Eerste zwarte
vrouw in ruimte
Mieke van 'Hoe is de stand' voor eventjes terug
erman
dvan Veen
viert
ubileum
C3
MAEJEMISON
Sh
JAN D.
SWART
Opwinding
VP
de
LEIDSE COURANT ZATERDAG 12 SEPTEMBER 1992
MarciaDuhn
e Aa
ae Jemison is de eerste
zwarte vrouw die de
ruimte in gaat. De
astronaute, die vroeger
as, gelooft dat zij een kleine
iet voor gelijkheid, wanneer zij
oord van het ruimteveer Ende
de kosmos in wordt geschoten,
nerikaanse, die vandaag ver
heeft de eer met een zekere
im aanvaard.
in me ervan bewust dat ik niet
po rste gekleurde, Afro-Ameri-
e vrouw ben met de ervaring,
lent en de wens om astronaute
W 'den. Ik weet dat ik toevallig
eerste, en tot nu toe enige ben
NASA heeft geselecteerd",
e 35-jarige Jemison.
i-missie, een
|/i ijke onderneming van de NASA
J tJapanse ruimtevaartbureau,
uiten Jemison nog zes andere
fjinen geselecteerd. Onder hen
'Het is niet alleen belangrijk
voor kleine, zwarte meisjes
om te weten dat ze
astronaute kunnen worden.
Het is ook van belang voor
oudere, blanke heren die
soms beslissingen nemen
over de loopbanen van die
kleine, zwarte meisjes'.
voor het eerst een echtpaar en de
eerste Japanners aan boord van een
Amerikaans ruimtevaartuig.
Slechts drie zwarte Amerikanen - al
len mannen - zijn tot nu toe in de
ruimte geweest. De eerste, Guion
Bluford, nam in 1983 deel aan de
achtste shuttlevlucht.
Van de 92 astronauten die de NASA
momenteel in dienst heeft zijn er vijf
zwart: vier mannen en Jemison, die
in 1987 werd aangenomen. „Ik wil
niet dat het blijft bij luitenant Uhura
in 'Star Trek', waar ik altijd naar
keek en wat ik een fantastische serie
vond. Ik wil dat mensen weten dat
die dingen ook in het echt kunnen
gebeuren", zegt Jemison, die voor
haar toetreding tot de NASA een
ontmoeting had met de actrice die de
rol van Uhura speelde in de populai
re televisieserie.
Tijdens de zeven dagen durende
ruimtereis krijgt Jemison de zorg
voor vier vrouwtjeskikkers. Hun eit
jes zullen worden bevrucht om te be
kijken hoe kikkervisjes zich ontwik
kelen in een toestand van gewicht
loosheid.
Perspectief
Jemison beziet haar deelname van
uit een persoonlijk perspectief: 'God,
ik mag de ruimte in en dat is iets wat
foto EPA
Astronaute Mae Jemison in haar T-38 trainingsvliegtuig,
waarmee ze van de week arriveerde op het Kennedy Space
Center.
ik altijd heb gewild'. Maar ze vindt
het ook in breder verband belangrijk
dat ze meegaat. „De maatschappij
heeft mensen die eruit zien als ik
dikwijls verteld dat zij geen kans van
slagen hebben".
„Het is niet alleen belangrijk voor
kleine, zwarte meisjes om te weten
dat het mogelijk is om astronaute te
worden, want 'kijk maar naar Mae
Jemison'. Het is ook van belang voor
oudere, blanke heren die soms be
slissingen nemen over de loopbanen
van die kleine, zwarte meisjes".
Dertig jaar geleden, in een oude
buurt van Chicago, was Jemison zelf
een van hen. Zij herinnert zich hoe
zij vol ontzag keek hoe de Gemini- en
Apollo-astronauten de ruimte in
werden geschoten. Allemaal blank
en allemaal mannen.
„Het kon me niet schelen dat er geen
vrouwen bij waren omdat ik dacht
dat het gewoon een mal mannen-
zaakje was, maar diep in mijn hart
wist ik dat ik het ooit zelf zou gaan
doen".
Viertalen
Jemison kreeg een beurs voor de
Stanford-universiteit, waar zij che
mische technologie en Afrikaanse en
Afro-Amerikaanse onderwerpen
studeerde. Daarna deed ze een stu
die medicijnen aan de Cornell uni
versiteit, die ze in 1981 voltooide.
Toen de NASA haar in 1987 selec
teerde voor een astronautengroep
voerde zij een artsenpraktijk in Los
Angeles.
Jemison, die vier talen spreekt en
jazzballet en moderne dans beoe
fent, werd al snel de meest gevraag
de astronaut voor spreekbeurten.
Het verbaast haar niets. „In een tijd
als deze, waarin veel wordt gespro
ken over hoe rassen met elkaar om
gaan, is het denk ik een positieve ge
beurtenis dat een zwarte vrouw de
ruimte ingaat".
