K«K
Bijna alles is nu digitaal
T
S
Weten Werken/Firato
KOK groot in het kleine
m HELP
HELPEN
Leidse Courant
dinsdag 15 september 1992
BIT VOOR BIT
Multimedia troef op de Firato
Traditioneel wordt op de Firato, de consumenten
elektronicabeurs in het Amsterdamse RAI-complex, ook
aandacht besteed aan noviteiten op het gebied van
personal computers. Het is niet verbazingwekkend dat
'multimedia' dit jaar het toverwoord is. De integratie
van tekst beeld en geluid, waarbij de gebruiker zelf de
loop van het programma kan bepalen, is niet langer
voorbehouden aan bedrijven met dure computer
apparatuur. In de Noordhal is een afzonderlijk
multimedia-paviljoen ingericht. Daar zijn Philips, Atari,
Commodore, Videotex Nederland, Tron
(datacommunicatie) en het computerblad PCM
aanwezig.
Commodore Nederland presenteert tijdens de beurs de
nieuwe Amiga CDTV multimedia-computer. Het gaat
om een belangrijke uitbreiding van Commodore
Dynamic Total Vision (CDTV), dat al enkele maanden
op de markt is. CDTV is Commodore's bijdrage op het
gebied van interactieve multimedia voor de
consumentenmarkt. CDTV bestaat uit een speciale CD-
speler die als extra allerlei visuele mogelijkheden biedt,
af te spelen via de normale huiskamer-tv. De nieuwe
Amiga CDTV multimedia-computer is ook zo'n CDTV-
speler, maar dan voorzien van een toetsenbord, een
muis en een extern diskettestation. Met die uitbreiding
is de CDTV-speler dus een 'echte' Amiga-computer
geworden. Het voordeel is, dat niet langer alleen de
CDTV-software gebruikt kan worden, maar ook alle
bestaande Amiga-software, waaronder
tekenprogramma's, tekstverwerkers, databases en vele
spelprogramma's.
De uitbreiding van Commodore's CDTV-systeem tot
volwaardige multimedia-computer betekent een
belangrijke troef in de concurrentie met CD-I van
Philips. CD-I biedt zo'n beetje dezelfde mogelijkheden
als CDTV, maar uitbreiding van het Philips-systeem tot
een complete multimedia-computer zit er niet in. Als
Philips dat al zou willen, dan ontbreekt voor dat
apparaat in elk geval de vracht aan software die nu voor
het Amiga-systeem beschikbaar is.
De CDTV multimedia-computer heeft een adviesprijs
van 1999 gulden. Ter vergelijking: het 'kale' CDTW-
systeem heeft een adviesprijs van 1699 gulden.
Een bijzondere nieuwe computer wordt op de Firato
getoond door Atari: de Falcon030. Dit systeem is
specifiek ontworpen voor allerlei multimedia
toepassingen. Grafieken met een zeer hoge resolutie,
vloeiende animaties, foto-kwaliteit video en geluid op
CD-kwaliteit vormen de grondslag voor alle denkbare
toepassingen op dit terrein. De machine is opgebouwd
rond de Motorola 68030 processor.
De computer heeft vooral op het gebied van video en
grafics erg veel te bieden. Ook dit systeem is standaard
voorzien van een video genlocker, waarmee computer
en videobeelden kunnen worden gecombineerd en
waarmee titelgeneratie mogelijk is. De Falcon030 heeft
daarnaast interessante mogelijkheden op audio-gebied.
Digitaal geluid kan op de harde schijf worden
opgenomen en is op allerlei manieren te bewerken. Het
systeem is uitgerust met MIDI voor aansluiting van
elektronische muziekinstrumenten.
Het apparaat wordt standaard geleverd met een 1.44
MB-diskettestation. Het basismodel, met 1 MB
werkgeheugen, gaat inclusief BTW rond de 1600 gulden
kosten. Een uitvoering met 4 MB en een harde schijf van
65 MB krijgt ongeveer een adviesprijs van 2650 gulden.
De Atari Falcon030 is vanaf november leverbaar.
