-president Michail Gorbatsjov kon zijn
moeilijk de baas toen hij gisteren de toegang tot zijn
zoekingsinstituut in Moskou versperd zag door de a
Hij bestempelde die maatregel als een politieke wr^QUj
ming van de Russische president Boris Jeltsin voor hj
dat oud-president en oud-partijleider Gorbatsjov weigijjR
getuige op te treden in het proces tegen de CommuniXrs
Partij. Officieel gaat het erom dat het constitutionele(vai
voormalige partijleider wil ondervragen om te kunnèd
palen of de Russische president Boris Jeltsin wel hetlt 1
had om na de mislukte augustuscoup van vorig jaar deP'
te verbieden. Gorbatsjov weigert te getuigen met hetl
ment dat hij er niets voor voelt als speelbal te dienen
twee partijen, de pro- en de anti-communisten. Gorl
is momenteel een gewone burger zoals iedereen, en
recht kan hem niet verplichten als getuige op te ti
Maar Gorbatsjov is niet zo maar een gewone burger. Hfaa
van 1985 tot 1991 secretaris-generaal van de Commtid,
sche Partij en president van de Sovjetunie. Zijn getu^n
zou dus van kapitale betekenis kunnen zijn voor hetee)
woord op de vraag of Jeltsin terecht de CP buiten dr^
stelde of niet. Maar indien Gorbatsjov zou getuigen, zfri
allicht dingen moeten zeggen die in hoge mate voor her
bezwarend zijn. Met het voorbeeld van zijn voormalig?
lega's in Oost-Europa Todor Zjivkov, Erich HLj
ker voor ogen, valt het te begrijpen dat hij zich niet
voor hem levensgevaarlijke mijnenveld wil begeven. »ht
AANGEZIEN Jelfsin hem niet kan dwingen te getuct
grijpt de Russische president naar andere dwangmidw'
om Gorbatsjov tot medewerking aan te porren. De outF1'
sident mag het land niet meer uit. Een reis naar Zuid-lP*
gaat niet door. Jeltsin liet ook zijn ZIL-limousine in V
nemen. In een volgende stap sloot Jeltsin het gebouw v jj
in zijn voormalige baas zijn onderzoekingsinstituut gi0f
tigd had. Hij mocht nog wel een gedeelte huren orr^€
werkzaamheden voort te zetten. Jeltsin laat met aihs
woorden Gorbatsjov goed voelen dat hij maar eendoodéts
ne burger is zonder enig privilege. De tweestrijd tussenin
batsjov en Jeltsin, reeds begonnen toen Jeltsin partij vefs
woordelijke voor Moskou was, wordt dus voortgezet. *e
Gorbatsjov nog de baas in het Kremlin was, trok Jeltsir1
het kortste eind. Nu Jeltsin president van Rusland is,
Gorbatsjov het onderspit delven. Gorbatsjov gooide op}n
nederende wijze Jeltsin uit het Politburo; na de auguL
coup behandelde Jeltsin Gorbatsjov als een betrapte scf,(
jongen. Gorbatsjov heeft Jeltsin nooit vergeven dat hf<
Communistische Partij onwettig verklaarde, dat hij deri
munistische dictatuur afschafte, dat hij de doodsteek
aan de Sovjetunie zoals die bijna 80 jaar had bestaan, ie
GORBATSJOV is steeds communist gebleven. Tijden^1
tirade tegen Jeltsin gistermorgen beriep hij zich nog stfj
op het 'Sovjet-volk', alsof dat Sovjet-volk niet helemaaf
eengevallen was in zijn verschillende nationale delen, jj
batsjov heeft ook niet nagelaten het beleid van J%j
met name zijn economische hervormingsplanneu
stevig op de korrel te nemen. Er is dus meer aan de hanca
een ordinaire ruzie tussen twee mannen. Voor Jeltsin h
het erop aan het hervormingskamp te versterken en t®
hinderen dat het communistische kamp weer moed vat.e
proces tegen de Communistische Partij met oud-secf
ris-generaal Gorbatsjov als kroongetuige was daal
een uitstekende gelegenheid. Tenslotte wil Jeltsin de
geplaagde Russische burgers tonen dat hij niet bevreef
voormalige 'untouchables" aan te pakken. Met Michail
batsjov kan hij dat trouwens zonder risico doen. Gorbal
is in Rusland immers alles behalve populair.
ment is niet de belijdenis maar
de organisatie, aldus hun kri
tiek.
