Nee,Buisman doet
geen wonderen meer
Het klasje van
Lorenza de Medici
Buisman. Klinkt net zo Nederlands als het
woord gezellig. Dit donkere, stroperige goedje
uit Zwartsluis is al 125 jaar lang een begrip.
Maar, hoe lang nog?
Reizen/C2
Toerist
wordt
beter
beschermd
Drank/C3
Malt
Whiskey
sterk
in trek
Vandaag de dag
LEIDSE COURANT DONDERDAG 1 OKTOBER 1992
i
door John Stael
n het Nederlandse keukenkas
tje hoorde een busje Buisman,
met metalen lepeltje, tot de
standaarduitrusting. Toen de
keuken nog naar vette jus, sud-
derlapjes, spruitjes en vooral
koffie rook. De jaren vijftig.
Toen koffie nog met aandacht
werd gezet, bijna druppel voor
druppel. Om die koffie wat ex
tra smaak te geven ging er een beetje
Buisman bij. 'Een schepje Buisman
doet wonderen', luidde een van de re
clamekreten. Maar het zo prachtig
blauw gekleurde busje is uit de gratie.
Sinds de jaren zestig is het bergaf
waarts gegaan met het donkere goedje
uit Zwartsluis. Snelfilters, koffiezetap
paraten, espresso-adoratie, het heeft
Buisman geen goed gedaan. De omzet-
grafieken laten een onophoudelijk da
lende lijn zien en niemand in Zwartsluis
denkt dat er ooit weer een kentering zal
komen. Buisman is zelfs gestopt met re
clame maken: de terugbetaaltijd van de
reclamegulden werd gewoon te lang.
Het einde van een klassieker? Directeur
Rolf Olland van de Koninklijke Buis
man Fabrieken in het Overijsselse
Zwartsluis is duidelijk: „Laat iedereen
het goed begrijpen, Buisman loopt geen
gevaar. Er gaan nog steeds vier miljoen
potjes per jaar de deur uit".
30 Rolf Olland kijkt desondanks niet
r of vreem(^ °P bij de vraag of Buisman ei-
anJ genlijk nog wel bestaat. De directeur
begrijpt de verbazing wel. Toch, verze-
aus kert hij, staat de naam Buisman als een
M oerdegelijk huis. Zelfs nu, in de jaren
4C negentig, is de naamsbekendheid nog
ongelooflijk groot. Van de mensen bo
ven de 24 jaar kent 93 procent Buis
man. Denk daarom niet dat het slécht
gaat met het bedrijf. In alle stilte wor-
jing den allerlei nieuwe produkten ontwik-
keld. Om de toekomst veilig te stellen.
=en Emigranten
her Voor het ontstaan van Buisman moeten
we terug naar Napoleon, die, om Enge-
Mle land dwars te zitten, extra hoge belas
tingen hief op tropische produkten. De
koffie in het tijdperk van de Franse kei-
Izer werd daardoor steeds prijziger en de
i thjliefhebbers van deze drank zochten
abanaar vervangende middelen. Cichorei
was zo'n middel, maar. werd door de Ne-
lsoderlanders nogal bitter gevonden. Ge-
[zocht werd naar een wat mildere vari
ant, die uiteindelijk in Zwartsluis werd
°%evonden. Zo ontstond in 1867 het eer-
chste brandsel van suiker of 'koffie-
zoals het toen werd genoemd,
.jgjln 1897 verscheen Roelof Buisman, de
uugrootvader van de huidige directeur,
arten tonele. Een slimme man. Hij pakte
boot via de Zuiderzee naar Amster-
ekdam om daar zijn waar te verkopen. La-
g der trok hij ook naar Rotterdam, waar
faafeen van de voorlopers gevestigd was
Iran de Keuringsdienst van Waren die
1 het brouwsel van Buisman aan een on
derzoek onderwierp. Er waren toen vele
paconcurrenten maar van alle produkten
oeikwam Buisman als beste uit de bus.
riEen Amsterdamse winkelier gaf de heer
völuisman te verstaan dat het maar niets
vleVas, al die losse koffiestroop. Kon de
siheer Buisman niet wat verzinnen om
t ejiet wat handiger te verpakken? Zo ont-
unHonden de eerste busjes, die ook voor
ia£ ergebruik geschikt waren. Op de bus-
001 ;s uit die tijd is nog de toevoeging
ga nootmuskaat' of 'foelie' te lezen.