(ADVERTENTIES)
Tel. 071-311409
Geen voorrijkosten, alleen Leiden (regio 15.-)
Reparatie van alle gangbare merken ook Audio.
Dealer van Philips en Sony apparatuur.
Verkoopafdeling van genoemde merken.
Ma. t/m vr. 8.30-17.30 en zat. 10.00-16.00 uur.
Financiering mogelijk.
Kenauweg 32, Leiden Stevenshof (Ind. terrein).
Ruime parkeergelegenheid aanwezig.
Donderdag koopavond.
Nieuwe Beestenmarkt 20-22
bij Molen „De Valk"
Leiden
Telefoon 149345
ONDERDELEN SPECIAALZAAK
Het goedkoopste adres van Leiden
en omstreken voor
Hobby - electronica - wasmachine
onderdelen, scanners, 27 MC-
apparatuur, antennes, ook voor
radio en tv, mengpanelen,
meetapparatuur, hobby-lektuur,
pick-up naalden.
BEELD GELUID
Noordplein 15-17
Roelofarendsveen
Tel.: 01713-12891
RODE KRUIS
DEN HAAG GIRO 6868
Het is bijna allemaal digitaal wat de klok slaat, op de consumenten
elektronicabeurs Firato in Amsterdam. De techniek van 'enen' en 'nullen'
vindt een steeds bredere toepassing.
Rl
door Paul Houkes
Analoog is ouderwets. Op alle fron
ten in de consumenten-elektronica
grijpt de digitalisering razendsnel
om zich heen. Vrijwel alle noviteiten
die deze week getoond worden op de
elektronicabeurs Firato in Amster
dam hebben op de een of andere ma
nier met dat digitale tijdperk te ma
ken. De Photo-CD van Kodak; Phi
lips' Digitale Compact Cassette; So
ny's Mini Disc; de diverse multime-
dia-systemen: het zijn allemaal nieu
wigheden die gebaseerd zijn op de
techniek van enen en nullen.
Dat de audio- en videobeurs, die elke
twee jaar op het programma van de
RAI staat, dit jaar is doorgegaan is
op zich al een bijzonderheid. Het
gaat immers zo slecht in de branche
van de consumenten-elektronica,
dat het er even om gespannen heeft
of het evenement wel zou worden ge
organiseerd. DiverSe potentiële deel
nemers lieten enkele maanden gele
den weten niet mee te zullen doen.
Even leek het erop dat deze afzeg
gingen een sneeuwbal-effect teweeg
zouden brengen, omdat andere ex
posanten zich afvroegen of de beurs
daarmee nog wel interessant genoeg
zou zijn. Dat gevaar is uiteindelijk
toch afgewend. Daarom tonen deze
week 115 exposanten op een opper
vlakte van 45.000 vierkante meter
hun koopwaar.
Toch is, althans volgens voorzitter
A. G. van Velzen van het organisa
tiecomité, een evenement als de Fi
rato nog steeds van belang. ,,De Fi
rato is immers meer dan een beurs
alleen; een week lang staat de schijn
werper binnen en buiten de RAI op
De Firato is sinds gisteren weer open. Tot eind van de week kan de bezoeker er terecht.
consumenten-elektronica", zei hij
bij de presentatie van de beurs.
De tentoonstelling richt zich dit jaar
nog meer op de gewone consument
dan al het geval was. De zogenaamde
vakdagen, waarop detaillisten als
VIP-bezoeker door de exposanten
konden worden uitgenodigd, zijn dit
jaar komen te vervallen. De beurs
duurt dan ook twee dagen korter. Er
zijn nog wel wat extra faciliteiten
voor vakbezoekers, zoals een spe
ciaal business centre dat in de West
hal is ingericht.
