De big band onder de impresario's Kamerkoor struikelt De mens achter de politie-agent Cultuur PAUL ACKET1922-1992 Haagse Comedie in een perfecte vrije produktie Iglesias geeft de liefde warm bloed Leidse Courant i p* donderdag 8 oktober 1992 tj sland draagt an Buchmesse rarden De provincie end gaat 30.000 gulden gen aan de Frankfurter pesse van volgend jaar. jland en Vlaanderen zijn I 'Schwerpunkt', ofte wel Uand van deze boeken- Ook voor de Friese taal is xte aandacht. Drdt in het Nederlandse Den een Fries hoekje inge- en er zal een nog aan te Friese auteur worden af- rdigd. Medewerking aan (ekenbeurs wordt verder bid door het Fries Letter- Jc Museum en Documen- Bntrum. ie theateraffiche Marten Jongema rdam De eerste Ne- dse Theateraffiche Prijs onnen door Marten Jon- Hij krijgt een bedrag van gulden en een plastiek lijn affiche van 'Elektra' ineelgroep Carrousel. De een initiatief van het Ne ds Theater Instituut in •dam. Hier zijn nog t/m iber de voor de prijs gese de affiches te zien. nans wint umprijs ■dam Het Rotterdamse im Boymans-van Beunin- >eft van het Prins Bern- inds de Museumprijs groot 100.000 gulden, ge- Het museum heeft dat te danken aan zijn pre- ie van de collectie-Van ngen-de Vriese. Vorig erd speciaal voor die ver ing kunstnijverheid en riële vormgeving, een paviljoen geopend. De tn de prijs noemt de pre- e daar 'voorbeeldig, ihtelijk, functioneel, ormgegeven en zeer goed ins heeft de prijs opge- aan de eind vorige week den conservator Alma ■^pol. Zij registreerde vanaf 31 de omvangrijke collectie Beuningen-de Vriese en een waardevol documen- ejysteem op. Zij was ook ii betrokken bij de bouw en aiting van het paviljoen. )i .terdamse kunst 'ast in Parijs berdam De Franse kun- ju-sorganisatie Le Génie r Bastille heeft 56 Amster- tfce kunstenaars uitgeno om van 15 tot en met 19 per te exposeren in Parijs. ?amen terecht in de ateliers etun Parijse collega's rond- '.j Place de la Bastille, i [Amsterdammers maken :cuit het WG-complex, het baialige Wilhelmina Gast- e In de hoofdstad dat als ate- vemplex in gebruik is. De 'see organisatie behartigt de iijgen van 120 kunstenaars, i feld houdt ze op deze wijze ni huis, ter gelegenheid btfan buitenlandse kunste- s8 welkom zijn. De Génie- etenaars zijn op hun beurt itfiodigd om begin mei vol- tijaar deel te nemen aan de )tidagen van Atelier WG. ening' na ipening ifhovcn Het Brabants Or- t>eelt vanavond in het Mu- ntrum van Eindhoven Jtuk 'Opening' van Peter p. Het is voor de eerste keer it werk wordt uitgevoerd, t componeerde 'Opening' iidracht van de gemeente hoven met financiële steun |iet Fonds voor de Schep- ep Toonkunst ter gelegen- ?i)van de opening van het ekcentrum. lelijke orkesten eken overleg af \|en van inzicht over de jteit van een orkestvoor- iig in Gelderland en Over hebben ertoe geleid dat de 'handelingen tussen Het ts Orkest (HGO) en Fo- filharmonisch over moge- t| samenwerking zijn mis- q HGO is tot de conclusie men dat verder overleg «zin meer heeft, itlweede Kamer had zich op ?ni voor samenwerking tus- iHOG en Forum uitgespro- Naar aanleiding van deze 4 hebben beide partijen zes weken lang onderhan- e vHGO meent dat de kwali- llleen kan worden gewaar- als er twee aparte orkes- heden komen die onder één tting opereren. Forum i$t daar stringent anders tiek filosoof lom overleden Pgo Allan Bloom, de ilrikaanse politieke filosoof in 1987 bekend werd door bestseller-boek 'The clo- i of the American mind', is p-jarige leeftijd overleden. TONEEL Maandag overleed Nederlands bekendste en belangrijkste jazz- impresario Paul Acket (69). Hij is gisteren in alle