Ler Iet busje was direct marktleider en zo-
ils het meestal gaat als iets succes
leeft, begon de naaperij. Vergeefs,
e \jrant Buisman was onoverwinnelijk,
wanede geholpen door een zeer creatieve
phanier van reclame maken. Zeker voor
Ijie tijd. Zo kreeg elk bruidje dat kon
r gorden opgespoord een klein busje
,u_r luisman cadeau. Ook was er een hele
schoolartikelen met daarop de
laam Buisman.
n 1920 besloot het bedrijf het buiten-
Dit reclamebordje stond in de jaren vijftig op de toonbank van menige kruidenier.
land te gaan bewerken. Italië, België en
Duitsland zagen wel wat in het Neder
landse produkt. „Eigenlijk ging het
toen alleen maar crescendo", stelt de
huidige directeur nog steeds tevreden
vast. Dat veranderde na de oorlog, toen
Duisland als afzetgebied wegviel. Maar
Buisman bleef inventief en verwierf bij
voorbeeld als enige in Nederland een
concessie om Nederlandse emigranten
bij hun vertrek op de brug van het schip
of bij de trap van het vliegtuig te mogen
uitzwaaien en hen dan nog snel even
een busje Buisman in de handen te du
wen. Dan heb je daar in dat verre land
tenminste iets van thuis, luidde de
boodschap. Het werkte, want in het
nieuwe land vonden de buren Buisman
ook lekker en zo kreeg Buisman nieuwe
afzetgebieden zoals de Verenigde Sta
ten, Canada en Zuid-Afrika.
Nieuwlichterij
Rolf Olland - zijn moeder is een Buis
man en eigenlijk heet hij ook Roelof,
naar zijn grootvader - kwam in 1963 als
dertiger in de zaak. De nogjonge onder
nemer maakte zich niet populair, want
niet lang na zijn entree stelde hij voor
het vertrouwde blikje te vervangen
door een glazen potje.
Nieuwlichterij, zo spraken ze afkeu
rend in Zwartsluis. Daar moesten pro
blemen van komen. Maar, in 1968 was
het zover en Rolf Olland kon glunderen.
Het glas leek een doorslaand succes te
worden, want al snel koos 30 procent
van de Buismangebruikers voor het
potje. Daarna ging het langzaam. Toch
veroverde het potje elk jaar een beetje
terrein op het busje en in 1985 hielden
ze elkaar in evenwicht. Afscheid nemen
deed echter pijn en het duurde nog tot
kerstmis 1990 voordat het allerlaatste
busje de fabriek verliet. Een van de
grootste problemen waarmee Buisman
altijd te maken heeft gehad was het
klonteren, het keihard worden van het
goedje, omdat een blikje nooit helemaal
luchtdicht is te maken. Jarenlang is
daarom grondig gezocht naar een ma
nier om Buisman losser te maken. Ol
land moet er nog om lachen. Er is zelfs
gedacht aan waterzuigende kussentjes
in het deksel en nog meer van dat soort
fantastische ideëen. Nieuwe produktie-
technieken maakten het voor het be
drijf uiteindelijk mogelijk een droge, fij
ne korrel te maken. Buisman Royal
kwam op het etiket van het innoveren
de produkt te staan.
De trouwe gebruikers leken aanvanke
lijk niets te willen weten van een nieu
we Buisman, en helemaal niet in een
heel nieuw potje, zonder de vertrouwde
blauwe kleur. Misschien vonden ze de
nieuwe superfijne korrel wel iets te mo
dern. „Het bewijst eens te meer", zegt
Rolf Olland, „datje met een traditio
neel produkt heel erg voorzichtig moet
zijn". Toch zijn de twee produkten naar
elkaar toegeroeid. Buisman Classic
heeft op dit moment 55 procent van de
markt in handen en Buisman Royal dat
het resultaat is van de allernieuwste
technieken haalt 45 procent.
