„Binnen tien tellen
midden in het water"
Mysterieuze dood dolfijnen
doet dolfinaria de das om
Buitenland
Met 'enger Chuan Leekpai breekt Thaise lente aan
altwegen
jergen
uld van
dgolf
Oud-generaal nieuwe president Vietnam
n is de mode in nieuw Rusland
A 17
Leidse Courant 1
donderdag 24 september 1992 i i
BANGKOK Met de benoeming gisteren van Chuan
Leekpai (54) tot premier van Thailand lijkt nu ook in
dit door legercoups geplaagde land een 'Thaise lente'
aan te breken. De Democratische Partij (DP) van Chu
an behoort tot de democratische partijen die tot de 'en
gelen' werden gerekend, omdat ze protesteerden tegen
de decennialange 'duivelse' militaire overheersing van
hun land. De nieuwbakken eerste-minister heeft niet
zijn sporen verdiend in het leger zoals zijn voorgan
gers, maar heeft in de burgermaatschappij carrière ge
maakt. Zijn studie rechten en schilderkunst bekostig
de hij door te werken als tapper op de talrijke Thaise
rubberplantages en door zijn tekeningen te verkopen.
Als zoon van een plattelandsonderwijzer en groente
verkoopster heeft hij dan ook recht van spreken als hij
zegt dat de „Amerikaanse droom" om van onderaf de
top te bereiken ook in Thailand werkelijkheid kan wor
den. Chuan werd de afgelopen 23 jaar acht keer geko
zen tot volksvertegenwoordiger en leidde als rege
ringslid diverse ministeries. Eenmaal was hij ook vice-
premier. Desondanks heeft hij zijn eenvoudige af
komst nooit verloochend en is hij nooit voor de verlei
ding bezweken een dure auto of huis aan te schaffen,
zoals zijn collega's politici plachten te doen. Nog steeds
woont Chuan in een eenvoudig houten huis in een van
de overbevolkte wijken van Bangkok. Dinsdag, toen
bekend werd dat hij de nieuwe premier zou worden,
legden arbeiders alvast de loper uit door de straat
waarin Chuan woont nog snel even te asfalteren. „Dat
is in elke geval mooi voor de mensen in deze straat die
het al zolang met gaten en grote waterplassen hebben
moeten doen", aldus Chuan die evenals zijn buren een
kijkje kwam nemen naar alle onverwachte drukte in de
straat. Chuans DP won tijdens de verkiezingen van 13
september tegen de verwachting in 79 van de 350 ze
tels. De DP moest het opnemen tegen de Palang Dhar-
ma van Chamlong Srimuang. Deze voormalige gouver
neur van Bangkok gaf in maart met een hongerstaking
de aanzet tot de protesten tegen generaal Suchinda
Kraprayoon. Die was na de verkiezingen van maart
aan de macht gekomen door een verkapte coup van de
militairen. Duizenden mensen betoogden hiertegen en
eisten een democratisch gekozen premier. Hun protest
werd vervolgens in mei door het leger in bloed ge
smoord, waarbij zeker 50 doden vielen en 300 mensen
vermist werden.
Na zijn benoeming zei Chuan een „eerlijk" beleid te
zullen voeren in het door corruptie verziekte land. Het
is nu de vraag of het leger zich veel gelegen laat liggen
aan het duidelijke verlangen van het volk naar een de
mocratische regering. Waarnemers menen dat de ge
neraals niet verwachten veel problemen te hebben met
de gematigde Chuan en dat de soep niet zo heet gege
ten zal worden als die nu wordt opgediend.
ilg van voorpagina)
1-LA-ROMAINE -
Dpvallend dat vrijwel
zen in de streek rond
Jnedal die de afgelo-
z uur door het water
[evaagd van recente
waren en op
terrein stonden
'a oeger niet werd ge-
lri ctie
Bsecretaris van 'Ris-
ijeurs' (grote risico's)
Tazieff zei gistermid-
leer onderzoek moeten
voordat ze klakke-
jj iwvergunningen afge-
nn ik nog in de regering
m ik de meest ver-
lijke blunders tegen",
sieff.
