Het 'Kennedy-gevoelis terug
Krant
ezorgen
orgen
Reizen
Hoe mooi
is noord-
Portugal
Bill Clinton ontpopt zich als een geducht kandidaat in de race om het
Witte Huis. Zijn voorsprong op Bush in de opiniepeilingen is
indrukwekkend. Maar de verkiezingen zijn pas in november.
LEIDSE COURANT ZATERDAG 12 SEPTEMBER 1992
DOOR DICKTOET
r waart weer een 'Ken
nedy-gevoel' door de
Verenigde Staten. 'Ver
andering', het sleutel
woord van de campagne
van de Democratische
presidentskandidaat
Bill Clinton, valt in
vruchtbare aarde. Net
als de Kennedy-cam-
in het begin van de jaren zestig
n Clinton en zijn 'running mate'
re zich aan als een nieuwe genera-
it frisse ideeën om de Amerikaan -
nenleving weer tot een eenheid te
en, waarin ware democratie, vrij-
jiieuw élan en een eerlijk gedeelde
lart kunnen floreren,
linton, tijdens de voorverkiezin-
eelvuldig afgeschilderd als één van
ren dwergen die voor de Democra-
partij in het strijdperk traden,
zich ondanks geweldige tegensla-
ntpopt als een geducht kandidaat.
;on is een superieure politicus',
een lid van de hoofdredactie van
Today, de krant die zich het enige
ïale dagblad van Amerika noemt
beleid van strikte onpartijdig-
roert. Een recent bezoek van Clin-
in de krant heeft diepe indruk ge-
De 46-jarige gouverneur van de
staat Arkansas wordt qua fat-
in feitenkennis gerangschikt in de
irie Jimmy Carter, maar in tegen-
ïgtot de veelal tobbend overko-
e Carter straalt Clinton enthou-
e en gretigheid uit.
neeslepende dagen in de verkie-
karavaan van Clinton en Gore
he road to change America') tus-
leveland (Ohio) en Buffalo (New
maken duidelijk dat Clinton of
anzienlijk betere acteur moet zijn
tonald Reagan of het écht een
echt moet vinden van 's morgens
tot 's avonds laat duizenden han-
mogen schudden en op flinke
isten te mogen klimmen om zijn
chap van hoop en verandering
nthousiasme uit te dragen,
ige keer dat Qlinton tekenen van
vertoonde, was in een zwarte
in de armste buqrt van Cleveland,
een lange rij van sprekers, waar-
r enkelen door hun eigen enthou-
le aangewakkerd nauwelijks te
en waren, moest Clinton zo'n an-
alfuur zittend op het podium door-
jen. De gruwelijke hitte in de over-
kerk deed zichtbaar een zware
gouverneur. Zijn hoofd
roder en natter en zijn pogingen
ouding te vinden, waarin hij lan-
an een minuut stabiel kon blijven,
ikten steeds vaker,
rangen van de op het kleine bal-
amengepakte journalisten werd
anning voelbaar. Hier dreigde op-
iv een man in of op weg naar het
Huis voor de snorrende camera's
ïstige verlegenheid gebracht te
en. Toen Clinton eindelijk de kans
het spreekgestoelte te beklim- -
sprak hij de inmiddels ruim geci-
le woorden: 'I've never been so clo-
heaven and still been so hot'. Kerk
Clinton vorstelijk overeind.
Opzwepend
ezelfde kerk roept de zwarte burge-
iter van Cleveland, Michael White,
•pzwepend spreker in de stijl Jesse
son, dat hij sinds de dagen van de
nedy's en Martin Luther King niet
zo'n gevoel van politieke opwin-
heeft gehad. White maakt ook mei
van de zegeningen van de 'sixties',
ren van aanstekelijk idealisme, die
er volgens veel Amerikanen zijn
ard in vergaand radicalisme. Dat
-ook te maken met de oorlog in
nam, die de Amerikaanse samenle-
als geen ander onderwerp in de
erne geschiedenis heeft verdeeld,
indien ging het Vietnam-drama bij-
aadloos over in een voor de Ameri-
in eveneens traumatische ervaring,
Vatergate-schandaal.
