MENSEN
Ik sta ver van de
volmaaktheid af
'Uit veel verdriet is een wondertje ontstaan'
DRIES VAN AGT
C arry Tefsen zet na vier jaar een
punt achter de presentatie van het
TROS-programma 'Op goed geluk'.
Ze heeft er genoeg van om op de tv
jongens en meisjes te koppelen.
P rins Maurits gaat in september
en oktober als reserve-officier van de
koninklijke marine op herhaling. De
oudste zoon van prinses Margriet en
mr. Pieter van Vollenhoven vertrekt
H oofdredacteur drs. Max
Snijders van het Utrechts
Nieuwsblad is benoemd tot
hoogleraar journalistiek aan de
Rijksuniversiteit Groningen (RUG).
In zijn leerstoel is hij gespecialiseerd
in nieuwsgaring, -selectie en -
presentatie.
FRANS
HAPPEL
Jansen
I:-..
LEIDSE COURANT VRIJDAG 4 SEPTEMBER 1992
Jansen naam maakte vanaf het
Willem Pekelder
Ïet gaat goed met Dries
van Agt. „Ik ben zeer in
mijn nopjes. Ik heb een
magnifieke job". De oud-
lier, sinds 1990 EG-ambassa-
in Washington, kwam gister-
ag op bliksembezoek in Rijs-
aar bij de paleisbrigade van
ninklijke marechaussee een
hem genoemde zaal te openen,
jaar geleden richtte hij de bri-
officieel op. Koningin Beatrix
lomicilie gekozen in Huis ten
lien moest daar beschermd
en. Gesteld als hij is op uiterlijk
ion verrichtte de EG-ambassa-
met plezier de plechtige ope-
van de A.A.M. van Agt-zaal
sienaam, hè?!'),
altijd gelukkig?
ïker, we leven immers maar één
Zelfs volgens de leerstellingen
iet Vaticaan wordt op aarde
herkansing gegeven. En wat na
od komt, vriend, dat is maar af-
'Zelfs volgens de
leerstellingen van het
Vaticaan wordt op aarde
geen herkansing gegeven.
En wat na de dood komt dat
is maar afwachten'.
Staat de vut niet voor de deur?
Ik ben nu 61maar weet niet of de
EG een vut-regeling heeft. Het komt
trouwens niet boven de drempel van
mijn bewustzijn om daarover te den
ken. Mijn vitaliteit is te groot om ge
dachten daarover toe te laten".
Denkt u veel aan Nederland?
„Ik heb geen last van nostalgie. Ik
zit nooit dromerig door het raam van
mijn kantoor te kijken of sip te den
ken aan Nederland. Maar ik ben wel
graag een paar weken per jaar in dit
leuke, sympathieke, georganiseerde,
soms overgeorganiseerde land.
Daarna kan ik weer elf maanden
zonder hartzeer in het buitenland le
ven, in onversneden geluk".
Ademtocht
Hoe is het met uw vriend Wiegel?
„Die zie ik morgenochtend, wanneer
wij onze jaarlijkse reünie hebben
van het veel gesmade, maar door de
historie goeddeels alweer gerecht
vaardigde kabinet Van Agt I. Het ka
binet wat niet kon, toch kwam, on
mogelijk kon voortbestaan en door
leefde tot de laatste ademtocht".
Was dat allemaal aan u te danken?
„Ik heb wel met de genade medege
werkt, als u nog een Roomse uit
drukking kunt verstouwen. Maar, er
waren ook heel veel andere weldoe
ners zoals Hans Wiegel".
Het beste kabinet sinds jaren?
„Dat laten we over aan de geschied
schrijvers, aan de objectiviteit van de
wetenschap. Maar het was wel een
heel dapper kabinet. Wij waren zal
men die tegen de krachtige stroom
Carry Tefsen stopt
met'Op goed geluk'
Voor de TROS komt haar vertrek
niet als een complete verrassing.
„We hadden af en toe wel het gevoel
dat ze ermee op wilde houden", zegt
een woordvoerster. Het afscheid van
Carry is op zich geen probleem
omdat 'Op goed geluk' niet voor het
komende winterseizoen stond
geprogrammeerd.
Volgende zomer komt het
programma weer op televisie en
tegen die tijd hoopt de TROS een
opvolg(st)er te hebben gevonden. De
omroep heeft momenteel nog
niemand op het oog.
