hl is verbaasd over Frans
minderwaardigheidscomplex"
VS waarschuwen China
redesproces mierenpad bezaaid met obstakels
Buitenland
ANC voert druk op
L
rdrag tegen chemische
ipens alsnog gereed
[ÈVE Ondanks tegenwerking van Iran is gisteren in
;ve in de door de Verenigde Naties opgezette conferen-
ver ontwapening overeenstemming bereikt over de in-
van het lang verwachte verdrag tegen chemische wa-
Besloten is het akkoord ter goedkeuring naar het
kantoor van de VN te sturen. Met dit besluit is een
gekomen aan 24 jaar van onderhandelingen. Op het
te moment probeerde Iran gisteren nog de overeen-
it tegen te gaan. Voor het eerst zal nu in een verdrag
•bruik, het bezit en de produktie van chemische wa-
worden verboden. Het is de bedoeling dat de overeen-
it in november of december door de Algemene Verga-
ig van de VN wordt aangenomen. Het bureau dat de
ing van het verdrag moet controleren zal, zoals
is besloten, in Den Haag worden gevestigd.
Vloedgolf in
Afghanistan
KABUL Een tien meter hoge
vloedgolf in het dal van het Hin
du Kush-gebergte in Afghanis
tan heeft aan mogelijk 3000
mensen het leven gekost, aldus
de Britse hulporganisatie Halo
Trust. Hele dorpen werden ver
nietigd door de vloedgolf. De or
ganisatie was in het getroffen
gebied om mijnen op te ruimen
die daar nog lagen uit de 14-ja-
rige burgeroorlog tussen het
voormalige communistische
bewind en de islamitische re
bellen, die nu de macht hebben
in Afghanistan.
Wegen afgezet in
stemmend Libanon
MARJAYOUN Het 'Zuidlibanese Le
ger', een grotendeels christelijke militie
onder aanvoering van generaal Antoine
Lahd die in het zuiden van Libanon voor
het Israëlische leger werkt, heeft giste
ren opdracht gegeven om enkele wegen
af te zetten, zodat kiezers zondag niet
kunnen gaan stemmen. Het zuiden van
Libanon is dit weekeinde aan de beurt
voor de parlementsverkiezingen, inclu
sief de 'veiligheidszone' waar het Israëli
sche leger de dienst uitmaakt. De naar
schatting 70.000 Libanese kiezers die
nog in dat gebied wonen, moeten 23 afge
vaardigden kiezen voor het parlement
(128 zetels).
'Corrupt' kamerlid
pleegt zelfmoord
BRESCIA Sergio Moroni, een socialistisch
kamerlid uit de Noorditaliaanse stad Brescia,
heeft zich met een jachtgeweer door het hoofd
geschoten. De 45-jarige Moroni, die bekend
stond als een naaste medewerker van partijlei
der Bettino Craxi, werd door de rechtbank van
Milaan beschuldigd van corruptie, heling en il
legale partijfinanciering. Hij zou onder meer
voor 2,7 miljoen gulden aan steekpenningen in
ontvangst hebben genomen bij de aanleg van
een waterzuiveringsinstallatie. Vlak voor zijn
zelfmoord had Moroni, die zwaar ziek was,
daarover een gesprek gevoerd met zijn advoca
ten. Moroni is tot nu toe het vierde dodelijke
slachtoffer van het gerechtelijk onderzoek naar
de steekpenningen in Milaan en omstreken.
Verzet: honderden
slachtoffers Dili
DILI Een nieuw rapport van
onderzoek naar het bloedbad in de
Oosttimorese hoofdstad Dili op 12
november 1991, waarvan de in
houd gisteren is bekendgemaakt
door de woordvoerder van het
Oosttimorese Bevrijdingsfront in
het buitenland, spreekt van 273
doden, 255 vermisten en 376 ge
wonden. Volgens de officiële Indo-
nesischecijfers tot dusverre vielen
er 50 doden toen Indonesische
troepen het vuur openden op een
rouwbetoging in Dili voor een ge
vallen Fretilin-strijder, maar ge
tuigen spraken al van 190 doden.
