'Verwerking Bijlmerramp fnr2nkkpingalen
zal vele maanden vergen' de schijnwerpers
ninir
Experts: El Al-toestel verloor twee motoren
Vliegramp
AI O
Leidse Courant 4a
donderdag 8 oktober 1992 i u
iiadeclaims
omen binnen
lerdam De hulpdesk van
>zamenlijke verzekerings-
nichappijen in het sport-
Qjum aan de Bijlmerdreef
isteren 300 schade-aangif-
.jeregistreerd. Volgens de
schappijen zitten er tus-
meldingen veel onverze-
ejn. Dat geldt met name
Ppegenen die zich de afgelo-
enren hebben gemeld,
f hemen alle informatie op.
gjiaatschappijen kunnen we
,de onverzekerden weinig
maar hopelijk kan er op
jjn een aansprakelijke par
aden aangewezen, of kun-
'®ye onze lijst doorgeven aan
ujistantie die zich met de be-
iejn van deze groep gaat be-
iijuden", aldus een woord -
il meeste gevallen gaat het
jchade aan inboedels. De
keringsmaatschappijen is
Jcht om alvast alle verze-
ijn uit hun computerbe-
jlen te lichten die in Groe-
ri Kruitberg wonen. De
>Hne toeloop heeft de verze-
bjgsmaatschappijen enigs-
'S^errast.
woordvoerder: „De eerste
;s ebben zich 150 mensen bij
;ojemeld en we dachten daar
liet grootste deel te hebben
LH. We hadden niet ver-
"j, dat er de dagen erna nog
grote groep bij zou komen.
ie|ebben de indruk dat het te
J|rij heeft met een toene-
ieïe bekendheid van de hulp
of'.
3]
Til sticht
"od fonds
\j
ilerdam Luchtvaart-
ïBschappij El Al heeft een
ftonds in het leven geroe-
nom acute financiële nood
,e de slachtoffers van de
^vaartramp in de Bijlmer te
jen. „We hebben geen
blik de illusie dat we met
het leed kunnen verzach-
j zegt een woordvoerder,
irïr we kunnen wel al het
l olijke doen om de directe fi-
eöële nood te verlichten". El
3|et het fonds als financiële
rje hulp. De luchtvaart-
;£schappij heeft met de loka-
Jtoriteiten afgesproken dat
zullen helpen bij het op
en van mensen die in aan
ging komen voor financiële
3and
janningen
oen op
'*erdam De spanningen
Kt opvangcentrum aan de
perdreef liepen gisteravond
e op. Een groep Antillianeri
4le zich achtergesteld bij an-
groepen slachtoffers. „Ten
-ichte, dat is gisteravond
ten rechtgezet", aldus bur-
jeester Van Thijn. Anderen
jlen problemen zich te legi-
iren. Ook de terugbeta-
regeling bij de voorschot-
ran de sociale dienst wekte
jaties op.
br slachtoffers geldt zo'n re
jig natuurlijk niet. Wel als
r mocht blijken dat er onei-
ijk gebruik van is gemaakt,
proberen de zaak echt wat
per bureaucratisch op te
en", aldus Van Thijn. Aan-
iingen van misbruik heeft
jiog niet. De verantwoorde-
wethouder is inmiddels ge-
(meerd andere maatregelen
'effen.
burgemeester verwacht dat
panning nog verder oploopt.
tijd vordert, informatie
ft uit, emoties breken do.or,
asen worden moe en onge-
flig". Geprobeerd wordt zo
mogelijk aanleidingen voor
iaties weg te nemen. In ver-
ld met de grote toeloop op de
rthal wordt een toegangsre-
jng ingevoerd.
ïnetiaan bij
echtigheid
ipterdam De Surinaamse
feident Venetiaan en zijn
Jtgenote zullen de rouw-
yhtigheid ter nagedachtenis
l de slachtoffers bijwonen,
i zondag in de RAI wordt ge
lden. De Surinaamse rege-
fe heeft een periode vah na-
pale rouw afgekondigd die
vrijdag tot en met dinsdag
r
p vergunningen voor publie-
jvermakelijkheden zijn inge-
kken. Van alle overheidsge-
iwen zullen de vlaggen half-
It hangen. De overheid be-
t dinsdag een oecumenische
kvdienst.