loUa j
er probleem doet zich
lem en andere deskun-
lor in de bergen. De
111 ïweersbui van gister-
arstte los boven de
intoux. „Vroeger was
lezaaid met kleine wei
akkers, die stuk voor
elkaar waren geschei-
hagen van bomen en
f ras. Als toen zo'n bui
n, werd de daling van
regelmatig afgeremd,
manier sijpelde een
;1 van het water ook in
Maar door herverka-
de moderne ruimtelij-
ing met geasfalteerde
alt het water veel snel-
komt dus vrijwel tege-
rivieren terecht. Daar
ar een kleine bocht in
of hij hoeft maar iets
e worden en je provo-
n vloedgolf. Hetgeen
op verschillende plaat-
leurd", aldus Tazieff.
van binnenlandse za-
1 Quilès heeft gister
een bezoek gebracht
troffen regio. Hij heeft
ïdigd dat de vier pro
oor de Franse regering
verklaard tot rampge-
houdt in dat de Franse
financiële middelen
;t om bij de wederop-
helpen en dat de gedu-
aanspraak kunnen ma
in verzekering,
de Franse autoriteiten
og wel enige tijd duren
Ie streek rond het Rhö-
n vertrouwde gezicht
ijgt en voordat duide-
e groot de schade pre-
;r in de rivieren daalt
1 en het ziet er naar uit
ïulpverleners nog wel
bezig zullen zijn met
m naar de lichamen
ermisten. Voor het ko-
weekeinde wordt een
depressie verwacht.
Franse weermannen
lat het .om een weinig
e-drukgebied zal gaan.
VAISON-LA-ROMAINE -
Je kunt hier ansichtkaarten
kopen die effen zijn en fel
blauw. 'De lucht van de Pro
vence' staat op de achter
kant. Een andere versie be
staat ook: dezelfde harde
kleur met een, twee, drie
wattenbolletjes erop: 'de
Provence bij slecht weer'.
Nu, een dag na de cycloon, pre
senteert het rampgebied zich
onder de eerste ansicht als een
totale ontkenning van wat 24
uur eerder hier begon als een
warme storm die niet eens on
aangenaam voelde. Alleen de
momenten tussendoor, waarin
de wind plat viel en de cypres-
sen twee of drie minuten dood
stil leken te wachten, waren on
heilspellend. De weekmarkt,
's morgens in Vaison, was even
gezellig als altijd en de terras
sen zaten nog aardig vol met
Met wat
kleren in
haar hand
verlaat
deze
inwoonster
van
Vaison-La-
Romaine
wadend
door de
modder
haar
onder
gelopen
huis.
late toeristen. Pas rond elf uur
op de terugweg naar het huis,
dat zeven kilometer verderop
op een berghelling staat die het
dal van het riviertje de Ouvèze
begrenst, wordt het boven de
Mont Ventoux pikzwart en dan
gaat alles snel.
Als de keukendeur in het slot
valt, dreigt het onweer eerst
met donder. Tien minuten later
komt de regen en dan is er
-opeens niets meer zichtbaar.
De cypressen voor het huis lij
ken weg, de olijven in de bene
den tuin, de overkant van het
dal, alles is verdwenen. De com
plete omgeving is ingepakt in
waterstralen. Opgezweept door
een storm die van alle kanten
lijkt te komen, lichten ze
vreemd op in bliksemflitsen.
Het water, dat zich in brede
stromen van de brug stort,
trekt zich niets aan van de me
ter-dikke achtermuur die, zoals
alle oude Provengaalse huizen
is opgetrokken uit platte gesta
pelde natuurstenen. Het gutst
de keuken in en binnen drie mi
nuten heeft zich een rivier ge
vormd die haar loop zoekt langs
de open haard, onder de tafel
door om daarna via een spleet
onder de deur zich weer te voe
gen in de watermassa buiten.
Haar snelheid kun je meten aan
een drijvend eikeblaadje: een
meter per seconde. Een tweede
stroom loopt langs de trap en
vormt een vijver in de hal. Hier
helpt geen dweil of emmer.
Maar helemaal boven is het
droog.
De lampen leiden de totale duis
ternis in met korte storingen,
tot om drie uur de elektriciteit
definitief uitvalt. Dan zijn er al
leen nog maar de geluiden van
donder, storm, water en van de
eerste helikopters. Wanneer
hier het geluid van de rivier
doorheen breekt kun je je niet
meer herinneren: geruis is een
bekend geluid na een flinke
donderbui, pas als je het in de
verte hoort brullen valt het op.