ton durft weer over de verworven-
in van de 'sixties' te praten. 'Het
niet allemaal even mooi, maar we
ben in die tijd een heleboel goede
jen gedaan', zegt Clinton in een lij-
li interview met vier sterverslagge
Clinton straalt, in tegenstelling tot de veelal tobbend overkomende Carter, enthousiasme en gretigheid uit.
vers van het gerenommeerde Ameri
kaanse muziekblad Rolling Stone. Ook
drie van de vier Rolling Stone-verslag-
gevers vallen voor Clinton. Hoofdredac
teur Jann S. Werner schrijft in een com
mentaar zo lovend over Clinton en Gore
dat menig tekstschrijver voor het duo er
rode konen van zou krijgen. Maar ook
de verstokte Republikein van het Rol
ling Stone-kwartet, P.J. O' Rourke,
komt uiteindelijk tot de conclusie dat
het Clinton dan maar moet worden. Hij
doet dat onder het door Mae West ooit
aanminnig uitgedragen motto dat als je
moet kiezen tussen twee kwaden je be
ter het kwade kunt kiezen datje nog
niet kent.
Vietnam
De strijd'tussen Bush en Clinton heeft
alle kenmerken van een botsing tussen
generaties. Bill Clinton, geboren in
1946, kan de eerste na-oorlogse presi
dent worden, die de tweede wereldoor
log niet heeft meegemaakt. Hij is gete
kend door het Vietnam-drama, waar
aan hij zich bewust heeft onttrokken.
Zijn geslaagde poging aan de dienst
plicht voor Vietnam te ontkomen, lijkt
intussen niet meer echt tegen hem te
werken. Zijn optreden voor de 'Ameri
can Legionde vereniging van oorlogs
veteranen, heeft indruk gemaakt. En
kele uren nadat president Bush 'zijn
makkers' onder veelvuldig gejuich had
toegesproken, vertelde Clinton de vete
ranen: 'Jullie weten dat ik nooit in mili
taire dienst ben geweest. Jullie weten
dat ik tegen de oorlog in Vietnam was.
Maar ik wil dat jullie dit weten: ik ben
nooit tegen de heroïsche mannen ge
weest die in die oorlog hebben gediend.
Ik had en heb eerbied voor hun dienst
verlening. Als iemand hier meent tegen
mij te moeten stemmen vanwege wat 23
is gébeurd, is dat zijn goed
recht als Amerikaans burger en dat res
pecteer ik. Maar ik hoop dat jullie je
stem zullen uitbrengen met het oog ge
richt op de toekomst en niet op de pro
blemen uit het verleden'In de strijd om
de hoogste stand op de applausmeter
won Bush met grote voorsprong, maar
vrijwel alle kranten constateerden met
enige verbazing dat Clinton geenszins
vijandig door de veteranen was beje
gend.
De Republikeinen hebben intussen
moeten constateren dat het met veel
aplomb opgebouwde monument van de
'waarden van het gezinsleven' voor hun
ogen is afgebrokkeld. Met de ultra
rechtse vleugel van Pat Buchanan en de
hitsige 'electronische'
dominees Pat Robert
son en Jerry Falwell
voorop hebben de Repu
blikeinen de 'family va
lues' niet alleen mis
bruikt voor ondermaat
se aanvallen op de ge
zinnen Clinton en Gore,
maar en passant blijken
ze vele Amerikanen
zwaar op de tenen te
hebben getrapt. 'We
krijgen veel reacties,
ook van Republikeinen,
waarin geschokt afstand wordt geno
men van de opgeroepen hysterie', aldus
een Clinton-mede werker. Mevrouw
Hillary Clinton, tijdens de campagne
een enkele maal symbolisch met een
vechtpet op de blonde lokken, wordt
overal waar de karavaan opduikt met
extra toejuichingen begroet.
Al snel na de conventie in Houston ge
ven ook vooraanstaande Republikeinen
toe dat de uitwerking van het thema 'fa
mily values' een fiasco is geworden.