Daartegenover stonden de op
merkingen van vooruitstreven
de hervormden die vonden dat
in het ontwerp teveel de aan
sluiting op de wereld wordt ge
mist. „Deze kerkorde is te wei
nig bij de tijd en kan dus snel uit
de tijd raken", aldus hun kri
tiek.
Kritiek op de naam van de nieu
we kerk was niet van de lucht.
Elk element van de nieuwe
naam werd wel onder kritiek
gesteld. De Gereformeerde
Bond waarin de rechtervleugel
van de hervormde kerk vere
nigd is, zou het liefst vasthou
den aan de oude naam. De com
missie voor de nieuwe kerkorde
vond daarentegen dat er in de
nieuwe naam geen elementen
mogen zitten van de drie deel
nemende kerken.
De hervormden hebben ook
problemen met het feit dat de
provinciale structuur (die in
deze kerk de nodige wewrkgele-
genheid oplevert) in de nieuwe
kerkorde gaat verdwijnen. De
praeses van de hervormde syno
de, dr. G. H. van de Graaf, liet
gisteren uitkomen dat hij niet
zonder slag of stoot akkoord zal
gaan met deze wijziging. In de
nieuwe kerkorde krijgen de ge
meenten veel meer zelfstandig
heid.
Jean Guitton In het radio
programma 'God zij met ons'
(Radio I, VPRO) vanavond om
19.04. uur wordt gediscussieerd
over het onderwerp God en de
wetenschap naar aanleiding
van het gelijknamige boek van
de Fransman Jean Guitton.
Deelnemers aan de discussie
zijn P. Vroon, hoogleraar psy
chologie, Arie van den Beukei,
hoogleraar theoretische na
tuurkunde aan de TU Delft,
Jan Retel, hoogleraar bioche
mie aan de VU in Amsterdam
en de eveneens aan de VU ver
bonden natuurkundige Willem
Drees.
CeidaeSowiamt
Uitgave: Westerpers bv (maakt deel uit van Sijthoff Per!
Kantoor redactie: Apothekersdijk 34, Leiden
Kantoor advertentie- en
abonnementenafdeling: Stationsweg 37. Leiden.
Telefax: 071 -134 941
Postadres Postbus 112300 AA Leiden
Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk
071 -132221070 - 3190 933
070-3906 717
Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Hoofdkantoor:
Telefoon
Telefax
Postadres:
Alle kantoren zijn op
maandag tot en met
vrijdag geopend van
08.30 tot 17.00 uur
Directeur/hoofdredacteur: J. W. C Leune
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808): L. van Koot.
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel. 070 - 3190815):
A van Rijn (£hef), drs R Edens, A van Holstein, E. Huisman, H. Jansen, drs. J
Leeuwen - Voorbij, R de Roo
Sport (tel. 070 - 3190 826): in samenwerking met sportredactie Sijthoff Pers
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): in samenwerking met kunst- en rtv-redactie Sijth
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): drs. P vi
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka.
e Bruijn, W Diekstra,
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van:
- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied,
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie. eer
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederlanr
België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, drs. K. Swiei
M van de Ven en P. Vogels De parlementaire redactie bestaat uit H. B in 't
(chef). H B Bijleveld, drs J. Feenstra, D J Hofland, K Jonker, P Koopman, i
G. Korevaar, D W van Rietschoten, C P Visser en K. van Wees. Algemeen co<
nator J A L M. Timmers.
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
- de volgende correspondenten in het buitenland drs D. J van den Bergh
(Peking), drs H Botje (Tunis), A. Courant (Athene). R. Hasselerharm
(Johannesburg), drs. A. Heering (Rome), B. van Huet (Londen), M de Konint
(Washington), F Lindenkamp (Sao Paulo), B Schampers (Brussel), W Voord
(Parijs), drs. R Vunderink (Moskou), W Werkman (Jeruzalem), G van Wijlan
(Belgrado), F. Wijnands (Bonn), J, Wijnen (Brussel)
De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve vertaal
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London Vertaalster:
M de Cocq
Nabezorging
Telefoon: 071 -122 248 op ma
15.00 uur.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand
per kwartaal
per jaar
Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand
per kwartaal
per jaar
t 18.00 tot 19.00 u
27,00
79,80
312,65
28,20
82,80
318,65
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel 071 -141 905 Telefax 071 - 140 680
lefax voor uitsluitend het doorgeven van advertenties (kantoor Rijswijk) 070 -
Bankiers
ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050