Verbazen
Het motto van de Firato is dit jaar
'Horen, zien en verbazen'. Dat laat
ste komt het meest concreet tot uit
drukking in de Amstelhal, waar de
deeltentoonstelling 'Een wereld van
geluid' is opgesteld. Hier kunnen de
bezoekers zelf experimenteren met
de principes van geluid en met de di
verse toepassingen daarvan. Karao
ke neemt in dit paviljoen een belang
rijke plaats in. Karaoke op zich is
niet nieuw, maar wel in de vorm
waarin dat daar wordt gepresen
teerd. Zelfs mensen die eigenlijk he
lemaal niet kunnen zingen ki
daar dankzij de techniek goei
de dag komen, desgewenst mi
stemgeluid dat ze eigenlijk zei
maal niet hebben.
Traditioneel is de Firato o
beurs waar te zien is hoe rad
tv-programma's worden gen
Vanuit de Noordhal wordt ged
de deze beursweek de TROS
show uitgezonden. Ook de no
TROS-radioprogramma's 1
vanaf de beurs. TROS-TV zem j
dag vanuit het RAI-complex e
rato-journaal uit, dat te zien
TV2.
Een aardig onderdeel van de bi
de tentoonstelling van Nederl
pop-platenhoezen, die is voor
door het Poparchief Nederlai
derdeel van de Stichting Popi
Nederland. De tentoonstellin
een aardig overzicht van de 1
van Nederlandse popmuziek
1956 tot aan het begin van d<
negentig.
De Firato is nog tot en met zon
de Amsterdamse RAI te bezoe
Zelf digitaal
opnemen met DCC
en Mini Disc
Het overdonderende succes van de
compact disc, die in enkele jaren tijd
de vinyl grammofoonplaat nagenoeg
geheel heeft verdrongen, is voor een
belangrijk déél veroorzaakt door de
superieure geluidskwaliteit.
Nagenoeg geen ruis; geen hinderlijk
getik bij de minste beschadiging; een
grotere dynamiek in het geluid: het
zijn de bekende voordelen van de
CD. Die voordelen komen nu ook
onder het bereik van
muziekliefhebbers die zelf willen
opnemen. De Digital Audio Tape
(DAT), die jaren geleden werd
geïntroduceerd, werd geen succes,
vooral omdat de prijs nooit op een
voor de gewone consument haalbaar
niveau is gekomen. De fabrikanten
hebben daarom hun hoop nu
gevestigd op de Digitale Compact
Cassette (DCC) en op de Mini Disc.
De DCC, ontwikkeld door Philips,
moet de opvolger worden van de
compact cassette. Het belangrijkste
verschil met de normale
geluidscassette is de digitale
registratie van het geluid op het
bandje. Philips heeft een
coderingstechniek ontwikkeld, die
de benodigde hoeveelheid digitale
informatie beperkt. Een kopie van
een CD maken zonder
kwaliteitsverlies is met de DCC-
apparatuur mogelijk maar dat
kan maar één keer dankzij de SCMS-
kopieerbeveiliging, die voorkomt dat
meerdere digitale kopieën kunnen
worden gémaakt.
De DCC-tape heeft exact dezelfde
afmetingen als het normale
cassettebandje. De DCC-apparatuur
is ook in staat de 'ouderwetse'
bandjes te blijven afspelen. Er
komen trouwens ook veel
voorbespeelde DCC-banden in de
winkel. Op de Firato toont Philips
het DCC-systeèm, maar ook andere
fabrikanten komen met apparatuur
op de markt. Technics komt dit
najaar bijvoorbeeld al met een DCC-
deck.
Sony heeft zijn eigen systeem voor
digitale opname en weergave, dat
afwijkt van het cassettebandjes
systeem. De Mini Disc van deze
fabrikant is een verkleinde uitgave
van de CD. Het grote verschil met de
normale CD is dat de
muziekliefhebber eigen opnamen
foto Sony
De Mini Disc van Sony. Zeker in de draagbare uitvoering
komt het anti-schokgeheugen van pas.
Ook Panasonic
kan maken; 74 minuten per schijf.
De ruim zes centimeter grote
opneembare Mini Disc werkt
volgens het magneto-optische
principe, waarbij gereflecteerd
laserlicht de belangrijkste rol speelt.
