Duitsers halen krenten uit industriële pap HCS barre affaire met boze gevolgen Jeltsin verwacht ruime graanoogst Economie Banken willen maatregelen nemen tegen geldkopiëerders WEEKOVERZICHT Gooi- en smijtwe op valutamarkte GELD GOED MOSKOU Rustend zal dit jaar 110 miljoen ton graan oog sten tegen 89,1 miljoen ton in 1991, zo heeft president Jeltsin gezegd tijdens een bezoek aan Tsjeboksary in het zuiden van het land. ïn eerdere ramingen werden hoeveelheden genoemd van tussen de 93 en de 96 mil joen ton. Doordat de oogst groter is hoeft Rusland niet zoveel graan in te voeren als vorig jaar. Volgens Jeltsin is een hoeveelheid van zeven tot tien miljoen ton vol doende. In 1991 importeerde Rusland ongeveer 25 miljoen ton. Zeventig procent van de Russi sche graanoogst is al binnenge haald. De opbrengst bedroeg gemiddeld ruim 2,1 ton per hec tare. Dat is meer dan in elk van de vijf voorgaande jaren is ge oogst. Jeltsins raming van een totale oogst van 110 miljoen ton is gebaseerd op een gemiddelde opbrengst per hectare in de rest van het graanareaal van 1,2 a 1,5 ton. Jeltsin verklaarde ver der dat hyperinflatie een be dreiging vormt voor de hervor mingen in zijn land. Hij noemde een stabiele koers van de roebel de sleutel voor het succes van de hervormingen. Voorstan ders van goedkope leningen brengen het land aan de rand van de afrond, aldus de Russi sche president. Jeltsin leek hiermee kritiek uit te oefenen op de president van de centrale bank van zijn land, Viktor Gerasjtsjenko. Deze be gon onlangs met het verstrek ken van leningen aan het bedrijfsleven dat gebukt gaat onder grote schulden. Hans Wegel commissaris Meyn Oostzaam AMSTERDAM - Hans Wiegel, commissaris van de koningin in Friesland, krijgt er een commissariaat bij. Hij wordt samen met ir. A.J. Kranendonk commissaris bij Meyn bv te Oostzaan, een fami lievennootschap die zich toelegt op de fabricage van machines voor de voedingsmiddelenindustrie. Kranendonk is voorzitter van de Vereniging van Kamers van Koophandel en Fabrieken. Wiegel be kleedt al commissariaten bij Wessanen, Bruil Verenigde Bedrijven en Egko Beheer en is verder voorzitter van het Centraal Brouwe rijkantoor en voorzitter van de Samenwerkende Electriciteits- Produktiebedrijven. Ook is hij bestuurslid van de Stichting Admi nistratiekantoor Douwe Egberts Sara Lee. Liquiditeitsproblemen platenmaatschappij CNR "HILVERSUM De Nederlandse pla tenmaatschappij CNR, onderdeel van de eveneens Nederlandse houdstermaat schappij Face Holdings, zit met liquidi teitsproblemen. De banken, waaronder Credit Lyonnais Bank Nederland (CBLN), hebben geweigerd extra kredie ten te verlenen zodat CNR in de afgelo pen weken met betalingsmoeilijkheden kwam te zitten. Inmiddels heeft CLBN toch toegezegd de komende maanden ex tra krediet te verlenen, zo heeft een woordvoerster van CNR gisteren ver klaard. CNR, waarbij vijftig procent van de Nederlandse artiesten onder contract staat, heeft net als branchegenoten te kampen met de effecten van het mooie weer van deze zomer. „CNR heeft de af gelopen maanden veel minder cd's ver kocht. Tegelijk moeten er investeringen gedaan worden voor ons najaarspro- dukt". Ook werden er minder video's verhuurd en verkocht bij het videobe- drijf van CNR. Bovendien heeft het vide- obedrijf ook nog een miljoenenclaim op zijn dak gekregen. Van wie de claim af komstig is, wil de woordvoerster niet zeggen. Ook dat heeft bij de banken een rol gespeeld in hun afwijzing om CNR van extra kapitaal te voorzien. Om de problemen te lijf te gaan, wil CNR eveneens reorganiseren. Waar dat be trekking op heeft, kan de woordvoerster niet zeggen. ,,In ieder geval gaan er geen mensen uit". CNR telt