'Gevolgen bij deze ramp niet te overzien'
Israëlische radio
zendt treurmuziek uit
Vliegramp
BELEIDSCENTRUM CONTINU BEZET
Hulpverleners oefenden half
jaar geleden op vliegramp
Brandwonden: voor het leven getekend
Straalmotoren normaal
uiterst betrouwbaar
Angst in Suriname
door Diederick Kraaijeveld
Amsterdam Teams van het
Rode Kruis die gisteren en van
daag zijn ingezet bij de hulpver
lening bij de ramp in de Bijlmer
kwamen eerder dit jaar in actie
bij de rampenoefening 'Europa
'92'. Volgens het oefenscenario
stortte toen op 19 mei een
vrachtvliegtuig neer.
Op een raffinaderij van Mobil
Oil in het Amsterdamse haven
gebied, enkele kilometers ver
wijderd van het rampgebied
van gisteren. Toen werden de
gewonden nog gespeeld door
slachtoffervereniging Lotus en
werden de vuren met benzine
aangestoken.
De Amsterdamse brandweer
noemde dit de 'grootste ramp-
bestrijdingsoefening ooit in Eu
ropa gehouden'. Meer dan dui
zend brandweerlieden, red
dingswerkers en medewerkers
van het Rode Kruis uit tien Eu
ropese landen deden aan de oe
fening mee, samen met hon
derdtachtig 'slachtoffers'. De
operatie was opgezet door het
ministerie van binnenlandse
zaken, de Europese Commissie
en de regionale brandweer Am
sterdam. Kosten: één miljoen
gulden. Het Rode Kruis neemt
in Nederland samen met de
brandweer, politie en GG en
GD de rampentaak op zich.
Daarmee neemt zij de taak over
van de opgeheven JBescherming
Burgerbevolking (BB).
De vrijwilligers van het Rode
Kruis bestaan uit getrainde ge
wondenhelpers tot artsen. Van
hen konden eigenlijk alleen
twee zogenoemde sigma-eenhe
den met verpleegkundigen en
artsen EHBR (eerste hulp bij
rampen) hulp bieden. Êen der
de team stond laat in de avond
nog 'stand by'. Omdat de mees
te slachtoffers zich nog in de
brandende flats bevonden, kon
den zij niet veel uitrichten.
Oranje helmen
In totaal waren drie pelotons
van het Rode Kruis ieder pe
loton bestaat uit 65 vrijwilli
gers, waaronder veel gewon
denhelpers paraat in de Am
sterdamse buitenwijk: twee uit
Amsterdam, één uit Uitgeest.
Eén van de pelotons was belast
met het opzetten van het op
vangcentrum in de sporthal. De
anderen werden, zoals de mees
ten in witte pakken en met
oranje helmen uitgeruste vrij
willigers, 'standby' gehouden.
De hulpverleners kunnen vol
gens hoofd voorlichting
B.P. Burgers van het Rode
Kruis 'heel snel ter plaatste
zijn'. „Er gaat bij hen thuis een
centraal alarm, en onze mede
werkers horen op een speciaal
nummer waarnaartoe ze
moeten". Amsterdam heeft de
beschikking over zeer uitge
breid materieel om hulp te kun
nen bieden: kleine ambulances
met alle noodzakelijke medica
menten en materialen voor
EHBR. Hulp wordt geboden op
zogenoemde triageplaatsen,
waarop de gewonden na selectie
naar verschillende ziekenhui
zen worden vervoerd.
Volgens Burgers zijn de vrijwil
ligers zeer goed getraind om op
te treden bij grootschalige ram
pen. „Gelukkig komt dit soort
rampen niet veel voor, en be
staat het merendeel van hun
werk uit oefeningen".
Een groot deel van de mensen
die gisteren zijn ingezet oefen
de in mei in het havengebied en
later in de tunnel bij Schiphol,
aldus Burgers.
door Jan Paalman
Den Haag „Er zijn weinig
vormen van verwondingen",
zei honderd jaar geleden de ver
maarde grote Nederlandse chi
rurg Gross, „welke algemeener
zijn of tot groter lijdep en mis
vormingen aanleiding geven
dan brandwonden".
Dit is nog steeds waar. „Het is
nog altijd een van de meest af
schuwelijke verwondingen die
een mens kan overkomen", al
dus chirurg prof.dr. R. Her
mans van het Brandwonden
centrum Beverwijk.
Hermans is Nederlands grote
specialist op het gebied van
brandwonden: „Brandwonden
zijn geen gewone wonden, ze
zijn afschuwelijk anders en
vaak een merkteken voor het
leven op huid en ziel".