Overeenkomst bij
Abchazië-overleg
MOSKOU De leiders van Rusland, Georgië en
Abchazië zijn het eens geworden over een staakt-
het-vuren en een gedeeltelijke terugtrekking van
Georgische troepen uit Abchazië. Het bestand in
de onrustige regio in West-Georgie moet morgen
(om 10 uur onze tijd) ingaan. De Russische presi
dent Boris Jeltsin zei dat het overleg bij tijden
„zeer moeilijk" was geweest. Hij zei dat Abchazië
tot het laatst toe had geaarzeld de overeenkomst
te tekenen, maar zich had gerealiseerd dat het
onmogelijk was „een bijeenkomst als deze met
lege handen te verlaten". Jeltsin zei ervan over
tuigd te zijn dat het bestand zou worden uitge
voerd. Tientallen mensen zijn omgekomen bij ge
vechten tussen Abchazische nationalisten en Ge
orgische militairen.
,K0 V00RD0UW
°'seiIJS „Ik heb gezien
de oorlog is, ik woonde
bij de grens met Frank-
Ik heb altijd de nood-
van vriendschap tussen
zulli landen ingezien. De
de o se eenwording en de
is-Duitse vriendschap
>nstr twee zijden van dezelfde
aille".
n Jo
eersjhiitse bondskanselier Hel-
Kohl was gisteravond de
ijdisarwachte vedette in het
ef riase programma rond het re-
i zaadum over het Verdrag van
i en «tricht. Diverse Franse po-
vrieke leiders protesteerden fel
:n; br de bijdrage van Kohl in
itionirogramma. „Dat is inmen-
steuin binnenlandse aangele
iden", sisten communis-
'ervolider Georges Marchais,
de miist Philippe Séguin en libe-
ien aPhilippedeVilliers.
waa antwoord van Kohl was
ic ziigjes. „Toen president Mit-
iag 1 rnd in 1983 in de Bondsdag
ït h pleidooi hield tegen ons
iment om voor de nieuwe
srakketten te stemmen,
len wij in Duitsland dat he-
lal geen inmenging. Het
^da£ de raad van een goede
•ant ld. En dat doe ik nu ook".
1 vo ^ïad verder de gelegenheid
i de Fransen te zeggen dat
hij niet begreep waarom er zo
veel angst voor een Europees
Duitsland was. „Waarom plots
zo'n minderwaardigheidscom
plex?"
Tweede deel
Volgens Frangois Mitterrand is
gisteravond in Frankrijk het
tweede deel van de campagne
voor het 'ja' tegen de Akkoor
den van Maastricht begonnen.
„Als u vindt dat de campagne
tot nu toe kil was, dan moeten
wij er nu voor gaan zorgen dat
de komende weken de zaak
wordt opgewarmd". Mitter
rand had er zin in, dat was dui
delijk, toen hij gisteravond de
collegezaal van de Sorbonne
binnenwandelde in gezelschap
van televisie-ster Guillaume
Durand. Het tweetal ging eerst
in de zogenaamde 'zaal van de
ingenieurs' zitten, voor een les
je 'Akkoorden van Maastricht'.
Als een volleerd schoolmeester
legde Mitterrand delen van het
verdrag uit. „Het is inderdaad
een moeilijke tekst. We moeten
simplificeren zonder de tekst te
verraden". Een woord als 'sub
sidiariteit' wordt door de Fran
se president met verve uitge
legd. Hij verklaart ook waarom
er vandaag plotseling zo'n
angst leeft voor Europa. „Veer
tigjaar lang hebben de regerin
gen niet aan het volk gevraagd
wat het van Europa vindt. Dat
Verdeelde reacties Franse pers
PARIJS De Franse pers heeft vandaag veel aandacht aan de ja-
boodschap van Mitterrand. Le Figaro (rechts, conservatief) kwali
ficeerde de Franse president als de „pedagoog" en constateert dat
niet Mitterrand op 20 september een sleutelrol inneemt, maar de
oppositie. De linkse Libération pakt uit op de voorpagina met de
kop: „Mitterrand onderwijst Europa" en met zes pagina's binnen
in. De rechtse Le Quotidien de Paris besteedt zelfs zeven pagina's
aan het debat in de Sorbonne en vraagt zich af: „Vertrekt hij, ver
trekt hij niet?" De krant concludeert dat Mitterrand op die vraag
gisteravond geen duidelijk antwoord gaf. De communistische
L'Humanité< fel tegenstander van Maastricht, wijdt de gehele
voorpagina aan de interventie van de president en meent dat hij
„chantage van de chaos beoefende". De in economische berichtge
ving gespecialiseerde krant Les Echos is een buitenbeentje met
slechts iets meer dan één pagina voor de Maastricht-monoloog van
Mitterrand.
is een inschattingsfout geweest.