ongeveer 350 werknemers, met wie jaarlijks ongeveer 200 miljoen omzet wordt behaald. De activiteiten gaan gewoon door. Zweedse hypotheek rente naar 24 pet STOCKHOLM - De hypotheek- bezitters in Zweden worden hard getroffen door de beslissing woensdag van de Zweedse centrale bank om de geldmarkttarieven op te trekken naar een recordhoogte van 75 procent. De Zweedse bouw fondsen en banken besloten giste ren in een reactie de hypotheek rente te verhogen met maar liefst 6,75 procentpunt' tot ongeveer 24 procent. De Zweedse centrale bank besloot de geldmarktrente te verhogen van 24 naar 75 procent, nadat er een crisis was uitgebro ken onder de munteenheden van Scandinavië. DEN HAAG De centrale banken van de tien grootste economische lan den willen maatregelen tegen het ko piëren van bankbiljetten op kleurko pieermachines. Volgens de centrale banken neemt het kopiëren van bank biljetten de laatste jaren toe, waarbij de kwaliteit van de kopiën steeds beter wordt. In Nederland zijn vorig jaar ruim 1000 gekopieerde bankbiljetten door de De Nederlandsche Bank in be slag genomen. De nieuwe digitale kleurenkopieermachines maken een perfecte afdruk van de bankbiljetten. De kosten voor zo'n apparaat bedra gen nog geen 100.000 gulden. Daar mee is het voor meer mensen aantrek kelijk geworden bankbiljetten te ver valsen. Bovendien loont het nu sneller tientjes en briefjes van vijfentwintig te kopiëren. Bovendien hoeft de verval ser geen grafische kennis meer in huis te hebben. De centrale banken denken aan maatregelen om de kopieermachi nes te beveiligen tegen het kopiëren van bankbiljetten. Dat kan door de ko pieermachines een code mee te laten geven op vervalste bankbiljetten, of door de bankbiljetten een code mee te geven. Die code wordt door het kop ieerapparaat herkend en het apparaat weigert vervolgens dienst. 'TH W DEN HAAG - Het was weer een rommeltje op de interna tionale valutamarkten de af gelopen week. De grootste chaos brak uit in Scandinavië, waar de Finse mark en de Zweedse kroon het zwaar te verduren hadden. De dollar jo jode flink op en neer door allq ontwikkelingen Haperende economische ont wikkeling in Scandinavië en de VS, grote politieke proble men voor Kohl in Duitsland en een hardnekkig wantrou wen van de markt ten opzich te van Groot-Brittannië en Italië, zorgen voor veel onze kerheid op de valutamarkten. Dat was de afgelopen week weer overduidelijk. Het gooi- en smijtwerk was deze week voorbehouden aan de Scandinaviërs. Zweden, Noorwegen en Finland kop pelden vorig jaar hun munt aan de ecu. Hoewel ze geen lid zijn van de EG lopen ze wel in de monetaire pas. Daarmee bereiden de landen zich voor op een latere aansluiting bij de EG. Finland was vorig jaar de eerste die afhaakte. Het weg vallen van Rusland als export- gebied zette de Finse econo mie onder zware druk, waar na besloten werd tot een deva luatie van de Finse mark met 12 procent. Nu, ruim een half De politieke en monet jaar later, is het alweer mis. os rond de hereniginj ejt De Finse mark wordt weer -1- ning gepresenteerd Finse beleid. „Finnei of Zweden, het zijn Scandinaviërs en dus nat", is de redenerin internationale marki gevolg was dat de kroon meteen ondi kwam te staan. De bank moest de rente dagen verhogen van cent tot 75 procei koers van de munt te De draconische ingre jr0 maar op termijn mii. Zweden hiervoor e prijs betalen. Vooral ven en de mensen mi potheek keken bezoi de huidige ontwikke er€ het befaamde Zweedi eei, van lage werkloosheii gn, belastingen is ingesti Lj Zweden door een pei pijnlijke economische sing. Het zal nog wel j duren voordat de regi vertrouwen van de in nale financiële g herwonnen heeft. ue De moeilijkheden