stilte in Den Haag begraven. Maar de door hem gecreëerde festivals leven voort. door BertJansma foto Leo van Velzeh Anne-Wil Blankers geniet van het liefdesduel tussen Allard van der Scheer (links) en Willem Nijholt in 'De markiezin'. ORPHEUS, APELDOORN Vrije produktie 'De markiezin' van Noël Coward. Vertaling: Guus Vleugel en Ton Vorstenbosch. Decor en kostuums: Herman van Elteren. Regie: Jules Roy aards. Met o.a. Anne-Wil Blankers, Willem Nijholt, Allard van der Scheer, Frans Kokshoorn en Hymke de Vries. Herhalingen: 10 oktober Papendrecht (Willem), 19 t/m 21 oktober Leiden (Schouwburg), 2 t/m 8 november Den Haag (Schouwburg), 20 t/m 22 november Rotterdam (Schouwburg), 29 december t/ m 3 januari Amsterdam (Schouwburg), 19januari Gouda (Schouwburg), 23 januari Rijswijk (Schouwburg), 1 t/m 3 februari Utrecht (Schouwburg), 17 februari Naaldwijk (Naald), 18 februari Zoetermeer (Stadstheater). door Renée de Haan Er valt niet aan te ontkomen: het begrip Haagse Comedie flakkert bij iedere bezoeker van 'De markiezin' op. Barokke aankleding, de liefde als tijdloos thema, delicate humor en een onnavolgbare Anne-Wil Blan kers in de hoofdrol. Met het stuk van Noël Coward uit 1926 heeft regisseur Jules Royaards oud speelgoed op zolder gevon den. Zijn hart ging open en hij wist die affectie voor de speel stijl van vervlogen jaren over te dragen op zijn acteurs. Het is daarom dat 'De markie zin' een publiekstopper gaat worden dit seizoen, vooral in Den Haag. Eerst knipperen we even met de ogen. Een komedie met de inhoud van een kasteel roman, opgevoerd met ruisende kostuums en roccoco-meubilair is al lang uit onze theater epoque gewipt. Maar met zo veel enthousiasme en vakman schap opgevoerd gloeit er lang zaam een feestje, een beetje een reünie. Want naast Anne-Wil Blankers, die als femme fatale van elke punt een komische komma weet te maken, staat Willem Nijholt. Zijn gastrollen bij wij len de Haagse Comedie komen weer volledig terug in gedach ten. Rood aanlopend, bleek wegtrekkend, maakt hij met in gehouden spanning het corset van een bekeerde zondaar zichtbaar knellend. Als een soort 'Tartuffe' van Molière is Nijholt ten prooi aan een waan zinnig schuldbesef. Anne-Wil Blankers breekt dat norse pant ser met zelfverzekerde lachjes, gebaren en kwinkslagen, zodat uiteindelijk haar vervlogen minnaar weer opdoemt. In dat contrast van levensple- zier en levensplicht verschijnt Allard van der Scheer als de al tijd luimige vriend en mede aanbidder van de markiezin. Met een knipoog maakt hij alle diepgang potsierlijk. Terwijl het uiteindelijk diezelfde diep gang is die mensen elkaar doet terugvinden in hun werkelijke gevoelens. Flair Cowards stuk stelt inhoudelijk niet veel voor. Dat is mede de reden dat het in ons land zelden is opgevoerd. Jules Royaards, oudgediende van de Haagse Co medie, voegt er met flair thea- tergrappen aan toe, die het ver haal lichter maken. Zijn relati- KLASSIEK PHILIPSZAAL, DEN HAAG Nederlands Kamerkoor o.l.v. Uwe Gronostay m.m.v. Rien Voskuilen (orgel) in werken van Mendelssohn, Rheinberger en Huub Kerstens. doorAdriaan Hager Het gebeurt bij het Nederlands Kamerkoor zelden of nooit dat de weergave van een compositie de indruk wekt dat de voorbe reiding niet optimaal is ge weest. Toch was dat gister avond in een uiterst mager be zette Philipszaal het geval met het Te Deum van de 17-jarige Felix Mendelssohn. Dat Te Deum kan niet of nau welijks representatief genoemd worden voor de componist die in dezelfde periode een mees terwerk als 'Een midzomer- nachtsdroom' schreef. Het werk, voor dubbelkoor, solis tisch