Leden van de Staten-Generaal,
81 leidsecourant I IVTtt jofinfinnota
I DINSDAG 15 SEPTEMBER 1992 ITl JLUcJ V/U 11 JU1111 \J 1 JT\.
Beelden van geweld, honger, ra
cisme en verwaarlozing van het
milieu bereiken ons iedere dag. Zij
laten ons niet onberoerd. Ons ant
woord moet tweeledig zijn: hulp en
internationale actie, maar ook zorg
dragen voor het behoud van onze ei
gen rechtsstaat en voor de kracht
van onze economie. Een Nederland
dat zich sterk en geloofwaardig
toont; dat is de opdracht.
In het voormalige Joegoslavië gaat
de uitbarsting van etnische span
ningen gepaard met onnoemelijk
leed. Onze regering tracht samen
met andere landen de oorlogstoe
stand te beëindigen en een oplossing
van het conflict tot stand te bren
gen. Daarnaast ziet zij het als haar
taak in onze samenleving onderdak
te bieden aan vluchtelingen en ver
drevenen. Waardering past voor de
inspanningen van velen daarbij. Be
halve de opvang hier te lande wordt
nu ook hulp geboden bij de opvang
in kampen ginds. Zo wordt getracht
in deze nood de hand te reiken.
In Somalië leven vele mensen op de
rand van de hongerdood. Afrika be
zuiden de Sahara wordt door droog
te geteisterd. Duizenden zijn al om
gekomen. De vluchtelingenstromen
die het gevolg zijn van honger en ge
weld, vormen een extra opgave. We
reldwijd zijn hulpacties op gang ge
komen, waaraan ook Nederlandse
burgers ruimhartig bijdragen.
Bij veel ellende zijn er ook positieve
ontwikkelingen. In Afrika en elders
ter wereld groeit het inzicht dat de
mocratie, mensenrechten en duur
zame ontwikkeling nauw met el
kaar samenhangen. In een toene
mend aantal landen worden daaruit
ook politieke consequenties getrok
ken.
In de voormalige Sovjet-Unie en in
het uiteengevallen Joegoslavië zijn
oude binnengrenzen in korte tijd
veranderd in buitengrenzen. Als re
actie op een in het verleden vaak af
gedwongen eenheid zijn er nu veel
meer onafhankelijke landen in Mid
den- en Oost-Europa. Dé regering
spreekt de wens uit dat landen en
volkeren in vrijheid leven, maar ook
dat zij over grenzen heen samen
werken. Met het einde van de koude
oorlog heeft ook de discussie over
veiligheid een andere inhoud gekre
gen; de massale militaire dreiging
heeft plaats gemaakt voor lokale
conflicten.
Door het wegvallen van de Oost-
West-tegenstelling is de politie
ke rol van de Verenigde Naties in de
beslechting van conflicten toegeno
men en wordt op de lidstaten vaker
een beroep gedaan om troepen uit te
zenden voor vredesoperaties. Zo
wordt op basis van het oordeel van
de internationale volkerengemeen
schap militaire macht ingezet om
spaningen niet te laten ontaarden in
gewelddadige conflicten, om agres
sie te beteugelen en om bescher
ming te bieden bij humanitaire ac
ties.
Ook Nederland levert zijn bijdrage
aan de VN-vredesoperaties. Tegelij
kertijd weegt de verantwoordelijk
heid voor de veiligheid van de uitge
zonden militairen zwaar. Onze ge
dachten gaan dan ook uit naar de
mannen en vrouwen die onder
moeilijke omstandigheden deelne
men aan vredes- en hulpoperaties in
verschillende delen van de wereld.
De Conferentie voor Veiligheid en
Samenwerking in Europa heeft op
voorstel van Nederland besloten dat
zij voor vredesoperaties de hulp kan
inroepen van de NAVO of de West-
europese Unie. Ook is het Neder
landse voorstel aanvaard om een
hoge commissaris voor nationale
minderheden te benoemen. Deze zal
als taak hebben in geval van drei
gende conflicten bij te dragen aan
vreedzame oplossingen, en partijen
af te houden van het gebruik van ge
weld.