Catherine Deneuve
Alex Haley
Sterren steunen
Frangois Mitterrand
iets is de Franse president
Frangois Mitterrand en minister van
cultuur Jack Lang te dol als het
erom gaat steun te verwerven voor
het verdrag van Maastricht. In een
poging zoveel mogelijk 'ja-
stemmers' te lokken bij het
referendum op 20 september, heeft
het duo zich verzekerd van de steun
van driehonderd beroemheden,
onder wie Catherine Deneuve,
Gérard Depardieu, Clint Eastwood,
Elton John, Placido Domingo en
Marguerite Duras.
Manuscripten
Haley gevonden
An de Verenigde Staten zijn twee
vroege manuscripten van Alex
Haley's autobiografie over Malcolm
X boven water gekomen. De als
belangrijk omschreven literaire
vondst werd gedaan op de boerderij
in Norris, waar Haley tot zijn dood
woonde. Een van de manuscripten
heeft de Black Moslim-leider zelf
geredigeerd. In de dozen met de
manuscripten werden ook vier
hoofdstukken aangetroffen die
Haley niet in het boek opnam.
Daarnaast bevatten de dozen
brieven die Malcolm X en de
vroegere leider van de Amerikaanse
nazi-partij George Rockwell aan
Haley schreven. Er zaten ook
manuscripten in van Haley's
veelvuldig onderscheidenzwarte
familiekroniek'Roots'. 'Malcolm X'
was Haley's eerste boek.
Sharon Stone weer
in erotische thriller
'haron Stone heeft eindelijk
beslist wat de volgende stap in haar
carrière wordt. Geen rol in een
vervolg op 'Basic instinct' en
evenmin een hoofdrol in de komedie
'Lady takes an ace'. Ze heeft
getekend voor weer een erotische
thriller, de verfilming van een boek
van Ira Levin, genaamd 'Sliver'Het
scenario voor 'Sliver' is geschreven
door Joe Eszterhas, die ook het
scenario voor 'Basic instinct'
schreef. Regie is in handen van
Phillip Noyce. Stone speelt ditmaal
het slachtoffer, een carrière-vrouw
die een nieuw appartement betrekt
en een gepassioneerde liefde beleeft
envia afluisterpraktijken betrokken
raakt bij een moord. Stone krijgt 2,5
foto EPA
Indianen in de politiek. De Peruviaanse president Alberto
Fujimori ontving van de week in het regeringspaleis in de
hoofdstad Lima vertegenwoordigers van de Amazone
indianen. Zij vroegen de president of ze mee mogen doen
aan de aanstaande parlementsverkiezingen zonder
daarvoor eerst honderdduizend ondersteunende
handtekeningen te hoeven verzamelen. De delegatie die
bij Fujimori op bezoek was, vertegenwoordigt miljoen
indianen.
miljoen dollard plus een aandeel in
de opbrengst.
Stevige drinker
wordt zeldzaam
De
e 'stevige' drinker aan de bar
van een bruine kroeg wordt een
zeldzaamheid. Toekomstige
horecabezoekers komen op steeds
latere tijden in lichte, open thema
etablissementen, drinken in
bescheiden mate alcoholvrije
cocktails en eten 'smakelijke vinger
en vorksnacks' met extra aandacht
voor 'slow food'. Daarbij staan
behoud van smaak en het gebruik
van verse natuurlijke ingrediënten
voorop. Dat blijkt een toekomstvisie
die de ondernemersorganisatie
Koninklijke Horeca Nederland
uiteenzet in het jaarverslag over
1991. De nieuwe identiteit van de
horeca-bezoeker vergt aanpassingen
van de branche in onder meer het
aanbod en openingstijden.
Daarnaast moeten restaurants en
andere maaltijdverstrekkers zich
bewust worden van de kritische
opstelling van de klanten. De
'nieuwe' klant wil kwaliteit en geeft
liever één keer 120 gulden per
couvert uit dan verscheidene malen
50 gulden.
-SPf
L*.
Korving
'Hoe is de stand Mieke?'Mieke Hollen-
bach-Melcher antwoordt niet, maar
lacht. Ze had niet anders verwacht dan
dat het gesprek zo zou beginnen. Het is
meteen een sprong terug in de tijd. In de
jonge naoorlogse jaren klonk de vraag
wekelijks op in het AVRO-radioprogram-
ma 'Hersengymnastiek', een competitie
tussen meesterbreinen. Elke keer als de
zoemer ging, las Hollenbach - indertijd
omroepster bij de AVRO - de behaalde
punten op. „Een karweitje van niets",
zegt ze nu. Maar ze scoorde er wel mee;
binnen de kortste tijd was 'Hoe is de
stand Mieke?' een gevleugelde uitdruk
king.