ro den en Finland zettei koersen van het Brit en de Italiaanse lire v< U1 der druk. De zwaksteL van het EMS-klasje niet veel goed doen bij tahandelaren. In scl trast daarmee staat d tastbare positie van ontkoppeld en de markt moet maar uitmaken wat een mark waard is. Meteen daarop ver loor de munt 16 procent in waarde. De Zweden kregen de reke- mark niet aan, terwijl N centje verlies van Bu j, opiniepeilingen de dol uj een een nieuwe knau Duitse degelijkheid daarmee nog altijd go financiële wereld. Nederland bv steeds meer een moestuin De; Medelijden met de drie grootaandeelhouders van de faillerende HCS Technology is misplaatst. Woede over de rol van de drie grootbanken in deze onsmakelijke affaire is daarentegen terecht. Zel den is een beursfonds in zo korte tijd met zoveel energie van een redelijk gezond ogend geheel tot een trooste loze ruïne vervallen, waarop nooit meer een vrolijk bloempje zal bloeien. Zelden ook zijn op een Neder landse chefsetage zoveel bok ken geschoten en... carrières naar een roemloos eind ge voerd. De slimste rakkers op' die etage hielden het al gauw voor gezien en zochten hun heil elders. De behandeling van de rellen rondom HCS heeft ook al ge leid tot kritiek op het bestuur van de Amsterdamse effecten beurs. Of die kritiek al d^njniiet terecht is moet worden afge wacht. Het staat vrijwel vast, dat de faillissementen van HCS Tech nology en sommige andere con cernvennootschappen onver mijdelijk zijn en niet het einde van de rellen zal betekenen. Partijen Er zijn zoveel partijen, die bloed of liever gezegd geld wil len zien, dat de bewindvoer ders en de curatoren in de ko mende faillissementen er volle dige dagtaken met de bijbeho rende honoraria aan overhou den. Neem alleen de afwikke ling van de door de rechter toe- gewezen maar inmiddels al weer omstreden vordering van 600.000 gulden van oud-direc teur Huub van den Boogaard. Bovendien is al geschermd met het begrip 'actio pauliana' waarmee bewindvoerders en curatoren bepaalde handelin gen, waardoor de schuldeisers zich benadeeld voelen, kunnen terugdraaien. Hoe zullen de drie grootaan deelhouders en de topmensen van de drie grote banken zich voelen nu hun laatste kapitaal injectie ter grootte van 127,5 miljoen gulden van juli 1991 geheel verloren is? Hoe groot zijn nog de belangen van de kleine aandeelhouders, die bij de laatste reddingsoperatie te elfder ure nog de kans geboden is op de nieuw uit te geven aan delen in te schrijven? Voor zover die waardeloze be langen echter tót het bedrijfs vermogen van de grootaan deelhouders behoren, ontstaan aanzienlijke fiscaal compensa- bele .verliezen. Dergelijke ver liezen kunnen gedurende een aantal jaren leiden tot belas tingvrije winsten. En dat is voor zo'n grootaandeelhouder uiteraard mooi meegenomen, omdat hij op die manier zijn aangetaste vermogen weer op peil kan brengen. Banken Hoe staat de Nederlandsche Bank als toezichthouder van het beleid van de drie HCS- banken ABN Amro, ING- bank en Credit Lyonnais Bank Nederland tegenover deze affaire? Op het bankwezen wordt steeds meer kritiek gele verd. Denk hier alleen aan de felle commentaren op het be leid van de merchant bank van de ING Bank. Ik heb al eerder geschreven, dat de gehele HCS-affaire zich uitstekend leent voor een offi ciële enquête. Op grond van ar tikel 345 van het burgerlijk wetboek kan de procureur-ge neraal bij het gerechtshof in Amsterdam om redenen van openbaar belang de onderne mingskamer van dit gerechts hof verzoeken een of meer per sonen te benoemen tot het in stellen van een onderzoek naar het heleid en de gang van za ken van een rechtspersoon zo als HCS, hetzij in' de gehele omvang daarvan, hetzij