'Om de vijf jaar ben ik uit de mode' Isabelle van Keulen j tast Guarnerius af tlggSS JEUGDAUTEUR TONKE DRAGT Martha Argerich vrij wisselvallig Gouden plaat voor een samensteller Cultuur Een sappige moord als gezelligheidje 6| Leidse Courant donderdag 1 oktober 1992 Hilversum De nieuwe KRO- dramaserie 'Plantage Allee' is dinsdag, evenals 'Iris' en 'Zon der Ernst' een dag eerder, ma tig ontvangen. De eerste afleve ring had een kijkdichtheid van 9% (1,22 miljoen kijkers) en een waardering van 6,5. 'Suite 215', waarvan de NOS op Ned. 3 een nieuwe serie afleve ringen brengt, moest het dins dag doen met 290.000 kijkers (kijkdichtheid 2 'De Vlaam- sche pot' van Veronica op Ned. 2 daarentegen trok bijna twee miljoen kijkers (15%) en werd met een 7 gewaardeerd. Dankzij 'Goede tijden slechte tijden' (14%) en 'Hitbingo' (8 lukte het RTL 4 met een marktaandeel van 25 nog net ook op dinsdag de best bekeken zender te zijn. Schrijver Douglas Home overleden Londen De Britse toneel schrijver William Douglas Home is maandag op 80-jarige leeftijd overleden in zijn wo ning in het graafschap Hamp shire. Douglas Home, wiens broer Alec in de jaren zestig premier was van Groot-Brittannië, ver wierf als toneelschrijver vooral roem met zijn stuk 'The reluc tant debutante' (1955), dat lan ge tijd in de theaters op Broad way werd opgevoerd en waar van later een filmd werd ge maakt. In de Tweede Wereldoorlog werd Douglas Home bekend omdat hij als legerkapitein wei gerde een dienstbevel uit te voe ren en zich in het openbaar keerde tegen een vijf uur du rend bombardement op de Franse havenstad Le Havre aan de vooravond van de landing in Normandië. Douglas Home werd door de krijgsraad veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf. Zijn erva ringen in de gevangenis legde hij vast in het toneelstuk 'Now Barrabas' (1947). Nadien schreef hij nog zo'n vijftien to neelstukken, waaronder ook blijspelen. Zijn stukken hadden meestal een politieke inslag. Stipendium voor vertaalster Dahl Amsterdam Het stipendium 1992 van de Stichting Charlotte Kohier is toegekend aan Huber- te Vriesendorp voor haar verta lingen van de jeugdboeken van Roald Dahl. Het stipendium, een bedrag van 10.000 gulden, wordt jaar lijks uitgekeerd aan een schrij ver of vertaler op het gebied van drama, proza of poëzie. WJ. Otten gastschrijver Groningen Schrijver en dich ter Willem Jan Otten is in de maanden oktober en november gastschrijver aan de Rijksuni versiteit Groningen (RUG). Hij zal colleges voor studenten en belangstellenden geven alsme de twee openbare lezingen voor een breder publiek. Eerdere gastschrijvers aan de RUG waren Dick Hillenius, Doeschka Meysing, H.C. ten Berge, Willem Wilmink, J.C. Guepin en Monica van Paemel. Nederlandstalige boeken naar Rome Den Haag Ongeveer honder denvijftig recent uitgegeven jeugdboeken uit Nederland, België en Zuid-Afrika worden van 12 tot 30 oktober tentoon gesteld in het Nederlands Insti tuut in Rome. Het doel is een grotere bekend heid te geven aan jeugdboeken uit het Nederlandse taalgebied. Hierbij wordt het accent gelegd op de historisch taalkundige band. Verder wordt ruime aan dacht besteed aan illustraties. Zo is er werk te zien van onder anderen Margriet Heymans, Max Velthuijs en Annemarie van Haeringen. Centraal Museum bij Spaanse bank Utrecht In het hoofdkantoor van de Banco de Bilbao Vizcaya in Madrid zijn vanaf half okto ber ruim vijftig 17de-eeuwse schilderijen te zien uit de collec tie van het Centraal Museum