'Paramaribo wordt er reke-
lg mee gehouden dat zeker
jhtig Surinamers en perso-
ti van Surinaamse origine on-
i de slachtoffers zijn. Hoewel
log geen aanvragen van na-
itaanden zijn om naar Ne-
'land te reizen, onderhandelt
overheid met de luchtvaart-
latschappijen SLM en KLM
i familieleden van de slacht
ers op de prioriteitenlijst te
latsen.
door Homme Krol
Raalte Het kan maanden,
soms jaren duren voordat men
sen die de Bijlmerramp hebben
meegemaakt, er weer bovenop
komen. Psycholoog Chris Koop-
mans is er van overtuigd dat dat
niet alleen geldt voor de nabe
staanden en gewonden. Ook de
hulpverleners en de buurtbe
woners zullen er een harde dob
ber aan hebben.
Koopmans is gespecialiseerd in
de behandeling van posttrau
matische stoornissen en in die
kwaliteit medewerker van het
Instituut voor Psychotrauma,
dat een vooraanstaande rol
speelt in de hulpverlening in de
Bijlmer. „Hun leven is acuut
veranderd. Voor al die mensen
geldt dat hun illusie van veilig
heid, van voorspelbaarheid, van
onkwetsbaarheid verloren is
gegaan. Het gevoel van veilig
heid voor die mensen in flats op
de aanvliegroute is weg. Het ge
voel van het overkomt mij niet,
dat is weg. Die weten nu uit na
bije ervaring dat je binnen een
week dood en begraven kunt
zijn. Ze hebben het voor hun
ogen zien gebeuren. Dat gevoel
delen die mensen met elkaar".
Om die illusie van veiligheid
weer te herstellen is tijd en
vooral gevoelsmatige verwer
king nodig, betoogt Koopmans.
„Ogenschijnlijk lijkt er vaak
niets aan de hand als je zo'n le
vensbedreigende situatie mee
maakt en het er goed afbrengt.
Je gaat dingen op je ruggemerg
doen, je handelt op je automati
sche piloot bij wijze van spre
ken. Dat is een normale reactie
van het menselijk afweerme
chanisme. In de eerste uren na
zo'n ramp wordt je gevoel als
het ware even op nul gezet".
Hij vergelijkt het met de ont
snapping aan een frontale auto
botsing. „Je reageert goed, par
keert je auto aan de kant van de
weg. Het gevoel wordt even in
een ander bewustzijnskanaal
geduwd zodat het verstand het
overneemt om te kunnen over
leven".
Herbeleven
Pas daarna komen de 'rubbe
ren' benen, de weggefilterde ge-
voelsreacties los. „Wat veelal
gebeurt is dat mensen zo'n
ramp alsmaar opnieuw beleven.
Men ziet telkens bepaalde scè
nes voor ogen, men gaat be
paald vermijdingsgedrag verto
nen. Men mijdt bij voorbeeld
een flat omdat dat het gevoel
oproept niet weg te kunnen. In
dit geval kan vliegtuiglawaai op
zich al traumatisch zijn. Zo'n
ervaring kan zelfs leiden tot ge
voelens van vervreemding, van
onthechting van andere men
sen, en vaak van verhoogde
waakzaamheid. Men schrikt
snel, slaapt licht, men is snel ge-
'Wat veelal gebeurt is dat mensen zo'n ramp almaar opnieuw beleven'.
prikkeld, heeft last van concen
tratiestoornissen
Koopmans spreekt van een her
beleving die maanden kan du
ren. „In het begin zijn die ster
ke emotionele reacties gewoon.
De psyche reageert af, probeert
een niëuw evenwicht te vinden,
een nieuw gevoel van veiligheid
en voorspelbaarheid op te bou
wen. Zonder dat kan geen mens
leven. Maar als die herbeleving
lang aanhoudt dan spreek je
van een posttraumatisch
stress-syndroom. Als het niet
tot een normale verwerking
komt is behandeling noodzake
lijk".