Desondanks daalt de omzet nog steeds
en zit een revival van het oerhollandse
produkt er volgens Olland niet in. De
directeur tenslotte: „We doen dit jaar
ook niks aan ons 125 jarig jubileum,
dan praat iedereen weer over de koffie
stroop van Buisman. Daar willen we
niet op teren. We kijken vooruit".
fn?
door Peter van der Hoest
„Zó doet u dat", zegt Lorenza de Medi
ci, en ze steekt de lepel in een onsmake
lijke gele brij, die Italianen polenta noe
men. Een mannelijke leerling met een
gesteven schort rekt de nek en beziet
van dichtbij hoe mevrouw De Medici
het dampende goedje om en om spatelt
en dat net zo lang doet tot er een sub
stantiële puree voor zijn neus ligt.
„Straks gaan wij proeven hoe het
smaakt", belooft de zeer deftige me
vrouw De Medici.
Dit tafereel speelt zich af ten kastele
van het wijngoed Badia a Coltibuono in
het district Chianti Classico in het Itali
aanse Toscane. Op dat kasteel kunnen
mensen met heel veel geld hun vrije tijd
doden met een nieuwe, steeds populair
der wordende activiteit: koken op ni
veau. En niet alleen daar, in heel Tosca
ne vind je tegenwoordig kookscholen,
meestal gevestigd op wijngoederen.
Vooral in de maanden september en ok
tober, de oogstmaanden, zitten die cur
sussen vol met mensen die wel eens wat
anders willen. En dat kunnen ze in ver
schillende prijsklassen. Op Coltibuono
kosten kooklessen, inclusief, eten, drin
ken, slapen en enkele excursies, rond de
achtduizend gulden per zes dagen.
Maar bij eenvoudiger domeinen in de
buurt kan men voor drieduizend gulden
terecht.
Een weekje les
van Lorenza de
Medici is overi
gens een hele er
varing. Mevrouw
De Medici is niet
alleen in Italië een
buitengewoon
hooggeëerde Keu
kenprinses, vooral
ook in Amerika
geniet zij dankzij
een aantal schitte
rende kookboeken
een faam gelijk de
beroemdste film
sterren. Zodra Lo
renza één voet op
Amerikaanse bo
dem heeft gezet
storten alle be
langrijke televi
siestations zich op
haar met het ver
zoek om op prime
time live in de stu
dio tenminste één
van haar beroem
de pastagerechten
te komen klaar
maken. Lorenza
doet dat heel
graag, want haar
honorarium is
hoog en het onder
houd van haar wo
ning, een eeuwen
oude abdij met
historische kerk
op een van de
mooiste heuvels
van Chianti, vergt, ondanks de winst
die haar zonen maken op de schitteren
de collectie wijnen, een vermogen.
De dag dat wij er waren zaten er uitslui
tend Amerikanen in haar klasje. Wij
drukten de hand van een rechter-in-
ruste, een beroemde dermatoloog, een
Texaanse oliebaron en een yup met een
baan op Wall Street. Mannen dus, want
dat is nou juist de rage: het zijn vooral
heren die op die Italiaanse kookcursus
sen afkomen. Ze nemen hun vrouwen
wel mee, maar de mannen staan in de
keuken met hun neus vooraan. Zo ver
telde de ex-rechter dat hij al eens een
paar lessen had gehad op het wijngoed
van de wijnmaker Fetzer in Napa Val
ley in Californië en dat hij daar de der
matoloog en de oliebaron had ontmoet
en dat daar de afspraak was gemaakt
om gezamenlijk naar Lorenza af te rei
zen.
Alles wat in de schitterende keuken van
Lorenza wordt klaargemaakt, wordt
opgegeten in de met veel renaissance-
schilderijen versierde eetkamer van
Coltibuono. Lorenza de Medici, recht
streekse afstammeling van de legenda-
dische Catharina, zit dan aan het hoofd
van de tafèl en 'overhoort' haar leerlin
gen. Lorenza: „Want een beetje streng
moet ik wel zijn. Lesgeven aan mensen
die niks willen leren zou ik niet lang
kunnen volhouden".
foto Peter van der Hoest
Amerikaanse leerlingen vol aandacht op kookcurcus
in de heuvels van Chianti bij Italië's beroemdste
kokkin Lorenza de Medici.
eindredactie Coos Versteeg vormgeving Kitty Stijnman
