'Western is nooit dood geweest'
Cultuur/C2
De lach
van
Friedrich
Nietzsche
Actueel/C3
Galerie/C4
Ooit was Clint Eastwood een nieuw prototype: de zwijgende held, met de
dichtgeknepen ogen en de cigarillo tussen de lippen.
BOB GELDOF EN DE MUZIEK NA DE CHARITAS/PAGINA C2
IJBALKON
M.rjacques Geluk
vfli
het schaars verlichte jazzcafé
ine); n Joop van den Ende's tv-
RVE 'hek zitten vijftien mensen,
i 1-] der aan een eigen tafeltje, met
roe arop een blommetje, een bakje
31 otjes en een naambordje. Het
*S.( n journalisten.
ns4 ieen half uurtje wachten,
^u.i( ffieslurpen en giechelen maakt
i ongeveer even groot clubje
risd* ®'ree'me^ zoehende blik. Het
.4. [t wel een sessie vanwege
r i'-2 itactad verten ties. Maar zie: het
il i-i n de sterren uit 'Goede tijden,
laas chte tijden', die na een dag lang
inda nemen, een avondje verplicht
;lsh( jt de pers moeten praten. Dan is
nsd< ereen er in één keer vanaf. Als
§,m' 1 ieder het tafeltje met 'zijn'
rnalist heeft bereikt, is er
■evast die vragende blik van: ben
het nou? Meteen daarna is in de
en de goed- of afkeuring te lezen,
lar er is contact en de
E yersatie kan beginnen,
precies een half uur slaat
L's persvoorlichter Harry
rerens op een soort gong,
arna de stoelendans opnieuw
[int. ,,Ik heb het twee jaar lang
nnen vermijden, maar nu zit ik
lelijk bij Story aan tafel", roept
■j tonie Kamerling (Peter Kelder)
tduidelijke tegenzin.Maar ja,
mijn contract staat dat ik dit
et doen".
cosmi yeer gaat de gong en het ritueel
ndags [int opnieuw. Tot viermaal toe.
ons tafeltje nemen
itereenvolgens Bruni Heinke,
tonie Kamerling, Isa Hoes en
VE nout Oerlemans plaats. Op de
ste na allen gretige leerlingen
Neêrlands enige echte
elijkse toneelschool. Bruni
,tigt intussen een bruin broodje
oor de lijn"),terwijl Antonie en
een half bord lasagne naar
ap 0 nen werken. Dat geeft niet,
benir het gaat wel van de
irviewtijd af.
lenk dat we met z'n allen, van
iuw tot Story, van Top 10
gazine tot het Algemeen
*blad en van Weekend tot de
igsche Courant, in de val
open zijn. OlgaMadsen, die een
lerlands collectief gaat leiden
voortaan zelf de afleveringen
11 rijft, heeft alles laten opnemen.
Wjl er een aflevering van 'Goede
en, slechte tijden' die er in twee
opstaat.
TVENSTER
ïen vensters
luikend kijken
ider inzicht
lichtloos
der doorzicht
jd gebroken open gesloten
igrendeld met
gat (God zij geloofd)
- ïtig ademen
Telijk sneeuw woekering
ronder afval
der rijrichting
- der skelet
iden zonder
band verbonden
valste muren
zak voor afval
irals ik val.
kVos
istiek leider
lelgroep De Appel
Cultuur
LEIDSE COURANT VRIJDAG 18 SEPTEMBER 1992
Meer dan dertig jaar nadat hij
als Rowdy Yates in de tv-serie
'Rawhide' rondreed, is filmster
Clint Eastwood weer terug in
het zadel. Maar nu met een
donkere, pijnlijke 'western',
die dynamiet legt onder het
klassieke genre waar kogels
floten maar niet schaadden:
'Unforgiven'.
c
door Bert Jansma
lint Eastwood strekt
z'n lange benen met
zwaar gezondheids
schoeisel onder de ho
teltafel door en hangt
achterover op de
bank. Uiterst relaxed,
nadat hij een dag lang
van de ene naar de an
dere kamer in een Pa
rijs' hotel is geweest om er voor diverse
tv-camera's zijn verhaal te houden.
Is iedereen verbaasd dat hij weer in het
zadel gekropen is van een filmgenre dat
al doodverklaard was? Ach kom.