Hulpverleners
Of het zover komt hangt goed
deels af van de buurtgemeen
schap in de Bijlmer zelf en van
een snelle bekwame opvang
door hulpverleners. Koopmans
vindt dat de mensen die de
ramp hebben meegemaakt of er
getuige van waren binnen een
paar dagen bij elkaar gebracht
moeten worden om over hun er
varingen te praten. „Professio
nele hulpverleners kunnen
daarin een heel goede bijdrage
leveren, maar de buurt moet
het zelf doen. Belangrijk is dat
je in het begin zorgt dat die ver
werking op gang komt. Zorg er
voor dat je de slachtoffers ter
plekke hun verhaal laat doen.
Zet er mensen naast, familie en
vrienden, mensen die voor het
slachtoffer emotioneel belang
rijk zijn. Het gedetailleerd na
vragen is van veel belang voor
de verwerking".
„In de tweede plaats: geef ook
hulp aan direct betrokkenen,
aan lotgenoten, dus ook aan
mensen die in de buurt wonen
en in machteloosheid hebben
moeten aanzien hoe zich dat
daar afspeelde. Ook die mensen
zijn natuurlijk getraumati
seerd. En in de de derde plaats:
geef hulp aan de hulpverleners.
Dan moet je denken aan men
sen van de brandweer, aan de
mensen die de lijken uit de
puinhoop moeten halen, aan de
opsporingsteams, aan de verze
keringsmensen, de politie, de
brandweer, het ambulanceper
soneel".
Machteloos
Voor de directe hulpverlening
aan de slachtoffers zijn de Ri-
agg's in het Amsterdamse uit
stekend ingericht, weet Koop-
jy mans. Voor geestelijke bijstand
aan de hulpverleners is het In
stituut voor Psychotrauma in
Utrecht vooral actief. Mede-
■^j werkers van het instituut zijn
er gisteren al mee aan de gang
gegaan. „Denkt u in dit ver
band even aan de mensen van
de brandweer en de GGD's die
de hele avond en nacht machte
loos hebben moeten toezien hoe
de ramp zich voor hun ogen vol
trok. Dat gaatje niet in de kou-
we kleren zitten". Koopmans
vindt het ook belangrijk dat de
lokale overheid zichtbaar steun
geeft. „Niet alleen met onder
dak, voedsel en rust, maar ook
met een goed informatiecen
trum, kortom alle voor de
slachtoffers voelbare steun. La
ter komen er natuurlijk reac
ties: waar was die, waar was
die. Als je mensen onmiddellijk
goed informeert en als overheid
voelbare steun verleent, dan
help je de verwerking al op gang
brengen".
Koopmans heeft geen persoon
lijke ervaring met mensen die
dit soort grote rampen hebben
meegemaakt. Wel met slachtof
fers van bankovervallen, van
seksueel of ander fysiek geweld.
„De behandeling is in feite de
zelfde. De emoties komen altijd
terug. Je kunt niet zeggen: ik
hoef er niet over te praten, want
ik heb nergens last van. Die
emotie blijft z'n werking heb
ben, die uit zich in klachten. Als
je bij wijze van spreken zegt
nergens last van te hebben dan
krijgje zeker er last van".
SPEURTOCHT GAAT ONVERMINDERD DOOR
Schiphol In het Gooimeer en
het IJsselmeer wordt nog
steeds gezocht naar de tweede
motor die, naar wordt aangeno
men, van de verongelukte El Al-
Boeing is gevallen. Het team
van deskundigen onder leiding
van de directeur Luchtvaart In
spectie H. Wolleswinkel heeft
sterke aanwijzingen dat ook de
tweede motor van het toestel is
losgeraakt, voordat de vracht
machine zondagavond in de
Bijlmermeer neerstortte. Ge
tuigenverklaringen wijzen daar
volgens hem op.
Uit een brief van minister Maij-
Weggen (verkeer en water
staat) aan de Tweede Kamer
over de toedracht van de vlieg
ramp was gisteren gebleken dat
het vliegtuig slechts een motor
had verloren. Deze lezing is in
middels herroepen.
Op de foto die het ANP gisteren
heeft gepubliceerd, is de
Boeing 747 met slechts twee
linkermotoren zien. Gezag
voerder Fuchs van het vliegtuig
heeft de verkeersleiding op
Schiphol gemeld dat zijn rech
ter binnenmotor (motor 3) in
brand stond. De motor die is ge
vonden, is de rechter buitenmo
tor (motor 4), aldus de Rijks-
luchtvaardient (RLD). Aan
deze motor die uit het Gooi
meer is opgevist, zijn geen spo
ren van brand gevonden.