We hebben daardoor vertraging
opgelopen. Die moet worden
weggewerkt". Toen schreed het
tweetal de grote collegezaal bin
nen. Daar zaten twintig Fran
sen die volgens het enquête-bu
reau Sofres een doorsnede vor
men van de bevolking. Tien te
genstanders, tien voorstanders.
„Dit is democratie. Ik ben hier
om op alle vragen te beantwoor
den", aldus Mitterrand.
Twee tegenstanders vielen Mit
terrand aan omdat hij het refe
rendum zou willen gebruiken
om enerzijds de Franse opposi
tie te breken en anderzijds zelf
weer wat populairder te wor
den. „Dat is absurd". De vragen
gingen verder vaak over het so
ciale tekort van Europa. „Daar
moet inderdaad aan worden ge
werkt. Maar de bouw van Euro
pa houdt niet op bij het Verdrag
van Maastricht. Het is de derde
etappe, na het Verdrag van
Rome en het Europees Wit
boek", zei Mitterrand. Sommi
gen van de tegenstanders, on
der wie twee boeren, keerden
zich fel tegen de Franse presi
dent die volgens hen hun land
uitlevert aan een stel techno
craten. „De technocratie treedt
juist terug, want door Maas
tricht wordt de rol van de Raad
van Europa, de regeringshoof
den en de staatshoofden ver
groot. Zij besüssen, de Europe
se Commissie onder leiding van
Jacques Delors voert uit".
Een van hen nam geen genoe
gen met die uitspraak: „Ik stem
toch tegen, want ik geef u niet
de volmacht om Frankrijk weg
te geven". Antwoord van Mit
terrand: „Dacht u dan werke
lijk dat ik dit van plan was?"
Wijze oom
Na de redelijk spontane discus
sie met de twintig geselecteerde
Fransen keerde het programma
terug naar de klassieke vorm
van het interview door drie
journalisten. Mitterrand, als
een wijze oom, had zijri les aan
de Fransen geleerd.
Het is niet onwaarschijnlijk dat
hij een deel van de besluiteloze
Fransen heeft overgehaald om
op 20 september vóór het ver
drag te kiezen. In dat opzicht is
het tweede deel van de campag
ne voor het Verdrag van Maas
tricht inderdaad begonnen. „Ie
dereen in Europa kijkt met eni
ge angst, met verwachting,
naar Frankrijk om te zien wat
wij gaan beslissen", zo zei Mit
terrand alvorens het debat aan
te gaan met tegenstander Phi
lippe Séguin.
Het afslaan van Mitterrands
uitnodiging om mee te werken
aan het grote 'Maastricht'-de-
.bat heeft de Britse premier Ma
jor fikse kritiek opgeleverd van
liberale zijde. Óppositievoor-
man Paddy Ashdown verweet
Major „het meest schandelijke
gebrek aan leiderschap".
aragua
mensen die in het door vloedgolven getroffen Nicaragua uit hun dorpen zijn gevlucht, moeten in lan-
jen bij uitdeelposten 'vechten' om aan melk en voedsel te komen. Volgens de officiële schatting van
lode Kruis zijn zeker bijna 200 mensen omgekomen, 150 vermist geraakt en 4200 dakloos gewor-
KAAPSTAD - Het ANC
weigert de onderhandelin
gen te hervatten met de
Zuidafrikaanse regering om
dat nog steeds niet is voldaan
aan een aantal voorwaarden.
Het ANC-bestuur maakte gis
teravond aan het einde van een
driedaagsdse vergadering be
kend dat zij de druk op de rege
ring-De Klerk zal opvoeren
door acties, stakingen en de
monstraties.
„Het is zinloos om over een
nieuwe grondwet te praten zo
lang de regering weigert om het
politieke geweld te beëindigen
en alle politieke gevangenen
vrij te laten", zegt het ANC-be
stuur. De anti-apartheidsorga-
nisatie verwijst onder meer
naar de 6000 slachtoffers die
sinds het begin van de hervor
mingen in februari 1990 zijn ge
vallen. „Wij zijn al te ver geko
men om ons nu nog in de luren
te laten leggen door een rege
ring die vertraagt en met een
gespleten tong spreekt". Het
ANC constateert verheugd dat
de regering-De Klerk wel ak
koord gaat met verkiezingen
voor een grondwetmakende
vergadering, maar de organisa
tie wil dat er eerst wordt vol
daan aan hun eisen.