dubbelkwartet en conti nuo, is langademig en de jonge Felix had kennelijk nog geen weg gevonden in diverse stijlen. Het Nederlands Kamerkoor had een aarzelende start, de solopassages klonken niet altijd welluidend en door eem wanke le samenwerking met organist Rien Voskuilen moest dirigent Uw Gronostay zelfs eenmaal af tikken. Inderdaad, het beste paard struikelt wel eens. In de psalm-motetten (psalmen 22 en 43) die Mendelssohn in 1844 schreef revancheerde het koor zich gelukkig volledig. Jo sef Rheinberger, componist van voornamelijk orgel- en koormu ziek, mag beschouwd worden als een navolger van Mendels sohn. Zijn aan paus Leo XIII op gedragen Missa opus 109 kan gekenschetst worden als een werk in Palestrina-stijl overgo ten met een romantische saus. Het Nederlands Kamerkoor heeft dit werk onlangs op cd MUZIEK AH0Y', ROTTERDAM De Spaanse zanger Julio door Hans Piët Het moet heerlijk zijn om de ca mera te mogen bedienen tijdens de concerten van Julio Iglesias. De Spaanse zanger heeft name lijk drie achtergrondzangeres sen meegenomen, die een lust zijn voor het oog. Hoe inspire rend hun uitstraling werkt, blijkt al snel tijdens het twee uur durende concert. De came ra fladdert met een oog voor de tail langs hun lichameii, maar bevriest zodra Julio op de twee monitorschermen verschijnt. Iglesias toont zich ondertussen een vakman, die het vooral met vrouwen gevulde Ahoy' zonder noemenswaardige hindernis sen voor zich wint. Hij is de charmeur die met wat subtiele heupbewegingen, de juiste into natie en wat geslepen intermez zi zijn veroveringen zeker stelt. „Bedankt dat jullie er altijd wa ren, ook toen verder niemand iets om mij gaf' en „als ik nu naar mijn eerste platen luister schaam ik mij, dan begrijp ik niet hoe jullie van mij hebben kunnen houden. Ik krijs op dat materiaal als een raaf'. Toch houdt Julio het inmiddels 23 jaar op het podium uit en wie hem daar aan het werk ziet, be grijpt waarom. Hij is de grote verleider, die het warmbloedige temperament waarmee volgens zeggen iedere Spanjaard is be hept, gestalte geeft. Zijn show, die vooral in het begin te erg wordt ondergedompeld in galm, heeft de romantische sfeer van een warme zomeravond. Julio zingt over de liefde en raakt er eigenlijk niet over uitgezongen, terwijl het achtergrondtrio het liefdesvuur nog wat extra aan wakkert. Iglesias, die goed in de gaten heeft dat de monitoren hem in close up tonen, geeft de bezongen liefdesperikelen een levensecht uiterlijk mee. Het is vering zit al in de opening als een schildering met een variant op 'Déjeuner sur l'herbe' (een naakte vrouw geflankeerd door twee torso's) langzaam opstijgt en als plafond dienst doet. Het zegt alles over hoe serieus we deze geschiedenis moeten ne men. Niet dus. Royaards houdt dat grimasje in de kantlijn vast met tal van vondsten, tot in het kleinste bijrolletje. De vertaling voegt er nog een twinkeling aan toe. Daarom ondergaat men 'De markiezin' als een uurwerk dat in een ijzeren ritme rondtikt, op weg naar een voorspelbaar ein de. Het is theater waarvan een groot publiek nog altijd geniet. Omdat het even de tijd en de bij behorende zorgen doet verge ten. De enige die met deze Haagse Comedie-revival niet blij zal zijn is Hans Croiset van Het Nationale Toneel. Hij kan zich troosten met de gedachte dat achter de glans van dit hervon den speelgoed één waarheid schuilt: het is heerlijk als uit stapje; een toekomst heeft het niet. Den Haag Paul Acket is toch nog in het harnas gestorven, Nederlands bekendste jazziir,- presario leed al lange tijd aan longkanker, een ziekte die hij via chemotherapie eerst