<rieven aan haar
favoriete doden
Bijzonder meubel krijgt subsidie van Sofa
Op televisie
ANNEMARIE OSTER
D e Vlaamse schrijver Hugo Claus
behoort tot de kleine groep
favorieten voor de Nobelprijs voor de
Literatuur. In het geruchtencircuit
wordt de Vlaamse auteur vaak
genoemd, zo meldt de Zweedse krant
Dagens Nyheter. De 63-jarige
schrijver heeft tot nu toe twaalf
romans gepubliceerd, waarvan 'Het
verdriet van België' 1983) de
bekendste is. Claus' naam werd ook
in voorgaande jaren al gefluisterd in
verband met de Nobelprijs.
Een andere gegadigde is de 53-jarige
Amerikaanse schrijver Thomas
Pynchon. Om zijn persoon hangt een
sfeer van geheimzinnigheid. De man
heeft vier romans op zijn naam
staan, maar vertoont zich zelden in
het openbaar. Sinds 1953 is geen
foto van hem bekend.
JVÏarcel Thielemans, de
onverwoestbare leider van The
Ramblers, heeft besloten toch nog
maar een jaar bij zijn orkest te
D e Amerikaanse acteur Eddie
Murphy komt volgende week naar
Nederland om zijn nieuwe film, de
romantische komedie 'Boomerang',
onder de aandacht te brengen. Hij
heeft Amsterdam uitgekozen om de
pers en televisieploegen uit onder
meer Japan, Brazilië en Finland te
ontvangen. Het Amerikaanse blad
Variety bericht dat er over zijn
volgende film 'Beverly Hills Cop III'
in Hollywood enige commotie is
ontstaan. Volgens geruchten had
MENSEN
LEIDSE COURANT DONDERDAG 17 SEPTEMBER 1992
\Ianavond ben ik op de televis
Dat wilde ik u even zeggen. In het
algemeen schrijf ik niet graag
over mezelf, maar een avond
waarop je op de televisie komt, is
alles anders.
Meestal schrijf ik stukjes waarin
het woord 'ik' niet voorkomt,
omdat ik vind dat het al genoeg
voorkomt in zoveel stukjes van
anderen. En meestal schrijf ik
ook nooit 'u', omdat ik er
tenslotte niet van mag uitgaan
dat u ook leest wat ik opschrijf en
het geen zin heeft iemand
rechtstreeks aan te spreken die
op een andere pagina bezig is.
Over u en mij schrijf ik dus liefst
niet. Maar mensen die 's avonds
op de televisie komen, mogen op
zo'n stelregel een uitzondering
maken, vind ik. En als u dat ook
vindt, kan ik dat dus doen. En
kan ik u nu verklaren hoe het
komt dat ik vanavond op de
televisie ben, want eigenlijk
horen schrijvers van stukjes daar
niet.
Vanavond wordt het eerste deel
van de jubileumshow van Paul
van Vliet uitgezonden. Met veel
documentair materiaal
daaromheen. Ik ben zo'n stukje
documentair materiaal. Vroeg in
de uitzending zit een terugblik op
het studentencabaret dat Paul en
ik in 1958 oprichtten. Een
gevarieerd duo. Paul had in
dienst dit werk al gedaan, ik was
een nieuw gezicht in de wereld
van de showbusiness. Maar het
duo voelde goed asm, al was Paul
de bevlogen performer en ik de
gelegenheidsartiest.
Als alles goed gaat ziet u
vanavond het meest glorieuze
moment dat wij in die jaren
hebben beleefd: onze
verschijning, in 1959, op het
Polygoonjournaal. In zalen
speelden wij wel meer, maar jezelf
in de bioscoop kunnen zien, was
voor ons beiden, on-verwend als
we waren, zó bijzonder dat wij
meteen een bioscoopkaartje
kochten zónder eraan te denken
korting te vragen omdat we
uiteindelijk gewoon naar onszelf
kwamen kijken. Zo opgewonden
waren we.