President De Klerk zei gisteren
dat zijn regering zal blijven
communiceren met het ANC
om ook de laatste obstakels weg
te nemen. De drie ministers van
buitenlandse zaken die namens
de EG gisteren en eergisteren
een bezoek brachten aan Zuid-
Afrika, hebben van alle partijen
daar het groene licht gekregen
om hulp te sturen in de vorm
van vijftien waarnemers die een
bijdrage moeten leveren aan de
bestrijding van het, geweld, vijf
experts voor onafhankelijk on
derzoeken naar geweld door de
Zuidafrikaanse politie en veilig
heidsdiensten, en om deskundi
ge steun te geven bij het trainen
van politieagenten.
Feest Slowaken
Feest in de straten van Bratislava. De Slowaakse leiders ondertekenden gisteren in de hoofdstad de tekst
van hun nieuwe grondwet, het laatste traject op de weg naar een onafhankelijke staat Slowakije, die vol
gend jaar een feit zal worden.
FOTO: AP
Clinton 15 procent voor op Bush
WASHINGTON De Democratisch presidentskandidaat Bill
Clinton heeft in de jongste kiezerspeiling een voorsprong van 15
procent op president Bush. In de peiling van de nieuwszender
CNN en de krant US Today kan het duo Clinton-Gore rekenen op
de gunst van 54 procent van de ondervraagde kiezers. Bush en zijn
vice-president Quayle komen niet verder dan 39 procent. Zeven
procent van de kiezers zei nog geen keuze te hebben gemaakt. Van
de respondenten verklaarde 14 procent dat zij voor Ross Perot zou
den hebben gekozen, als deze Texaan zich niet uit de campagne
zou hebben teruggetrokken. In dat geval zou Clinton in de peiling
47 en Bush 34 procent van de kiezers achter zich hebben gekregen.
WASHINGTON - De Vere
nigde Staten hebben gisteren
hun verkoop van 150 F-16
straaljagers aan Taiwan ver
dedigd en China gewaar
schuwd geen tegenmaatrege
len te treffen door bijvoor
beeld wapens naar het Mid
den-Oosten te verschepen.
De Amerikaanse regering zei
dat het besluit van president
George Bush om de F-16's aan
Taiwan te verkopen de stabili
teit en de vrede in de Oostazia-
tische regio bevordert. Het me
rendeel van de commentatoren
beschouwde de stap van Bush,
die tienduizenden banen ople
vert, als een manier om stem
men te trekken voor de presi
dentsverkiezingen van 3 no
vember. Peking reageerde fu
rieus en dreigde zich terug te
trekken uit het overleg dat de
vijf permanente leden van Vei
ligheidsraad voeren die gericht
zijn op het terugdringen van de
internationale wapenhandel.
Waarnemers leek het besluit
van Bush in strijd met een ver
klaring uit 1982 die hij als vice-
president onder Ronald Reagan
nog heeft helpen opstellen. In
dat document staat dat de Vere
nigde Staten „de wapenverko
pen aan Taiwan kwantitatief
noch kwalitatief het niveau zul
len overschrijden van de leve
ranties van de afgelopen jaren
(...en dat de Verenigde Staten)
van plan zijn geleidelijk hun
wapenverkopen aan Taiwan te
verminderen".
Maar volgens een woordvoer
der van het Amerikaanse mi
nisterie van buitenlandse za
ken is er geen tegenstrijdigheid
met deze verklaring en de F-16-
order voor Taiwan. Volgens
hem is Taiwans luchtmacht van
F-5's en F-104's verouderd en
nodig aan vernieuwing toe.
Een van de grootste zorgen van
Washington is dat China nu te
rugkeert van zijn toezegging
van vorig jaar geen ballistische
raketten en ander geavanceerd
wapentuig te verkopen aan
Arabische landen. Snyder zei
dat de Verenigde Staten ver
wachten dat China zich aan
deze belofte houdt en blijft mee
doen aan de gesprekken over
wapenbeheersing.
ILLY WERKMAN
UZALEM De eind au-
us in Washington begon-
zesde bilaterale onderhan-
ïgsronde voor vrede in het
den-Oosten zal ongeveer
week lang onderbroken
den. Op verzoek van pre-
Yitzhak Rabin zullen de
ëlische delegaties dit week-
e voor overleg in Jeruzalem
huis terugkeren,
de agenda staan niet alleen
Tete Syrische en Pale-
voorstellen die een Is-
antwoord vereisen,
ook de niet meer te omzei-
vraag of en in hoever-
Israël bereid is (bezet)
'in te ruilen voor vrede. Na
weken overleg tussen de
ëlische, Palestijnse, Jor-
ise, Syrische en Libanese
delegaties in Washington is nog
niet de vredesdoorbraak be
reikt waarop alle partijen ho
pen, maar lijkt er zeker sprake
te zijn van vooruitgang.