De wijze van polarisatie van het
weerkaatste licht bepaalt of een1
of een '0' wordt gelezen. Behalve het
opneembare schijfje komen er ook
voorbespeelde disks in de winkel, die
in hetzelfde apparaat kunnen
worden afgespeeld.
De afspeelapparatuur die Sony op de
Firato toont heeft nog een
bijzonderheid: schokken en
trillingen hebben geen invloed op de
weergave. De MD-aftaster leest de
digitale informatie namelijk
aanzienlijk sneller dan nodig is voor
de weergave van het geluid.
Hierdoor wordt de digitale
informatie alvast een stukje vooruit
in het geheugen opgeslagen: tot tien
seconden aan toe. Als de aftaster
door een schok uit positie raakt, dan
wordt de digitale informatie nog
steeds onafgebroken vanuit het
geheugen toegevoerd. Er is dan tijd
genoeg om de aftaster weer op het
juiste spoor te brengen.
Sony presenteert in december de
eerste afspelers voor het MD-
systeem. De nadruk kopat te liggen
op portable apparatuur: in die sector
verwacht de fabrikant de meeste
belangstelling voor met het systeem.
foto Panasonic
'Shake Shake' heet dit merkwaardige percussie-instrument
van Panasonic.
toont CD-I
CD-I, het interactieve videosysteem
dat gebruik maakt van de compact
disk als informatiedrager, wordt
sinds enkele weken door Philips in
het hele land gepresenteerd. De
divisie consumenten-elektronica
van het bedrijf heeft grote
verwachtingen van het systeem.
Op een CD-I-schijfje kunnen grote
hoeveelheden gegevens worden
opgeslagen: tekst, grafische beelden
en foto's, geluid met CD-kwaliteit en
binnen enkele maanden ook full
screen videobeelden. De apparatuur
wordt aangesloten op de normale
huiskamer-tv. De
toepassingsmogelijkheden zijn te
vinden in een breed gebied:
amusement en spelletjes,
instructieprogramma's,
reisinformatie, catalogi,
handleidingen enzovoort. De
gebruiker bepaalt met behulp van de
afstandsbediening het verloop van
het programma; het interactieve
aspect van hét systeem.
Philips is op de Firato aanwezig in
het Multimedia-paviljoen, om de
bezoekers met het systeem te laten
kennismaken. Er zijn al enkele
tientallen CD-I-programma's te
koop; een aantal dat volgens Philips
de komende maanden sterk zal
worden uitgebreid. Ook andere
software-ontwikkelaars komen met
CD-I-programma's uit.
Ook andere fabrikanten zullen CD-
I-spelers op de markt gaan brengen.
Panasonic is een van de eerste. Deze
fabrikant toont op de Firato zijn
afspeelapparatuur, die er uiterlijk
wel wat anders uitziet dan die van
Philips, maar waarmee hetzelfde
kan. Panasonic kan nog niet zeggen
wanneer zijn CD-Interactief
systeem ook in Nederland te koop is.
Digitale percussie
Het Japanse merk Panasonic toont
op de Firato twee bijzondere digitale
percussie-instrumenten: de Shake
Shake en de Bongo Bongo. Het
eerstgenoemde apparaat laat door
schuddende bewegingen te maken
allerlei voorgeprogrammeerde
geluiden horen, zoals tamboerijn,
fietsbel, gong, fluit en zelfs enkele
Japanse kreten. Door op het
apparaat te slaan komen er weer
andere klanken uit.
Het instrument heeft een sample-
functie, dus eigen geluiden kunnen
aan het repertoire worden
toegevoegd.
De Bongo Bongo wordt met beide
handen bespeeld. Het apparaat
heeft drie drums die elk een eigen,
digitaal opgeslagen geluid
voortbrengen. Twaalf van die
geluiden zijn voorgeprogrammeerd.
De bespeler kan verder kiezen uit
drie ritmes: Latin, Rock en Kabuki.