Ze woont nu al weer jaren in Canada.
Deze week was zij even terug in Neder-
land.
Het medium radio is nog steeds haar
werkterrein. Voor de omroep CJVB in
Vancouver presenteert zij elke maandag
een programma over wetenswaardighe
den uit haar geboorteland. Bovendien
schrijft ze toeristische artikelen. Druk
bezet mag je haar leven trouwens noe
men; gemiddeld vijf keer per week is Mie
ke Hollenbach op het vliegveld aanwezig
om Nederlanders te begroeten die hun
familie in Canada komen bezoeken. Zij
staat er namens de verenigingen 'We
reldcontact', 'Wij komen' en 'Weerzien
overzee'. Mieke Hollenbach ontvangt
niet alleen de gasten, maar helpt ook
wanneer er problemen zijn.
Is 'Hersengymnastiek' voor haar ver ver
leden tijd, het bestaat nog steeds en is
zelfs het oudste radioprogramma van
Nederland. De wekelijkse wedstrijd, uit
gezonden op radio 2, is nu tussen scholie
ren. Maar vanwege de nieuwe zender-in
deling moet 'Hersengymnastiek' per 1
oktober verdwijnen. „Tijdelijk", zegt.
Gerrit den Braber van de AVRO. „Vol-
foto Hans de Bakker
Mieke Hollenbach-Melcher: 'De band is niet te verbreken.
gend jaar vieren we ons zeventigjarig ju
bileum; het programma komt dan terug
in de oude vorm. Het wordt weer een
competitie tussen meesterbreinen".
'Onze jongens'
Mieke Hollenbach werd in 1946 omroep
ster bij de AVRO. Ze was in die tijd dik
bevriend met collega Netty Rosenfeld,
met wie zij enige jaren later naar het
vroegere Nederlands-Indië vertrok om
'onze jongens over zee' te entertainen. In
hun gezelschap reisden een pianist en
zanger mee. Bijna drie maanden verble
ven ze op Sumatra. „Netty zong en ik
presenteerde, onder meer 'Hersengym
nastiek'. De militairen vonden het prach
tig. Na afloop kwamen de vragen over
Holland. Hele avonden zaten we met el
kaar te praten".
Aan het bezoek bewaart ze meer mooie
herinneringen. Mieke Melcher trouwde
op Sumatra met haar jeugdliefde Geert
Hollenbach, die in de oost als petroleu-
mingenieur werkte. Militairen haalden
uit voor het paar; zij hadden rantsoenen
gespaard om een bruiloftsmaal te kun
nen opdienen. „Uit verschillende delen
van Sumatra werden zelfs bloemen ge
stuurd; het was echt een heel aparte
trouwerij''.
Met haar man, die in 1985 is overleden,
trok zij beginjaren vijftig naar het Cana
dese Edmonton. Al snel presenteerde zij
een Nederlandstalig programma op een
Frans station. „Ik moest zelf de zendtijd
kopen, zelf voor sponsors zorgen en zelf
de commercials schrijven". Op het pro
gramma, waarin zij muziek uit Europa
liet horen, kwamen vooral autohandela
ren af om te adverteren. Lacht: „Het
ging altijd om tweede- en derdehands au
to's; emigranten hadden geen geld om
een nieuwe te kopen".
Krant
De Hollenbachs verhuisden enige tijd la
ter naar Calcary in Alberta. Mieke be
landde ook daar weer bij de radio dankzij
een Canadees die zij ontmoette op een
feestje. „Hij vroeg me wat ik deed. Ik ver
telde hem over het programma dat ik
verzorgd had. Achteraf bleek hij journa
list te zijn bij een plaatselijke dagblad.
Hij heeft prompt een artikel over me ge
schreven".
'Nu meteen er op af, spoorde haar man
aan. 'Met zo'n verhaal in de krant moet
je je kans grijpen'. Ze werd aangenomen
bij een commercieel station, daarna
werkte ze vijfjaar bij de Canadian Broad
casting Cooperation.
In die periode reisde ze ook veel. In op
dracht van de Italiaanse vliegmaatschap
pij Al Italia ging zij naar landen, waaro
ver ze later lezingen hield op service
clubs, zoals de Lions. Zo trok ze met
haar man onder meer door het Mid
den-Oosten en Zuid-Afrika. 'Wij ko
men' stuurde haar op pad naai* Au
stralië en Brazilië; zij schreef daar
over in het blad van de vereniging.
De opsomming van wat zij allemaal
in Canada verzet heeft, is lang niet
compleet. Nog steeds is zij een en al
actie. Zo werkt zij voor de radio-actu
aliteitenrubrieken 'Echo' (KRO) en
'Hier en Nu' (NCRV). Maar heel veel
nieuws heeft Mieke Hollenbach niet
te melden. „Canada is een rustig
land; er zijn geen natuurrampen en
politieke moorden".
