Jumbo Jet kon 114.000 ton vervoeren
Alle noodprocedures
zijn goed uitgevoerd
'Vliegtuig kwam
loodrecht omlaag'
Vliegtuigongelukken
in bewoonde gebieden
Vliegramp grootste
die ons land ooit trof
Politiek diep geschokt
VïTFGRAMP Leidse Courant
t ij i i j vt ivn.tl i vrijdag 18 september 1992 v
iningin Beatrix
ep geschokt
n Haag Koningin Beatrix
eft gisteravond via de Rijks-
prlichtingsdienst RVD laten
iten 'diep geschokt' te zijn
or de ramp in de Bijlmer
ter. De vorstin, die zich voort
s-end op de hoogte laat hou-
i over de ontwikkelingen in
Bijlmer leeft intens mee met
slachtoffers, aldus een ver-
ring van de RVD.
eerder problemen
et brandende motor
liphol Het is niet de eer-
keer dat een vrachtvliegtuig
i de Israëlische luchtvaart-
atschappij El Al bij Schiphol
t een brandende motor te
ken kreeg. De vorige keer, in
wist de bemanning het toe-
echter veilig op Schiphol
er te zetten. Volgens een
ordvoerder van de luchtha-
Schiphol is nog niet bekend
het ook om hetzelfde vlieg-
l ging. De bemanning slaag-
er toen in om de brand in de
itor te blussen met het inter-
blussysteem waarmee vlieg-
gmotoren zijn uitgerust. Het
,te het toestel zonder proble-
;n op de Kaagbaan aan de
>nd.
chef-staf
dt onderzoek
sterdam Het onderzoeks-
van de Israëlische lucht-
artautoriteiten, dat de ramp
het El Al-toestel onder-
kt, staat onder leiding van
voormalige chef staf van de
aëlische luchtmacht, Amos
pidot. Opdrachtgever voor
onderzoek is de Israëlische
nister van transport. Het on-
zoeksteam van El Al staat
Ier leiding van directielid
os Emir. Ook vertegenwoor-
>rs van vliegtuigfabrikant
ing en de maker van de
gtuigmotoren, Pratt
itney, komen naar Neder-
d om onderzoeken in te stel-
eciale nummers
or informatie
sterdam Het bevolkings
ister van de gemeente Am-
rdam heeft zes telefoonnum-
ers vrijgemaakt waar men-
n, die het vermoeden hebben
t er bekenden bij de slachtof-
Tlrs zijn, kunnen informeren,
'it zijn de nummers: 5519100,
519168, 5519181, 5519182,
519183 en 5519184, allemaal
(vet het 020-netnummer. Ook
p het stadsdeelkantoor Zuid-
lost kan informatie worden in-
jewonnen: 020-556703222.
ömdat het telefoonnet in de
fcoofdstad gisteravond overbe
last raakte door de vele mensen
die gingen bellen na het bekend
worden van de vliegramp en
fulpdiensten moeilijk bereik-
waren werd via de radio
irzocht zo min mogelijk in,
luit en naar Amsterdam te
Hen.
Dproep voor
74|loed onnodig
irdmsterdam Dr.H.W. Ree-
ïejink, directeur van de bloed
bank in Amsterdam heeft zich
in|isteren gestoord aan oproepen
liqia de radio aan donoren om
v^loed te geven. „Het heeft to-
'hjaal geen zin om naar een zie
kenhuis of bloedbank te gaan
nc m bloed af te staan, want we
ebben genoeg", verklaarde hij
isteravond. Alle bloedbanken
ons land stonden klaar om bij
a e springen. Nodig was dat niet,
■ti rant bij de Amsterdamse
d loedbank was ruim voldoende
inoorradig. In Israël, waar het
ieiieuws van het ongeluk grote
'iieroering teweeg bracht, meld-
n len zich honderden mensen die
aliloed wilden geven voor de Ne-
lerlandse gewonden.
ik
'"Schiphol twintig
„minuten gesloten
[e Amsterdam De luchthaven
Ichiphol is gisteravond twintig
ninuten voor het luchtverkeer
[esloten geweest. De luchtha-
'en ging dicht zodra duidelijk
vas dat het EL AL-vliegtuig na
lat het juist was opgestegen in
lood verkeerde, aldus een
1( voordvoerder van Schiphol.
i Snkele uren na de ramp gaf de
iv Luchthaven Schiphol een
e verklaring uit, waarin medele-
ven wordt betuigt met de
- slachtoffers van de vliegramp in
rde Bijlmer. „De directie wenst
'ede overlevenden en de familie
leden van de slachtoffers alle
■jsterkte toe bij het verwerken
■Ivan hun leed", aldus de verkla
ag.