Een uur later trekt de regen
weg en zie je in de verte een bre
de, bruine, kokende stroom die
ver buiten zijn bedding is getre
den en metershoge golven die
hoog in de lucht uit elkaar knal
len.
Een fractie van de werkelijk
heid dringt pas door, als op de
brug een man je auto aanhoudt,
die alleen maar kan schreeu
wen: 'Ga terug, ga terug'. Als
mensen, die in groepjes langs de
weg aan elkaar klitten, je ver
tellen dat Vaison van de buiten
wereld is afgesloten, dat het
dorpje Entrechaux onbereik
baar is. Niet allen de elektrici
teit maar ook de waterleiding
en telefoon is uitgevallen.
Tegen de schemer vind je een
weg die niet zonder gevaar je
langs losgeslagen rotsblokken,
stukgeslagen bermen en ontel
bare watervallen naar Vaison
leidt. Bij de camping daar word
je tegengehouden door een sol
daat. Je vraagt. „Ik hoop maar
drie doden", zegt de man. Deze
camping ligt ook aan de Ouvè
ze. Op deze plaats botste de ko
kende stroom tegen een zijri
viertje waardoor het water ze
ventien meter hoog werd terug-
gestuwd en de hele camping
Het contact tussen een dolfijn in gevangenschap en zijn trainer lijkt meestal perfect.
Hier staat de volgende dag een
treurig groepje naast plastic
zakken wat sokken en schoe
nen dik onder de klei. De heer
F. Bakermans uit Waalre wijst
op iets tien meter verderop:
„Die is van mij". Het is een ca
ravan die over een haag van
vier meter hoogte is geslingerd
en nu boven in een boom hangt.
Auto's liggen op hun kant of
hangen in hekken. „We zaten
gezellig te eten en dachten dat
het wel mee zou vallen. Mijn
vrouw zei nog dat ze blij was dat
ze de was had binnengehaald.
Binnen tien tellen stonden we
opeens tot ons midden in het
water en moesten we vechten
voor ons leven. Overal gilden
mensen om hulp". Deze toeris
ten zwommen de goede kant op:
naar de weg. Hoog in een oude
oliemolen hebben -ze kletsnat
gewacht tot alles voorbij was.
De groep die op het dak van de
toiletruimte was gevlucht heeft
het moeilijker gehad; toen ze
tot hun middel in de kokende
watermassa stonden, konden
ze op het nippertje worden ge
red door helikopters. Maar
sommigen zeggen dat er drie
mensen zijn meegesleurd.
Op de weg naar huis blijken
tientallen stroompjes die zo
klein zijn dat je ze normaal
nooit ziet, gisteren woeste stro
men te zijn geworden die wijn
gaarden, muren, stukken van
huizen hebben meegesleurd.
Meloenplanten hangen boven
in de bomen, elektriciteitspalen
liggen dwars over de weg.
Het is nu 22 graden. De regen
van gisteren verdampt tussen
de bergruggen tot witte sluiers
die later hoog in het felle blauw
van de lucht als vriendelijke
witte wattenbolletjes blijven
hangen. Maar op het gemeente
huis van Vaison hangt een do
denlijst met de laatste cijfers.
Ij
RUST Bijna twintig jaar
lang waren Bobby, Elvis en
Sally de grote sterren van
een van de populairste Duit
se dolfijnshows. Na hun mys
terieuze dood vorige maand,
binnen elf dagen na elkaar, is
echter de roep om een verbod
van dolfinaria toegenomen.
Het personeel van het Europa
park, een recreatiecomplex in
Rust bij het Zwarte Woud, heeft
meer dan een maand voor het
leven van de zieke dolfijnen ge
vochten. De eerste tekenen dat
de beesten iets onder de leden
hadden waren lusteloosheid en
een afgenomen eetlust. Eind
juli was hun gedrag zo labiel dat
de show werd afgelast. De be
zoekers kregen te horen dat het
dolfinarium wegens herstel
werkzaamheden was gesloten.