Heel veel hitte kan in korte tijd
enorme verwondingen aanrich
ten. En omgekeerd kan weinig
warmte ook verbrandingen op
leveren, als het maar lang ge
noeg duurt. Zo kun je jezelf wel
degelijk branden aan hand
warm water. Dokters beoorde
len de toestand van de patiënt
aan de hand van uitbreiding en
diepte van de brandwond.
Vroeger ging je gegarandeerd
dood als dertig procent van de
huid Was verbrand, tegenwoor
dig kan men zelfs bij verbran
dingen van zestig procent nog
de helft van de patiënten in le
ven houden. Bovendien is de
diepte van de wond van belang.
Zolang het 'groeilaagje' in de
huid nog intact is (eerste graads
en oppervlakkige tweede
graads verwonding) kan de
huid zich nog op eigen kracht
fraai herstellen. Is de verbran
ding dieper (diep tweede graads
en derde graads) dan zijn ook de
wortels van de huid wegge
brand en kan de wond alleen
maar met huidtransplantaten
worden gedicht. De patiënt
houdt daar altijd littekens aan
over.
Anders dan bij de meeste ande-
re zware verwondingen maakt
de brandwondpatiënt zijn ver
wonding bij volle bewustzijn
mee. Dat maakt deze verwon
ding zo luguber. De patiënt is
direct na het ongeval, zelfs bij
uitgebreide verbrandingen, nog
in een uitstekende conditie.
Daarna gaat het snel bergaf
waarts. De patiënt wordt dood
ziek Duitse dokters noemen
dat 'Verbrennungskrankheit'
er ontstaat in bijna alle ge
vallen een levensgevaarlijke
shock terwijl de weerloze huid
onmiddellijk wordt belaagd
door hordes bacterieën. De pa
tiënt kan dit 'gevecht met de
engel' alleen winnen met de
hulp van buitengewoon gespe
cialiseerde zorg. Die wordt in
Nederland met name geboden
in de brandwondencentra van
Beverwijk, Rotterdam en Gro
ningen. Of die hulp ook inder
daad kan worden geboden,
hangt niet op de eerste plaats af
van het gespecialiseerde medi
sche kunnen.
FOTO ANP
De Israëlische ambassadeur in ons land, Michael N. Bawley (tweede van links),
krijgt uitleg van een politiefunctionaris, over wat de gevolgen zijn van het
neerstorten van de Jumbo Jet van El Al.
Tel Aviv Israël heeft diep ge
schokt gereageerd op het El Al-
vliegtuigongeluk bij Amster
dam.
Onmiddellijk nadat het nieuws
bekend geworden was, begon
nen televisie- en radiostations
treurmuziek en Israëlische na
tionale liederen uit te zenden.
De legerzender Galei Zahal
zond gedurende de gehele
avond nieuwsflitsen uit over
wat nu al de 'grootste El Al-
ramp' wordt genoemd. Zowel El
Al als het Israëlische ministerie
van buitenlandse zaken stelden
gisteravond rampcentra in. Bei
de centra wisten gisteravond
weinig meer te melden dan het
nieuws dat Israël vanuit Neder
land bereikte.
Volgens Israëlische veiligheids-
dekundigen is de oorzaak van
het ongeluk waarschijnlijk niet
een terreuraanval, omdat de pi
loot van het El Al-cargotoestel
vlak voor het ongeluk melding
had gemaakt van ernstige tech
nische storingen. In de 747 car
go-jumbo zaten 3 bemannings
leden en een vrouwelijke passa
gier.
Volgens de Israëlische minister
van Transport Israël Caesar is
een commissie van onderzoek
ingesteld die vandaag naar Ne
derland zal vliegen. De direc
teur van de El Al, Rafi Har Lev
zal waarschijnlijk aan het hoofd
van de onderzoekcommissie
staan.
Israëls premier Yitshak Rabin
stuurde gisteravond een tele
gram naar zijn collega in Ne
derland, waarin hij onder meer
schreef: 'Ons hart is met u. Wij
betreuren de doden en wensen
de gewonden een snel herstel'.
De minister van buitenlandse
zaken, Simon Peres, reageerde
gisteravond bijzonder emotio
neel, toen hij in een interview
met de Israëlische radio zei:
„Dit is een vreselijke ramp voor
Nederland. Wij zijn in diepe
rouw. Net zoals de Nederlan
ders, van wie wij zoveel houden.
Wij hebben geen woorden die
hen kunnen troosten. Ik leef
met heel mijn hart mee met dit
goede en mooie land."
Minister Simon Peres zond gis
teravond een persoonlijk tele
gram aan zijn Nederlandse col
lega Hans van den Broek waar
in hij 'iedere mogelijke hulp'
aanbood.