CNN meldt als
eerste ramp
Den Haag De Amerikaanse
nieuwszender CNN maakte gis
teren in een summier bericht
eerste televisiezender mel
ding van de ramp in Amster
dam. Twee minuten later, om
19.23, bracht de commercieïe
zender RTL4 het nieuws. RTL4
had toen ook een eerste oogge
tuige-verslag. Drie minuten la
ter onderbrak de NOS het
sportprogramma op Ned. 3.
doorWimdeRegt
Den Haag Het verongelukte
vrachttoestel van El Al was een
van de twee Boeing 747-200
Freighters in de vloot van de Is
raëlische staatsluchtvaart
maatschappij. Deze uitvoering
van de Jumbo is uitsluitend ge
schikt voor het vervoer van
vracht, in tegenstelling tot de
zogeheten Combi-versies die
passagiers en vracht kunnen
vervoeren. De vrachtversies
van de Jumbo zijn voorzien van
een opklapbare neus voor het
laden en lossen van extreem
lange en zware ladingstukken.
De vrachtcapaciteit is ruim 114
ton.
Aan het El Al-toestel hingen
motoren van de Amerikaanse
fabrikant Pratt Whitney. De
luchtvaartmaatschappij had bij
de bestelling van beide vracht
vliegtuigen de voorkeur gege
ven aan deze motoren boven die
van General Electric uit de VS
en Rolls-Royce uit het Verenigd
Koninkrijk.
Het vliegtuig (bouwnummer
362) was in maart 1979 aan El
Al overgedragen. In juni had
het 9873 starts en landingen ge
maakt. Het logboek vermeldde
toen 44.739 vlieguren, volgens
Boeing een normaal aantal voor
een toestel van deze leeftijd. De
eerste vracht-Jumbo van dit
type werd in maart 1972 aan
Lufthansa overgedragen.
Deskundigen
Een team deskundigen van de
vliegtuigfabriek komt zo spoe
dig mogelijk naar Schiphol om
assistentie te verlenen bij het
onderzoek naar de oorzaak van
de ramp. El Al staat bekend als
een luchtvaartmaatschappij die
het onderhoud van haar toe
stellen goed uitvoert.
El Al vliegt uitsluitend met
Boeing-vliegtuigen. Alle acht
tien toestellen, variërend van
tweemotorige Boeings 737 tot
viermotorige Boeings 747
zijn geleverd door 's werelds
grootste vliegtuigfabriek. Van
de zes Jumbo's zijn er twee van
de zogeheten Combi-versie voor
het gelijktijdige vervoer van zo
wel passagiers en vracht.
Omgebouwd
Na het uitbreken van de Golf
crisis in augustus 1990 heeft El
Al de Combi-toestellen meteen
omgebouwd voor uitsluitend
vrachtvervoer. Op deze manier
heeft zij de sterke daling van
het aantal passagiers gecom
penseerd door het vervoer van
meer vracht. El Al is hierdoor
De Boeing 747 verwoestte ruim tachtig appartementen van de Bijlmerflats 'Kruitberg' en 'Groeneveen'. Wrakstukken van het verongelukte vrachttoestel van
El Al werden in de wijde omgeving aangetroffen.
een van de weinige luchtvaart
maatschappijen geweest die na
de Golf-oorlog niet in de rode
cijfers is beland.
In het Hebreeuws betekent El
Al 'de lucht in'. De luchtvaart
maatschappij werd in 1948 op
gericht voor het vervoer van jo
den uit Europa naar de toenter
tijd net opgerichte staat Israël.
Sindsdien zijn vliegtuigen en
kantoren van El Al vele malen
doelwit geweest van Palestijnse
terroristen. In december 1985
werden op een dag twee bloedi
ge aanslagen gepleegd op bali's
van El Al op de luchthavens van
Rome en Wenen.