Weliswaar bevestigt de conventie dat
Barbara Bush op dit moment het popu
lairste lid van de Republikeinse partij
is, maar juist van haar is bekend dat ze
op het terrein van de 'gevoelsonderwer-
pen' behoorlijk ver ter linkerzijde van
de partij staat.
Het voorspelde herstel van Bush in de
peilingen tijdens en direct na de con
ventie is sterk bij de verwachtingen
achtergebleven. De toespraak, waar
mee Bush zijn kandidatuur aanvaard
de, stelde teleur. Vier jaar geleden kon
hij voortborduren op het luchtkasteel
dat Reagan met zijn gehaaide adviseurs
had opgebouwd. Hij deed dat op ver
trouwenwekkende wijze door zijn
zwakte om te buigen in een pluspunt.
'Ik ben een bescheiden
man. Maai- daarom kan ik
ook bescheiden stemmen
horen', zei Bush vier jaar
geleden. Dit jaar was het
een bepaald niet van be
scheidenheid getuigendë
rede over de gepleegde
heldendaden in het bui
tenlands beleid en vol
vage beloften op econo
misch gebied.
Tegenover de door Clin
ton beloofde 'verande
ring' plaatst Bush 'ver
trouwen'. In dat vertrouwen is overi
gens een behoorlijke deuk gekomen
doordat Bush zijn ('read my lips') belof
te de belastingen niet te verhogen, heeft
gebroken. Nu al kan worden vastge
steld dat hij grote moeite zal krijgen
zijn nieuwe beloftes over flinke belas
tingverlaging gestand te doen. Steeds
meer deskundigen nemen de heersende
'belastinghysterie' stevig op de korrel.
'Een land met zoveel armoede, zo'n ge
brekkig onderwijs, zo'n verwaarloosde
infrastructuur en het grootste begro
tingstekort ter wereld kan zich niet blij
ven veroorloven verreweg het laagste
belastingniveau van de westerse wereld
te hebben', is een stelling, die intussen
ook stilletjes in Republikeinse kring
wordt gehoord.
Rampzalig
Stuart Eizenstat, een vooraanstaand
Democraat, die sinds Hubert Humphry
in alle Democratische verkiezingscam
pagnes een rol heeft gespeeld, meent
dat de economische ontwikkeling in de
jaren tachtig voor veel Amerikanen in
derdaad rampzalig is geweest. 'Er
wordt nu harder gewerkt voor minder
geld dan tien jaar geleden, 70 procent
van de inkomensgroei is terechtgeko
men bij 1 procent van de bevolking. De
twintig procent van de bevolking met
de laagste inkomens heeft 9 procent
aan inkomeh verloren, de 20 procent
aan de top heeft er 8 procent bij gekre
gen', aldus Eizenstat! Vorige week nog
werd bekend dat er thans meer Ameri
kanen onder de armoedegrens leven
dan in 1964, toen Johnson zijn 'oorlog
tegen de armoede' proclameerde.
De Republikeinen tonen volgens Eizen
stat na twaalf jaar Witte Huis ver
moeidheidsverschijnselen. 'De ideeën,
de talenten raken op', meent de om zijn
onpartijdige mening alom gerespecteer
de Democraat.
Die armoede manifesteerde zich op de
conventie in Houston overduidelijk.
Conventies leveren altijd veel ge
schreeuw op, maar ditmaal was er wel
erg weinig wol te bekennen. Een diepte
punt vormde de zogeheten 'keynote-
speech', na de aanvaardingsrede van de
kandidaat de belangrijkste toespraak.
De 'keynote'-spreker, senator Phil
Gramm uit Texas, hield in een heftig
EINDREDACTIE RENÉ VAN ZANTEN VORMGEVING PETER J. C. MARTENS
aangezet zuidelijk accent een verhaal
vol geschiedvervalsing, vol gejammer
over het gebrek aan Democratische me
dewerking in het Congres en met aan
het slot de wat genante introductie van
een 'Gramm-standaard' voor alle uitga
ven. Die standaard is volgens Gramm
de 'Dicky Flatt-test'. Flatt blijkt een
hardwerkende drukker in het plaatsje
Mexia in Texas en bij elke overheidsuit
gave vraagt Gramm zich af of het wel de
moeite waard is daarvoor geld bij Dicky
Flatt weg te halen. 'Bill Clinton kent
Dicky Flatt niet en daar gaan deze ver
kiezingen om', aldus Gramm's conclu
sie.