Bij een andere wereld hoort een an
dere defensie. Met behoud van de
onmisbare band met de Verenigde
Staten en de NAVO zullen de defen
sieplannen moeten worden herzien.
Eind van dit jaar zal de regering u
hierover voorstellen doen. Ook de
visie van de regering op de toekomst
van de dienstplicht zal daarin ver
werkt zijn.
Reeds in 1987 werd onder het devies
'Europa 1992' afgesproken voor het
eind van dit jaar tot één markt te ko
men. De lidstaten van de Europese
Gemeenschap toonden zich sterk.
Welvaart en werkgelegenheid na-
rrien toe. Het was eveneens van be
tekenis voor de omwentelingen in
Midden- en Oost-Europa; terwijl
landen als Oostenrijk, Zweden en
Finland nu ook willen toetreden tot
de Gemeenschap. Met het Verdrag
van Maastricht, dat aan de Staten-
Generaal ter goedkeuring is voorge
legd, wordt nu een volgende logische
stap gezet. In een Europa zonder
grenzen is het belangrijk geleidelijk
naar één munt te groeien, tot één
doeltreffend milieubeleid te komen
en het optreden tegen de georgani
seerde criminaliteit te bundelen.
De omvang en welvaart van ons
Europa zonder grenzen ver
plicht tot een gemeenschappelijk
buitenlands en veiligheidsbeleid.
Dat zelfde geldt voor het toelatings
beleid, zowel met betrekking tot de
genen die op grond van gezinshere
niging naar ons Europa komen als
voor asielzoekers en vluchtelingen.
Bij alle noodzaak tot een gemeen
schappelijke aanpak van bepaalde
vraagstukken is in Maastricht na
drukkelijk afgesproken dat Europe
se besluitvomring slechts daar van
toepassing is waar het echt nodig is.
Maar één ding is zeker: in Europa
ligt onze toekomst, en daarin zullen
wij als Nederlanders sterk en geloof
waardig tonen met onze eigen iden
titeit. Het Verdrag van Maastricht
geeft daar ook alle ruimte voor. Aan
staande zondag zal in Frankrijk een
referendum worden gehouden. Laat
vanuit hier de wens en het vertrou
wen uitgesproken worden dat het
'ja' zal klinken, opdat Frankrijk en
Nederland, ieder met behoud van ei
gen tradities en waarden, zij aan zij,
met de andere lidstaten, Eurpoa
verder gestalte zullen geven.
Tijdens het bezoek van de president
van Suriname is besloten de be
staande bijzondere banden te ver
breden en te verdiepen. Dit is vast
gelegd in het Raamverdrag inzake
Vriendschap en Nauwere Samen
werking. Daarbij is de samenhang
tussen enerzijds democratie en
rechtsstaat en anderzijds gezonde
economische ontwikkeling van we
zenlijk belang.
Een sterk Nederland vraagt in
vesteren in werkgelegenheid;
alleen dan zijn waardevolle collec
tieve voorzieningen houdbaar. Dat
vergt voortzetting van het herstel
van evenwicht in de overheidsfinan
ciën, en versterking van de struc
tuur van de economie. De hardnek
kigheid van de internationale inzin
king geeft in ons land des te meer
aanleiding om vast te houden aan de
uitgezette koers. In overeenstem
ming met het regeerakkoord wordt
het financieringstekort volgend jaar
verder teruggebracht. Ondanks en
kele belastingverzwaringen daalt de
collectieve-lastendruk als geheel.
Deze positieve ontwikkelingen zijn
mede mogelijk gemaakt door eën
even noodzakelijke als stringente
uitgavenbeheersing, waarbij ombui
gingen onontkoombaar waren en
zijn. Het één kan niet zonder het an
der.
De werkgelegenheid in ons land
groeit nog steeds. De doelstelling
'400.000 mensen meer aan de slag
in deze kabinetsperiode' komt bin
nen bereik. Toch zijn er nog te wei
nig mensen met een baan, en te veel
met een uitkering. Om de werkgele
genheid verder te laten groeien
moet de inflatie worden bestreden.