Aan het begin van de jaren
tachtig heeft het voortbestaan
van de luchtvaartmaatschappij
verscheidene keren aan een zij
den draad gehangen als gevolg
van langdurige stakingen en
grote financiële problemen. In
1983 leek het einde nabij. De
vloot stond toen vier maanden
aan de grond. Nadat de vliego
peraties waren hervat, heeft de
luchtvaartmaatschappij wat de
uitvoering van de lijndiensten
geen ernstige tegenslagen meer
gehad. El Al behoort tot de wei
nige maatschappijen die on
danks de economische recessie
en de malaise in de luchtvaart
winstgevend zijn.
In Nederland is Martinair de
enige luchtvaartmaatschappij
die een Boeing 747-200 Freigh
ter in haar vloot heeft. Daar
naast vliegt de chartermaat
schappij met twee Boeings 747-
200 Convertible. Dat zijn toe
stellen die in korte tijd van een
passagiersconfiguratie kunnen
worden omgebouwd in vracht
uitvoering.
Amsterdam „Wat hier is ge
beurd, is onvoorstelbaar. Ik heb
in mijn actieve loopbaan heel
wat rare dingen zien gebeuren,
maar dit tart alle voorstellings
vermogen. Een vliegtuig dat
met 'full-power' loodrecht naar
beneden komt, dat strookt met
geen enkele normale lucht
vaartwet". Ernst Veld, gepen
sioneerd gezagvoerder bij onder
meer Schreiner Airways, zag
het El Al-toestel naar beneden
komen. Hij heeft er zelf ruim
achtduizend vlieguren opzitten
in straalvliegtuigen en begrijpt
er niets van waarom het El Al-
vliegtuig juist op de flats neer
moest komen.
Veld: „Als de bemanning bij
volle zinnen was geweest, dan
hadden ze het toestel zonder
problemen in een van de vele
weilanden aan de grond kun
nen zetten. In vrijwel de hele
omgeving is er niets dat een
noodlanding in de weg stond",
zegt hij.
Hij vermoedt dat de piloten al
in een eerder stadium de con
trole over het vliegtuig moeten
hebben verloren. „Mogelijk wa
ren ze al gestorven voordat het
vliegtuig crashte". Veld staaft
zijn vermoeden met wat hij ge
zien heeft. „Ik zat rustig in mijn
flatje, vier hoog, op tweehon
derd meter van de flat waar de
Boeing op terecht kwam. Ik
hoorde een vliegtuig heel laag
over komen met een intens mo
torgeluid dat steeds toenam.
Mijn eerste gedachte was: dat
gaat niet goed. Ik ben meteen
opgesprongen en het balkon op
gegaan. Daar zag ik het toestel
rechtstandig naar beneden ko
men en op de flats slaan. Met
een daarop volgde er een explo
sie en ik moest me achter een
muurtje in veiligheid brengen
omdat er een enorme vuurbal
over onze flat heen kwam".
Volgens Veld draaiden twee
motoren van het toestel nog op
volle kracht. „En daar kan ik
met mijn verstand niet bij. Als
je motorstoring krijgt en ver
mogen verliest, dan heeft een
vliegtuig wel zoveel draagver
mogen dat er een glijvlucht kan
worden ingezet en dat je rede
lijk langzaam daalt. Ervaren pi
loten, en dat zijn ze bij El AI,
moeten zich in een dergelijke si
tuatie kunnen redden. Er komt
nog iets bij. Er was goed zicht,
als de piloten zich bewüst wa
ren van hun situatie dan had
den ze echt een goede plek voor
een noodlanding kunnen uit
zoeken".
El-Al vlucht LY-1862 Boeing 747-200F
6,13m
Totaal gewicht bij opstijgen: 333.400kg
Vracht: 114.000kg
Kerosine: 70.000kg
70,66m
Den Haag De ramp met het
vrachtvliegtuig van El Al bij
Amsterdam-Zuidoost is de vijf
de in de burgerluchtvaart in
ons land met een groot toestel
de afgelopen zestig jaar.