met betrekking tot een gedeelde of tot een bepaald tijdvak. Het zou een goede zaak zijn als de Amsterdamse procureur-gene raal samen met de bewindvoer ders en curatoren de aanzet zou geven tot het halen van de bezem door de Augiasstal die door de eendrachtige samen werking van alle betrokken partijen bij HCS is ontstaan. Alleen op die manier kan het doen en laten van alle betrok kenen de banken, de groot aandeelhouders, de directeu ren en de commissarissen tot op de bodem worden uitge zocht. De ondernemingskamer kan volgens een bedrijfslexicon een of meer van de volgende voorzieningen treffen: schorsing of vernietiging van bepaalde in de vennoot schap genomen besluiten (zie ook de opmerking over de actio pauliana); schorsing of ontslag van een of meer bestuurders of commissarissen tijdelijke afwijking van een of meer bepalingen van de statuten; ontbinding van de vennoot schap. Het zou overigens de eerste keer zijn dat de procureur-ge neraal een dergelijk verzoek tot de ondernemingskamer zou richten. Gezien de vele za ken, die deze kamer nog in be handeling heeft, zal zo'n ver zoek pas in behandeling wor den genomen als het verstofte HCS-dossier eindelijk aan de beurt is. Het gevaar dreigt dat niemand dan meer het fijne van de zaak weet en dat som mige hoofdrolspelers verdwe nen zijn. Beleggers Alleen de beleggers van het eerste uur, zoals de befaamde drs. J.J. Kuyten, hebben aan hun belangen bij HCS Techno logy dik geld verdiend. Bij deze figuren valt natuurlijk niets te halen, omdat zij die belangen op volkomen legale wijze heb ben afgestoten. Het mag tenslotte een vast staand feit worden geacht, dat de huidige koers van twee cent per aandeel HCS nominaal nog veel te h Zelfs een niveau van eei cent lijkt mij al over qo hoog. De nasleep van deze affi in de wereld van de kleine beleggers nog tijd voelbaar blijven. Dat m een ontwikkeling word m noemd, die het beursapfen, na een lange reeks vol mislukte emissies ties denk aan New z; Text Lite, Infotheek, Afzei land en zelfs Fugro Mei nc kan missen als kiesfee sommige beleggersk n< moet de achterdocht gro soc je ziet die achte voorts aan de bedenkel slonken belangstelling particuliere belegger beurs. Deze belegger ste lm het ogenblik zijn geld he te in risicoloze termijm )01 to's en dergelijke. On Vc mingen die risicodragew L taal nodig hebben fln( thans hun toevlucht nen fo, participatiemaatschappi n banken. De vele schelmenroman! beleggingswereld zullei jarenlang het beursklini; e c 'invloeden. Dat is dan ken aan de wilde yuppen analisten die om der wil het geld kwantiteit bovei s liteit hebben gestéld. 4n DEN HAAG Zijn dè Duit sers bezig het Nederlands in- dustriebezit op te kopen? Het lijkt er haast op als je de be richten van de laatste tijd leest. Koppelpoort, Grasso, Hoek Loos, Fokker, mis schien DAF en nu gaat ook de tapijtfabriek Desseaux in Duitse handen over. Vooral bij Fokker liepen de na tionalistische sentimenten hoog op. Zoals in de VS enige ja ren geleden moord en brand werd geschreeuwd over de Ja panse invasie, zo wordt er in Nederland naar de Duitse inva sie gekeken. Blijkbaar kunnen de Duitsers nog steeds niet veel goed doen, want overnemingen door Amerikaanse, Engelse of Franse bedrijven gaan over het algemeen veel geruislozer. Het voert wat ver van een Duit se overneming van de bv Neder land te spreken.'Eerder kan ge zegd worden dat de Duitsers zich pas laat op het Nederlands bedrijfsleven hebben gestort. Daarbij gaan ze overigens selec tief en met goede smaak te werk. De Duitsers pikken pre cies de bedrijven eruit die pro- duktefhmaken die de Duitse in dustrie zjelf niet, of minder suc cesvol, produceert. De kaarten worden geschud