Die opwinding ben ik ook nu nog
niet helemaal kwijt. Want zeg nu
zelf. Wie van u heeft in de
bioscoop tussen een vij fling in
Australië en een aardbeving op
Ceylon in, en gepresenteerd door
een onsterfelijke stem van Philip
Bloemendaal een volle zaal
toegesproken en -gezongen? Aha,
ik zie maar heel weinig vingers.
Dat glorieuze moment komt
vanavond op televisie. Maar u
hoeft er niet naar te kijken. U
mag deze episode overslaan op de
daarvoor meest geëigende wijze,
namelijk door het programma op
te nemen op de videorecorder en
bij het afspelen dit stuk heel snel
door te spoelen. Dat ik u er hier
over vertel, is uitsluitend bedoeld
om u in staat te stellen het zonder
zelf te kijken van mij aan te
nemen.
Sommigen van u hebben
inmiddels uitgerekend hoe lang
geleden dat mooie moment dus
was. Zeg even waar u op uit komt.
Voor het antwoord '33 jaar' krijgt
u een halve punt omdat het zo
pijnlijk lang is, voor het antwoord
'weet niet' een hele, omdat dat
pijnlijke punt daarmee zo mooi
1 wordt omzeild.
Nog even een woordje voor de
enkeling die toch gaat kijken: hou
gerust het portret dat boven dit
stukje staat, straks even vlak
naast de beeldbuis.
U zult het dan zelf zien: geen dag
ouder geworden.
lem Pekelder
■reen zou het willen: een
efschrijven naar een overle-
i dierbare. Annemarie Oster
id het en bundelde al die
n het boekje 'Brieven naar
lat vandaag is uitgekomen,
istuk voor stuk mensen die
n plekje in mijn hart hebben
ilik ze laten weten, al zijn ze
heb ze niet allemaal per-
gekend, Marilyn Monroe en
Ie Beauvoir bij voorbeeld
spreekt vanzelf. Toch bete
iets in mijn leven",
dat Marilyn nu samen met
Capote, de enige man die
haar hield, danst in de he-
ebben prachtige kleren aan
zo mooi als vroe-
>em maar even aan dat ie-
az'n dood in de hemel
icht ze.
ige brieven speelt Annema-
de rol van advocaat. „God-
ïans is zo'n man die ik ver-
j is vaak verkeerd begre-
ts, reactionair, altijd dron-
loseur, hoor je dan. Maar ik
lij een schat van een man
lat hij zo idioot is opgevoed,
hij daaraan doen?"
riehoeksverhouding van Si-
'Ik heb de laatste tijdeen
behoorlijk hoge pet op van
mezelf. Bijna een koksmuts.
Vroeger was ik er heel erg
aan gewend om onzeker te
zijn en ik vind het nu leuk om
te ontdekken dat het goed
met me gaat en de mensen
mij leuk vinden'.
mon Carmiggelt met zijn echtgenote
Tiny en de schrijfster Renate Rubin
stein roert ze aan. ,,Ik neem het voor
alledrie op. Ik bedoel, wie kon er nou
wat aan doen? Carmiggelt werd toch
niet expres verliefd om z'n vrouw te
pesten. En Renate zat toch niet scha
terlachend in haar rolstoel: 'Ha, ik
heb Simon afgepikt'. In plaats van
het boek 'Mijn beter ik' te bespreken
had iedereen ineens een mening
over deze driehoeksverhouding. Dan
durft zo'n Mischa de Vreede te
schrijven dat ze er niet aan moet
denken, 'twee van die takkenbossen
op elkaar'. Waar bemoei je je mee,
trut?!" Ze noemt haar vijfde boek
deels autobiografisch omdat de brie
ven haar karaktereigenschappen
weerspiegelen en bovendien gebeur
tenissen uit haar jeugd bevatten.
