Luchthaven Kathmandu:
strenge aanvliegprocedure
Benetton voelt zich
beknot in vrijheid
Praatjes over behoud van koopkracht minima ontzenuwd
Milieubeweging wijst op hiaten
in lozingsvergunning van Shell
Binnenland Buitenland
Minister Maij: Private financiering
voor oeververbinding Westerschelde
Eerste nabestaanden Nederlandse slachtoffers naar Nepal
Zonder
apen ge<
polio-
vaccin
jamme
eigenlijl
ROTTERDAM De Zuidhollandse Mi
lieufederatie, de stichting Natuur en
Milieu, Greenpeace Nederland en de
stichting Reinwater hebben een geza
menlijk beroepsschrift tegen de lozings
vergunning van Shell Nederland Che
mie en Shell Nederland Raffinaderij
naar de Raad van State gestuurd.
In augustus van dit jaar verstrekte minister
Maij (verkeer en waterstaat) een nieuwe lo
zingsvergunning aan Shell, die het bedrijf
toestaat om elke dag maximaal 30 kilo
chloorverbindingen in de Nieuwe Water
weg te laten stromen. De vier milieuorgani
saties stellen nu dat; deze vergunning tal
van hiaten, onzorgvuldigheden en tekort
komingen vertoont. Volgens de milieube
weging laat Shell jaarlijks ongeveer 11.000
kilo aan vervuilende stoffen in de Nieuwe
Waterweg lopen, die vervolgens hun weg
vinden naar de bodem van het kanaal en
naar de Noordzee. Het gaat volgens de mi
lieugroepen om afval als chloorethers,
trichloorpropeen, dioxines, chloorbenze-
nen, en chloorpesticiden als heptenofos,
drins en cypermethtrin. De milieubeweging
wijst er op dat Shell sinds 1985, toen be
paald is dat; het bedrijf tot september 1992
mocht lozen, niets wezenlijks is verbeterd
in de samenstelling van de lozingen.
Minister Maij.
MIDDELBURG Minister Maij-
Weggen van verkeer en waterstaat
heeft gisteren met Gedeputeerde
Staten van Zeeland afgesproken
dat voor de financiering van de
Westerschelde-oeververbinding
(Terneuzen-Ellewoutsdijk) de pri-
1 vate markt gezocht wordt.
De minister gaf het provinciebestuur
wel de raad eerst alle planologische
procedures te doorlopen. Ze doelde
hiermee onder meer op het beroep dat
de gemeente Borssele heeft aangete-
FOTO: ANP kend bij de Raad van State tegen
dwang van de provincie om mee te
werken aan de planologische inpas
sing van de verbinding. Wanneer er
nog procedures lopen bestaat de kans
dat private financiers zich terughou
dend opstellen, was de gedachte van
de minister achter het advies.
De provincie Zeeland stelde aanvan
kelijk het zoeken naar gegadigden
voor financiering en exploitatie van
de oeververbinding uit in afwachting
van de ontwikkeling rond de financie
ring van grote rijkswerken. Het ging
hierbij met name om de discussie rond
de Wijkertunnel in Noord-Holland.
De minister heeft gisteren overigens
benadrukt dat het provinciebestuur
van Zeeland zelf de verantwoordelijk
heid draagt voor realisering van de oe
ververbinding. Wel wil ze de provincie
met raad en daad bijstaan onder meer
door adviezen van deskundigen van
het ministerie bij de private financie
ring.
De provincie hoopt dat eind 1993 het
sein op groen gezet kan worden voor
de aanleg van de oeververbinding, zo
dat in 1994 met de bouw begonnen
kan worden. De vaste verbinding zou
dan in het jaar 2000 in gebruik geno
men kunnen worden.
DEN HAAG De Interna
tionale Federatie van Ver
keersvliegers Verenigingen
zal er bij de Nepalese autori
teiten op aandringen radar te
installeren in de verkeers
toren van het vliegveld van
Kathmandu.