in Utrecht. De organiserende bank wil met de tentoonstelling een bijdrage leveren aan het feit dat Madrid dit jaar de Culturele Hoofdstad van Europa is. Na Madrid reist-de expositie door naar Barcelona en Bilbao. Onder de geselecteerde werken bevinden zich 'De aanbidding der koningen' van Abraham Bloemaert, 'De roeping van Mattheus' van Hendrik ter Brugghen en 'Pronkstilleven' van Jan Davidsz de Heem. Expostie over kindertheater Utrecht In het Crouwelge- bouw in Utrecht is vanaf 16 ok tober t/m 18 december een ten toonstelling over kindertheater te bezichtigen. Het toeval wil dat ze een jeugdauteur heet. Maar dat zeiden ze van Tolkien ook. Een kijkje in het laboratorium van Tonke Dragt, waar haar nieuwe boek, de eerste van een cyclus, werd geboren. door Jan-Hendrik Bakker Tonke Dragt houdt van precies. Deuren openen bij haar welis waar op fantasiewerelden, waar de tijd niet bestaat, maar het muziekstuk dat in die fantasie wereld op de piano staat moet wel exact kloppen. ,,'Für Elise' was geen probleem, dat kent en heeft iedereen. Maar met 'Kitten on the keys' heb ik grote moeite gehad. Het stuk stamt uit de ragtime-tijd, van vlak voor 'Rhapsody in blue'. Vreselijk moeilijk schijnt het te zijn, met allemaal synco pen. Mijn vader speelde het vroeger. En dat moet hij goed gedaan hebben, want ik kan het nog steeds neurieën, precies zo als het hoort, zeggen kenners". „Omdat ik niet aan de muziek kon komen en het stuk toch in mijn boek af wilde drukken, heb ik ten slotte een adverten tie geprobeerd. En dat is gelukt. Via mijn uitgever, mezelf ge mystificeerd als Jan A., uit het boek; aan hem moesten de reac ties gericht zijn. Piet Schreu- ders van de Poezenkrant schreef me nog zó'n brief, een beetje gepikeerd, of ik wel wist dat 'Kitten on the keys' het be kendste muziekstuk was dat er bestond. Ik heb er een hele briefwisseling met hem aan overgehouden". 'Zeeën van tijd' heet de cyclus van fantasy-boeken die Tonke Dragt op stapel heeft staan. Het eerste deel, 'Aan de andere kant van de deur' is net verschenen. Van een tweede, 'De weg naar de cel', ligt al een manuscript klaar, en als ze er zin in heeft, zegt de uitgever, komt er ook nog een derde en vierde deel. 'Hoe heet je nieuwe boek?', had iemand haar ooit eens ge vraagd. 'O, zeeën van tijd', had ze een beetje kribbig geant woord: dat zou ze wel zien. „Toen besefte ik dat het een prachtige titel was!" En zo zat de schrijfster van 'Verhalen van de tweelingbroers', 'De brief voor de koning' en 'De zeven sprong' opeens midden in de moderne fysica en de geschiede nis van de tijdmeting. Otto 'Aan de andere kant van de deur' is het verhaal van Otto, de jongen wiens naam ook in de spiegel onaangetast blijft. Als hij op het juiste moment, onder de juiste geestesgesteldheid, zijn kamerdeur opent pleegt hij uit zijn wat al te saaie eenou dergezinnetje hals-over-kop de wereld binnen te tuimelen van de Januaraanse ambassade. Daar overkomen hem gebeurte nissen die niet onderdoen voor die uit 'Alice in Wonderland'. In 'Aan de andere kant van de deur' kunnen we onder ande ren tegen komen: Albert Ein stein, met viool, het Galgenkind van Christian Morgenstern, de robot Xantippe (ooit het koos naampje voor de telefoonbeant- woorder van de schrijfster), Eli se van 'Für Elise', Clara van 'Clair de lune', en legio katten, zoals daar zijn Schrödingers kat (van het beroemde gedach- tenexperiment uit de quantum- mechanica) en Tijger, Einsteins kat, en vele anderen. Achterin 'Aan de