Lekkernijen
voor
Vlaming
én Waal
De toerist wordt
beter beschermd
Vandaag De Dag
Goed slapen
in hoteltrein
21c
Leidse Courant
i donderdag 1 oktober 1992
Met een dagelijks omzet van honderd runderen,
vierhonderd varkens, 25.000 kippen en
zeventigduizend kroppen sla is Delhaize België's
grootste kruidenier.
Waar Vlamingen en Walen doorgaans hun eigen
paden bewandelen, vinden ze de weg naar de 125-
jarige supermarkt in opmerkelijke eendracht.
door Haye Thomas
Als het waar is dat elk land de krui
denier krijgt die het verdient, zijn
onze zuiderburende Belgen goed af.
Zal een Nederlander er geen moeite
mee hebben om te erkennen dat Al-
bert Heyn onbetwist de vaderlandse
superkruidenier is, de Belg laat zich
niet gemakkelijk tot zo'n beslissen
de uitspraak verleiden. Hij heeft op
het gevoelige terrein van eet- en
drinkgewoonten eenvoudig meer
keuze en is in zijn niet aflatende
hang naar kwaliteit al gauw geneigd
alle mogelijkheden te benutten. En
derhalve ook zijn gunsten te verde
len. Toch zal geen Belg
willen ontkennen dat
Delhaize 'De Leeuw'
een hele goeie is, een
nationale koploper
door de jaren heen. Of
dat nu geldt voor de
Franstalige Walen of
de Nederlands spre-
kende Vlamingen.
Beide groepen, die zo graag hun ei
gen wegen bewandelen, kunnen bij
Delhaize hun wensen in vervulling
laten gaan. Op zijn 125ste verjaar
dag wil de Belgische kruideniersspe
cialist Delhaize 'De Leeuw' dat niet
onder stoelen of banken steken. „La
ten we zeggen dat de Vlaming, veel
meer dan de Waal, gesteld is op een
goede Bordeaux. In Wallonië gaat de
voorkeur uit naar een speelse Bour
gogne en is men in het algemeen ge
neigd wat meer voor de kwaliteit
voor het voedsel uit te geven dan de
Vlaming. De Waal is ook wat meer
een snoeper, een fijnproever. En ook
daar m'oeten we in ons warenpakket
natuurlijk rekening mee houden.
Delhaize
supermarkt
125 jaar
Maar voor het overige doen we in
beide delen van België goede zaken.
En zijn onze 107 vestigingen keurig
over beide regio's verdeeld. Onder
de nationale lijfspreuk van: Een
dracht maakt macht".
Aan het woord Pierre Dumont, per-
soneelsdirecteur van Delhaize 'De
Leeuw'. En onze gids tijdens een
rondgang over de boeiende tentoon
stelling van 125 jaar kruideniersge
schiedenis van Delhaize. Pogingen
om een vergelijking te trekken met
onze eigen grote kruideniejrsvedette
Heyn worden beleefd maat snel ver
ijdeld. „Er bestaan goede rjelaties en
er is respect en bewondering over en
weer. Er zijn ook wel
uitwisselingen van sta
giaires en zo. Maar
daar blijft het bij. Ik ge
loof in het vakman
schap van beide kam
pen. Als er verschillen
zijn, ligt dat aan de eet-
en drinkgewoonten die
in beide landen anders
zijn. De Belg is in doorsnee kriti
scher en bereid om voor meer kwali
teit te betalen dan de gemiddelde
Nederlander. Vandaar dat ik denk
dat wij in onze voedsel- en dranken
pakket een grotere keuze van duur
dere produkten hebben. Omdat de
klant daarom vraagt".
Successen
Pierre Dumont spreekt rustig en
weloverwogen. Op de toon van een
man die weet dat hij aardig wat suc
cessen vertegenwoordigt. Begin
nend met het verhaal van 125 jaar
distributie, waarin Delhaize een gro
te naam en faam heeft opgebouwd.
Het distributiesysteem van eetwa
foto Delhaize
1957, Delhaize De Leeuw opent aan het Flageyplein in Brussel de eerste supermarkt in Europa. De Belgen maken kennis
met de 'caddy'.
ren was eind vorige eeuw sterk in
het nadeel van de consument. Vooral
vanwege het grote aantal tussenper
sonen dat de prijzen telkens weer
sterk opdreef.