nog wist te onderdrukken. Van het laatste North Sea maakte hij al leen het Midsummer Jazz Gala mee, gezeten aan een tafel: de oude Amerikaanse trompettist Clark Terry, ondersteund door twee man, kwam daar naar hem toe om hem de hand te drukken: een bewogen scène. Twee grijze eminenties van de jazz. De laatste maanden van zijn le ven heeft Paul Acket met zijn vrouw Jos bewust naar zijn dood toe geleefd. Tot het laatst was hij betrokken bij 'zijn festi vals'. Hij wilde op de hoogte blijven van wat hem al die jaren bezig had gehouden. Een reeks vrienden uit het vak kwam die laatste tijd bij hem over de vloer. Ze merkten verbaasd dat Acket de kracht kon opbrengen om urenlang te praten en te luisteren. Paul Acket laat Nederland zijn levenswerk na: het North Sea Jazz Festival. Internationaal hoog gewaardeerd en waar schijnlijk het allergrootste 'overdekte' jazzfestival ter we reld. Acket bedacht de formule in 1975, ergens onderweg tus sen de jazzconcerten van Nice en Montreux. In 1976 had Den Haag de eerste versie. Toen nog een financiële strop, inmiddels Oorlog Acket, geboren in Semarang en door zijn ouders bestemd voor de Landbouwhogeschool in Wa- geningen, begon als scholier in de oorlog al te organiseren. In Theater Gooiland in Hilver- vastgelegd en sleepte daarmee de Preis der Deutschen Schall- platten Kritik in de wacht. Op dit-concert ging de wereld première van 'An einen Früh- verstorbenen' van de Neder landse componist Huub Kerst ens. Het werk is geschreven ter gelegenheid van het vijfjarig be staan van de vrienden-vereni ging van het Kamerkoor en is dan ook aan dit koor opgedra gen. De tekst van de compositie is van de Oostenrijkse dichter Georg Trakl, over wie Marsman schreef: 'Langzaam en gestadig sterker beslopen hem de duiste re angsten die in hem sliepen'. Kerstens schreef een beklem mende compositie, een werk rijk aan klank-contrasten, aan grote intervallen en aan com plexiteit. Nieuwe compositie technieken werden niet toege past, wel heeft Kerstens de (professionele) koorwereld ver rijkt met een sfeerrijk opus. De bemanning van 'Bureau Kruislaan' met onder anderen Frederik de Groot (midden, links) en naast hem Peter Tuinman. DRAMA alsof hij de vreugde en de pijn opnieuw beleeft. De eerste drie kwartier wordt voornamelijk gevuld met balla des waarop hij zijn heel eigen stempel drukt. De zanger han teert de Frank Sinatra-metho- de. Deze Amerikaanse crooner zette tegen het einde van zijn carrière het orkest naar zijn hand om zo zijn tekort aan lucht te compenseren. Iglesias doet hetzelfde, maar dan vooral om het effect. Hierdoor hebben de musici de zware taak hun no ten en tempi om de soms grilli ge zang van Iglesias te buigen. Door deze manier van werken ontstaat de indruk dat hij pas in het up tempo-werk echt gaat zingen. Toch levert hij ook bij de ballades knappe prestaties. De zaal veert echter pas op wanneer de snelle composities aan de beurt zijn. Dan ontstaat er zoiets als een dansfeest, wordt Iglesias verrast door een massale samenzang en kan de avond niet meer stuk. TV, VANV0ND, NED.3 VARA, 20.34-21.05: 'Bureau Kruislaan', eerste aflevering van een Nederlandse politieserie, gebaseerd op de reeks 'The bill' van Thames Television. Scriptbewerking: Felix Thijssen. Muziek: Hans van Eijck. Camera: Peter de Bont. Producent: Joop van den Ende. Regie: Vivian Pieters. Met o.a. Peter Tuinman, Frederik de Groot, René Lobo, Lieneke Le Roux, Dorijn Curvers en Kees Coolen. door Frans Happel Het zou te makkelijk zijn om 'Bureau Kruislaan' de Neder landse 'Hill Street blues' te noe men. Het zou bovendien fout zijn, want als