„De twee ongelukken snel na
elkaar, in juli en dat van maan
dag, geven daar wel aanleiding
toe", zegt president
L. H. D. Bakker van de Inter
nationale Federatie van Ver
keersvliegers Verenigingen. Nu
is er uitsluitend radiocontact
met de verkeerstoren.
De definitieve oorzaak van de
ramp is overigens pas over een
jaar bekend als alle gegevens
uit de zwarte doos zijn ver
werkt. „We zullen het rapport
afwachten en zeker contact op
nemen met de plaatselijke auto
riteiten".
Kathmandu stond volgens Bak
ker niet op de lijst van vliegvel
den die volgens de federatie en
de internationale organisatie
van verkeerleiders aanpassin
gen nodig hebben. „Eén keer in
de driejaar wordt een regionaal
plan opgesteld waaraan de
vliegvelden moeten voldoen.
Wij houden bij of de lokale auto
riteiten dat plan volgen. Zo
niet, dan nemen we contact op
met de luchthavenautoriteiten
en de nationale regering. Kath
mandu staat niet op die lijst".
Om welke vliegvelden het gaat
wil hij niet zeggen. „Mensen
denken dan misschien dat ze
daar niet meer veilig naar toe
kunnen en dat is natuurlijk niet
zo". Wel valt Kathmandu onder
de -vliegvelden met 'hoge limie
ten'. Dat betekent dat er stren
ge regels zijn verbonden aan de
procedures van landen en ver
trekken. „Kathmandu ligt in
een kom van bergen. Nepal is
eigenlijk één grote berg. De
tweede handicap is het weer.
Onweer, mist of laaghangende
bewolking blijven hangen. Vlie
gers moeten zich daar nauw
keurig aan de procedures hou
den". Nederlandse vliegers ko
men volgens Bakker heel wei
nig in Nepal. „Het gaat hoofd
zakelijk om regionale vliegers".
Doorstarten
Op het moment dat het vlieg
tuig vertrekt hoort de vlieger al
van de meteologische dienst in
Kathmandu hoe het weer daar
is. Onderweg houdt hij contact.
Als hij op een bepaald moment
bij nadering van Kathmandu
het vliegveld niet ziet liggen,
trekt hij op volgens de door-
startprocedure. „Ook die route
is helemaal afgebakend". Het
hangt van de weersomstandig
heden af of na verloop van tijd
een tweede poging wordt onder
nomen. „Dat gebeurt regelma
tig overal in de wereld. Ook in
Nederland. Als je kunt voorzien
dat het weer na een I
tijd opklaart, dan neem je extra
brandstof mee om het later nog
eens te proberen".
Bakker benadrukt dat er de
laatste vijfjaar (tot juli dit jaar)
geen vliegongelukken zijn ge
beurd in Nepal. „De ongeluk
ken in juli en dat van maandag
zijn ook verschillend. Dit laat
ste ongeluk is gebeurd tijdens
de nadering. De Thaise Airbus
verongelukte in juli in de door-
startprocedure".
Bakker bevestigt dat door 'de
verre-reizen-trend' er toene
mend verkeer is op vliegvelden
die daar eigenlijk niet op zijn
berekend. „Dat is wel een pro
bleem", bevestigt hij. „Het is
vaak een geldkwestie. Je hebt
geluk als in die landen het weer
De wrakstukken van de verongelukte Pakistaanse Airbus liggen over kilometers oppervlakte in de Hima-
(Vervolg van de voorpagina)
AMSTERDAM Een aantal
nabestaanden van de veer
tien Nederlandse slachtof
fers van de luchtramp maan
dag bij de Nepalese hoofd
stad Kathmandu is vandaag
al naar Nepal gevlogen.
De nabestaanden van één
slachtoffer geven er de voor
keur aan de begrafenis in Nepal
te laten plaatsvinden.