Ongetwijfeld was in 1863 Jules Del
haize, leraar handelsrekenen aan
het atheneum van Brussel, niet de
enige die bedacht had dat met de mo
dernisering van de vervoersmidde
len het mogelijk moest zijn om de be
voorrading en transporten zonder
tussenpersonen te laten uitvoeren.
Maar hij gold wel als een pionier in
de uitvoering van het idee. Samen
met zijn broer Edouard, leraar reto
rica aan het atheneum van Namen
en zijn schoonbroer Jules Vieujant,
die Frans en Latijn doceerde aan het
atheneum van Bergen werd begon
nen vanuit de eerste Delhaize-win-
kel in Charleroi aan de opbouw van
een netwerk van winkels. En aan de
bevoorrading vanuit een centraal
magazijn.
Eerst in Charleroi, later in de Brus
selse Osseghemstraat. Er werd ook
steeds verder uitgebouwd. Met de
bijbehorende sociale aspecten van
het typische familiebedrijf zoals de
eigen kantine (1902), gezondheids
dienst (1900), eigen kappers, scho
len om de jongere werknemers te le
ren lezen en schrijven, turn- en
schermclubs, eigen bibliotheken en
natuurlijk een grote harmonie. Na
tuurlijk was Delhaize er ook als kip
pen bij toen als resultaat van een ini
tiatief van keizer Napoleon III mar
garine op de markt kwam. Een voe
dingsmiddel voor de minst begun
stigde bevolkingslagen, even voed
zaam als boter, maar minder duur in
aanschaf.
Ongeloof
In 1929 luisterde iedereen met ver
bazing en ongeloof naar de Ameri
kaanse ondernemer Cullen, die
hardop droomde van een voedings
winkel, waarin driehonderd artike
len tegen kostprijs werden aangebo
den, honderd artikelen met een
winstmarge van vijf procent en drie
honderd andere met twintig pro
cent. De winkel zou gevestigd
moeten worden op een plaats met
een lage huur, over een groot par
keerterrein moeten beschikken en
ook 's nachts als uiterste dienstver
lening aan de klanten, moeten open
zijn. Drie partners en geldschieters
dachten er lang over na maar von
den tenslotte dit plan tè vermetel.
Cullen moest het alleen waarmaken.
Maar in 1930 opende hij in Long Is
land in een oude garage 's werelds
eerste supermarkt met zelfbedie
ning onder de slogan: 'Waarom meer
betalen'.
Het begin van een fantastisch avon
tuur. Op 18 december in 1957 op het
Flageyplein in het centrum van
Brussel ging de eerste Europese su
permarkt met volledige zelfbedie
ning open. Onder de vlag van Del
haize. 'Alles minder duur dan el
ders', luidde het devies. En om dat
goed duidelijk te maken begon Del
haize met groot en duidelijk de prij
zen van de verschillende artikelen te
vermelden. Ooit maakte de onderne
ming zoveel mogelijk produkten
zelf, zoals koek en brood natuurlijk.
Chocolade en mosterd. Maar ook bij
voorbeeld borstels en bezems voor
de koppelverkoop van schoonmaak-
produkten, zoals zeep en boenwas.
Sinds de laatste oorlog zijn de eigen
produkties sterk teruggedraaid en
beperkt tot het bottelen van de in
Frankrijk aangekochte wijnen (zo'n
23 miljoen flessen per jaar), de likeu
ren en het aanhouden van eigen
wijnkelders. De koffie wordt zelf ge
brand. Met dagelijks onder meer een
omzet van honderd runderen, vier
honderd varkens, 25.000 kippen en
zeventigduizend kroppen sla is Del
haize België's grootste kruidenier.
In eigen land werken er twaalfdui
zend mannen en vrouwen. Maar in
middels zijn er 1220 verkooppunten,
verspreid over de wereld. Vooral in
Amerika, maar dichter bij huis in
middels ook in Tsjechoslowakije en
Griekenland.
Successtory
Het verhaal van een successtory, die
in de tentoonstelling breed wordt
uitgemeten. Geen dissonanten op
het grote verjaardagsfeest en toch
zijn die er geweest. Maar wie wil er
eigenlijk terugdenken aan de af
schuwelijke bende van Nijvel en in
totaal 28 gruwelijke moorden, op
commando uitgevoerd, tussen 13
maart 1983 en 9 november 1985.