De foto is gemaakt door R.
Plooy uit Diemen. Hij heeft de
Jumbo vanaf de jachthaven in
Naarden laag voorbij zien vlie
gen in oostelijke richting. Er
vielen toen twee voorwerpen
van het toestel. Een van de
brokstukken brandde. Doordat
een groenstrook het zicht be
lemmerde, hebben Plooy en zijn
vijf vrienden de voorwerpen
niet in het water terecht zien
komen. Zij waren er wel oogge
tuigen van dat het toestel een
draai maakte, terugvloog in de
richting van Schiphol en kerosi
ne loosde. Even later helde het
vliegtuig plotseling sterk over
en stortte neer. Kort daarop
was ter hoogte van Diemen een
rookpluim te zien.
Geen pinnen,
Motor nummer 4 is bij de vleu
gel afgebroken. De pinnen
waarmee de motor aan het toe
stel was bevestigd, zijn nog niet
boven water gehaald. Gezien de
vindplaats moet de motor al in
het eerste rondje terug naar
Schiphol van het toestel zijn ge
vallen. Onduidelijk is of motor 3
waarvan de piloot meldde dat
hij in brand stond, eerder of la
ter is gevallen.
In de omgeving van Naarden is
de afgelopen dagen een aantal
onderdelen van beide rechter
motoren teruggevonden, onder
meer een -luik van motor 3 en
platen van beide motoren. Vol
gens onderzoeksleider Wolles
winkel gaat thans de primaire
aandacht uit naar wat er met de
rechtermotoren is gebeurd.
Nog steeds is de mogelijkeid
van een aanslag volgens hem de
minst waarschijnlijke. Voor het
overige houden de experts met
alle mogelijke opties rekening.
Vogeltrek
Uit gegevens van de Koninklij
ke Luchtmacht is gebleken dat
er rond het tijdstip van het on
geluk sprake was van een inten
sieve vogeltrek rond Schiphol.
Het onderzoeksteam zal de ra
darbeelden van de luchtmacht
nader bestuderen. Opvallend is
dat de vogels vlogen op een
hoogte van een tot twee kilome
ter. Automobilisten die rond de
zelfde tijd langs Schiphol reden,
hebben boven de luchthaven
Boeing laat borgpennen controleren
Vier
stalen
borg
pennen
verbinden
via pylon
de motor
met de
vleugel
motor
Amsterdams burgemeester Van Thijn vraagt
illegalen informatie te verschaffen over wie er in de
getroffen flats woonden. Ze kijken wel uit. Ze zien
de overheid als de eigenaar van een pittbull die
tegen een doodsbange voorbijganger zegt: 'aai hem
maar, hij doet niets'.
Borgpen is
zodanig
geconstrueerd
dat hij kan
afbreken bij hevige
trillingen in de
motor, waardoor deze
loskomt van vleugel. Zo
wordt voorkomen dat de
vleugel beschadigd raakt of
mogelijk zelfs afbreekt
Aan
hechting;
punt pylon
Borgpen (het donkere c
dikke stalen bus met opening voor
zekeringsbout. De twee halve
maantjes zijn holle ruimten in
borgpen, waardoor deze
gemakkelijker kan afbreken bij
hevige trillingen in motor.
Borgpen zou echter
onbedoeld kunnen
afbreken door
corrosie. Boeing wil
daarom controle
op eventuele
.haarscheurtjes.
De tekening laat zien op welke wijze de motor aan de
vleugel van het vliegtuig bevestigd is.
'twee grote, zwarte wolken van den brand in een van de moto
vogels' gezien. ren heeft gehad tijdens de lan-
Een woordvoerder van Schip- ding op de luchthaven. Vlak na
hol heeft bevestigd dat het El de ramp deden daarover al ge-
Al-vliegtuig drie maanden gele- ruchten de ronde, maar toen
werd van Israëlische zijde ge
zegd dat het om een ander toe
stel ging. Inmiddels is gebleken
dat het wel degelijk het vracht
vliegtuig betrof dat is veronge
lukt.
De brandende motor hing on
der de linkervleugel en heeft
zondag voorzover bekend zon
der problemen gedraaid. Het
vuur is indertijd gedoofd door
de automatische blusinstalla
tie.