Bergingsteams hebben inmid
dels 60 van de 167 lijken gebor
gen die per helikopter werden
overgebracht p,aar Kathmandu.
Tot nu toe zijn slechts drie
mensen geïdentificeerd.
Op de vluchtrecorders die in
middels zijn gevonden, zijn alle
gesprekken van de beman
ningsleden geregisteerd. Naar
de „Black Box", waarin alle
vluchtgegevens zijn geregi
streerd, wordt nog gezocht.
Volgens functionarissen van de
burgerluchtvaart in Kathman
du vloog het toestel bij het laat
ste radiocontact 450 meter la
ger dan de voorgeschreven
hoogte, maar meldde de piloot
geen problemen. Het contact
werd verbroken toen het toestel
zich opmaakte om te gaan lan
den. De functionarissen zeiden
dat het vliegtuig in goede staat
verkeerde. Het had ongeveer
30.000 vlieguren, was in 1977
nieuw afgeleverd aan een Duit
se chartermaatschappij en in
1986 verkocht aan Pakistan.
De wrakstukken van het vlieg
tuig liggen verspreid over een
gebied van drie vierkante kilo
meter, zo verklaarde een func
tionaris van het Nepalese mi
nisterie van binnenlandse za
ken. Ondanks de aanhoudende
regen, die het berginsgwerk be
moeilijkt, smeulen de brokstuk
ken nog steeds.
De Nederlandse slachtoffers
zijn Hans van Herrewegen (33)
uit Den Haag, Micha Driessen
(48) uit Den Haag, Hendrik Wa
ling (48) uit Delft, Loes Waling-
Kokken (45) uit Delft, Roel Nij-
borg (34) uit Alphen a/d Rijn,
Erik Bender (51) uit Rotter
dam, Martin Reinders (32) uit
Amsterdam, Hennie Hoogen-
kamp (25) uit Zutphen, Ingmar
Jansen (27) uit Zutphen, Hans
Knook (55) uit Zoelen, Joke
Knook-van Doesburg (53) uit
Zoelen, Ria Scholten (60) uit
Arnhem, Ben van der Stam (31)
uit Weesp, Mark Kern (23) uit
Californië (VS).
De Pakistaanse luchtvaart
maatschappij PIA zal de nabe
staanden van de slachtoffers
tussen de 16.000 en 120.000
gulden schadevergoeding beta
len.
Verkleden
Minister Ter Beek
van defensie hult
zich graag in een
militair uniform.
Gisteren bracht hij
een werkbezoek
aan vliegbasis
Woensdrecht,
waar hij zich
verkleedde voor
eén lesvlucht in
een Pilatus PC-7
turbo trainer.
FOTO: ANP
AMSTERDAM - Handels
reclame valt onder de vrij
heid van meningsuiting. De
Reclame Code Commissie
mag niet zonder meer op ba
sis van vage normen beper
kingen opleggen. Dat betoog
de advocate mr. E. Hoogen-
raad gisteren bij de behande
ling van klachten tegen re
clames van Benetton.
Een aantal particulieren heeft
aanstoot genomen aan twee re
clameborden van Benetton. De
afbeelding van een met olie be
smeurde vogel, slachtoffer van
de Golfoorlog, zou in strijd zijn
met de goede smaak en het fat
soen. Ook de afbeelding van een
albino-negermeisje te midden
van stamgenoten in Zululand is
tegen het zere been.
Volgens Hoogenraad, optre
dend namens van Benetton,
heeft de Reclame Code Com
missie in het recente verleden
bij het verbieden van een Be-
netton-reclame met de foto van
een aids-patiënt een belangrij
ke fout gemaakt. De commissie
oordeelde toen dat handelsre
clame niet onder de vrijheid van
meningsuiting valt.