Kritiek
Eizenstat heeft ook kritiek op de econo
mische plannen van Clinton. Het creër
en van nieuwe banen, verbetering van
het onderwijs, introductie van een voor
iedereen toegankelijke gezondheids
zorg, allemaal mooie en noodzakelijke
plannen, vindt Eizenstat. 'Maar ook
Clinton pakt het overheidstekort niet
voldoende aan', is zijn mening. Hij is bo
vendien teleurgesteld dat Clinton en
Gore het niet hebben aangedurfd voor
te stellen de benzine-accijns te verho
gen. Vijftig procent van de ruwe olie
moet worden ingevoerd, geen ander
land verspilt zoveel energie, de benzine
prijs ligt vrijwel overal beneden de twee
kwartjes per liter. Eizenstat: 'Elke cent
belasting op benzine levert een milj ard
dollar op, maar niemand heeft het lef
het voor te stellen'.
Net als vele anderen voorspelt Eizen
stat een tot het einde spannende race
Het zuiden zal daarin een belangrijke
rol spelen. Eizenstat herinnert zich nog
1964, toen Lyndon Johnson op het punt
stond de 'civil rights act' te tekenen.
Ondanks het historische moment was
Johnson somber. 'Hiermee geef ik het
zuiden aan de Republikeinen', moet
Johnson hebben gezegd. Hij kreeg ge
lijk, sedertdien stemde het traditioneel
democratische zuiden in de strijd om
het Witte Huis in overwegende mate
Republikeins. Alleen Jimmy Carter
slaagde er nog in het Republikeinse bas
tion te doorbreken. De ongebruikelijke
stap om een andere zuiderling, senator
Albert Gore, als 'running mate' te kie
zen, is daarmee deels verklaard. Gore,
actief strijder voor een beter milieu en
bekend als 'de mooie jongen van de
Amerikaanse politiek'blijkt ook in de
verkiezingskaravaan zijn mannetje te
staan.
Debatten
Laborday, afgelopen maandag, mar
keert de start van de derde en laatste
fase van de verkiezingsstrijd. Clinton
lijkt zijn problemen tijdens de voorver
kiezingen achter zich te hebben. De
tweede fase, de beide conventies, heb
ben een flinke overwinning op punten
voor de Democraten opgeleverd. Met
spanning wordt uitgekeken naar de
drie geplande tv-debatten tussen Bush
en Clinton, waarmee de Republikeinen
zich overigens nog niet akkoord hebben
verklaard. Ook de beide 'running ma
tes', Quayle en Gore, treden een keer
met elkaar in het strijdperk.
Aan de training van Clinton voor de
ontmoeting met de in het debat nooit
sterke Bush wordt hard gewerkt. „Clin
ton heeft net als Carter nog te veel de
neiging te diep op de details in te gaan.
Hij hoeft Bush niet te vermorzelen met
zijn feitenkennis. Bill moet leren op tijd
zijn verhaal af te ronden", wil een me
dewerker van Clinton wel kwijt. Lichte
nervositeit leeft er in het Democrati
sche kamp over de vraag wat de Repu
blikeinen nog achter de hand hebben.
'Ze zullen zich echt niet zomaar bij de
dreigende nederlaag neerleggen', ver
moedt men. Vier jaar geleden werd Mi
chael Dukakis bestookt met geraffi
neerde tv-spotjes over de door hem met
weekendverlof gestuurde moordenaar
Willie Horton. Tijdens zijn verlof ver
dween Horton en vermoordde een
vrouw na haar eerst te hebben aange
rand. „De media hebben toen collectief
een bedenkelijke rol gespeeld door niet
keihard tegen deze lage methode te age
ren", meent Tom Brokaw, de populaire
'anchorman' van de tv-maatschappij
NBC, „dat zal niet makkelijk nog eens
gebeuren".