andere kant van de spiegel' staat een lijst van tientallen titels, variërend van Batman tot de brieven van Einstein, van SF-verhalen tot verhandelingen over de para doxen van de quantumfysica. De lijst is samengesteld door de bibliothecaris van de Janua raanse ambassade, een duister- se figuur, over wiens identiteit de lezer in het ongewisse blijft. Maar vele onduidelijkheden zullen opgelost worden in het boek dat paralel loopt aan 'Aan Tonke Dragt, secuur bouwend aan de verbeelding. foto Hans de Bakker de andere kant van de deur'. Dat heet niet voor niets 'De weg naar de cel'. Tonke Dragt vindt het haar mooiste titel. „In een telefooncel kun je van de ene in de andere wereld komen. Daar sluit je die twee op elkaar aan". Bouwstenen De schrijfster is de zestig gepas seerd. Jarenlang gaf ze teken lessen. Maar tegenwoordig heeft ze haar handen volledig vrij voor het schrijven, dat ove rigens iets weg heeft van een fy siek gesjouw met bouwstenen. Haar huis staat vol elementen die tot de bouwstof van 'De an dere kant van de deur' behoren. Aan de muren de collages die ook in het boek terugkomen. En dan is er het poppenhuis van de schrijfster, dat een laborato rium lijkt te zijn van haar fan tasie. Daar worden de verhalen uitgebroed. Albert Einstein staat er viool te spelen, in de bi bliotheek. Met Einstein is het gek gegaan, vertelt Tonke Dragt. „Je ver zint dat hij met een kompas aan het spelen is. Hij legt er een magnetische steen naast, Ein- Stein, waardoor de naald in de war raakt. Later lees ik in zijn autobiografie dat zijn eerste kennismaking met de weten schap het kompas was, dat hij kreeg toen hij vier of vijf jaar was. Dat is wonderlijk. In mijn boek laat ik hem piano spelen, hoewel ik natuurlijk ook wel wist dat hij viool speelde. Ach teraf lees ik in zijn autobiogra fie dat hij toen zijn vingers te stram werden voor de viool, over is gegaan op piano". „Toeval bestaat niet", zal ze een paar keer uitroepen tijdens ons gesprek, of Einstein cite rend, „God dobbelt niet". Maar leeft de grote geleerde dan nog?, vraagt men zich in het boek af. Is Einstein niet een soort New ton, een monument uit de we tenschapsgeschiedenis? 'Ik verontschuldig me voor het feit dat ik nog steeds onder de- levenden verkeer. Daar zal ech ter wel een remedie op gevon den worden..', luidt het briefje van de fysicus, afgedrukt in het boek. En dat briefje is echt. Tonke Dragt geniet zichtbaar van deze overeenkomsten tus sen haar fantasiewereld en de. historische werkelijkheid. Gezeurd Tonke Dragt: „Er is al zoveel gezeurd over fantasie in jeugdj boeken. Ik zit nu ruim dertij jaar in het vak. Om de vijf ja; ongeveer ben ik uit de mode! Dan moeten jeugdboeken weer realistisch zijn. Ik trek me ei echt niets meer van aan. 'Aan de andere kant van de deur' gaat natuurlijk over een fantaj siewereld, maar Otto komt da; wél terecht omdat hij het aai deze kant niet zo heel erg leul vindt". r „Fantasie is natuurlijk eer. i vorm van vluchten, maar eer vlucht waarna je gesterkt teruj, kunt komen. In het kamp (Tonj, ke Dragt zat tijdens de oorlof enkele jaren in een Japans vS' ter neringskamp - red.) vertel^ den we elkaar verhalen en nojL eens verhalen. Alles, de boekei' die je gelezen had, verhalen d£s je gehoord had van andererC' Het was een vorm van overle ven" or Maar voor de fantasie is systr11 matisch werken vereist, vinclv de schrijfster. Voor 'Zeeën va tijd' hield zij uitgebreide kaler V ders en andere schema's bi. „Bovendien: exact denken er