Volgens de onder-directeur van
de El Al, Amos Amir, heeft het
El Al-cargotoestel twee moto
ren aan de linkerzijde verloren,
voor het neerstortte. Hij zei dat
zich ongeveer twee jaar geleden
bij Taiwan een dergelijk onge
luk heeft voorgedaan.
Schiphol Moderne straalmo
toren van verkeersvliegtuigen
en gevechtstoestellen zijn als
regel uiterst betrouwbaar.
Het behoort tot de grote uitzon
deringen als een motor tijdens
de vlucht spontaan uitvalt.
Volgens de statistieken is de
kans dat een straalmotor een
zogeheten 'blow out' krijgt,
minder dan een procent.
Vroeger mochten alleen vlieg
tuigen met vier motoren trans
atlantische oversteken maken
en dan nog via routes die hun in
staat stelden om in geval van
motorstoring veilig het dichtst
bijzijnde vliegveld te bereiken.
Drie motoren
Deze internationaal geldende
regel van luchtvaartautoritei
ten is laatst beperkt tot toestel
len met drie motoren.
Thans hebben toestellen met
twee straalmotoren toestem
ming om non-stop transatlan
tisch te vliegen.
Tot deze vliegtuigen behoren
onder meer de Boeing 767 en de
kleinere Boeing 757. Daarmee
opereren ook de Nederlandse
chartermaatschappijen Martin
air, Transavia en Air Holland.
Om de betrouwbaarheid van
ful!
straalmotoren te testen, v<
de Boeing-fabriek proeven
met een vliegtuig dat di
slechts één motor wordt voortel!
gestuwd.
Probleemloos
In theorie moet een Boeing 7<
op één motor zonder grote pi
blemen aan de grond kunnefin
komen. Volgens voorzitter tyai
Baksteen van de Vereniginjisi
van Nederlandse Verkeersvlieia
gers (VNV) was dat in het gevalo
van de Israëlische vrachtmachjaa
ne moeilijk, omdat het toestiei
volbeladen was en alle branqm
stoftanks tot de nok gevuld.
Brand
Brand in straalmotoren ka e
worden veroorzaakt door ietiya
bij voorbeeld zand, tijdens d 1(
start dat van buitenaf naar bin o
nen wordt gezogen. De turbine iii
gaan dan stroever draaien ie
waardoor steke oververhittin e
ontstaat. Brand is daar vaa|li
het gevolg van.
Deze theorie zou de mogelijk
heid kunnen verklaren waaron j|
van het El Al-vliegtuig tegelijk
kertijd twee naast elkaar hai
gende motoren in brand zijn ge
vlogen
Den Haag/Paramaribo Het
nieuws over de vliegramp in
Nederland is in Suriname inge
slagen als een bom. Volgens een
woordvoerder van de Neder
landse ambassade in Paramari
bo roept elk vliegtuigongeluk
de emoties op van de SLM-ramp
in 1989.
„Dat trauma is hier nog niét
goed verwerkt. Dus toen be
kend werd dat zich een vlieg
ramp op Nederlandse bodem
had voorgedaan, en zeker nadat
de beelden lieten zien dat het
ramptoestel zich in een flat in
de Bijlmermeer had geboord,
namen angst en spanning hier
toe. Het is natuurlijk wel be
kend dat in de Bijlmer veel
mensen van Surinaamse af
komst wonen".
De Surinaamse televisie heeft
de beelden van de Nederlandse
televisie overgenomen en zo
konden de kijkers in Suriname
vrijwel live getuige zijn van de
dramatische beelden die zich zo
ver weg en voor velen te
gelijk zo dichtbij afspeelden.
Volgens de woordvoerder is d( n
overbelasting van het telefoon
verkeer tussen Suriname ei i
Nederland zonder enige twijfe v
het gevolg van pogingen diey
vanuit Suriname worden ones
dernomen om nieuws oveid
vrienden of familieleden in did
Bijlmer te achterhalen.
„De meeste mensen hier zullei j
proberen aan nieuws te komen
via hun privé-contacten. In ie i
der geval hebben het ministerie
van buitenlandse zaken en dl
consulaire dienst in Paramari
bo zich beschikbaar gestelt
voor het verlenen van eventue
le hulp daarbij".
De Surinaamse president Ro
nald Venetiaan verklaarde gis
teravond op de Surinaamse te
levisie: „Wij leven intens mee
met de gewonden en familiele
den. De regering en het volk
van Suriname zijn diep
schokt en getroffen door de tra
gische vliegramp in de Bijlmer-
staan geregistreerd. Het zoe
ken naar slachtoffers in de
brandende en rokende beton-
massa wordt niet voor vandaag
verwacht. De muren moeten
eerst gestut om de risico's voor
de brandweermensen zoveel
mogelijk te beperken.