Zij meent dat juist bij geënga
geerde reclame-uitingen, die
werkelijke situaties tonen, een
reclameverbod een ontoelaat
bare inbreuk vormt op de vrij
heid van meningsuiting. Be
scherming kan volgens haar
worden ontleend aan artikel 10
van het Europees verdrag tot
bescherming van de rechten
van de mens. Beperking mag al
leen als dat bij wet is voorzien.
Voor een zelfregulerende af
spraak als de Nederlandse re
clamecode gaat dat niet op.
Strijdigheid met de in het ver
dag geregelde uitingsvrijheid
geldt volgens haar temeer om
dat de norm „goede smaak en
fatsoen" allesbehalve duidelijk
kenbaar en precies is.
Verder meent zij dat het tonen
van beide foto's bij redelijk den
kende mensen geen twijfel ver
oorzaakt over de goede smaak
en dat het publiek dergelijke
beelden toch al via de media te
zien krijgt. Ook zouden huidige
maatschapplijke normen zich
ook niet tegen de afbeeldingen
verzetten.
Volgens Hoogenraad is het ge
bruik van leed van anderen
voor commerciële doeleinden
niet aan de orde. Benetton
neemt in haar ogen met de cam
pagnes stelling tegen onterecht
leed. De foto met de vogel
maakt de kijker bewust van het
milieudrama. De foto met het
albino-meisje stelt volgens haar
het onderscheid naar huids
kleur, ook binnen een ras, aan
de kaak. Uitspraak over enige
weken.
AMSTERDAM - Het rap
port 'De werkelijkheid is
anders' dat de FNV en Kon-
sumenten Kontakt gisteren
presenteerden, heeft de po
litieke praatjes over koop-
krachtbehoud van de mini
ma ontzenuwd.
Het rapport schetst de harde
dagelijkse financiële werke
lijkheid van minima. Die an
dere werkelijkheid is het ver
haal van mensen die maande
lijks schulden moeten maken
om rond te komen, mensen die
al 20 jaar hun kunstgebit niet
hebben vervangen of gewoon
nooit op vakantie kunnen.
Van alle minimuminkomens,
800.000 huishoudens oftewel
twee miljoen mensen, komen
184.000 huishoudens maan
delijks geld tekort.
Bij Konsumenten Kontakt
(KK) zijn ze niet geschrokken
van de uitkomsten van het on
derzoek. „We hebben vorig
jaar ook al een onderzoek naar
de financiële situatie van de
minima gedaan en toen kwa
men we ook al veel probleem
gevallen tegen", aldus een
woordvoerster. „Vooral de
huurverhogingen en de ge
meentelijke heffingen (bij
voorbeeld milieulasten en af-
valheffingen) betekenen een
flinke aanslag op de inko
mens. De huurverhoging
wordt vaak maar gedeeltelijk
gecompenseerd door een ho
gere huursubsidie. Woonlas
ten kunnen tot 50 procent van
het inkomen opslokken, dus
elke verhoging tikt behoorlijk
door".
Schulden
Wel geschrokken zijn de on
derzoekers van de schulden
die die 23 procent van de mini
ma maken. De gemiddelde be
dragen variëren per categorie.
De alleenstaande die jonger is
dan 65 jaar komt 167 gulden
per maand tekort. De bejaar
den die het niet kunnen red
den met hun inkomen zitten
gemiddeld al met een tekort
van 308 gulden per maand. Op
een inkomen tussen de 1200
en 1500 gulden per maand zijn
dat situaties die niet lang kun
nen duren.
„Onze ervaring is dat de men
sen die schulden hebben vaak
al lang in die situatie zitten.
Ze worden een tijd op de been
gehouden door familie en
vrienden, of ze hebben nog
een spaarpotje dat ze aan kun
nen spreken. Op een gegeven'
moment houdt het echter op".
Het meest extreme voorbeeld
is dat van een samenwonend
stel dat maandelijks 519 gul
den tekort komt. „Die mensen
rijden echt niet in een BMW
rond, ze hebben gewoon hoge
vaste lasten. Bezuinigen bete
kent voor hun de krant en de
telefoon opzeggen, geen nieu
we wasmachine kopen en geen
lid meer zijn van eën vereni
ging", aldus de woordvoer
ster.