Het ging om gemaskerde overvallers
die, gewapend met pistolen en zoge
naamde 'riot guns', overvallen
pleegden op wapenwinkels, restau
rants, taxichauffeurs, een juwelier,
een textielbedrijf en verschillende
supermarkten.
Delhaize werd getroffen door regel
rechte bloedbaden in Eigenbrakel,
Overijse en Aalst. Was de kruide
niersketen een speciaal doelwit van
de bende van Nijvel? In één van 's
lands meest mysterieuze criminele
drama's is nimmer een schuldig uit
gesproken. „Tot vandaag de dag vin
den we het vreselijk dat niemand
zich heeft moeten verantwoorden
voor deze bloedige moorden. Wij
schijnen daarmee te moeten leven.
We hebben naar ons gevoel alles ge
daan om sinds het afschuwelijke ge
béuren de klanten en ons personeel
zo goed mogelijk te beschermen en
de familie van de slachtoffers te hel
pen", zegt Pierre Dumont voorzich
tig. En hij legt er de nadruk op dat
het personeel in de moeilijke aansla
genperiode de directie altijd heeft
gesteund. „Niemand bij ons heeft
omwille van de aanslagen en het be
leid van de directie bij Delhaize op-
Een reisorganisator moet voldoen aan de verwachtingen die in de
reisfolders en aan de balie van het reisbureau worden gewekt.
Zo niet, dan kan de consument schadevergoeding eisen. En voor alle
klachten is voortaan nog maar één loket: de reisorganisator.
door aap sïRUIJS
De reisorganisator is straks niet al
leen verantwoordelijk voor eigen
fouten, maar ook voor de daden van
de reisbureaus, hotels, pensions,
luchtvaartmaatschappijen, buson
dernemingen die hij inschakelt.
Als bij deze zonaamde 'hulpperso
nen' iets mis gaat, draait de reisor
ganisator er voor op, ook al kan deze
daar zelf absoluut niks aan doen. De
reiziger kan niet meer van het kastje
naar de muur worden gestuurd,
want er is nog maar één klachtenlo
ket: de touroperator.
Op 1 november worden de nieuwe
reisvoorwaarden van de ANVR (Al
gemeen Nederlands Verbond van
Reisondernemingen) van toepas
sing. Ze bieden de consument niet al
leen een betere bescherming, maar
verruimen bovendien de mogelijk
heid om van de reisorganisator een
schadevergoeding te eisen als er tij
dens de (vakantie)reis iets mis gaat
of niet deugt. Bij de ANVR zijn 250
Enkele hoofdpunten uit de nieuwe
voorwaarden:
- De reisorganisator moet meer in
formatie geven.
- Hij moet strikt nakomen wat be
loofd is.
- Hij moet een in nood verkerende
reiziger 'hulp en bijstand' verlenen.
- De reisorganisator heeft slechts on
der bepaalde omstandigheden het
recht de reissom tussentijds te ver
hogen. Elke verhoging, hoe gering
ook, geeft de reiziger het recht koste-
loos'te annuleren.
Informatieplicht
Wat betekent dat alles nu in de prak
tijk Een paar concrete voorbeel
den. Iemand boekt een vakantiereis
naar een exotische bestemming. De
reisorganisator is straks verplicht
alle informatie te geven over de be
nodigde documenten, visa, inentin
gen en dergelijken.
Als wordt vergeten te vermelden dat
malariapillen moeten worden ge
slikt en de reiziger loopt tijdens de
reis de ziekte op, dan is dat de
'schuld' van de touroperator.
Voor alle duidelijkheid: de reisorga
nisator heeft een informatieplicht.
Als de reiziger zo onverstandig is de
adviezen in de wind te slaan, dan is
dat zijn eigen verantwoordelijkheid.
Datzelfde geldt voor de visa. De reis
organisator meldt uitsluitend welke
documenten nodig zijn. Als de va
kantieganger ze niet op tijd aan
vraagt en daardoor een reis niet (ge
heel) kan maken, dan is dat zijn ei
gen schuld. Echter, wanneer het
reisbureau toezegt voor een visum te
zullen zorgen, maar dat vergeet of te
laat doet, dan kan de reiziger de
touroperator aansprakelijk stellen
voor de schade. In dat opzicht is de
organisator vrijwel afhankelijk van
het reisbureau.