deze Nederlandse produktie ergens aan refereert dan is het niet aan die Ameri kaanse reeks, maar aan het Britse 'The bill'. Scenario's van die inmiddels eindeloos veel af leveringen tellende serie wer den voor ons land bewerkt door Felix Thijssen. Een fikse klus, want in Engeland zit het bij de politie technisch nogal anders, de dienders daar dragen bij voorbeeld geen vuurwapens. Al de eerste aflevering van 'Bu reau Kruislaan' maakt voel- Tot het laatsttoe betrokken bij 'zijn festivals': Paul Acket. sum. Hij 'boekte' orkestjes met namen als The Swing Papas en The Bamboozles, huurde een bakfiets, hing er affiches op en plakte daar voor alle zekerheid alvast een strook met 'Uitver kocht' overheen. Van de Duit sers mocht die 'hottentotten- muziek' niet meer, dus gaf Ac ket de groepen Nederlandse na men als 'Johnny en de Hots- knotsers' of'De Kolenkitzwaai ers'. Toen ze toch Amerikaans repertoire bleven brengen werd de 19-jarige Acket opgepakt en voorgeleid bij de Ortskomman- dant. 'Ach, ein kleiner Bube' zei die en Acket moest beloven het nooit meer te doen. Rock 'n roll Maar hij zou het een leven lang blijven doen, al was het niet al tijd jazz, want daar viel een tijd lang geen droog brood mee te verdienen. De eerste Grote Naam die hij hier haalde was Dizzy Gillespie, rond 1950. Voor 800 dollar. Later zou hij 5000 dollar voor Dizzy moeten neertellen. De altijd inventieve Acket verzon de befaamde nachtconcerten in het Concert gebouw, zou langde impresario van de Dutch Swing College blijven, tot de roep van de jeugd om rock 'n roll zo groot was dat hij het roer omgooide. Hij organiseerde de allereerste grote popconcerten in Neder land, onder meer in de Haagse Dierentuin en het Kurhaus. Hij bracht de Rolling Stones hier diverse malen en had zelfs het lef om, nadat er eerder rellen waren geweest, een jonge An- dré van Duin in het voorpro gramma te zetten. Van Duin hield het rustig. Muziek Express Na de oorlog in Den Haag was Paul Acket begonnen voor het populaire muziekblad 'Tuney Tunes' te werken. Ook al zei hij: „Ik ben nooit een goed schrijver geweest". Met zijn verdiende geld zette hij een ei gen blad op, 'Muziek Express'. Mét de belangstelling voor pop muziek groeide dat tot enorme baar dat de makers vooral heb ben gestreefd naar de mens achter de politie-agent. Dat dan in het kader van veeleer de da gelijkse routine-werkzaamhe den en wat daarbij zoal kan ge beuren dan de spectaculaire, spannende zaken. Zo'n begin van een serie is natuurlijk op de eerste plaats een introductie. De belangrijkste figuren moeten worden voorgesteld aan de kijker, enkele langer lopende verhaallijnen moeten worden uitgerold. Desalniettemin le vert de eerste aflevering van 'Bureau Kruislaan' al heel be weeglijke televisie op. Er ge beurt veel, en - op enkele beet jes onzin na - het doet nog rede lijk authentiek aan ook. Als re gisseur Vivian Pieters er tevens in slaagt om, ondanks alle snel heid, de belangrijkste figuren karakterdiepte mee te geven, dan kan het een aantrekkelijk reeks worden. Naast een top- kracht als Peter Tuinman en het bijna onvermijdelijk gezicht van Frederik de Groot in dit genre drama, vallen enkele minder bekende acteurs op die in 'Bureau Kruislaan' op hun plaats lijken. Zoals René Lobo, Doryn Curvers en Lieneke Le Roux. Hans van Eijk maakte trefzekere titelmuziek. oplagen. Acket maakte het op zijn bovenhuis aan de Theresia- straat dat tegelijkertijd kantoor was. Met de strijkplank als ex tra bureau. Dat deed hij samen met zijn vrouw Jos, die hij tij dens een door hem georgani seerde busreis naar een jazz concert had leren