Er is dus een sluipende verar
ming van de minima aan de
gang zou een conclusie van
het rapport kunnen luiden. Bij
Planpraktijk Consument en
Huishouden (PCH) merken ze
daar nog niet zoveel van. PCH
is de club waar de moeilijke ge
vallen terechtkomen. Per jaar
krijgt PCH zo'n 10.000 geval
len te verwerken van mensen
die zo diep in de schulden zit
ten dat ze er op eigen kracht
niet meer uit kunnen komen.
Daarvan zijn er zo'n 6000 die
op een minimuminkomen zit
ten. „Het aantal aanvragen
voor hulp neemt wel toe, maar
niet explosief', aldus de
woordvoerster van PCH.
Probleemgevallen
Volgens PCH is enige nuance
met betrekking tot de armoe
de op zijn plaats. „In ongeveer
40 procent van de gevallen is
er sprake van overbesteding.
Mensen maken gewoon meer
geld op dan ze hebben. Die
mensen begeleiden we bij het
oplossen van hun problemen.
Mensen hebben vaak hele
maal geen kijk op hun eigen
uitgavenpatroon. Het is na
tuurlijk ook niet leuk om din
gen te moeten laten omdat je
ze niet meer kunt betalen. Die
mensen gaan vaak veel te lang
door met schulden maken. Als
ze dan bij ons komen zitten ze
zwaar in de problemen".
PCH heeft wel begrip voor die
mensen, maar financiële on
dersteuning is er niet bij. „Die
mensen zijn ook niet geholpen
met 50 of 100 gulden extra in
de maand. Die moeten leren
hoe ze met het geld om moeten
gaan". In de praktijk betekent
dat voor de mensen dat de
auto de deur uitgaat, de krant
wordt opgezegd, er kleiner ge
woond moet gaan worden of
minder gereisd. „Pijnlijke
keuzes, maar de mensen
moeten weten wat ze kunnen
doen met hun inkomen".
Van de aanvragen blijkt ge
middeld een derde niet gehol
pen te kunnen worden. „Denk
bijvoorbeeld aan verslaafden
die niet kunnen afkicken. Die
kunnen wij op een gegeven
moment ook niet meer helpen.
Ook gebeurt het dat mensen
opnieuw schulden gaan ma
ken zodra ze hun oude schul
den hebben afgelost. Zodra ze
uit de problemen zijn vallen ze
terug in hun oude fouten. Na
een paar jaar krijgen wij die
mensen weer aan ons bu-
Een andere categorie zijn de
mensen met overgangsschul
den. Werkenden sluiten een
lening af voor een nieuwe auto
en worden vervolgens ontsla
gen. PCH onderhandelt dan
met de schuldeisers over een
nieuwe afbetalingsregeling.
„Die mensen hebben het vaak
het moeilijkst om toe te geven
dat ze problemen hebben.
Voor de familie of de buren
moet de schijn opgehouden
worden en dat brengt ze in de
problemen".
Zelfstandigen
Eén categorie komt in het on
derzoek nauwelijks aan bod:
de kleine zelfstandige. De
FNV onderkent de problemen
van die mensen wel. „Er
wordt bijvoorbeeld armoede
geleden bij boerenbedrijven
en kleine zelfstandigen. Voor
die mensen is het emotioneel
moeilijk te verkroppen dat de
zaken niet goed gaan. Ze zien
dat als een persoonlijk falen
en willen dat niet toegeven",
aldus een woordvoerder van
de FNV.
Een deel van de financiële
moeilijkheden wordt veroor
zaakt door onbekendheid met
de mogelijkheden van extra
bijstand. Mensen hoeven niet
hun vakantiegeld te gebrui
ken voor de aanschaf van een
nieuwe verwarmingsketel.