Verrukt
Ze is verrukt van Canada. „Het is
een schitterend land, er gaat zo'n
rust van uit. De mensen zijn heel
vriendelijk, gemakkelijk ook; alles
kan". Maar niets ten nadele van Ne
derland. „Ik ben hier geboren, hier
op school geweest en ik spreek de
taal. De band is er, die kun je abso
luut niet verbreken'
Haar drie kinderen ziet ze helaas
niet vaak, vertelt Mieke Hollenbach.
Ze wonen wel in Canada, maar de af
standen zijn te groot om elkaar gere
geld te bezoeken. Vijf kleinkinderen
heeft ze inmiddels en Mieke straalt
als zij over hen vertelt.
Een doorsnee grootmoeder is zij in
elk geval niet. „Vorigjaar vloog ik in
een heel klein toestelletje boven het
Amazonegebied. Ik zat naast de pi
loot en moest plotseling aan mijn
kleinkinderen denken. Wat een gek
ke oma hebben jullie toch, schoot er
door mijn hoofd. Zit ze boven het
Amazonegebied in plaats van een
truitje voor jullie te breien".
De twee schoondochters van de
Engelse koningin hebben naar
het schijnt door
zelfwerkzaamheid allebei een
leuke minnaar op de kop weten te
tikken. Dat is goed nieuws na al
die narigheid.
Ik zou het vervelend hebben
gevonden wanneer die meisjes als
een vlucht ganzen met
relatiestoornissen een tijdperk
van gedwongen schuwheid waren
ingevlogen.
Ik vind het altijd leuk te lezen
wanneer vrouwen vreemd gaan.
Normaal lekken die buitelingen
alleen bij mannen uit. En nog
leuker is wanneer he^ prinsessen
zijn. Dat komt namelijk niet vaak
voor. Daarom is het des te
aardiger dat het er nu twee
tegelijk zijn. Bovendien in één
familie. Dat geeft een extra
dimensie aan de gebeurtenis. Ze
wisselen de mannen als
souveniers. Eén voor één worden
ze als prijsvee langs de jury
geschoven totdat de winnaar is
uitgeroepen.
Wat dat betreft zijn we er ons
land bekaaid van afgekomen. Op
die van ons is nooit wat aan te
merken geweest. Ik kan me
tenminste niet één misstap
herinneren. In dat opzicht waren
het saaie zusjes. Ze kwamen het
tuinpad niet af.
Ik heb er de geschiedenisboeken
nog eens op nageslagen, maar
zelfs van Juliana, Wilhelmina en
Emma heb ik niets kunnen
ontdekken wat in die richting
wéfes. Eigenlijk is de enige van wie
bekend is dat hij van tijd tot tijd
op speciale adresjes speciale
dingetjes deed prins Hendrik,
wéér een man. Maar wel mijn
favoriet. Niet zozeer vanwege zijn
bedrijvigheid op dat punt als wel
om zijn ontwapenende eenvoud.
Hij liep gewoon in Delft een café
binnen en bestelde een pils.
Meestal daarna een tweede.
Zulk soorten prinsen kunnen bij
mij geen kwaad doen. De jongste
Engelse prins heeft dat ook 'n
beetje. Hij heeft er zo te zien ook
niet echt de smoor in dat zijn
vrouw er met een ander van door
is. Op alle foto's die mij zijn
aangereikt staat hij zich een
ongeluk te lachen, dit in
tegenstelling tot zijn wat stijve
broer die met de dag chagrijniger
wordt.
De hele Britse dynastie is
ontregeld, maar die Andrew heeft
de grootste lol om die estafette
van genot, die in een kennelijk
niet meer te remmen mate een
koninklijke bewijs is dat zwak
vlees voorkomt in de beste
families. Het vroegere puzzeluur
van Jos Brink is niks vergeleken
bij de verwarring, die de
ongetwijfeld bedriegelijke foto's
in Engeland veroorzaakt hebben:
twee prinsessen onafhankelijk
van elkaar in volle glorie als
toeristen in zwemkostuum en
paardrijkleren, met allebei een
andere man, van wie die van
Sarah bovendien opvallend veel
op de voetballer John Metgod
lijkt.
Iedereen weet het ook nu precies
wie het met wie vem eieren heeft
gemaakt en hoe en waar. Je kunt
het overal lezen. Zelfs in
hofkringen is men op die bladen
geabonneerd, want niemand
houdt langer meer zijn kiezen op
elkaar. Ze verlinken elkaar daar
systematisch en machinaal.
Over en zonder Lady Di is zelfs
een noodlotroman geschreven en
die verkoopt als een tierelier, 't Is
leuk, ontspannend, maar tegelijk
wel een triomf voor het huis van
Oranje.
Soms is enige saaiheid dan toch
een bravo waard.