Trainers, wetenschappers en
dierenartsen uit Duitsland en
Engeland onderzochten de dol
fijnen. De zoogdieren en hun
watertank vertoonden evenwel
geen tekenen van infectie. De
twee zeeleeuwen Rocky en
Snicky, die de tank met de dol
fijnen deelden, bleven gezond.
Ondanks een intensieve anti-
bioticakuur stierf Sally, twee
dagen later gevolgd door Elvis
en een week later door Bobby.
„Geen circus meer voor Flip
per", kopte dagblad 'Die Welt'.
Er wordt gespeculeerd dat de
dolfijnen vergiftigd zijn door de
radicale dierenactivisten die in
juli zonder succes demonstreer
den tegen de bouw van een
nieuw dolfinarium. Sectie wees
echter alleen uit dat de dolfij
nen een onverklaarbare toena
me van witte bloedlichaampjes
hadden.
De activisten zeggen dat de
dood van de dolfijnen hun stel
ling bevestigt dat dolfijnen in
gevangenschap niet de vrolijke
circusartiesten zijn die ze lij
ken, maar uiterst gevoelige die
ren die lijden onder de kunstjes
die ze moeten vertonen en hun
beperkte bewegingsvrijheid.
Uit cijfers uit Amerika blijkt
dat sinds 1973 meer dan 650
dolfijnen zijn gestorven na min
der dan vijf jaar in gevangen
schap. Sommigen verdronken
in netten, andere bezweken aan
chloorvergiftiging of stikten in
voorwerpen die door toeristen
in het water waren gegooid. De
dierenactivisten geloven dat
nog veel meer dolfijnen gestor
ven zijn aan stress-gebonden
ziekten. In Zuid-Carolina zijn
dolfijn- en walvisshows inmid
dels verboden en ook in Texas
wordt gesproken over een ver
bod.
Zoölogisch onderzoek heeft
echter uitgewezen dat dolfijnen
in gevangenschap even lang le
ven als in het wild. Carl Claus
Hagenbeek, directeur van de
Zoo van Hamburg en een van de
bekendste dolfijndeskundigen
van Duitsland, noemt de sug
gestie van sommige onderzoe
kers dat de dolfijnen die in
shows optreden zelfmoordnei
gingen vertonen „dwaasheid".
De doodsoorzaak van Bobby,
Elvis en Sally zal misschien al
tijd een mysterie blijven. Maar
één ding is zeker: de dolfijn
shows in Duitsland hebben een
waarschijnlijk dodelijke klap
gekregen. De plannen voor een
nieuw dolfinarium in Rust zijn
nu van de baan en de strengere
Europese wetgeving inzake die-
renimport zal de dolfijnenbusi-
ness waarschijnlijk de das om
doen.
(c) The Sunday Times
HANOI Le Due Anh, een ge
pensioneerde generaal die de
Vietnamese invasie van Cam
bodja leidde, is gisteren tot pre
sident van Vietnam gekozep.
De nieuwe president heeft meer
bevoegdeden dan zijn voorgan
ger. Het officiële radiostation
de Stem van Vietnam verklaar
de dat Anh door de nationale as
semblee was gekozen, die
eerder op de dag Nong Due
Manh, die tot de Tay-minder-
heid behoort, tot voorzitter
koos. De 395 leden van de as
semblee, die in de afgelopen ja
ren meer macht heeft gekregen,
zullen naar verwachting de her
vormer Vo Van Kiet als premier
herkiezen. Anh, die na partij
baas Do Muoi de tweede man is
binnen het politbureau van de
communistische partij, is een
machtige figuur op buitenlands
en militair gebied. De 70-jarige
Anh was de grote man achter de
Vietnamese invasie van Cam
bodja in 1978, waardoor het re
gime van de Rode Khmer omver
werd geworpen. De generaal,
die de steun heeft van veel mili
tairen en gepensioneerde mili
tairen, heeft de grootscheepse
demobilisatie van het Vietna
mese leger geleid na de terug
trekking uit Cambodja. Sinds
de grondwet vorig jaar werd
aangepast heeft de president
meer macht. Zo kan hij de oor
log verklaren in geval van een
invasie, als commandant van de
strijdkrachten optreden, ver
dragen afwijzen of aannemen
en ambassadeurs benoemen.