Dus ook herinneringen aan haar va
der Guus Oster en haar moeder Ank
van der Moer. „Ik heb een heel spe
ciale band met mijn ouders. Ze heb
ben erg veel voor me betekend. Mis
schien komt dat ook doordat ik niet
door ze ben opgevoed". Over haar
moeder, de actrice die in 1983 op 71-
jarige leeftijd overleed, schreef ze
een aantal jaren geleden het auto
biografische boek 'Kouwe wind,
Ank'. „Kort voor haar dood heb ik
haar voor de grap geïnterviewd. Dat
viel niet mee, want aan het einde van
haar leven werd ze erg zwijgzaam,
wilde ze bijna niets meer prijsgeven.
Een halfjaar nadat ze gestorven
was, heb ik het interview uitge
werkt. Uitgebreid met eigen herin
neringen en interviews met collega's
van mijn moeder is het een boek ge
worden".
Passages uit dat boek leest Annema
rie Oster voor in haar theaterpro
gramma 'Familiebanden', waarmee
ze dit seizoen voor de tweede keer op
tournee gaat. Zo komt ze op donder
dag 1 oktober in theater De Tobbe in
Voorburg. Is ze meer actrice dan
Hugo Claus genoemd
voor Nobelprijs
Marcel Thielemans
blijft nog een jaar
blijven. Aanvankelijk had
Thielemans bedacht dat de viering
van zijn 65-jarig
muzikantenjubileum (onlangs) en
het bereiken van de 80-jarige leeftijd
een voldoende combinatie van mooie
feiten was om er mee op te houden.
Maar de warme reacties die hij kreeg
tijdens zijn jubileum-tournee met
The Ramblers hebben hem doen
besluiten om zijn afscheid in elk
geval voor één seizoen uit te stellen.
Als trombonist is hij niet meer actief
bij The Ramblers. Als zanger nog
wel. Met nog precies hetzelfde
soepele, zeggingsrijke stemgeluid als
voorheen.
Eddie Murphy
naar Nederland
Taylor te oud Twee wereldberoemde Amerikaanse
actrices in gesprek in de 'Whoopi Goldberg show'. Whoopi
Goldberg presenteert een programma van een half uur,
waarin één gast centraal staat. Dit keer was dat Elizabeth
Taylor, die op de vraag waarom ze niet meer te zien is in
films antwoordde: „Ik denk dat ik er te oud voor ben
geworden. Er zijn geen rollen meer voor vrouwen van mijn
leeftijd".
producent Joel Silver na een conflict
met Murphy zich willen
terugtrekken. Volgens Silver is één
en ander alweer bijgelegd en moet
het filmen in november beginnen.
Apostel Paulus
alstapdanser
T^-postel Paulus als tapdansende
homoseksueel en Jezus als verrader
van Judas. De Amerikaanse
romanschrijver Gore Vidal maakt
zich met zijn nieuwe boek niet
geliefd bij critici. De Ierse, Britse,
Amerikaanse en Vaticaanse pers
hebben 'Leven sinds Golgotha: het
evangelie volgens Gore Vidal' in
navolging van een Ierse bisschop
afgedaan als 'walgelijk' en
'godslasterlijk'. Vidal kan alleen
maar van de opwinding genieten,
want hij weet dat geen van hen het
boek, dat twee weken geleden in de
Verenigde Staten verscheen, ook
maar in handen heeft gehad.
Recensie-exemplaren werden niet
verstuurd, want Vidal moet niets
hebben van literatuurcritici en doet
dan ook altijd zijn uiterste best om
het hen zo moeilijk mogelijk te
maken. De schrijver verdraait het
evangelie met behulp van
tijdmachines en computers.
Yad Vachem voor
getoonde moed
Voor hun hulp tijdens de Tweede
Wereldoorlog aan joodse medebur
gers zijn het echtpaar Brouwer uit
Leusden en prof. dr. A. Hendriks
geëerd met de Israëlische Yad Va-
chem-onderscheiding. Brouwer ont
wikkelde als gemeenteambtenaar
van Leusden een plan om via de ar
chieven van de burgelijke stand on
derduikers aan een nieuwe identiteit
te helpen. Met zijn vriend Hendriks
werkte hij het plan verder uit. Ge
storven mensen werden administra
tief weer tot leven gebracht en de
persoonsgegevens konden door on
derduikers worden overgenomen.