Vaak kan daarvoor een beroep
worden gedaan op de bijzon
dere bijstand. „Mensen zijn
over het algemeen erg slecht
op de hoogte van de subsidie
mogelijkheden. De gemeenten
moeten de uitkeringsgerech
tigden via voorlichting beter
op de hoogte brengen van de
mogelijkheden die er zijn. In
Amsterdam is dat gebeurd en
veel minima hebben daar ge
bruik van gemaakt. Andere
gemeenten zouden dat voor
beeld moeten volgen", aldus
de FNV.
BILTHOVEN - Vee
sen vrezen-de opduikel
lio-epidemie, maar oo
hebben een gegronde
om zich ongerust te i
Het vaccin tegen de
kan namelijk alleen n
hulp van de nieren va
geproduceerd worden,
Bij het Rijksinstituut i
Volksgezondheid en M
giene (RIVM) in Bi
wordt koortsachtig aan
duktie van prikvaccin g
Het vaccin wordt vei
door poliovirus op een
bodem van apenier te
waar het zich snel verme
digt.
Volgens de Vakbond voo
'Proprimates' in Leiden,
ganisatie die opkomt
rechten en belangen'
dieren, bevinden zich ei
honderd makaken bin
muren van het RIVM.
instituut zelf kan dezi
ring niet op juistheid gt
leerd worden. Het RI\
zich dezer dagen in een
tisch zwijgen zodra het
polio valt.
De apen bij het instituu
groteren getale dan
hun leven minder zeker
den door de sterk g
vraag naar het polii
Hoeveel van de RIVM-a
offerd worden aan de
vaccinproduktie is nog
kend. Dat wil Proprimal
den deze week probere
vissen.
In de jaren vijftig, toen
liovaccin pas was uitge
heeft de toenmalige kv
thode honderden ape
gekost, aldus Proprim
recteur Ignaas Spruit. I
perfectioneerde technie
met een apenier nu ve
vaccin geproduceerd
Dat er apen sneuvelen
goede zaak staat echter
Alternatief
Spruit geeft toe dat er
ternatief is voor apei
kweekbodem voor het
Als 'bio-ethicus' kent hi
de feiten. „Maar er i
meer geld in onderzoi
andere methoden geste
nen worden", meent Sp
Onder normale omsta
den kan in het poliolab
RIVM zes maanden na
ten van poliovirus op
vaccin 'geoogst' wordei
produktie moet worde
voerd, kan dat sneller n
weer niet zo snel dat vai
weken sprake is. Bij he
moet dan ook steeds ei
nig forse voorraad van
cin aanwezig zijn dat ee
mie direct te lijf kan wo
gaan. De produktie mo
gaan, want het vaccin i
felijk en moet daaron
opnieuw aangemaakt w
Uit het poliolab komt va|
uit gedood virus bestaatl
vende virus zou bij inspii
het menselijk lichaam
polio veroorzaken. Eenl
met het gedode virus v
mensen de aanmaak va
stoffen tegen polio op
dat ze ziek worden.
Dit prikvaccin wordt d
RIVM als enige produ
Nederland gemaakt. He
dat op suikerklontjes w
druppeld, komt uit Bé
Canada. Dat vaccin is
behandeld dat het nog i
dood is. Het lichaam 1
met dit oraalvaccin snë
antistoffen dan met de
Vandaar dat alleen d(
groepen in de gebiede
kans op epidemieen bes
suikerklontjes krijgen
diend.
Het poliolab van het I
optimaal beveiligd teg<
miteiten. Het pand hei
bele wanden en lucht
De buitenlucht mag nis
binnendringen want an
russen dan die polio v(
ken, zouden het kwee
kunnen verstoren. I
kweekte virus mag o
naar buiten ontsnappen
het om een virulent (zii
wekkend) virus gaat. H
ratoriumpersoneel moe
een soort maanpak hu
in het gebouw te kunn
ken.