Irritaties
Van Thijn raakt geïrriteerd
over vragen hoe het mogelijk is
dat een vliegtuig dat in moei
lijkheden verkeert boven een
woonwijk mag vliegen. „Laten
we na afloop verantwoordelijk
heid afleggen", zegt Van Thijn,
maar de vraag is relevant. „Er
zijn afspraken over aanvlieg- en
landingsroutes. De flatgebou
wen liggen niet op de gebruike
lijke routes, wil Van Thijn al
leen kwijt.
De burgemeester is sinds een
half uur na de eerste melding
over het neergestorte vliegtuig
in het beleidscentrum. Het spe
ciale team van vertegenwoordi
gers van politie, brandweer,
justitie en GGD werken in be
heerste rust. Via directe lijnen
is er contact met het rampge
bied. Op kaarten worden pun
ten aangegeven waar daklozen
worden opgevangen.
Rampenplan
Het rampenplan dat regelmatig
wordt geoefend, overigens niet
recent, heeft uitstekend ge
werkt, zegt Van Thijn en hij
rept zich terug naar het beleids
centrum. Hoofdcommissaris
Noordholt wil nog wel kwijt hoe
onvoorstelbaar het is dat men
sen aan het plunderen slaan,
zoals in.de Bijlmer is gebeurd
na de ramp. Surrealistisch
noemt hij de plek des onheils.
Een paar honderd meter ver
der, op het Rapenburg, zit het
Rode Kruis, van waar uit het
geneeskundig peloton van het
Rode Kruis en andere vrijwilli
gers zich binnen een half uur na
de ramp melden. Zij vertrokken
in bussen van het gemeentelijk
vervoersbedrijf vol matrassen
en dekens naar de sporthal de
Bijlmer. Op het Rapenburg zelf
is het rustig. Er is soep, brood
jes, thee en koffie voor de vrij
willigers.
Vanmorgen was er ook iemand
van de Riagg voor hen aanwe
zig, want ook voor hulpverle
ners is de ramp in de Bijlmer
een traumatische ervaring.
Diep geschokt
Burgemeester Van Thijn van
Amsterdam is diep geschokt als
hij om middernacht, ruim vijf
uur na de vliegramp in de Bijl
mer, het beleidscentrum in de
kelder van het stadhuis even
verlaat om de verzamelde inter
nationale pers te woord te
staan. Hij is net met hoofdcom
missaris Noordholt en brand
weercommandant Ernst op de
rampplaats geweest. Het dringt
dan langzaam door dat geen
overlevenden meer zullen wor
den gevonden onder de bran
dende, rokende betonhoop.
„We tasten nog in het duister
over het aantal mensen dat
thuis moet zijn geweest toen de
ramp gebeurde", zegt Van
Thijn. Volgens het bevolkings
register zijn er 250 bewoners
geregistreerd. Maar hoeveel
mensen al dan niet illegaal in de
flats woonden of bij elkaar wa
ren is niet bekend. Het is bo
vendien een bekend punt voor
studenten, van wie velen niet
door Maaike Kraayevelo
Amsterdam Dakloos gewor
den bewoners van de getroffen
flats in de Bijlmer zitten in
groepjes bijeen in de sporthal de
Bijlmer. Op de grond liggen on-
beslapen matrassen.
Tegen drie uur vannacht wor
den dë laatsten van de ongeveer
vierhonderd daklozen van de
sporthal naar de marinekazer
ne Cattenburgh gebracht voor
de nacht.
Vanmorgen zijn de getroffen
Bijlmer-bewoners in bussen te
ruggebracht naar de sporthal,
waar opnieuw artsen, psychia
ters van de Riagg, mensen van
de sociale dienst en andere
hulpverleners hen opvangen.
De stemming in de sporthal is
apathisch. Bijna negen uur na
dat de El Al-vracht-Boeing zich
in de twee flats in de Bijlmer
boorde, begrijpt niemand in de
sporthal de werkelijke omvang
van de ramp.
Bij burgemeester Van Thijn in
het beleidscentrum in de kelder
van het Amsterdamse stadhuis
begint dan ook pas de omvang
van de ramp zich af te tekenen.
De grootste ramp die ooit in Ne
derland plaatsvond, zegt hij.
„Een afgrijselijke ramp, waar
van de gevolgen nog niet te
overzien zijn".
bt
fotoA^
Over de aanvliegroute van vliegtuigen in moeilijkheden zijn afspraken gemaakt, bevestigde vanmorgen burgemeester Van Thijn op een persconferentie. De bh
- Br
flatgebouwen in de Bijlmer liggen niet op de gebruikelijke routes.