sprookjes vertellen, twee dii)_ gen die ik beide in mij heb, gaa heel goed samen, hoor. WiskuiF de is immers ook een sooS Tolkien heeft w#® s gezegd: het is gemakkelijk te beweren 'de zon is groen^ maar waar het om gaat is eeta wereld te scheppen waar h® ook lógisch is dat de zon gro^ is. En zo is het!". doorAdriaan Hager Muiden In de sfeervolle rid derzaal van het Muiderslot be speelde Isabelle van Keulen gis teravond voor de eerste maal voor een Nederlands publiek de haar door de Stichting Natio naal Muziekinstrumenten Fonds in bruikleen gegeven Gu arnerius del Gesü-viool uit 1730. Het instrument is - met een cel lo, twee violen en zestien strijk stokken - afkomstig uit de col lectie Rodriguez. Max Rodri guez, cellist in het Concert gebouworkest, heeft zijn leven lang gewerkt aan de vervolma king van die collectie. Na zijn overlijden in 1991 heeft mevrouw Rodriguez het bezit toevertrouwd aan de Stichting Muziekinstrumenten Fonds. Met inbreng van een raad van advies heeft het stichtingsbe stuur - met Theo Olof als voor zitter - besloten het fraaiste in strument uit de collectie, de Guarnerius, voor het leven in bruikleen te geven aan Isabelle van Keulen. Zij bespeelde het instrument in de afgelopen we ken tijdens concerten in Oslo, Berlijn en Boedapest. Dat was een kwestie van aftasten en in spelen, want het instrument werd twintig jaar lang niet ge- TONEEL CULTUREEL CENTRUM, AMSTELVEEN Hollandse Comedie met 'Het web van de spin' van Agatha Christie. Regie: Derek Wax. Decor: Guus van den Heuvel. Kostuums: Mae Verhoef. Met: o.a. Dolf de Vries, Mariëlle Fiolet, Ed Bauer en Pim Vosmaer. Herhalingen: o.m. 2 oktober Zoetermeer (Stadstheater), 9 en 10 oktober Rotterdam (Zuidplein), 1 november Wassenaar De Warenar), 30 november t/m 2 december Den Haag (Schouwburg). doorWytzia Soetenhorst De Hollandse Comedie is zo langzamerhand gespecialiseerd in stukken van Agatha Chris tie. Engelands beroemdste thrillerauteur wordt nog steeds volop gelezen en ook haar to neelwerken gaan er in als koek. bruikt en dat is voor de kwali teit van een strijkinstrument bepaald niet bevorderlijk. Rijke klank In een vertolking van de tweede solosonata van Bach demon streerde Isabelle van Keulen de volheid van klank en de wellui dendheid van het instrument. De klank is inderdaad zo rijk, dat de ridderzaal van het Mui derslot te klein was om de volle dige schoonheid te bevatten. Concertgeefster en instrument moeten elkaar nog beter leren kennen. „Het gaat", zo zei Isabelle van Keulen later op de avond, „om een dialoog. Als die dialoog op gang komt is het verrassend te constateren hoeveel een derge lijk instrument kan geven". Be langrijk is dat de stichting in strumenten voor het leven in bruikleen geeft. Het is fnuikend voor een musicus om na verloop van tijd zijn instrument weer te moeten inleveren. Prijsstijging Meester-instrumenten zijn zo langzamerhand onbetaalbaar geworden. De prijs wordt bepaald door de antiekwaarde. Op internatio nale veilingen worden voor oude instrumenten astronomi- Een sappige moord blijkt van alle tijden. Dat is ook het soort toneel dat de Hollandse Comedie graag speelt. Niet al te ondiep, begrij pelijk, netjes gearticuleerd, met wat smakelijke grapjes. Kort om, degelijk theater, maar wel wat braaf. Voor 'Het web van de spin' werd de Engelse regisseur De- rek Wax naar Nederland ge haald. Hij hield zich keurig aan het spannende verhaal van Christie. Zorgde voor een glad de speelstijl, zonder schmieren, waarin al te