voordat de gro te Europese markt van start gaat in 1993 en Nederland merkt nu duidelijk dat het bij de kleintjes behoort. Een blik op de honderd grootste niet financiële bedrijven in Ne derland leert dat het wel mee valt met de buitenlandse inva sie. In de top twintig staan wel geteld drie buitenlandse bedrij ven, Exxon International en Sara Lee/DE uit de Verenigde Staten en Cargill Nederland uit Groot-Brittannië. Het eerste Duitse bedrijf zou Fokker wor den op de dertigste plaats. Daimler Benz Nederland is nu het grootste Duitse bedrijf in Nederland en staat op de 64ste plaats met een omzet van 1,7 miljard gulden. In totaal staan er 28 buitenlandse bedrijven in dfe top-honderd, waarmee het internationale en open karak ter van de Nederlandse econo mie duidelijk wordt onder streept. Handelsnatie Overigens mo^t het belang van de Nederlandse industrie niét overschat worden. Afgezien van de (petro)chemische- en de voe- Een produktiehal van de tapijtfabriek in Oss. De fabriek is een van de vele, die in Duitse handen overgaan. dingsmiddelenindustrie, zijn we vooral een volk van boeren en handelaren. Philips, Hoogo vens, Océ-van der Grinten, Stork, DAF en Fokker zijn de enige grote industriële bedrij ven in de top vijftig. Voor de rest bestaat de lijst uit chemi sche bedrijven, landbouwcoöpe raties en voedingsmiddelenbe drijven als Wessanen, CSM, Heineken en Unilever. De transportsector wordt verte genwoordigd door Nedlloyd en de KLM. Dat neemt overigens niet weg dat de industrie vroeger een grotere plaats innam in Neder land. Vooral de transportmid delenindustrie was vanouds een grote werkgever. Eind ja ren zestig verdween de produk- tie van trein- en tramstellen al uit Nederland. In de jaren ze ventig en tachtig gingen de scheepswerven ten onder en de jaren negentig gaven tot dusver het verhes van de vliegtuigfa brikant Fokker en de automo bielfabrikant Nedcar te zien. DAF-trucks is de enige Neder landse overblijver in de trans portmiddelenbranche en de zelfstandigheid van deze onder neming lijkt zijn langste tijd te hebben gehad. De teloorgang is niet zonder slag of stoot gegaan. Vooral de scheepswerven hebben de nodi ge miljarden aan staatssteun gekregen, maar dat kon het 'RSV-debacle' niet voorkomen. Fokker is altijd goed bedeeld.ge weest met overheidssteun pn ook DAF en Océ-van der Grin ten wisten de weg naar de over heid te vinden. Verschraling De Duitsers lijken nu met de pareltjes van de Nederlandse industrie op de loop te gaan. Op zich moet dit als een compli ment beschouwd worden. Een van 's werelds sterkste indus triële naties komt in Nederland een vliegtuigfabriek kopen, om dat ze zelf geen fatsoenlijk vliegtuig kunnen bouwen. Ook tapijtfabrikant Desseaux werd om deze reden overgenomen. Deutsche Linoleum Werke (DLW) had in de loop van de ja ren al stiekem een meerder heidsbelang in Desseaux opge bouwd via de beurs. De directie van Desseaux trok een bescher mingsmuur rond het bedrijf op en hield de Duitsers buiten. Pas nu de Duitsers tweeënhalf maal de beurswaarde voor de resterende aandelen willen betalen (105 gulden tegen 42 gulden) zijn ze weer welkom. De directie van Desseaux be dong wel dat zij de leiding krijgt over de totale tapijtactiviteiten. De Duitsers gingen zonder mor ren akkoord, want zelf hebben ze nooit een cent verdiend met hun tapijten. Ook voor Grasso, industriële koeltechniek, werd diep in de buidel getast. Daarmee zet de verschraling van de 'industriële horizon' verder door. De Britten hebben zich eerder al op de Nederland se voedingsindustrie geworpen met overnemingen van bijvoor beeld Verkade en nu Johma sa lades. Ook Sporthuis Centrum gaat onder de Engelse naam Center Pares