Prins Maurits
op herhaling
maandag 14 september met het
fregat Karei Doorman vanuit Den
Helder. Maurits zal in een
wachtofficiersfunctie oefeningen
met het eskader meemaken.
Harding vecht
schorsing aan
I-iex Harding, radiodirecteur van
Veronica, spant een kort geding aan
tegen de VOO om zijn schorsing
ongedaan te maken. Hij werd
dinsdag naar huis gestuurd omdat
hij bezig is met plannen voor een
commercieel radiostation. Veronica
acht dat onverenigbaar met het
besluit om in het publieke bestel te
blijven.
Harding spreekt tegen dat hij al
harde afspraken heeft gemaakt met
de commerciële zenders Radio 10
Gold, Sky Radio en RTL Radio. Wel
heeft hij met deze organisaties
'voorbereidende' besprekingen
gevoerd over een gemeenschappelijk
commercieel radiostation, dat zowel
via de kabel als via de ether zou gaan
uitzenden.
De plannen van Harding hebben
binnen Veronica geleid tot een
waterscheiding tussen de oude
garde, die graag commercieel wil
worden, en de nieuwkomers die hun
foto AP
Snelle toekomst De toekomst gaat nergens zo snel
als in 'Star Trek'. Kapitein Kirk en mr. Spock, met wie de
serie nog steeds wordt geassocieerd, zijn allang vergeten.
Na 'Star Trek: the next generation' (te zien bij de KRO) is
er alweer een nieuwe serie opgenomen: 'Star Trek: deep
space nine'. Metv.l.n.r. Nana Visitor, Terry Farrell, Cirroc
Lofton, Colm Meaney, Avery Brooks, Armin Shimerman,
Rene Auberjonois en Siddig El Fadil.
heil zoeken binnen het publieke
bestel. In kringen van de VOO is
vernomen dat een eventueel vertrek
van Harding naar een nieuw
radiostation zal leiden tot de
uittocht van vrijwel alle populaire
Veronica-deejays.
Harding gaat er van uit dat de
verenigingsraad, het hoogste
bestuursorgaan binnen de
omroeporganisatie, vanavond op het"
besluit van de hoofddirectie zal
terugkomen.
Max Snijders
hoogleraar
Snijders studeerde politieke en
sociale wetenschappen aan de
Universiteit van Amsterdam. Na
zijn afstuderen in 1956 werd hij
redacteur buitenland bij het
Algemeen Dagblad en in 1965
hoofdredacteur van het Utrechts
Nieuwsblad. Per 1 januari gaat hij
daar met de vut.
Hoe ik daar nu op kom? Absoluut
niet door het zich afzetten van
een inwoner van een grote stad
tegen die van de hoofdplaats van
dit land. Want, het is een feit dat
vele verfijningen van geestelijk
en zedelijk leven elders ontstaan
voordat ze uiteindelijk in
Amsterdam gecultiveerd worden.
Waarmee ik de aan mezelf
gestelde vraag nog niet
beantwoord heb. Welnu: om te
beginnen is er jaarlijks de
hoogmoed van de hoofdplaats
voornoemd, om te menen dat als
men daar een uitmarkt houdt het
ook meteen een Nationale is.
Direct daarmee verbonden is het
misverstand van de NOS-
televisie, dat er uitgerekend aan
die markt 'dus' ook veel aandacht
moet worden besteed.
Ach, het kwaad straft zichzelf,
want de NOS vaardigt Leoni
Jansen af om die gebeurtenis te
presenteren. Jansen, ooit
begonnen als presentatrice van
het Jeugdjournaal (mijn kinderen
vonden het geen leuke tante, ze
deed haar werk niettemin zeer
behoorlijk), koos er voor om
zangeres te wezen. Zulks in het
verantwoorde, serieus gewicht
hebbende lichte genre. Het
resultaat daarvan was dat Leoni
kruispunt tot het eerstvolgende
stoplicht.
Enkele jaren geleden verkeerde
ik in haar nabijheid toen er een
programma waarin zij het
hoogste woord zong was
ingezonden voor een tv-festival.
Welk festival dat was weet ik niet
meer, hetgeen minder met de
betekenis van het evenement te
maken heeft dan met de
uitstraling aldaar van Leoni
Jansen. Zo herinner ik me, dat
toen er een kans was om zomaar
te zingen voor een aardig publiek,
we haar ongeveer het podium
hebben moeten opduwen. Nee,
geen muziekplezierig iemand
toen.
