Cultuur
Opstekers
Citages
Mythologisch
Dekbedden
UU
|=f==f BAVA
Wï
Religieus
Eenvoud
Goede zet
Achtbaan
Leidse Courant
vrijdag 18 september 1992
EXPOSITIES
GALERIE GUTHSCHMIDT
Prinsestraat 39, Den Haag:
'Opstekers'. Wo en vr 10.00-18.00,
do 10.00-21.00, za 10.00-17.00. T/m
1 november..
Dat Galerie Guthschmidt niet
eerder nog in deze rubriek vermeld
werd, is een gevolg van de tot nu toe
gehanteerde opzet. Guthschmidt
heet wel galerie, maar het kenmerk
daarvan - een i
ontbrak, al waren er af en toe wel
tentoonstellingen, zoals de in 1991
gepresenteerde expositie 'De maat
van de hand is heilig'. Meestal
echter werd volstaan met de
presentatie van nieuw werk van
kunstenaars die aan de galerie
verbonden zijn, zonder dat dit
nadrukkelijk als tentoonstelling
geafficheerd werd.
Inmiddels heeft Marleen
Guthschmidt, zelf
sieraadkunstenares, ontdekt dat
(een aankondiging van) een
tentoonstelling meer
nieuwsgierigheid en dus
belangstelling wekt, zeker als zo'n
tentoonstelling dan ook nog aan de
hand van een thema georganiseerd
wordt.
Guthschmidts thema voor de
openingsexpositie van het nieuwe
seizoen is 'De opsteker', niet alleen
een hooivork met lange steel, een
voordeeltje of een buitenkansje,
maar ook - noteert u even, mijnheer
Van Dale - een speld die gedragen
kan worden op zowel een dames- als
herencolbert.
Guthschmidt nodigde voor de
vormgeving van die reversspeld,
zoals het ding tot nu toe heette, niet
alleen sieraadontwerpers uit, maar
ook grafici en beeldhouwers. Ze nam
daarmee in zoverre een risico, dat ze
maar afwachten moest hoe de
opdracht geïnterpreteerd zou
worden.
De deelnemers hadden ieder de
vrijheid om vanuit de eigen
discipline te werken en met elk, door
hen te kiezen materiaal. Meestal
werd dit toch het traditionele goud
of zilver, maar daarnaast zijn er ook
toepassingen met aluminium,
titanium, plastic en staal.
Die vrijheid van ontwerp heèft in
een aantal gevallen gefeid tot
interpretaties die soms nauwelijks
nog met het thema te maken
hebben. Of wel, men maakte wat
men altijd al maakt, of het werden
opstekers die meer object flan
reversspeld zijn. Een mooie
middenweg zijn de opstekers van
Guthschmidt zelf. Als haai- speld
niet gedragen wordt, kan deze op
een fraai sokkeltje geplaatst worden,
zodat er een totemachtig
sculptuurtje ontstaat.
Twijfelgevallen zijn de opstekers
van Lilian ter Horst) kleine kleurige
bordjes waai- het bestek boven
zweeft; grappig, zeker, maai- in het
dragen nogal kwetsbaar, lijkt me.
Opstekers zonder meer en
bovendien heel fraai van ontwerp en
uitvoering zijn de spelden van Frans
Janssen, Annêtte Clay en Fabiola
Sormani. Janssens spelden lijken
ontstaan uit een ontmoeting tussen
Klee en Miro, waarbij David Smith
welwillend toekeek en die van
Sormani bewijzen hoe groot nog
steeds de geldigheid van de Art
Nouveau is. Lekker bonkig en
mannelijk zijn de opstekers van
Albert in 't Veld: brokjes titaan,
zilver en leisteen als hapjes op een
stokje geprikt.
SEASONS GALLERIES
Toussaintkade 70, Den Haag:
Maarten van Dreven - schilderijen.
Wo-zo 11.00-17.00. T/m 30
september.