„Hollywood zit barstensvol experts die
ontzettend veel weten over heel weinig.
Ze verklaren genre's dood, roepen
trends uit omdat ze iets moeten doen
om hun salaris waar te maken. De wes
tern is nooit dood geweest en er zijn
geen trends in de filmindustrie. Je
maakt een Film die het publiek wil zien,
maar dat zegt niet dat nog een keer van
hetzelfde wéér werkt".
De inmiddels 62-jarige Eastwood is
geen man die zich vaak in Europa aan
de pers vertoonde. Bij zijn laatste be
zoek aan Cannes (voor zijn film 'Pale ri-
der') verschool hij zich meestentijds.
Hij wil de confrontatie nu weer aan,
omdat hij een film regisseerde die
opeens door voor- en tegenstanders van
zijn werk gelijkelijk geloofd wordt. Eji
western waarin hij een oude, solitaire
'bountyhunter' speelt, die nog één keer
de wapens opneemt om een tweetal
door de wet verschoonde schurken neer
te schieten.
Een gerimpelde versie van de 'Man
with no name die Eastwood speelde in
de spaghetti-westerns van Sergio Leo
ne. Een verweerde uitgave van de een-
mansvigilante die wraak nam in misda
dig Amerika in zijn latere films. In zijn
rol van de drankzuchtige, gedesillu-
sionneerde William Munney doet doden
pijn. Hij gaat met tegenzin de weg dei-
wrake, er zit geen glans meer op zijn ge
weer, geweld is een menselijke conditie
geworden die nog meer geweld oproept.
Een 'western to end all westerns'. Het
lijkt een commentaar op al die harde
Eastwood-films van ervoor. Op de dode
lijke knallen waarmee hij terroristen
neerlegde met de tekst 'Make my day,
yoii punk'.
GEEN BOETE
„Als je bedoelt dat ik boete doe voor die
films, nee", lacht Eastwood. „Maar
films zijn veranderd, en ik ben veran
derd. Misschien is het een commentaar.
Misschien. Het is in elk geval een ver
haal dat andere aspecten toont van die
western. Een morele vertelling die laat
zien hoe pijnlijk het is iemand dood te
schieten. Een film waarin het lang on
duidelijk is wie de helden zijn. De 'Sco-
field kid', een jonge jongen die zo graag
de held wil uithangen, is kapot na het
eerste dodelijke schot dat hij gelost
heeft. Zijn leven is voor altijd veran
derd, hij raakt dat nooit meer kwijt".
„Ook de man die het recht vertegen
woordigt in mijn film (Gene Hackman),
Eastwood als de drankzuchtige, gedesillusioneerde William Munney in 'Unforgiven'.
overdrijft de gewelddadigheid in z'n op
treden. Hij wil een voorbeeld geven,
maar de manier waarop is sadistisch.
Het is een donkere film, ja. Omdat hij de
gevolgen van geweld laat zien. Hij
speelt in 1880, maar het is geldig voor
vandaag net zoals het voor duizend jaar
geleden gold".
I FASCISTOÏDE
De manier waarop Hackman in East
woods film een legendarische Engelse
western-held (Richard Harris als En
glish Bobin elkaar schopt, doet denken
aan de manier waarop de politie van
Los Angeles Rodney King molesteerde.
Filmcommentatoren over de hele we
reld waren verbaasd omdat Eastwood
zich mét het meermalen door hem ge
speelde 'Dirty Harry'-karakter het odi
um van fascistoïde op zijn nek gehaald
had.
Eastwood blijft rustig als dat woord
valt. „Mensen maken zo vaak de oude
vergissing: een acteur die Hitier speelt,
hoeft toch niet goed te vinden wat Hit-
Ier gedaan heeft? De films die ik ge
maakt heb, gingen van een verhaalsitu
atie uit die zei: Wat als? Wat als er een
moordenaar vrij rondloopt die niet ge
pakt wordt? Wat als iemand wraak
neemt? Dat wil niet zeggen, datje dat
goedkeurt. Zoals Hitchcock altijd zei:
'It's only a movie'. Films willen gewoon
verhalen vertellen. Ze lossen geen hart
ziektes op, lossen geen kanker op, ge
ven geen antwoord voor aids".