la- ïlcELVOY
>U Er was een tijd
Sovjetvrouwen zich
lamd niets aantrok-
|n de westerse dicta-
e begeerlijkheid ge-
met slankheid.
ledertjes knepen in de
van in hun ogen veel te
onge meisjes, die ze bij
met zure room, aard-
i suikergoed tot de juis-
van molligheid was be-
it de komst van wester-
enties en kleding is het
eidsideaal in het nieu-
ind radicaal veranderd,
proberen buitenland
dellen na te bootsen en
nporteerde confectie te
Terwijl in Milaan en
e rokken langer wor
den die in Rusland kor-
netro wordt overspoeld
a minirokjes die strak
achterwerken span-
luwenblad Rabotnitsa
"kende Vrouw), waar
van twaalf miljoen exemplaren
worden verkocht door het hele
Gemenebest van Onafhankelij
ke Staten, speelt in op deze
trend. Het heeft de lezeressen
uitgenodigd over hun dieet te
schrijven en zal uit de brieven
de 'afslankkampioen' van het
jaar kiezen. De prijs is een koel
kast. Een van de problemen
voor Russische vrouwen die
willen afvallen is volgens redac
trice Alla Krasinskaja, dat het
moeilijk is om aan verse en ma
gere produkten te komen. Veel
vrouwen storten zich daarom
op sadistische hongerdiëten.
Een 13-jarig meisje uit Tsjelija-
binsk in de Oeral schrijft: „Ik
ben in een maand 20 kilo kwijt
geraakt. Ik heb eerst drie dagen
niet gegeten en daarna at ik al
leen maar pap en dronk ik sap -
gemakkelijk!" Een lezeres uit
St. Petersburg beveelt heel se
rieus haar appeldieet aan: een
appel 's morgens, twee appels
's middags en drie appels 's a-
vonds. Nelli P. uit Oezbekistan
stelt de lezeressen ervan op de
hoogte dat de vrouwen in haar
republiek hun eigen urine drin
ken: „Het houdt ons dun en
onze huid strajend".
Alla Krasinskaja, zelf een goed
voorbeeld van de nieuwe
vrouw, met plaatjes van ont
werpen van Versace aan de
muur „om over te dromen",
zegt dat de veranderingen in ui
terlijk begonnen toen Raisa
Gorbatsjov 'first lady' van de
Sovjetunie werd. „Daarvoor
waren de vrouwen van de lei
ders degelijk en onmodieus.
Raisa liet zien dat het mogelijk
was om politiek betrokken te
zijn en ook nog aantrekkelijk en
modebewust. Nu zijn de vrou
wen een beetje teleurgesteld
over Naina Jeltsin; ze lijkt een
beetje op de vrouw van presi
dent Bush". Krasinskaja vreest
dat de dieetmanie gezondheid
sproblemen tot gevolg zal heb
ben. „Russen neigen naar het
extreme. Uit veel van de brie
ven die we krijgen blijkt dat de
mensen afvallen als een soort
wedstrijd zien. Een uitgebalan
ceerd dieet is iets waar maar
weinigen van gehoord hebben
en de anorexia grijpt om zich
heen onder jonge meisjes".
(c) The Times
Massagraven ontdekt
in voormalig
Sovjet-kamp
BERLIJN In een voormalig
Sovjet-kamp nabij het nazi-con
centratiekamp Sachsenhausen
zijn vijftig massagraven ont
dekt, zo hebben functionaris
sen van de Duitse deelstaat
Brandenburg gisteren bekend
gemaakt.
Volgens de functionarissen zijn
in het kamp, dat zo'n 12 kilome
ter ten noorden van Berlijn ligt,
tussen het einde van de Tweede
Wereldoorlog en 1950 ongeveer
12.500 mensen omgekomen. De
mensen die door de Sovjet-be-
zettingsautoriteiten werden
opgesloten waren nazi's, men
sen die ervan verdacht werden
nazi's te zijn en tegenstanders
van het door Moskou ingestelde
stalinistische bestuur van de
Duitse communisten onder lei
ding van Walter Ulbricht. „Er
is een relatief hoog aantal oude
re mensen gevonden", zo ver
klaarde het ministerie van bin
nenlandse zaken van de deel
staat. De meeste slachtoffers in
de kampen zijn omgekomen we
gens gebrek aan voedsel.