Het genre dat Maarten van Dreven
met zijn schilderijen beoefent heeft
(nog) geen naam, terwijl het toch al
een flink aantal jaren beoefend
wordt. Niet door de minsten
bovendien: onder anderen de
Spaanse groep 'Equipo Chronica' en
het Haagse equivalent daarvan, de
tijdelijke groep ABN (wat toen stond
voor Andrea, Blokhuis en Nobbe)
zijn, c.q. waren meesters in dit
genre. De al bestaande term
'citationisme' lijkt me op Van
Drevens werk niet van toepassing,
omdat hij meer doet dan alleen
citeren. Hij manipuleert de
werkelijkheid - én de kunst.
'Citages'is misschien een goede
naam voor Van Drevens
geschilderde collages, waarin
beeldelementen van soms zeer
verschillende herkomst geciteerd
worden.
Het feit dat die citaten geschilderd
worden, verschaft de maker meer
mogelijkheden dan het knippen,
Archieffoto
Frans Jansen maakte deze vijf opstekers: Klee ontmoet
Miro.
schuivèn en plakken dat de
collagetechniek biedt. Geschilderde
beeldelementen kunnen aangepast
en naar behoefte verfraaid, vergroot
of verkleind worden en - belangrijk!
- ze kunnen in ruimtelijke
constellaties gesitueerd worden.
Het onmogelijke wordt mogelijk. Zo
laat Van Dreven in het schilderij
'Black hole II' de grote koperen
vloersculptuur van Walter de Maria
uit de collectie van Boymans
wegzweven in de ruimte van een
klassieke koepel, die op zijn beurt als
een planeet met eigen ring in de
ruimte van het heelal zweeft. Pure
illusie die alleen schilderkunstig te
realiseren is fof als een 'v irtual
reality' met een computer).
Hetzelfde doet hij ook met
Brancusi's zuil, die als een vreemd
ruimtevoertig door de stratosfeer
zweeft.
Verwarrend wordt het als Van
Dreven aan die zo realistisch ogende
illusies ook nog optische effecten
toevoegt, zoals in de twee
schilderijen van schaalvormige
koepels. Hun patroon van
kruisvormige en zeskantige
openingen laat in het midden of die
koepels hol of bol zijn.
Dergelijke raadsels zijn niet aan de
orde in een reeks kleine stillevens.
Daar volstaat Van Dreven met het
objecten van verschillende herkomst
en uit verschillende tijden en
culturen. Ook in de werkelijkheid is
het voorstelbaar, dat naast een
Afrikaans masker een marmeren
Griekse kop staat, of dat een door
Picasso of Matisse beschilderde vaas
gezelschap krijgt van een Chinese
vaas. Confrontatie verrijkt immers
het inzicht!
Van Dreven is overigens niet zo
maar en ineens tot deze 'citages'
gekomen. Ze staan aan het
voorlopige einde van een
ontwikkeling die inmiddels zover
gevorderd is, dat het tijd wordt voor
een overzicht. Intussen wel even bij
Seasons naar dat recente werk gaan
kijken voordat het in particuliere
collecties verdwijnt.
NOUVELLES IMAGES
Westeinde 22, Den Haag: Ina
Barfuss/Thomas Wachweger -
schilderijen en werken op papier.
Di-za 11.00-17.00 en zo 27/913.00-
17.00. T/m 7 oktober.
Gevraagd naar de thematiek van
zijn werk dicteert Thomas
Wachweger in 1985 aan Paul
Steenhuis van Metropolis M: 'De
strijd met jezelf, schrijf dat maar op,
de strijd met jezelf.
Een verklaring die zeven jaar later
nog steeds geldig is en die, gezien de
tentoonstelling bij Nouvelles
Images, ook geldt voor zijn vrouw
Ina Barfuss. Van haar hangen er in
de voorzaal van de galerie een aantal
tekeningen die Wachwegers
statement volledig bevestigen:
kleine, expressieve figuren, gevat in
dikke contouren. Ze lijken het
getekende equivalent van
dagboeknotities, ook door het
formaat. Appreciatie van dergelijke
kunst hangt sterk af van de mate
van herkenning en vervolgens
identificatie die ze bij de kijker
oproepen.