Iemand die verhinderd is een ge
boekte reis te maken kan zich ge
makkelijker laten vervangen door
een ander. In de praktijk komt dat
nogal eens voor. Stel, een jongen en
een meisje hebben dikke verkering
en besluiten samen een jongerenreis
te maken. Nadat de reissom is (aan-
)betaald loopt de idylle op de klip
pen. De jongen (of het meisje) kan nu
gemakkelijker dan voorheen een an
der meenemen. 'Gewichtige omstan
digheden' zijn voor deze zogeheten
in-de-plaatsstelling niet meer nodig.
De andere persoon moet natuurlijk
wel aan de reisvoorwaarden vol
doen. Op de jongerenreis mag oma of
opa niet mee.
Wanprestatie
Eén van de belangrijkste bepalingen
in de nieuw ANVR-reisvoorwaarden
is dat de touroperator stipt moet na
komen wat is beloofd. „Kern van het
hele verhaal is dat de reisorganisa
tor moet voldoen aan de verwachtin
gen die hij gewekt heeft", zegt mr.
Ruth Limpens, hoofd van de afdeling
juridische en consumenten zaken
van Arke.
„Gebeurt dat niet, dan is ér sprake
van een wanprestatie en moet de
touroperator eventuele schade die
de reiziger lijdt vergoeden. Het is
dan ook zaak dat zowel de reisorga
nisator als reisagent verwachtingen
wekken waaraan zij kunnen vol
doen",
Met andere woorden: wat in de
fraaie brochures staat moet kloppen.
Iets mooier voorstellen dan 't werke
lijk is, wordt genadeloos afgestraft.
Is het voorgespiegelde kinderzwem
bad om duistere redenen gesloten of
blijkt 'op loopafstand van het
strand' in de praktijk een wandeling
van dik een uur, of staat een 'rustig
hotel' in werkelijkheid pal naast een
drukke spoorlijn, dan kan de consu
ment aan de bel trekken en schade
vergoeding eisen wegens 'derving
van reisgenot'.
De schadevergoeding daarvoor be
draagt hooguit 'geld terug'. Reizi
gers die inkomsten mislopen, bij
voorbeeld doordat het vliegtuig ver
traging heeft, kunnen eveneens
hooguit éénmaal de reissom clai
men. Voor andere schade is de ver
goeding maximaal driemaal de reis
som (dood en ernstig letsel uitgezon
derd, want daarvoor gelden andere
regelingen).
Essentie
Sommige reizigers hebben speciale
wensen die van zo'n essentieel be
lang'zijn, dat het al dan niet door
gaan van een reis er van afhangt.
Voorbeelden: een invalide eist dat
hij met zijn rolstoel de hotelkamer in
kan en dat er een aangepast toilet is;
een nierpatiënt wil de verzekering
dat er rekening wordt gehouden met
z'n dieet. Zulke eisen kunnen wor
den vastgelegd in een zogeheten 'Es
sentie' (kosten: 30 tot 60 plus
eventuele fax- en telefoonkosten).
Kan de reisorganisator niet aan de
eisen voldoen, dan mag de reis koste
loos worden geannuleerd. Als de eis
wèl wordt ingewilligd, dan is dat een
keiharde garantie. Bij het niet nako
men ervan kan de reiziger een scha
devergoeding eisen.
Ruth Limpens benadrukt dat vakan
tiegangers hun klachten niet
moeten opsparen. Wie pas na thuis
komst aan de bel trekt en schadever
goeding eist, is te laat. „Men moet
onmiddellijk bij de hostess klagen, of
naar Nederland bellen. De reisorga
Het reisbureau speelt bij het verstrekken van informatie een belangrijke rol. Maar ook als
men daar fouten maakt, blijft de touroperator verantwoordelijk.
nisator moet namelijk in de gelegen
heid worden gesteld aktie te onder
nemen".
Overmacht
Overigens betekent dit alles beslist
niet dat reizigers zich voortaan een
reis- en annuleringsverzekering
kunnen besparen. Ruth Limpens:
„In veruit de meeste gevallen zijn de
reisorganisatoren immers niet aan
sprakelijk. Wie dan geen verzeke
ring heeft afgesloten, treft zijn eigen
portemonnee".