Daarom is voorgesteld de btw te ver
lagen en vinden enkele eerder voor
ziene lastenverzwarende maatrege
len geen doorgang.
De koopkracht wordt beschermd
voor hen die op het sociaal mini
mum aangewezen zijn, terwijl wer
ken toch meer lonend wordt. Zo
wordt ook voor de sociale partners
de ruimte geschapen en de basis ge
legd om in goed overleg de lonen te
matigen. Gezien de scherpe interna
tionale concurrentie en de in veel
landen stijgende werkloosheid is dit
te meer noodzakelijk. Behalve loon
matiging en een beter functioneren
van de arbeidsmarkt zijn ook van
belang de wetsvoortellen die betrek
king hebben op het verder terug
dringen van ziekteverzuim en ar-
beidsongschiktheid, en op een bete
re uitvoering van de sociale zeker
heid. Zo kunnen de sociale premies
dalen en ook dat is voor de werkgele
genheid belangrijk.
Voor een sterk Nederland en het be
houd van onze welvaart zijn indus
triële activiteiten van vitaal belang.
Evenals een goed economisch kli
maat en een goed opgeleide beroeps
bevolking is een effectief beleid no
dig voor de bescherming en verster
king van het industriële draagvlak.
De ontwikkeling en toepassing van
nieuwe technologie zijn hierbij es
sentieel, voor het midden- en klein
bedrijf niet minder dan voor de gro
te bedrijven. Aan investeringen in
economische infra-structuur zal
hoge prioriteit worden gegeven. Ter
ondersteuning hiervan wordt de in
stelling van een Aardgasbaterifonds
voorzien.
Dit is onder meer van betekenis
voor de ontwikkeling van Neder
land als toegangspoort naar Euro
pa. De toekomst van de haven van
Rotterdam en van de luchthaven
Schiphol vraagt om belangrijke be
slissingen. In samenhang hiermee
zullen ook nadere voorstellen ge
daan worden voor de aansluiting
van ons land op het Europese Hoge-
snelheidsnet en met betrekking tot
de Betuwelijn.
Het beleid ter zake van de mobiliteit
heeft effect. Het privé-autogebruik
groeif minder, het gebruik van het
openbaar vervoer neemt toe. Een
goede voortgang van het infrastruc
tuurplan Rail 21 is daarom van
groot belang. Voorstellen om de Ne
derlandse Spoorwegen grotere zelf
standigheid te geven, zullen U dit
najaar bereiken. Om de concurren
tiepositie van de zeescheepvaart on
der Nederlandse vlag te versterken,
heeft de regering besloten tot een
gericht pakket van maatregelen.
Voor een sterk Nederland is goed
onderwijs van wezenlijk belang.
Aan de voorbereiding op leven en
werken in onze moderne maat
schappij worden hoge eisen gesteld.
Het onderwijs moet daarvoor een
brede basis leggen. De invoering van
basisvorming stelt het onderwijs
daartoe beter in staat. Hierbij is er
voor gekozen de uitwerking bij de
scholen zelf te laten. Deze moeten
ook samenwerken met het oog op de
ontplooiing van het broodnodige en
gelukkig weer groeiende beroepson
derwijs. Het woord is nu, na een lan
ge politieke en maatschappelijke
discussie, aan de scholen.
Het beroep van leraar is voor de sa
menleving uiterst belangrijk. Het is
zorgwekkend dat de bezetting van
functies in het onderwijs in toene
mende mate knelpunten te zien
geeft. Voor jongeren is lesgeven te
weinig aantrekkelijk. De regering
stelde reeds eerder extra middelen
voor de salarissen van leerkrachten
beschikbaar. De komende jaren
wordt opnieuw extra geld uitgetrok
ken om de arbeidsvoorwaarden in
basis- en voortgezet onderwijs en in
het middelbaar beroepsonderwijs
selectief te verbeteren. Met de be
trokkenen zal overleg worden ge
voerd over de precieze invulling
Wetgeving met het doel het hoger
onderwijs meer ruimte te geven om
zélf dit onderwijs in te richten, is in
een vergevorderd stadium. De Ad
viesraad Onderwijs is gevraagd zijn
visie te geven op de samenwerking
tussen hogescholen en universitei
ten. Met de betrokken instellingen
zal reeds dit najaar overleg gepleegd
worden.