Autoradio
onthoudt waar de
files staan
Blaupunkt toont een autoradio met
Traffic Memo: een voorziening die
de laatste verkeersinformatie in het
geheugen opslaat zodat die later,
met behulp van een digitale
spraakchip, weer kan worden
weergegeven. Door dit systeem hoeft
het niet meer voor te komen dat een
automobilist 's morgens al op de file
is gestuit vóór de eerstvolgende
verkeersinformatie op de radio te
horen is. Op de radio kan het tijdstip
waarop men 's morgens ongeveer
vertrekt worden geprogrammeerd.
De Blaupunkt Stockholm 42 zorgt
ervoor dat de laatste vier minuten
verkeersinformatie (en alleen dat!)
in het geheugen wordt opgeslagen.
In die vier minuten zitten dus zeker
de laatste twee of drie filemeldingen.
De autoradio heeft nog allerlei
andere snufjes, zoals het RDS-EON-
systeem, waarmee
verkeersinformatie ook wordt
doorgeschakeld als de radio op een
andere Zender is afgestemd.
Camcprder met
kleurenbuis
Camcorders zijn e^te kust en te keur
op de Firato, stuk voor stuk voorzien
van de laatste snufjes. Mitsibishi
heeft een primeur mnet zijn nieuwe
VHS-C camrecorder, die is voorzien
van een kleine kleuren-beeldbuis in
plaats van een LCD-zoeker. Bij het
maken van de opname hoeft de
videofilmer dus niet meer af te gaan
op een zwartwit-beeld; bij het
bepalen van de compositie kan ook
met de kleur rekening worden
gehouden. Daarnaast is het
probleem van het 'naijlen', zoals
LCD-schermpjes dat nogal eens
hebben, verdwenen.
De camcorder van Mitsibishi is
verder onder meer uitgerust met
Twin Gyro, een stabilisatiesys
dat trillingen en onverwachte
bewegingen van de camera
corrigeert, zodat toch een stab
opname wordt verkregen. Aar
ook dat het apparaat zelf merk
de filmer vergeten is de record
te zetten. Als het apparaat aan
hand van de bewegingen en het
beeldsignaal 'ziet' dat er niet
normaal mee wordt opgenomei
maar dat er bijvoorbeeld al een
minuut lang een trottoirtegel
gefilmd, dan schakelt die
voorziening de recorder
automatisch uit.
Satellietradio no
niet veelverkoch
'Het mooiste dat God onder de:
heeft voor mensen die van klas
muziek houden, maar geen hor
het koopt'Die verzuchting sla
directeur Raemaekers van het
Limburgse bedrijf Ralectro in
concept-persbericht, dat hij bij
nader inzien vanwege de toon t
maar niet naar alle media stuui
'Dat 'mooiste' waar Ralectro op
is Digitale Satelliet Radio: radii
CD-kwaliteit, rechtstreeks te
ontvangen vanaf een van de
omroepsatellieten. Ralectro toi
de Firato een fraaie ontvanger
het Duitse merk dnt. Via de
Kopernikus-satelliet zijn nu al
digitale radioprogramma's te
ontvangen. Dat aantal zal, ook
andere kunstmanen, de komen
tijd sterk worden uitgebreid.
Volgens Ralectro is er tot nu toi
erg weinig belangstelling voor
satelliet-radio 'We raken het a
straatstenen niet kwijt'), maar
wellicht komt daar veranderinj
Ook Grundig komt nu met een
ontvanger, die compleet geleve
wordt inclusief een parabool
antenne met een doorsnede vai
cm. Het voordeel van Dig:
Satelliet Radio is niet alleen de
perfecte geluidskwaliteit, maai
het feit dat de luisteraar kan
'zoeken' op een bepaalde
programmasoort. Een druk op>
knop is voldoende om de apparf
de volgende zender te laten
selecteren die diezelfde
programmasoort uitzendt; klas
muziek bijvoorbeeld, of pop, nei
naar gelang de wensen van de
luisteraar. Alle anderssoortige
programma's worden dan
Digitale Satelliet Radio staat nog weinig in de belangstel!
Toch presenteert ook Grundig nu een ontvanger. |G
I