kennen. Hij kocht concurrent 'Tuney Tu nes' op en veranderde dat in 'Popfoto'. Beide bladen ver kocht hij voor een groot bedrag (naar verluidt miljoenen) aan deVNU. Unieke formule De jazz kon toen weer hoofd zaak worden in Ackets leven. Na zijn Newport Festivals in de Doelen in Rotterdam, lag de weg open voor het North Sea met zijn unieke formule van al die musici onder één dak. Acket bedacht ook het Jazz Mecca, het Maastrichtse kleine broer tje van het North Sea, en nam vorig jaar tevens het Amster damse Rhythm-festival over. Zijn organisatie Acket Associa tes liet weten dat op Ackets uit drukkelijke verzoek het derde Jazz Mecca eind deze maand gewoon doorgaat. Ackets eigen liefde lag vooral bij de big band en van Duke Ellington was hij een waar bewonderaar: „Een groot artiest, en een gentle man". De laatste maanden van zijn le ven zag hij het onvermijdelijke rustig onder ogen, maakte er zelfs grapjes over. Een van de meest ontroerende hoorde ik een maand geleden van hem zelf, op een bezoek dat een af scheid werd. „Straks als ik daarboven ben" zei Acket half serieus, half monkelend, „wachten daar al die jazzgro- ten. Ben Webster, Miles Davis, Duke Ellington. En ze roepen: 'Fijn dat je er bent. We willen spelen, maar we hebben nog geen organisator'. En ik vraag: hoeveel moeten de concerten hier kosten? Niets, antwoorden ze dan, hier is alles gratis". En hij lachte een lachje dat je bijna tevreden kon noemen. Met deze opera is niemand gediend I DANSTHEATER, DEN HAAG De Warschau Kameropera met Rossini's 'II barbiere di Seviglia'. Muzikale leiding: Mieczislaw Nowakowski. Regie: Jitka Stokalska. Vocale solisten: o.a. Jerzy Knetig (de graaf van Almaviva), Jerzy Mahler (Bartolo), Miroslawa Tukalska (Rosina), Adam Kruszewski (Figaro). door Dimitri van der Werf Slimme impresario's spelen handig in op de behoefte aan opera's in het Haagse muziekle ven. Budgetten zijn beperkt en de Nederlandse Opera en Ope ra Forum komen niet al te vaak naar Den Haag. Gelukkig is het IJzeren Gordijn opgetrokken en zijn de lonen in Oost-Europa laag. Een 'La Bohème' uit Timi- soara, een 'Lucia di Lammer- moor' uit Krakau en binnen kort een 'Don Carlos' uit Litou wen; opera in Den Haag is bijna synoniem met opera uit Oost- Europa. Gisteravond trad de Kamerope ra uit Warschau op, inmiddels voor de derde keer, met 'II bar biere di Seviglia'. De 20ste- eeuwse theaterhervormingen zijn geheel aan het gezelschap voorby gegaan. Traditionele kostuums en veilige decors vor men de fantasieloze achter grond, waartegen de komedie zich afspeelt in een oudbollige personenregie, waarin mensen maar één karaktertrek lijken te hebben: ondeugend, hysterisch of koddig. Ook muzikaal bood de voorstel ling bar weinig. Het verhaal mag dan wel grappig zyn, maar de eisen die Rossini's partituur aan de uitvoerenden stelt zijn zeker niet om te lachen. De strijkers waren niet opgewas sen tegen de snelle loopjes waar hun partij bol van staat. De scheve intonaties waren om schele hoofdpijn van te krijgen. De Figaro kon geen maat hou den. Rossini vraagt van de zan gers een uiterst verfijnde ver sieringskunst. Het geschmier was niet van de lucht. Boven dien werd de voorstelling ook nog eens ontsierd door een aan tal grove coupures. Het is jammer dat de War- schause Kameropera Neder land bezoekt met zo'n traditio nele en routineuze voorstelling, terwijl ze in Polen baanbrekend werk verrichten met het uitvoe ren van onbekende barokope- ra's. Met een voorstelling als deze is niemand gediend, behal ve de impresario's voornoemd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1992 | | pagina 21