Naar de regering hoopt zal in 1993
de 'Algemene Wet Gelijke Behande
ling' in werking treden. Deze wet
verbiedt discriminatie en geeft aan
mensen die zich gediscrimineerd
voelen, de mogelijkheid zich tot een
Commissie Gelijke Behandeling te
wenden. De uitwerking van artikel
1 van onze Grondwet is van funda
mentele betekenis voor allen die
hier leven.
Ook voor minderheden is deze wet
van groot belang. Voor hen is naast
gelijke behandeling onderwijs een
essentiële voorwaarde om hun
plaats te vinden in onze samenle
ving. De regering stelt extra geld be
schikbaar, opdat meer mensen de
cursus 'Nederlands als tweede taal'
kunnen volgen. Dit is slechts één
van de initiatieven die uitnodigen
tot eigen inspanning van de minder
heden.
Ondanks de forse werkgelegen
heidsgroei in de afgelopen jaren
is het percentage niet-werkenden
onder de minderheden nog altijd
driemaal zo hoog als het gemiddel
de. De arbeidsvoorzieningsorgani
satie schenkt daaraan terecht veel
aandacht. Daarenboven vragen ini
tiatieven van het bedrijfsleven ten
einde arbeidsdeelname van alloch
tonen te bevorderen om wettelijke
ondersteuning. Behalve van de soci
ale partners en van de overheid
wordt ook van de minderheden zelf
en van hun organisaties een actieve
bijdrage verwacht.
Succesvolle integratie en verbete
ring van de kansen van zwakke
groepen op de arbeidsmarkt vragen
ook om een strak beleid met betrek
king tot de toestroom naar ons land.
De voorgenomen wijziging van de
Wet Arbeid Buitenlandse Werkne
mers en de daarbij behorende nota
over illegale tewerkstelling moeten
mede in dit licht worden bezien. De
regels voor gezinshereniging vragen
om zorgvuldige toepassing en, waar
het asielzoekers betreft, is een hu
maan maar restrictief toelatingsbe
leid, met snelle beslissingen ter
zake, geboden.
Sociale zekerheid en goede sociale
voorzieningen zijn in onze rechts
staat belangrijk. Het draagvlak
hiervoor is bij de bevolking onver
minderd aanwezig, maar kan
slechts behouden blijven indien er
voor wordt gezorgd dat belastingen
en premies correct worden betaald
en dat subsidies en uitkeringen op
de juiste plaats terechtkomen. Het
bestrijden van fraude en oneigenlijk
gebruik zal dan ook geïntensiveerd
worden.
Naast het voorkómen van fraude
zullen wij in ons land waakzaam
moeten zijn tegen de georganiseer
de misdaad. Criminele organisaties
vormen een reëel gevaar doordat zij
met hun grote financiële en techni
sche mogelijkheden in de samenle
ving infiltreren. Justitie, politie en
openbaar bestuur zullen zich geza
menlijk moeten inspannen om dit
kwaad te bestrijden. Bovendien is
een goede samenwerking met dien
sten in het buitenland van groot be
lang. Met het Verdrag van Schengen
wordt de uitwisseling van gegevens
vergemakkelijkt. In Maastricht is
tot de oprichting van Europol beslo
ten. Dit instituut zal in de Europese
Gemeenschap van grote betekenis
zijn bij de bestrijding van de georga
niseerde internationale criminali
teit.
De reorganisatie van de politie moet
in 1993 haar beslag krijgen. De gro
te inzet van korpsbeheerders en po
litiemensen heeft het mogelijk ge
maakt dat in betrekkelijk korte tijd
al veel is bereikt.