Mevrouw Brouwer-de Voogd kreeg
de Yad Vashem-onderscheiding voor
de wijze waarop zij in de oorlogsja
ren haar man bij zijn illegale activi
teiten heeft gesteund en voor het op
nemen van joodse onderduikers in
huis.
'Aids straf
van God'
Israël moet volgens opperrabbijn
Mordechai Elijahu zijn grenzen
sluiten voor niet-joodse
aidspatiënten. Daarentegen moeten
joden die aids hebben, wel worden
opgenomen en behandeld. Een niet-
joodse aidspatiënt is niet rein, aldus
de opperrabbijn. Van een joodse
aids-patiënt moet publiekelijk
worden aangekondigd dat hij deze
ziekte heeft. Als een aids-patiënt
met een vrouw vrijt zonder haar van
zijn ziekte op de hoogte te stellen,
moet hij worden aangeklaagd, aldus
de rabbijn. Aids is volgens de rabbijn
een straf van God voor de
verwildering der zeden.'
lugo Claus
schrijfster of andersom? „Op de to
neelschool was ik geen uitmuntende
actrice, maar ik was wel goed in
tekstbehandeling. Zo is het naar
mijn gevoel altijd gebleven. Ik vind
het leuk om in kleine zalen met
vrouwen - gezellig huiselijk - wat ge
dichten voor te dragen, die mensen
wat cultuur door de strot te duwen".
Tevreden? „Jazeker, ik heb een be
hoorlijk hoge pet op van mezelf. Zo
hoog zelfs dat het bijna een koks
muts is. Vroeger was ik er heel erg
aan gewend om onzeker te zijn en ik
vind het nu leuk om te ontdekken
dat het goed met me gaat en de men
sen mij leuk vinden. Dat laatste is
erg belangrijk voor mijIk wil dat ie
dereen mij aardig vindt. Ik moet wel
oppassen dat ik niet naast mijn
schoenen ga lopen, maar ik weet nu
dat ik wat in m'n mars heb. In no
vember word ik vijftig. Vroeger was
een vrouw op die leeftijd een thee
muts, maar tegenwoordig gelukkig
niet meer. Mijn verjaardag vier ik al
leen met vriendinnen. Niet uit man-
nenhaterigheid, maar ik ken nu een
maal meer leuke vrouwen dan leuke
mannen. Mannen hebben meestal
moeite met luisteren en zijn nogal
van zichzelf vervuld. Vrouwen kun
nen zich beter verplaatsen in ie
mand anders".
Rijk? „Oh nee. Ze denken altijd dat
ik een luxe pop ben, maar dat valt
erg meeoftegen, zoals je wilt".
'Brieven naar boven' van Annema
rie Oster met tekeningen van Peter
van Straaten wordt uitgegeven door
de Arbeiderspers in Amsterdam. De
prijs is ƒ28,90.
g/na
de 1 Ularcel Thielemans
In het oog springend is de stoel in de
vorm van een naaldhak. 'High Heel'
doopte Bjprn Hamelink zijn ontwerp, dat
nu te pronk staat in een Amsterdamse
galerie. De Hagenaar heeft zijn idee kun
nen uitwerken dankzij Sofa, de stichting
ter bevordering van het bijzondere meu
bel.
En bijzonder is de 'High Heel', waarin
het bovendien prettig toeven is. „Dat is
een vereiste'zegt secretaris Wim Prent
van de stichting. „Een stoel is om in te
zitten. Het mag geen object zijn; de func
tie is ontzettend belangrijk".
Naast Hamelink maakten meer ontwer
pers en meubelmakers gretig gebruik
van de steun die Sofa biedt. Het streven
van de stichting, in 1990 opgericht, is om
vooral jong talent een kans te geven.
Twee keer per jaar honoreert zij ideeën
met een subsidie. Die mogelijkheid is er
nu weer. Wie plannen heeft voor het ont
werpen van bij voorbeeld een stoel, tafel,
kast of lamp kan die tot 31 oktober naar
de stichting sturen.