Israël en de Palestijnen bijvoor
beeld zijn intussen overeenge
komen gezamenlijke werkgroe
pen in het leven te roepen die
inhoud moeten geven aan een
voorgestelde zelfbestuurrege
ling voor de Palestijnen. Wat
die werkgroepen precies gaan
bestuderen, zal in Jeruzalem
nader moeten worden uitge
werkt, maar de Palestijnen heb
ben daartoe al zeer specifieke
voorstellen gedaan. Ze willen
bijvoorbeeld alle 2500 mili
taire orders onder de loep ne
men die het Israëlisch leger
heeft afgekondigd tijdens de al
25 jaar durende bezetting van
de Westelijke Jordaanoever en
de Gazastrook. Ze willen ook
weten hoe Israël zich voorstelt
verkiezingen te houden in de
bezette gebieden voor de Pale
stijnse Raad van Zelfbestuur.
Maar belangrijker en waar
schijnlijk ook pijnlijker dan alle
andere vragen die de Palestij
nen de Israëliërs hebben voor
gelegd, is de vraag over welk ge
ografisch gebied Israël het
Palestijnse zelfbestuur denkt af
te roepen. Vallen bijvoorbeeld
de 142 joodse nederzettingen
die Israël inmiddels in bezet ge
bied heeft gebouwd en hun in
woners onder de toekomstige
Palestijnse autoriteit?
Ook met de 'lastige' rivaal Syrië
is inmiddels veel meer dan ooit
tevoren zaken gedaan. Uit
gangspunt daarvoor was de Is
raëlische verklaring dat resolu
tie 242 van de VN-Veiligheids-
raad, die onder andere een
'land in ruil voor vredesclausu
le inhoudt, ook voor de door Is
raël veroverde en ingelijfde Go
lan Hoogvlakte geldt. De Sy-
riërs werden daardoor wat ont
vankelijker voor Israëlische
voorstellen voor een tussenop
lossing voor dit gebied (gedeel
telijke terugtrekking van de Is
raëlische troepen tegenover een
'gedeeltelijke' vrede). En de
vraag die nu in Jeruzalem moet
worden beantwoord is, welk ge
bied Israël dan wel bereid is in
dit stadium af te staan.
Territoriale vragen zoals deze
zijn inmiddels ook door de Liba-
nezen gesteld. Israël wil een
vredesverdrag met Libanon,
maar Bayrut wil eerst weten of
Jeruzalem van plan is in het ka
der van zo'n vrede haar solda
ten terug te trekken uit de on
geveer tien kilometer diepe zelf
uitgeroepen 'veiligheidszone'
ten noorden van de Israëlisch-
Libanese grens.
Genoeg dus voor ernstig en
diepgaand overleg in de Israëli
sche hoofdstad, maar ook een
aanwijzing dat het vredesover
leg voor het Midden-Oosten het
stadium van de heen en weer
geslingerde slogans voorbij is.
Ondanks de voor de televisieca
mera's geuite wederzijdse
klachten (soms noodzakelijk
voor de achterban) zijn de on
derhandelingen wel degelijk in
een zakelijke fase beland.
Nieuwe sfeer
Maar belangrijker nog is mis
schien wel de nieuwe sfeer
waarin de partijen in Washing
ton de afgelopen twee weken te
genover elkaar hebben gezeten.
Geïnspireerd door de veel rea
listischere en positieve houding
van de nieuwe regering-Rabin
worden Israëlische journalisten
bijvoorbeeld uitgenodigd voor
persconferenties met Pale
stijnse gedelegeerden en heb
ben de Israëliërs voor het eerst,
in het Arabisch, een achter-
grondgesprek georganiseerd
voor de Palestijnse en Arabi
sche journalisten. Leidraad
«voor zowel de Israëlische als de
Palestijnse en Arabische dele
gaties is de bijna urgente nood
zaak om tot een oplossing te ko
men. De weg naar vrede in het
Midden-Oosten is bepaald geen
moderne snelweg. Het is eerder
een mierenpad, bezaaid met ge
vaarlijke politieke en psycholo
gische obstakels. De wederzijd
se vrees en achterdocht zijn
daar een wezenlijk onderdeel
van. Maar zonder vredesexplo-
sies te kunnen verwachten lo
pen de mieren in ieder geval in
de goede richting.