Toename van de criminaliteit leidt
tot steeds meer overlast voor de bur
ger en gevoelens van onveiligheid.
Vooral de stijging van het aantal ge
weldsdelicten baart zorg. Bij alle
aandacht voor de preventie blijft be
schikbaarheid van voldoende cellen
noodzakelijk. Daarom zal de capaci
teit van het gevangeniswezen nog
eens extra worden verbeterd en uit
gebreid.
Met het proces van vernieuwing
van de bestuurlijke organisa
tie wordt goede voortgang geboekt.
Een essentieel onderdeel daarvan
vormt een omvangrijk pakket voor
stellen voor decentralisatie van ta
ken, verantwoordelijkheden en fi
nanciële middelen. Met de gemeen
ten is daarover inmiddels overeen
stemming bereikt.
Op het terrein van de volkshuisves
ting krijgen decentralisatie en be
stuurlijke vernieuwing verder ge
stalte. Zo zal een groot aantal ge
meenten zijn inspanningen in regio
nale verbanden gaan bundelen. Ver
der worden de woningbouwcorpora
ties onafhankelijker van het Rijk en
de gemeenten.
Decentralisatie is ook belangrijk om
sociale vernieuwing besturlijk in
houd te geven. Bovendien is een
aparte stimuleringswet in voorbe
reiding. De Rijksoverheid blijft im
pulsen geven aan vernieuwing en
kwaliteitsverbetering van het wel
zijnswerk. De gemeenten geven sa
men met maatschappelijke organi
saties en andere betrokkenen invul
ling aan de sociale vernieuwing.
Veel vrijwilligers zorgen voor een
grote betrokkenheid. Door een bete
re organisatie en afstemming zien
ook jongeren vrijwilligerswerk
steeds meer als een zinvolle uitda
ging. In welzijnswerk en daarbuiten
krijgt de sociale vernieuwing lang
zaam maar zeker vorm. Zo houdt de
arbeidsbemiddeling steeds meer re
kening met individuele omstandig
heden en zet mensen ertoe aan zich
zélf in te spannen; in de gezond
heidszorg krijgt eigen verantwoor
delijkheid een plaats; onderwijs en
volwasseneneducatie bieden niet al
leen kansen, maar men wordt er ook
op aangesproken deze te benutten.
Sociale zekerheid en voorzieningen
beschermen niet alleen mensen,
maar stimuleren ook, waar moge
lijk, tot werk of andere activiteiten.
1993 is in Europa uitgeroepen tot
het Jaar van de Ouderen. In een spe
ciaal op te richten Nationaal Comité
zullen jong en oud samen activitei
ten ontplooien om de belangrijke rol
van ouderen in onze maatschappij
te onderstrepen.
In ons land bestaat brede overeen
stemming over de wenselijkheid
van een goede gezondheidszorg die
voor ieder toegankelijk en betaal
baar blijft. Individuele beroepsbeoe
fenaars, instellingen en verzeke
raars, en ook de burgers dienen ei
gen verantwoordelijkheden te krij
gen en te nemen. Nü investeren in
bestuurlijke en financiële vernieu
wing betekent op iets langer zicht
voldoende ruimte voor zorgvernieu
wing, voor uitbreiding waar nodig
èn voor een stevig draagvlak. Dat is
te meer geboden, gegeven di
die voortvloeit uit de toene
vergrijzing en uit ontwikkel»
de medische technologie zelf,
zen van de Gezondheidsraad
de Commissie-Dunning zullei
praktijk gebracht moeten woi
Daarop zal het komend ja
overleg, ook met u, volksvei
woordigers, in het bijzonder;
zijn. Zo wil de regering bevo
dat er bewust keuzen word
maakt in de gezondheidszo
groei in de vraag noopt ertoi
nadruk te leggen op preventii
matigheid en op de eigen
woordelijkheid van alle bet
nen. Het bewust kiezen vraa
om inhoudelijke verdieping
publieke debat over ethische
stukken in de zorg.