Dat (te?) persoonlijke element is
minder nadrukkelijk aanwezig in de
grote tekeningen die Barfuss en
Wachweger samen maken. Die grote
bladen, complex van beeldopbouw,
geven pas bij langduriger
beschouwing hun geheimen prijs;
gaandeweg namelijk maken zich
steeds meer figuraties uit het
duister van de inkt zichtbaar.
Ook laat zich dan vermoeden, dat
'Festung Europa' van Ina Barfuss en Thomas Wachweger.
het Wachwegers bijdrage is, die aan
deze tekeningenserie - titel
'Festung Europa' - een algemeen
geldiger, wat bijna mythologisch
karakter geeft.
Symbolen van dat mythologische
karakter zijn onder meer een
vrouwfiguur als een twee-armige
kandelaar, die schalen draagt als
gold het offeranden, een
tweelingfiguur met een Januskop
waarin de ogen weggestreept zijn,
een Moeder Boom die een Kindje
Tak aan de hand meeneemt, of een
geweidragend dier dat als een
vreemd ros Beyaard niet vier maar
zes 'Heemskinderen' op zijn rug
meedraagt. In dergelijke
voorstellingen, momumentaal van
allure, krijgen alle beelden, ook die
van een spade of een bootje op
gestilleerde golven een nadrukkelijk
symbolische betekenis. Ze vormen
aanleiding tot verhalen die zowel het
epos van de mensheid als die van elk
individu verbeelden.
Dat effect is overigens wel
persoonsgebonden. Dat blijkt als
Barfuss zonder Wachweger én in
kleur aan de slag gaat. Dankzij de
duidelijke afbakening die door het
gebruik van kleur verkregen wordt,
tekenen alle elementen zich
duidelijk af. Wat in het zwart/witte
en gemeenschappelijke werk nog als
één geheel ervaren kon worden, valt
nu in fragmenten uiteen. Het is nu
aan de toeschouwer om die losse
elementen tot het geheel van een
verhaal samen te voegen. Door de
helderheid van de kleur is hun
echter bij voorbaat hun
raadselachtigheid (en hun
oerkracht) ontnomen.
Gezien de schilderijen van
Wachweger bij N.I. zou die duister-
magische kwaliteit van de
gemeenschappelijke werken wel
eens zijn verdienste kunnen zijn.
Zijn schilderij 'Sartres Spiel' laat
meer vermoeden dan het te zien
geeft. De uitwerking van de
achtergrond (een interieur?) en van
de figuur van Sartre, vergezeld van
een (cycladisch?) menssymbooltje, is
ondergeschikt gemaakt aan het
abstracte proces van het souvereine
schilderen. Duidelijk is dat ook té
zien in het schilderij 'Amazonas',
waar niet het herkenbare verhaal,
maar het schilderen zelf verteld
wordt. Dat het vervolgens toch een
suggestief verhaal geworden is, vol
tropische geheimzinnigheden,
dankt Wachweger aan zijn
beheersing van hèt metier.
RONKES AGERBEEK
Korte Molenstraat 11a, Den Haag:
Peter Keizer - schilderijen. Wo-za
11.00-17.00, zo 27/9 van 13.00-
fotoJ.Littkemann
17.00. T/m 7 oktober.
Wat zich op de schilderijen van Peter
Keizer afspeelt, laat zich moeilijk
raden, want vrijwel de gehele
voorstelling heeft hij toegedekt en
weggestopt onder een plat vlak, dat
door zowel verschijning als functie
aan een dekbed of een quilt doet
denken. Sleutels om zijn raadsels op
te lossen verschaft hij overigens wel:
aan de zijkanten van het dekkende
vlak steken blote voeten uit, groot en
onbeholpen als de schoenen van
Philip Guston.
Minder duidelijk is waarom Keizer
zo'n 'dekbed' versiert met
'slagroom', dikke strepen witte verf,
zo uit de tube op het doek geknepen.