In de hotelkamer zit ook een Zwitserse
journalist die Eastwood met door emo
ties verstikte stem vertelt dat films als
'Bronco Billy', en 'Honky tonk man'
zijn leven zin gegeven hebben. Bijna
snotterend overhandigt hij Eastwood
een grote doos handgemaakte Nicara
guaanse sigaren. Het gezelschapje valt
stil bij het wat pijnlijke tafreeltje. East
wood ook. Hij lijkt niet helemaal te we
ten wat hij er mee aan moet, opent de
doos, zegt 'beautiful', maar vertelt niet
dat hij is opgehouden met roken. „Ach,
films zijn een stuk amüsement, waar
van je hoopt dat het publiek er plezier
aan beleeft, datje het even weg kan la
ten wegvluchten en als het onderweg
nog iets meepikt is dat mooi meegeno
men".
SPAGHETTI-WESTERN
Eastwood is vergezeld van vrouwelijke
hoofdrolspeelster Frances Fisher, ook
privé zijn partner. Nee, geen Holly-
wood-nepotisme. „Ik heb haar gekozen
omdat ze een goede actrice is. We heb
ben pas tijdens het filmen een relatie
gekregen".
Er lopen meer dingen door elkaar in
Eastwoods film. Hij begon met wes
terns: Rowdy Yates in de tv-serie 'Raw
hide'. Epn jonge contract-acteur bij
Universal Pictures die graag in speel
films wilde. Hij'kreeg er slechts knulli
ge bijrolletjes. Hij nam de gok, trok
naar Italië waar hij met de nog onbe
kende Sergio Leone 'Voor een handvol
dollars' maakte. De 'spaghetti-western'
was geboren en Eastwood werd de zwij
gende held met de dichtgeknepen ogen
en de cigarillo tussen de lippen: een
nieuw prototype. En had Hollywóod
overtuigd dat ze hem voortaan maar in
de hoofdrokmoesten zetten.
Nu hij op z'n 62ste terug is in het zadel
van die western, krijgt 'Unforgiven' iets
van een testament. Een laatste wes
tern. „Ik weet 't niet", aarzelt East
wood. „Je moet nooit nooit zeggen. Als
iemand ooit bewust een laatste film
maakt, dan is dit natuurlijk een ideale
laatste western. Omdat hij alles weer
geeft wat ik op dit moment over het
genre voel".
DON EN SERGIO
Helemaal aan het slot van zijn film, laat
regisseur Eastwood twee namen over
het doek gaan: Don en Sergio. Zijn be
dankje aan de regisseurs Don Siegel en
Sergio Leone. Leone de man die hem op
het paard hielp in Italië. Don Siegel, de
rebelse Holly wood-regisseur met wie
hij een hele serie films maakte, waaron
der de eerste 'Dirty Harry'.
Eastwood: „Beiden hebben een grote
invloed op mij en mijn carrière gehad.
Ze zijn allebei pas overleden. Ik wilde
'Unforgiven' met hen delen. En ik heb
het gevoel dat zij die film ook zouden
hebben willen maken. Vooral Don".
Clint Eastwood, die zijn eigen produ-
foto Warner Bros.
cent is met zijn Malpaso Company, had
het script voor 'Unforgiven' al tien jaar
in huis. Eerst had Francis Coppola er
een optie op. Maar diens studio raakte
in fianciële moeilijkheden en Eastwood
kreeg het in handen: „Ik vond het met
een een juweel van een verhaal. Maar ik
vond mezelf te jong voor die rol. Ik
moest wat ouder worden, wat verweer
der door de tijd. Ik moest erin groeien".
BURGEMEESTER
Clint Eastwood is een carrière lang
mensen blijven verrassen. Toen hij
opeens burgemeester van zijn woon
plaats Carmel werd, dacht iedereen dat
hij een politieke carrière ambieerde.
Ronald Reagan nummer twee. Een
rechtse rakker.
„Ik ben voor de gebruikelijke tijd van
twee jaar burgemeester geweest. Ge
woon, omdat er werk te doen was. Ik
ben geen politiek figuur. Geen van bei
de presidentskandidaten van nu heeft
mijn voorkeur. Ik vind die hele presi
dentscampagne een onzettende verspil
ling van tijd, energie en geld. Er zou een
president gekozen moeten worden voor
een termijn van zes jaar. Herverkiezing
niet mogelijk: 'Let him do his job'. En
daarmee basta".
eindredactie frans haffel vormgeving GlEL van de kop