„Nederland heeft talent op dit gebied",
zegt Prent. „Het is zaak om dat boven
water te halen. Maar wie langer dan vijf
jaar in dit vak zit, komt er niet voor in
aanmerking. Het zijn juist jonge mensen
die wij willen helpen'
Zij zien soms hun ideeën beloond met een
subsidie, die varieert van tweeduizend
tot tienduizend gulden. Van dat geld
kunnen zij een proto-type maken van het
ontwerp dat zij hebben ingediend. Het
bedrag mag ook gebruik worden voor de
aanschaf van gereedschappen, zoals een
draaibank of zaagmachine, die nodig zijn
om bij voorbeeld een stoel of tafel vorm te
geven.
Om aan het werk te kunnen gaan, ont
vangen de bekroonde ontwerpers eerst
tachtig procent van de toegezegde subsi
die. Wanneer het project is afgerond,
Wim Prent in een Rietveld-stoel.
keert de stichting de rest van het bedrag
uit.
Architect
Prent is architect in ruste. Jarenlang
maakte hij deel uit van het architecten
bureau Prent en Landman, dat onder
meer de inrichting van het Haagse West
einde Ziekenhuis ontwierp. Met kunst
historica Elly Niemeijer en ir. B.F.
Schroder vormt hij het stichtingsbe
stuur, dat ook de inzendingen beoor
deelt. Achter Sofa gaat overigens een
sponsor schuil. Volgens Wim Prent een
particulier die de meubelkunst een warm
hart toedraagt. Een naam noemt hij on
der geen beding. „Wij hebben de strikte
opdracht die niet prijs te geven".
De afgelopen twee jaar ontving de stich
ting 163 inzendingen. Daarvan waren er
56 goed genoeg voor een subsidie; 107
werden afgewezen. Prent en de twee an
deren zijn nooit bikkelhard in hun kri
tiek. En de ontwerper die net niet het ni
veau haalt, krijgt het advies om het een
volgende keer nog eens te proberen. „We
willen niemand negatief behandelen;
tenslotte heeft iedereen zijn best gedaan;
het is toch sneu om afgewezen te wor
den".
Eisen
In november maakt Sofa bekend welke
ontwerpen een subsidie verdienen. Se
cretaris Prent verwacht in de komende
weken trouwens handzame inzendingen.
De aanvragen moeten bestaan uit een be
knopte tekst op A4 formaat, met even
tuele illustraties op maximaal A3 for
maat. De ervaring heeft hem geleerd om
deze eisen te stellen, lacht Prent. „We
kregen hier enorme dozen en pakken
binnen. Daar zijn we niet voor uitgerust;
we hebben hier geen bureau. Het moet
voor ons hanteerbaar zijn".
De subsidie van de stichting kan jonge
mensen ook op andere manieren op weg
helpen.
Zo ontving een ontwerper van een stoel
en tafel, geld om een stand te huren op de
dertiende Biennale voor wooncreaties,
die van 15 tot 25 oktober in het Belgische
Kortrijk wordt gehouden. Prent: „Hij
kan daar nu zijn meubels neerzetten; het
is voor hem een reuze kans om bekend te
worden".
De stichting staat pal voor het bijzondere
meubel. Maar lang niet iedereen is en
thousiast over een dergelijk ontwerp.
„Zo werd er aanvankelijk ook op de be
faamde Rietveld-stoel gereageerd", zegt
Prent. „Nu is er een origineel exemplaar
te zien in het Museum of Modern Art in
New York. Toen Rietveld de stoel pas
ontworpen had, dacht ook iedereen: 'wat
is dat voor een merkwaardig ding'? Nu'is
het een museumstuk".
Sofais te bereiken op het Noordeinde 78,
2514 GL Den Haag.
Velen kennen haar van haar gastrol in 'Goede tijden, slechte tijden', maar Annemarie
Oster vindt zichzelf een betere schrijfster dan actrice.