Is dat de schilder in hem die onder
alle verhalen een streep zet en een
einde maakt aan de sprookjes?
Ook, maar anders doet hij dat in het
ogenschijnlijk vrolijke, maar zo zo
onheilspellende schilderij
'Openlucht': boven een raster van
acht kleurige vlakken, landschap
geworden doofde drie magere
boompjes op hun horizon, staat een
massieve donkere lucht, waaruit
dikke druppels naai- beneden vallen.
Het lijkt vloeibaar goud, maar dat
zou nog wel eens aardig tegen
kunnen vallen. Terecht, datje bij
zulk weer wegkruipt in de enige
schuilplaats die een schilder rest:
het schilderij.
Musea
In het Stedelijk Museum Cathar
Gasthuis (Oosthaven 18, Gouda)
poseert Cornelius Rogge onder t
'Vanitas' een drietal wagens eni
aantal vrijstaande panelen, waa
maskers zijn gerangschikt.
De maskers, geïnspireerd op dell{
^cultuur, hebben dankzij een
huid'van zand, pigment en bindo
del een angstaanjagend uiterlijk.
Ze verwijzen naar de tijdelijk!
van het leven en de vergankelijk!
van de roem. (Ma-za 10.00-17.0(1
1,2.00-17.00, t/m 4 oktober).
Ook nog t/m 4 oktober zijn in
seum Boymans-van Beuningéi
to's en grafiek van David Hocki
zien.
Het Rotterdamse museum
voor deze tentoonstelling haar
bezit aan met bruiklenen, zodajj
vrij goed beeld van deze Engeli
Artkunstenaar geboden wordtj
za 10.00-17.00, zo 11.00-17.00).
Dit weekeinde is het de laatste
genheid om in het Haags GemeJ
museum 'Het aquarium' vanl
Birzate bekijken.
Negentien schilderijen, vijf objeS
van piepschuim, twee beelden!
tien asfaltplaten geven de bezoel
mede dankzij het bijzondere f
van de Mulierzaal, het idee oif
water te verkeren.
Openingen
Twee openingen morgen.
Bij Art Propos (Maziestraat
Den Haag) de tentoonstelling
Allard Bos (de hele middag).
In de Regentenkamer Hofje
Nieuwkoop om 16.00 uur de m
festatie Nederlandse Antillen
een expositie van tekeningen
schilderijen van Rudy Mar
(Warmoezierstraat 44, Den Haaj
ADVERTENTIE
,<A'ek
halogeenverlichling I
79. Loosd
«ÜJ»
EXPOSITIE
19 september -
11 oktober 1992
'De ogen van
Oxydiaen'
Les yeux d'Oxydiaen'.
Magisch expressionisme,
Noordeinde 117
2514 GE Den Haag
070-3655751
Openingstijden:
woensdag t/m zaterdag
12.00-17.30
zondag 13.00-17.00
Informatie over deze
rubriek kunt u
verkrijgen onder
telefoonnummer
070-3190792
CD'S
MOZART
Mis in c KV 427 - Meistermusik KV
477. Collegium Vocale, La Chapelle
Royale en Orchestre des Champs
Elysées o.l.v. Philippe Herreweghe,
m.m.v. Christiane Oelze (sopraan),
Jennifer Larmore (sopraan), Scot
Weir (tenor) en Peter Kooy (bas) -
Harmonia Mundi France
MOZART
Requiem in d KV 626 - Maurerische
Trauermusik KV 477 - Ave verum
corpus KV 618. Schütz Choir of
London, Schütz Consort en London
Classical Players o.l.v. Roger
Norrington, m.m.v, Nancy Argenta
(sopraan), Catherine Robbin (alt),
John Mark Ainsley (tenor) en
Alastair Miles (bas) - EMI
Het Requiem wordt beschouwd als
de onomstreden top in de religieuze
muziek die Mozart heeft
gecomponeerd. De Mis in c echter
bezit andere, maar eveneens
buitengewone kwaliteiten, doordat
het werk een unieke synthese vormt
van de barokke en klassieke stijl. In
geen andere compositie heeft
Mozart op een zo schitterende wijze
de barokke polyfonie (Bach, Handel)
geïntegreerd in zijn eigen idioom,
waarbinnen overigens ook opera-
Archieffoto
Roger Norrington: uitschieters naar boven en beneden.
hchtige elementen een rol spelen.