De Zwarte Piet kan namelijk niet
aan de touroperators worden door
als er sprake is van over
macht. Voorbeelden: vertraging als
gevolg van slecht weer, het uitbre
ken van hevige onlusten, een orkaan
of een plotselinge staking van ver
keersleiders in Spanje.
Om het even ingewikkeld te maken:
de reisorganisator draait er wel voor
op, als er een staking uitbreekt on
der het personeel van de charter
maatschappij. Dat is immers een
'hulppersoon' die door de reisorgani
sator zelf is ingeschakeld. Hij is dus
ook verantwoordelijk voor diens da
den.
Voer voor juristen. Die komen trou
wens hoe dan ook volop aan hun
trekken, want de nieuwe reisvoor
waarden zijn op sommige punten
nog mistig. (Proefprocessen moeten
daarin de komende tijd duidelijkheid
brengen. Want voortaan is de reisor
ganisator verplicht om een in nood
verkerende reiziger hulp en bijstand
te verlenen; ook al is er sprake van
overmacht en treft het bedrijf zelf
dus. geen blaam. Maar de vraag wie
er voor de kosten opdraait, komt pas
later aan de orde.
De nieuwe ANVR-reisvoorwaarden
zijn van toepassing op zogenoemde
pakketreizen (verzorgde vlieg-,
auto- en busvakanties). Dagtochten,
losse vliegtickets, losse treinkaartjes
vallen er buiten.
door Rien van d€n Anker
Slapen in de trein wordt weer aan-
trekkelijkker. Nog even en de eerste
'treinhotels' gaan rijden.
De tijd lijkt voorbij dat de reizigeij
zich moet behelpen met een soort
uitklapbed, dat in vaktermen cou-j
chette heet. Slapen op deze manier is
niet echt aangenaam.
Het uitklapbare bed (het onderste is
gewoon de zitbank) is smal, ligt niet
echt lekker én bovendien moetje di
coupé veelal delen met vreemdei
Ruimte om te verkleden is er niet ei
het gevolg is dan ook dat vrijwel ii
dereen zijn kleren grotendeels
houdt.
Daarnaast zijn er de echte slaapcoul
pés. Met gewone bedden, maar wt
met het nadeel dat je 's morgen
door een spoorwegbeambte in je py
jama de gang wordt opgestuurd. Zo
dat hij de bedden kan opmaken ei
opklappen.
Half oktober worden nu de eerst
'treinhotels' van de Nederlands
Spoorwegen in gebruik genomer
Dat betekent dat passagiers van An®
sterdam naar Wenen (en terug) eeK
soort hotelkamer kunnen hureifJ
waarin ze ook redelijk normaal kuifl
nen zitten. De bedden zijn wel om
klapbaar, maar ook in uitgeklapt™
stand blijft er nog voldoende ruimtij d
over om ernaast te kunnen ontbijf
ten.
Voorlopig zullen twee nieuwe hoteB
slaapwagons op de rails worden gA
zet. De NS gaat er in totaal vijf hiR
ren van de Trans Euro Nacht-orgfi
nisatie. Het gaat hier in 'feite ofl
oude uit 1955 gebouwde treinstelle]
met roestvrijstalen wanden. DesLi
wagons zijn drastisch verbouw
waarbij niet alleen de indeling fli
is gemoderniseerd, maar ook de cute,
pézijde aan de buitenkant aangepai
is aan het nieuwe gebruik. De ai)
conditioned wagons zijn elk voorzie
van tien een-, twee- of driepersoon
kamers. De tarieven zijn gelijk aa
die van de nu nog gangbare slaa
coupés
De nieuwe wagons die vanwege ee
verbeterde wegligging zo'n 160 kill
meter per uur mogen rijden, zijn vd
gens de NS het begin van een gehd
nieuwe net van rijdende hoteltr
nen in Europa. In 1995 zal de eers
'echte' hoteltrein op de verbindi
Amsterdam - Londen (via de K
naaltunnel) worden geopend. D
kun je pas goed spreken van e
trein-suite. Die echt luxe wago
worden op dit ogenblik in het Eng
se Birmingham gebouwd.