verder door het le ven. Vanuit Frankrijk worden pogingen gedaan de controle te krijgen over de software-indus- trie. Volmac is het meest aan sprekende voorbeeld. De reis branche, Arke, Neckermann en Holland International, is al ja renlang in Duitse handen. On langs verstevigden de Duitsers hun greep met de overneming van Spido, de onderneming die de rondvaarten door de Rotter damse haven verzorgt. Eenzijdig Al met al wordt het er niet veel- zijdiger op in Nederland. Nu is variatie toch al niet het sterkste punt van de Nederlandse indus trie. Het geld wordt in Neder land verdiend met bloemen, ka zen, aardgas en bulkchemie. De top tien van exportprodukten wordt gedomineerd door land- bouwprodukten, met aardgas als vreemde eend in de bijt. Hightech schittert door afwe zigheid op de exportlijst. Phi lips is een van de kleinere chip producenten en Tulip weet aar dige computers te bouwen. De nachtkijkers van Delft Instru ments zijn inmiddels ook we reldberoemd, maar daarmee houdt het wel zo ongeveer op. Al met al zijn er vier sterke clus ters in de Nederlandse econo mie aan te wijzen. Ten eerste het agro-industriële complex. Onder aanvoering van de Land bouwuniversiteit Wageningen en het ministerie van landbouw is de agrarische sector tot onge kende omvang uitgegroeid. Al les wat de Nederlandse boer aanpakt lijkt in goud te veran deren, of het nu bloemen, papri ka's of zuiglammeren betreft. In het spoor van de boer is er een hele verzameling van coöp eraties, voedingsmiddelenbe drijven en handelaren actief met de verwerking en verkoop van de agrarische produkten. De tweede cluster is het haven gebied, Rotterdam, IJmuiden, Vlissingen en Antwerpen. Hier ligt de nadruk sterk op chemie en transport. Rotterdam en Antwerpen hebben grootse plannen om een groter deel van de goederen die ze overslaan zelf te bewerken. Vooral van de containers wordt op dat gebied veel verwacht. Echt hoogwaar dige werkgelegenheid levert dat echter niet op. Beleid De industriële toekomst van Nederland ziet er dus niet be paald zonnig uit. De Nederland se industriepolitiek heeft zich de afgelopen tien jaren geken merkt door voorwaardenschep pend beleid. „Maak het de be drijven aantrekkelijk in Neder land te produceren en ze komen vanzelf', was de algemene ge- dachtengang. De Nederlandse industrie moest het verder maar op eigen kracht uitvech ten met de buitenlandse con currentie. Veel, vooral kleinere, bedrijven hebben die slag verlo ren en zijn inmiddels in buiten landse handen overgegaan. De laatste twee jaar zijn het vooral de Duitse bedrijven die uitge breid komen winkelen in Ne derland. Dat er gelijk alarm wordt geslagen over de „uitver koop van het Nederlands bedrijfsleven" is merkwaardig. De overheid heeft zich sinds RSV altijd vrij afzijdig gehou den van actieve industriepoli tiek. De Duitsers doen nu min of meer het werk voor de over heid, door de bedrijven op te ne men in grotere gehelen die de Europese markt met succes aankunnen. Nederland blijft achter als een grote moestuin waar de groen ten verpakt worden en afge voerd door Nederlandse expor teurs. Aan de rand van Neder land bevindt zich nog de chemi sche industrie en daarmee houdt het wel zo'n beetje op. De bv Nederland wordt niet aan het buitenland verkocht, die hebben we in de afgelopen twin- Russische leger helpt bij aardappel^; Russische soldaten sjouwen zakken met aardappelen, dii voor zelf hebben geoogst, naar de vrachtwagens waarmt ting Moskou worden vervoerd. De soldaten hebben de opi f_. kregen de boeren te helpen bij de oogst, omdat in de do rd voor niet voldoende vrijwilligers waren te vinden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1992 | | pagina 6