De muzikale veelzijdigheid en
rijkdom is hier duizelingwekkend.
Het is niet.overd'reven de Mis in c als
de bekroning van de muziek van de
18de eeuw te beschouwen. Kortom,
wie van Mozart én dit werk én het
Requiem bezit heeft de beschikking
over twee toppen in de
muziekgeschiedenis. Maar nu de
vraag: welke opnamen van deze
twee werken.
Als het om de Mis gaat is dat niet zo
moeilijk. De nieuwe versie op
Harmonia Mundi France is welhaast
volmaakt. Dit is weer een van die
uitvoeringen van Herreweghe,
het aan niets ontbreekt, of
het nu gaat om duistere droefheid of
om ontwapenende vreugde.
Solisten, koor en orkest vormen
daarbij een perfecte eenheid.
Net zoals deze uitvoering behoort
ook Norringtons weergave van het
Requiem tot de categorie
'authentiek'. Maar daarmee houdt
elke overeenkomst op. Norrington,
de gretige maar onvoorspelbare
Britse muzikant, is ook hier een
dirigent met uitschieters naar boven
en naar beneden.
Zijn interpretatie van het Requiem -
de incomplete partituur werd in dit
geval voltooid door Duncan Druce -
bezit frappante schoonheden (de
innigheid van hèt Lacrimosa, de
lichtheid van het Domine Jesu
Christe)Maar ontaardt ook af en
toe in regelrecht haastwerk (het
hakkerige Kyrie) of'liedjes-achtige'
oppervlakkigheid (Recordare). Ook
solisten en koor vormen geen
eenheid. Wel is het instrumentale
aandeel heel fraai.
Derhalve: Herreweghe's weergave
van de Mis zij van harte aanbevolen,
maar als het om het Requiem gaat is
met name Gardiner (Philips) te
prefereren. (AvdV)
GÓRECKI
Symfonie nr. 3. London Sinfonietta
o.l.v. David Zinman, m.m.v. Dawn
Upshaw (sopraan) - Elektra
Nonesuch
Muziek die zo'n vijftien jaar
als reactionair en naïef gold kan
ineens - de smaak fluctueert nu
eenmaal - bewonderd worden om
haar zielsvërrukkende eenvoud. Dat
is het geval met de derde symfonie
van de Poolse componist Henryk
Górecki. Nu de eigentijdse muziek
gepolariseerd is in 'nieuwe eenvoud'
en 'nieuwe complexiteit' is er in die
eerste categorie ruimschoots plaats
voor Górecki - hij wordt al enige tijd
gepropageerd door het Kronos
Kwartet - en in het bijzonder voor
die ongeveer 55 minuten durende
symfonie.
Het valt moeilijk te ontkennen: in
het kader van de 'nieuwe eenvoud' is
deze muziek exemplarisch.
Je hoeft er volstrekt niet bij na te
denken en voelt je opgenomen in een
brede stroom van deinende strijkers,
waarboven enkele malen een
sopraan fijne melodische draden
spint, puur en droevig, want in deze
symfonie staat de nagedachtenis aan
de Poolse slchtoffers van de Tweede
Wereldoorlog centraal.
Gelukkig is de sopraan hier de
onvolprezen Dawn Upshaw en
gelukkig staat de voortreffelijke
David Zinman voor het even
voortreffelijke ensemble London
Sinfonietta. Glansrijk is ook de
opname.
Kortom, aan alle eisen is voldaan.