De Spaanse luchtvaartmaat
schappij Iberia heeft gezegd dat
de bouten waarmee de motoren
van Boeings 747 aan de vleugel
worden bevestigd, een bekend
probleem vormen. Iberia heeft
behalve de eigen toestellen ook
Jumbo's van vier andere Euro
pese luchtvaartmaatschappijen
(Lufthansa, Air France, Sabe
na, Alitalia) in onderhoud. De
bewuste pinnen behoren tot de
onderdelen die het snelst slij
ten. Ze moeten regelmatig wor
den vervangen, aldus de techni
sche dienst van Iberia.
De Rijksluchtvaartdienst heeft
gisteren de laatste geregistreer
de (hebreeuwse) woorden ver
taald die in de cockpit van het
neergestorte EL Al-vliegtuig
werden gesproken. Naar alle
waarschijnlijkheid zijn het de
woorden van de boordwerktuig
kundige Gedalia Sofer die in
modern hebreeuws (ivriet)
zegt: „Landingsgestel uit, klep
pen omhoog".
Tegelijk meldt gezagvoerder
Jitschak Fuchs: "LY-1862
going down, going down",
waarna het toestel crashte in de
Bijlmer. Even werd gedacht dat
de woorden in ivriet de gevoe
lens van de bemanning zouden
weergeven, maar nu blijkt op
nieuw dat de noodprocedure tot
de laatste seconden is volgehou
den.
door Dick van Rietschoten
Den Haag De vliegramp in
de Bijlmermeer heeft op bizarre
wijze het altijd in schemer ge
hulde probleem rond de illegale
vreemdelingen in Nederland
met één klap in het volle dag
licht geplaatst. Iedereen wist
dat het verschijnsel bestond,
maar nu bekend is geworden
dat er in de getroffen flats tien
tallen illegalen moeten hebben
gewoond, lijkt de realiteit van
het probleem pas echt tot de
maatschappij door te dringen.
Hoeveel illegale buitenlanders
in ons land vertoeven weet nie
mand. Onlangs maakte het mi
nisterie van justitie een ruwe
schatting bekend, waarin een
zeer ruime marge zit: 50.000 a
100.000. Het zijn bijna allemaal
mensen uit noord-Afrika, mid-
den-Afrika en oost-Turkije, die
de armoedige leefsituatie in
hun eigen land zijn ontvlucht
en naar Nederland zijn getrok
ken in de hoop er een graantje
van de welvaart mee te kunnen
pikken.
Velen kwamen hier onder het
mom van vakantie of familiebe
zoek en doken vervolgens on
der, anderen arriveerden via
ongecontroleerde grensposten
met België of Duitsland, zo
maar op de bonnefooi of op uit
nodiging van reeds hier verblij
vende bekenden.
Tot voor kort was Nederland
voor illegale vreemdelingen een
waar paradijs. Sociale diensten,
ziekenfondsen en gemeente
ambtenaren informeerden
meestal niet naar verblijfsver
gunningen, zodat er vrij gemak
kelijk een uitkering, een zie
kenfondsverzekering of een be
wijs van inschrijving als wo
ningzoekende kon worden ver
kregen. Werken was ook door
gaans geen probleem want er
waren tal van werkgevers die
moeiteloos illegalen in dienst
namen, vooral in de sectoren
waar men vaak zat te springen
om arbeidskrachten, zoals de
groente-, fruit- en bollenteelt,
de havens en de bouw. Degenen
die geen eigen onderdak had
den, logeerden meestal bij fami
lieleden of vrienden of bij lotge
noten in een groezelig pension
of kamerverhuurbedrij f.
Kentering
Zo is het illegalencircuit een
lange reeks van jaren door de
maatschappij zelf in stand ge
houden en voortdurend in om
vang toegenomen. Illegaal in
Nederland wonen en werken
was een fluitje van een cent.
Het enige waar de betrokken
buitenlanders voor moesten op
passen was contact met de poli
tie. Wie daarmee in aanraking
kwam viel onherroepelijk door
de mand en moest het land uit.
Uitstel van executie was overi
gens nog wel mogelijk door als
nog een verblijfsvergunning
aan te vragen. In zo'n geval kon
uitzetting nog maanden of
soms wel meer dan een jaar
worden voorkomen.