Op 14 juli 1935 kwamen zes
mensen om het leven toen een
Fokker F22 van de KLM op
Schiphol neerstortte. Drie jaar
later, op 14 november 1938,
stortte een DC3 van de KLM
neer, eveneens op Schiphol.
Ook toen vonden zes mensen de
dood.
Op 23 augustus 1954 stortte
een DC 6 van de KLM neer in de
Noordzee vlakbij de kust ten
noorden van IJmuiden. Hierbij
vonden 21 mensen de dood.
De laatste grote ramp deed zich
voor op 6 oktober 1981. Een
Fokker Fellowship 28 van de
NLM stortte tijdens hevig on
weer neer op het industrieter
rein Moerdijk. Alle 22 inzitten
den kwamen om het leven.
De laatste keer dat bij een ramp
veel Nederlandse slachtoffers
vielen, was in 1977. Op 27
maart botste op het vliegveld
van Tenerife een Boeing 747
van de KLM met een Boeing
747 van de Amerikaanse maat
schappij PanAm. Daarbij kwa
men alle 253 passagiers van de
KLM, onder wie de 14 beman
ningsleden, om het leven.
Schiphol De neergestorte
vrachtmachine van El Al was
zondagmiddag rond drie uur uit
New York op Schiphol geland
en naar de voor vliegtuigen van
de Israëlische luchtvaartmaat
schappij gereserveerde plaats
op het platform gesleept. Tij
dens het laden van bloemen en
fruit werd het volgens de ge
bruikelijke procedures bewaakt
door enkele pantserswagens
van de marechaussee.
Tijdens de vlucht naar Amster
dam had de bemanning ge
zagvoerder, eerste officier en
werktuigkundige geen enke
le onregelmatigheid in de moto
ren of een ander onderdeel van
het vliegtuig ontdekt. De nieu
we bemanning die voor de non
stop-vlucht naar Tel Aviv aan
boord was gekomen, had even
min mankementen vastgesteld.
Aan de hand van de thans be
kende feiten zeggen deskundi
gen dat alle noodprocedures
juist zijn uitgevoerd, nadat het
toestel om 18.22 uur van de ver
keerstoren toestemming had
gekregen om de lucht in te
gaan. De brandstoftanks waren
gevuld met 150.000 liter kerosi
ne.
Stijgend naar een hoogte van
twee kilometer zette de gezag
voerder via het baken Pampus
koers in de richting Nijkerk. Op
ruim 2200 meter hoogte, tien
minuten na de start, meldde hij
de verkeersleiding op Schiphol
dat de twee rechtermotoren in
brand waren gevlogen. Een
raakte los van de bevestiging
aan de vleugel en is waarschijn
lijk in het IJmeer gevallen.
Op het zogeheten May Day,
May Day het zwaarste
alarmsignaal in de lucht- en
scheepvaart kreeg de gezag
voerder toestemming om terug
te keren naar Schiphol. Zijn be
doeling was het toestel op de
Buitenveldertbaan aan de
grond te zetten. Alle vliegver
keer in een straal van veertig
kilometer om Schiphol heen
kreeg van de verkeersleiding
opdracht de nadering tot de
luchthaven te staken. De toe
stellen werden naar een zoge
heten 'holdingarea (parkeerge
bied) gedirigeerd. Op dat mo
ment werd nog rekening gehou
den met een veilige landing.
Wat er daarna in de cockpit is
gebeurd, is onbekend. Op zich
hoeft het uitvallen van een of
meer motoren niet rampzalig te
zijn. Een Boeing 747 kan star
ten en landen op één motor.
Mogelijk zijn enkele brokstuk
ken van de brandende motoren
tegen vitale vleugelonderdelen
geslagen, waardoor het El Al-
toestel stuurloos is geworden.
Onder normale omstandighe
den zijn er voor de vliegers ruw
weg twee mogelijkheden. Ze
kunnen proberen zo veel moge
lijk hoogte te houden en in een
glijvlucht terug te keren. Ze
vliegen dan met zo gering mo
gelijk motorvermogen.
Een andere mogelijkheid is het
eerste gedeelte van de noodlan
ding redelijk stijl in te zetten,
om pas op het laatste moment
een glijvlucht uit te voeren. De
vraag waarom de gezagvoerder
niet heeft geprobeerd een lan
ding op het IJsselmeer te ma
ken, blijft intussen open.