Maar is het nieteen beetje navrant, r
dat een eeuwenlange muzikale
ontwikkeling via ingenieuze missen
van de Oude Nederlanders,
verheven late werken van
Beethoven en het intellectualisme
van de Nieuwe Weense School,
blijkbaar kan uitmonden in zp'n
ideeën-arme monster-symfonie, die
nog bloedserieus genomen wordt
ook. (AvdV)
BRAND NEW HEAVIES
'A heavy rhyme experience volume
1' - Acid Jazz/Phonogram
Aan de jazzfunk van de Britse
formatie The Brand New Heavies
ontbrak altijd iets. Hun met 'acid
jazz' aangeduidde dansmuziek was
vaak vrijblijvend, soms ronduit een
slappe hap, hoewel Simon
Bartholomew (gitaar), Andrew Levy
(bas) en Jan Kincaid (drums)
voortreffelijke musici zijn. Nadat de
groep twee jaar geleden in New York
optrad, raakten rap-acts als Gang
Starr verzot op de muziek van de
Heavies als basis voor jazzy raps.
De samenwerking tussen de Britten
en een aantal Newyorkse rappers op
'A heavy rhyme experience' blijkt nu
een goede zet. Niet alleen komt de
warme muziek van de Heavies de
raps van Main Source, Gang Starr
en de geweldige Black Sheep ten
goede, maar de muziek heeft nu
eindelijk een sterke inhoud. Naast
'old school'-raps van Kool G Rap en
Masta Ace, voorzien de Heavies ook
ragga-rappers als Tiger en Jamalski
van de juiste begeleiding. En: geen
sample te horen, slechts de funky
grooves van de Brand New Heavies.
Deze samenwerking is voor
herhaling geschikt en gezien de
toevoeging 'volume 1' in de titel zal
een vervolg niet lang op zich laten
wachten. (EQ)
TOM WAITS
'Bofte machine' - Island/BMG Ariola
Vijfjaar na de voltooiing van zijn
trilogie 'Swordfishtrombones/Rain
dogs/Frank's wild years' laat Tom
Waits weer van zich horen met een
volwaardig studio-album. Niet dat
FT
Tom Waits: houdt van
tegenstellingen.
de gorgelende surrealist uit
Californië stil gezeten heeft in d(
tussentijd. Hij acteerde in films
(o.m. 'At play in the fields of the
Lord'), schreef de muziek voor d
Robert Wilson-opera 'The black
rider' en componeerde de
soundtrack voor Jim Jarmusch'
'Night on earth'.
Ondanks al die interessante
activiteiten is 'Bone machine' to
het belangrijkste wapenfeit van»
afgelopen vijfjaar. Tekstueel
ongrijpbaarder dan ooit en muzi
nog nooit zo elimentair extreem,
voert Waits de luisteraar mee op
duizelingwekkende achtbaanrit
door hemel en hel.
'Hell is boiling over and heaven i
full', stelt hij, om vervolgens iedi
illusie over een hiernamaals te d
vergeten met de opmerking dat
'we're all gonna be just dirt in th
ground'. Waits houdt nu eenmai
van tegenstellingen. Als
tekstschrijver - veelal gesteundi
zijn vrouw Kathleen Brennan
hij als geen ander de
belevinsgwereld van het kind te
benaderen. 'I don't wanna grow
krijst de 43-jarige zanger.
Muzikaal heeft Waits 'Bone
machine! zo kaal en simpel mogi
gehouden met overwegend gitaa
bas en het inmiddels voor hem
typerende percussieve potten en
pannen-geluid. Een organisch
rommeltje, zo schijnt het. Maar
schijn bedriegt. De iristrumente
botsen en springen in een spann
kader waarin alles tot in de punt
geregeld is. Een bonte stoet aan
stijlen passeert de revue: blues,
gospel, punk, ballads, mambo, ja
en wat al niet meer. Toch vorme
zestien stukken een opvallende
eenheid en zo laat 'Bone machifl
zich ook het beste beluisteren. (1
BIJDRAGEN: ERIK QUINT
ENAADVAN DERVEN