Maar zelfs wanneer er geen an
dere keus overbleef dan het'
land te verlaten, was Leiden -
nog niet in last: wie over de
grens werd gezet keerde ge
woon binnen een paar dagen
weer via een andere weg in Ne
derland terug.
Pas onder het huidige kabinet
is er een kentering in het illega-
lenbeleid gekomen. Minister
Hirsch Ballin van justitie heeft
een serie maatregelen getroffen
en aangekondigd waardoor het
voor illegalen behoorlijk moei-"
lijk wordt zich in Nederland
staande te houden. De vreem
delingenpolitie zal vaker in be
drijven, pensions en koffiehui
zen controleren op de aanwe
zigheid van illegalen. Wie wordt
gesnapt kan erop rekenen dat
hij of zij binnen een week per
vliegtuig naar het land van her
komst wordt gestuurd.
Verder wordt de toegang tot ge
meenschapsvoorzieningen zo-,
als een uitkering, huursubsidie,
een ziekenfondsverzekering of'
een gemeentelijke woning on
mogelijk als men geen geldige
verblijfsvergunning kan tonen.
Bovendien worden werkgevers
die illegalen in dienst hebben
aanzienlijk strenger gestraft^
dan tot voor kort nog het geval
was. De boete per ontdekte ille
gale arbeidskracht is inmiddels
verhoogd van 750 tot minimaal
4000 gulden en (afhankelijk,
van de omstandigheden) maxi-,
maal 10.000 gulden. Daardoor
zal een werkgever zich voort
aan wel drie keer bedenken eer
hij iemand zonder verblijfsver-,
gunning aanneemt.
Geloofwaardigheid
Doel van dit alles is het illegaal
verblijf in ons land zo onaan
trekkelijk mogelijk te maken/
Het kabinet hoopt dat velen
daardoor zullen terugkeren!
naar hun vaderland of elder?
hun heil gaan zoeken. Geen
wonder dan ook dat de autori-
teiten de afgelopen dagen tever-C
geefs een beroep hebben ge
daan op illegalen uit de buurt—
van de verwoeste Bijlmerflats^'
om inlichtingen te komen ver*
schaffen over vermiste land- en
lotgenoten. De illegalen kijken
wel uit. Ook zij weten hoe de
overheid er tegenwoordig op ge
brand is de stofkam door de
vreemdelingenpopulatie te ha
len. Al bezweren de autoritei-'
ten dat de tipgevers niet zullen
worden opgepakt, ze worden
gewoonweg niet geloofd. Het is
ook allemaal niet bijster geloof
waardig, want de overheid''
spreekt hier met twee monden.
De ene zegt 'weg met de illega
len' en de andere 'je mag hier''
gerust blijven wonen en als je
flat in puin ligt kun je zelfs een
ander huis krijgen'.
Welke illegaal zou bereid zijn
z'n nu nog redelijk comfortabe
le bestaan in de waagschaal te
stellen? Ook al weetje als illega
le Ghanees dat er vrijwel zeker
tien of twintig illegale landge
noten onder het puin moeten
liggen, dan waag je je toch niet
in het hol van de leeuw om te
komen vertellen wie dat zijn?
De politie zal toch op z'n minst
aan de tipgever moeten vragen
of hij diens naam en verblijf
plaats wil opgeven, zodat de in
formatiebron in elk geval be-,
kend is. Wie garandeert dan dat
de betrokkene niet enkele
maanden na de ramp alsnog in.
de kraag wordt gevat? Die ga
rantie kan en wil de overheid'
niet geven. Maar zo stelt zij zich
wel op als de lachende eigenaar*
van een pitbull die tegen een'
'aai hem maar, hij doet echt
niks'.
ADVERTENTIE
ALNO. Betaalbaar vakmanschap.
Als u uw keuken met zorg wilt inrichten,
kijk dan eens naar de detaillering van eer
ALNO inbouwkeuken. De perfekte kombi-
natie van goede smaak, doelmatigheid en
betaalbaar vakmanschap. Keukens zoals
alleen ALNO die maakt en zoals alleen
een ALNO Select Dealer die installeert. Wereldklasse die u toekomt
LEIDEN: Houtwerf Keukens
Lammenschansweg 130 tel. 071-769345.