De bereidheid en de wil oa
vesteren in de toekomst
tot uitdrukking worden gebr;
het gebied van de cultuur: ini
voor het cultureel erfgoed ei
ondersteuning van de
kunst- en cultuurbeoefenir
alle aandacht voor de materi
pecten van het bestaan, is h<
onze samenleving van vitaal
ook oog te hebben voor de cu
waarden. De verruiming 1
voorstellings- en inleving
gen van kinderen door het le2^
boeken is daarbij evenzeer va 9
kenis als de confrontatie i
hoogtepunten van de cultuui
ping, bij voorbeeld in onze mi
Binnen het budget voor culti
extra aandacht worden gesel eip
aan architectuur, vormgeviitg
film: uitingen waarvan grot<re(
van de bevolking bijna d< in,
kennis nemen. d.
In het Structuurschema (h,É
Ruimte worden voorstellen de
voor een beter geïntegreerc lm
pak van het natuur- en landbi er
leid. Teneinde sneller over fumc
le middelen te beschikken iei
landelijk gebied zo groen mogsni
houden en waardevolle natylii
bieden te beschermen, woiitz
werkt aan het oprichten v
Groenfonds. ;ti
Een effectief landbouwmiliei )1z
vereist een breed draagvlak ikt
om is het verheugend dat agr. I
steeds meer bereid blijken hi en
antwoordelijkheid te nemen Ier
getbeheersing en handelsplee
redenen hebben een aanpassi da
het Gemeenschappelijk Lanioo
beleid noodzakelijk gemaakt ze
bij blijft een redelijke inkomi?ee
wikkeling moegelijk voor hei 1, d
de landbouw werken, terwii.Zi
lijk een belangrijke bijdrage sige
succesvolle afsluiting van de 1 lm
handelsbesprekingen is gelev pr
Milieu en ontwikkeling was li ac
ma $at honderdtachtig lande ctl
en rijk, enkele maanden geleiw
eenbracht in Rio de Janeir iac
drukkelijk is daar de samiar
tussen het milieuvraagstuk 1 aa
wikkeling vastgelegd; dui de
groei. De rijke landen moeteen
om zoeken naar andere vorm )tt
produktie en consumptie, 'de
moeten financiële middelen eige
nieken beschikbaar komen ipl
armere landen, opdat daar bijoej
strijding van armoede en é\f\[
naar welvaart met het milieirdi
ning gehouden gaat wordei
voor ons land is duurzame 0
keling geen vrijblijvende op< (er
Wij zullen ons aandeel in de 1 ht
wijde belasting van het ibi
moeten verminderen. ge
"te
Intussen wordt door bei iei
burgers en overheid al hi^j
werkt om de kwaliteit van lrS
lieu te verbeteren. Producen ht
cepteren hun eigen verantv sT
lijkheid door produkten in he rc|
stadium terug te nemen en 1 w
digen verpakkingen terug tch,
gen. Steeds meer vindt gescya
inzameling van afval plaats. ifz
te termijn zullen de eerste Pn<
ten voorzien van een mil%e
verschijnen, en zal een logo hoi
ingevoerd voor klein chemi 0\
val. Zo kan de consument re se
houden met milieuaspecten jt,
een bijdrage leveren. sti
De bestuurlijke en financiële te
tie in de Nederlandse Antil af
Aruba baart zorg. De Konins,
regering is van oordeel dat ra
aanpak daarvan de rijl m
moeten samenwerken. Veel kt
gevergd van de regeringen h:
Nederlandse Antillen en van m
om wezenlijke en blijvende v k<
ringen tot stand te brengen. 1 an
leid van Nederland is erop k
deze inspanningen te stunen tn
ie
Leden van de Staten-Generai re
Internationaal zijn de politi ffe
economische ontwikkelingen
lijk. Dat verscherpt in ons 1 ze
noodzaak tot gezamenlijke 1",
sinspanningen. Alleen dan li ch
wij de uidagingen aan waarvi ;]s
derland zich gesteld ziet.
Van harte wens ik u toe dat G
gen op uw werk rust.