vlakke typetjes ge lukkig niet voorkomen. Wax vergat alleen vaart in het ver haal te brengen. Want verwend als we zo langza merhand zijn, met dagelijks op de televisie en in de bioscoop prima thrillers en ijzingwek kende verhalen, duurt een hele avond Christie ineens zo ont zettend lang. Voordat het lijk sche bedragen neergeteld. Vo( een Guarneri del Gesü bij vool beeld werd in 1975 300.000 gu den betaald, vorig jaar kostj het instrument twee miljoq En dan te bedenken dat altvi len en celli nog aanmerkelj hoger in prijs liggen. De nu vijfjaar bestaande Stic ting Nationaal Muziekinstr menten Fonds heeft inmiddt aan 54 musici een instrume in bruikleen gegeven, aan twi tig musici werd een rentela lening verstrekt. De doelgrc pen variëren van uitzonderl| begaafde kinderen via const vatoriumstudenten en beroej musici tot solisten met ervarii - op het internationale concet podium. De laatste tijd doen steeds mE orkestmusici een beroep op[ stichting. Sinds de opricht^; heeft de stichting een vermojji gekweekt van bijna 2,4 miljcfG gulden. De verzekerde waar van de instrumenten bedrai 4,75 miljoen. De stichting kan zich verhef gen op de daadwerkelijke JH langstelling van vele instelP® gen en personen. Aan een gr(„. aantal van deze sponsors wt» gisteravond een door de stit tingssecretaris Pieter Moer» hout ontworpen bronzen bee je overhandigd. koud en goed gevonden is, z we al drie kwartier verder, de hele ontknoping - overigl wel verrassend - neemt odi zo'n tijd in beslag. Want om het spel van de teurs is het eigenlijk nieml te doen. Mariëlle Fiolet bij v9 beeld kan de hele avond pr liegen, ze verandert geen st niet vóór en niet na de mo maar dat is nou juist de be ling. En ook Dolf de Vrie voortdurend een goede sp< neus, op en top een gentlen en reuze intelligent. Het g niet om de personages en 1 eventuele ontwikkeling, draait allemaal om het ver tje. Wie heeft het gedaan? ruziet het publiek in de over en na afloop kan ied opgelucht naar huis. De heeft het gedaan. Agatha C tie bedacht het heel goed Hollandse Comedie bren als een gezelligheidje. KLASSIEK CONCERTGEBOUW, AMSTERDAM Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Heinz Wallberg, m.m.v. Martha Argerich (piano); ouverture 'La gazza ladra' van Rossini, pianoconcert nr. 1 van Beethoven en Symfonie in d van Franck. Herhalingen: vanavond, morgenavond en zondagmiddag, eveneens in het Concertgebouw. Radio uitzending: 7 oktober. door aad van oer ven Onder onvoorziene en verre van ideale omstandigheden trad Martha Argerich gister avond rnet het Concertgebouw orkest op. Riccardo Chailly, die met nierstenen kampt, moest op korte termijn worden ver vangen, waardoor Heinz Wall berg op 69-jarige leeftijd zijn de buut bij het Concertgebouwor kest kon maken. Wallberg, die om onduidelijke redenen begin jaren tachtig nogal vaak voor het Residentie Orkest stond, heeft vroeger veel operettes gedirigeerd en iets daarvan is altijd aan hem blij ven kleven. Met zijn opgeruimde maar zin loze gezwaai maakte hij het gis teravond de musici van het Concertgebouworkest aller minst gemakkelijk. Ritmisch was de uitvoering van Beetho- vens eerste pianoconcert niet bepaald vlekkeloos. Of het daaraan lag of aan iets anders - bij Martha Argerich weet men het nooit -, in elk ge val klonk ook de pianopartij wat onevenwichtig. Het eerste deel werd ontsierd door slordighe den, het tweede zweemde hiel en daar naar sentimentaliteit en de finale was eindelijk raak. In een werk als Beethovens