Een aantal vliegrampen in de
afgelopen jaren eiste (ook) op de
grond slachtoffers. Een greep
uit het laatste decennium:
December 1983 - Een Colom
biaanse Boeing 707 stort met
motorproblemen neer op een
industrieterrein bij Medellin:
25 slachtoffers.
September 1984 - Een Ecua
dorans vrachtvliegtuig (DC-8)
raakt bij het opstijgen een hoog
spanningsmast en stort neer op
een arbeiderswijk in Quito: 53
slachtoffers.
Maart 1986 - Een Frans ge
vechtsvliegtuig (Jaguar) stort
door een technisch mankement
neer op een dichtbevolkt deel
van Bangui, de hoofdstad van
de Centraalafrikaanse Repu
bliek: 35 slachtoffers.
Augustus 1986 - Een Mexi
caans passagierstoestel (DC-9)
botst in de lucht met een een-
motorige Piper boven Cerritos,
bij Los Angeles (VS): 85 slacht
offers.
Juli 1987 - Een viermotorig
propellertoestel, Boeing C-97,
(vrachtvliegtuig) van de lucht
vaartmaatschappij Belize Air
tracht na het opstijgen een
noodlanding te maken op een
autoweg: 40 slachtoffers.
Augustus 1988 - Bij een lucht
vaartshow in Ramstein in
Duitsland botsen drie straalja
gers van een groep Italiaanse
luchtacrobaten in de lucht: 70
slachtoffers.
December 1988 - Een jumbo
jet van PanAm, op weg naar
New York, explodeert door een
bomaanslag boven het Schotse
Lockerbie. Behalve alle 259 in
zittenden komen ook elf inwo
ners van Lockerbie om.
September 1989 - In Cuba
stort vlak na het opstijgen een
Iljoesjin-62 neer op een woon
wijk nabij Havana: 171 slacht
offers. Volgens luchtvaartdes
kundigen had het toestel we
gens onweer aan de grond
moeten blijven.
April 1992 - Een Kenyaans
luchtmachttoestel stort in de
hoofdstad Nairobi neer op een
flatgebouw: 49 passagiers en
zes flatbewoners komen om.
Juli 1992 - Dertig mensen
vinden de dood als een vracht
vliegtuig van het type Toepo-
lev-154 kort na het opstijgen
neerstort in de buitenwijken
van de Georgische hoofdstad
Tbilisi.
Den Haag 'Diep geschokt' en
'vol afschuw' heeft politiek Den
Haag gereageerd op de vlieg
ramp. „Als zoiets gebeurt val
len alle woorden even weg. De
eerste gedachten gaan nu uit
naar de slachtoffers en hun na
bestaanden", zei CDA-fractie-
leider Brinkman in een eerste
reactie. PvdA-fractievoorzitter
Wöltgens en zijn WD-collega
Bolkestein uitten zich in soort
gelijke bewoordingen. Ze bena
drukten de afschuw die zij voel
den bij het aanschouwen van de
beelden op tv. Geen van de frac
tieleiders wilde al dieper ingaan
op de oorzaken van de ramp.
„Dat is nu nog niet echt aan de
orde. Natuurlijk moet daar zo
snel mogelijk een onderzoek
naar gestart worden maar op
dit moment is belangrijker dat
de hulpverlening zo goed moge
lijk verloopt. Hoe het heeft kun
nen gebeuren komt later wel
aan de orde", aldus Wöltgens.
Ministers Maij (verkeer en wa
terstaat) en Dales (binnenland
se zaken) toonden zich even
eens aangeslagen over de ramp.
Wel uitten beide bewindslieden
hun tevredenheid over de snelle
hulpverlening en de opvang van
de slachtoffers. De ministers
wilden geen antwoord geven op
de vraag of het nog langer ver
antwoord is het drukke vlieg
verkeer over dichtbevolkte ge
bieden te leiden. „Dit lijkt me
niet het moment daarover te
discussiëren. Dat soort velgen
zijn van een heel andere orde
dan die over hoe we nu zo goed
mogelijk hulp kunnen bieden",
aldus minister Maij.