eer ste concert mist Martha Arge rich enerzijds de strenge allure van een Pollini, anderzijds de poëzie van een Perahia. Wel is zij een altijd verrassend, boei end pianiste, bij wie vitaliteit en kernachtigheid centraal staan. Zo ook gisteravond, al heeft zij in het Concertgebouw wel eens beter gespeeld. Wallberg zorgde voor een over dreven stoere, lompe weergave van Rossini's ouverture 'La gazza ladra'. Op die manier wordt deze muziek snel plat vloers. De uitvoering van de Symfonie in d van Franck werd opgedragen aan de nagedachte nis van de enkele dagen eerder op 48-jarige leeftijd overleden hoboïst Rob Visser, sinds 1966 lid van het Concertgebouwor kest. door Hans Piët Hilversum - VARA-discjockey Jan Douwe Kroeske kreeg tij dens de laatste, gecombineerde, uitzending van de 'Steen en been show' en 'Twee meter de lucht in' op Radio 3 een gouden plaat. Dit eremetaal werd hem door Phonogram-directeur Jan Corduwener niet uitgereikt als muzikant, maar als eigenzinni ge samensteller van de '2 Meter sessies'-cd's. Op deze albums, waarvan 'Vo lume 3' inmiddels in de winkel ligt, staat werk dat poparties ten tijdens sessies voor het ra dio-programma van Jan Douwe vastlegden in Hilversum. Deze radio-opnamen zijn inmiddels uitgegroeid tot een begrip en la ten het materiaal dat de artiest schreef, vaak in zijn meest naakte vorm horen. Dit alles tot groot genoegen van de luiste raar, die ook massaal naar de platenwinkel afreisde om de cd's aan te schaffen. Oude wens Van het eerste album dat, net als 'Volume 2', in 1991 uit kwam, gingen binnen de Bene lux inmiddels meer dan 100.000 exemplaren over de toonbank. Van nummer twee werden al leen in Nederland binnen een jaar 50.000 stuks verkocht. Alle reden om Jan Douwe Kroeske een gouden plaat te overhandi gen. Dat gebeurde tijdens die wat chaotische, maar gezellig verlopen laatste uitzending. Om het tot het allerlaatste mo ment een verrassing te laten zijn, liet VARA-collega Jack Spijkerman een lang gekoester de wens van Jan Douwe in ver vulling gaan. De boomlange foto Chris van de Vooren Een ingezeepte Jan Douwe Kroeske (rechts onder) ontvangt van Phonogram- directeur Jan Corduwener (midden) een gouden plaat voor zijn '2 Meter sessies'-cd's. Links Jack Spijkerman. disc-jockey wilde altijd al eens met het mes worden geschoren. Op het moment dat hij, tijdens de live-uitzending, net flink was ingezeept, kwam de Phono gram-directeur met de gouden plaat op de proppen, waardoor Kroeske met een gezicht vol zeep de bekroning in ontvangst moest nemen. Geen einde Met het stoppen van 'Twee me ter de lucht in' is geen einde ge komen aan de VARA-sessies. Jan Douwe: „Ze hebben hun nut bewezen, dat blijkt wel uit de reacties van luisteraars. Bo vendien vragen steeds meer (buitenlandse) artiesten hoe ze voor een sessie bij ons in aan merking kunnen komen. We hebben er tot nu toe 320 opge nomen en gaan er ook in het nieuwe radio-seizoen gewoon mee door. Ze komen dan te recht in het nieuwe programma dat ik op zaterdagavond tussen tien en twaalf uur ga maken". Het eerste exemplaar van 'Vo lume 3' kreeg Jan Douwe Kroeske uitgereikt door de En gelse folk-held Richard Thomp son die op nummer 3 'I misun derstood' zingt. Andere arties ten die de cd'vullen zijn onder anderen The Mission ('Love'), Paul Young ('Walking by my self), The Blessing ('Hurricane room'), Lindsey Buckingham ('Street of dream') en Soft Pa rade 'Moonchild'

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1992 | | pagina 20