Nadien zag ik haar terug als
beheerster van een NOS-
magazine dat steeds een
verscheidenheid aan culturele
uitingen etaleerde. De gasten in
dat programma waren dikwijls
smaakmakend, de gastvrouw
voegde daar niettemin steeds het
soort cultureel sektarisme aan
toe dat deed weten dat het wel
verdomd belangrijke kunst moest
wezen wilde ook zij het
interessant vinden.
Cultuur - niet in de dikke, maar
in de prettig ruime betekenis van
het woord - zou een
allemansvriend moeten zijn.
Daar hoort Leoni Jansen niet bij.
Net zo min als bij een uitmarkt.
Want dat is een instituut waar
belangstelling gekweekt moet
worden voor artistiek vertier.
Niet voor een intellectueel
privilege.
Carry Tefsen
foto Nico Schouten
Toi toi toi, zei Dries Van Agt toen hij gistermiddag deze oude bekende tegenkwam.
opzwommen, om ondanks alle te
genkantingen de plaatsen dei-
vruchtbaarheid te bereiken tot wel
bevinden van de natie. Ik geef toe
dat in die jaren niet veel bezuinigd is
i de overheidsuitgaven sterk zijn
gestegen. Maar dat komt doordat
Bestek '81 in het parlement sterk is
ontkracht, ook door het CDA".
U doet nu hetzelfde als president
Bush die ook het Congres de schuld
geeft van alle narigheid.
„Ik heb meer reden zo te spreken
dan George Bush, want als minister
president in Nederland heb je aan
merkelijk minder te vertellen dan
als president van de VS"
Leuk volk, die Amerikanen?
„Ik houd van hun spontaniteit en
hartelijkheid, hoewel ze nogal eens
oppervlakkig zijn. Wat ik zeer in de
Amerikanen waardeer is dat ze ge
middeld genomen veel meer dan Eu
ropeanen bereid zijn zich te onder
werpen aan kritiek. De zelfgenoeg
zaamheid daar is veel minder".
Kunt u zelf goed tegen kritiek?
„Ik ben voldoende gerijpt om te be
grijpen dat ik nog onthutsend ver
van de volmaaktheid afsta".
Cultuur is van oudsher een beetje
een dik woord. Hoewel het
veelomvattend is en met ons
allemaal iets te maken heeft, is
'cultuur' toch voor een begrip
gaan staan dat meer bij de
gestudeerde enkeling hoort.
Toch maar eens precies nakijken
hoe de Dikke van Dale in deze
context 'cultuur' verklaart.
Aldus: 'Beschaving, verfijning
van het geestelijk en zedelijk
leven, respectievelijk het daarin
bereikte peil,
beschavingstoestand
Dat is dus iets anders dan
(polarisatie moet er soms wezen)
'het wentelen van de
Amsterdamse grachtengordel in
zijn eigen pretentie, alsmede het
bevestigen daarvan'.
De zelfdoding van haar zoon Karei is
een verlies en uiteindelijk een bevrij
ding, zegt Henny Bruens. „Dat is het
ook voor hem geweest; hij zag geen en
kel perspectief meer om zo verder te le
ven".
Karei was chronisch psychotisch, een
vorm van ernstig psychiatrisch lijden.
Jaren lang leed zijn familie 'met hem
mee. In 1987 maakte hij door verhan
ging een eind aan zijn leven. „Hij ver
bleef in een psychiatrisch ziekenhuis en
stond op het punt terug te gaan naar het
gezinsvervangend tehuis. We hadden
nieuwe kleren voor hem gekocht, ook
een riem, want hij was zo mager gewor
den. Toen is het gebeurd, op het toilet.
Hij had er vijf minuten voor nodig'
Henny Bruens is daar waar ouders van
'zware' patiënten hulp en troost zoeken.
Steun biedt ze al sinds 1985, toen Ypsi
lon - de organisatie van ouders en fami
lie van chronisch psychotische en schi
zofrene mensen - werd opgericht. Een
vereniging onstaan uit verdriet en een
zaamheid; er was zoveel onbegrip voor
de problemen waarmee al degenen die
verbonden zijn met schizofrenen en psy
choten worstelen. Ypsilon stelde ook de
hulpverlening aan de kaak; de aanpak
van patiënten zoals Karei liet (en laat)
nog veel te wensen over.
Driejaar geleden gaf de vereniging een
'zwartboek' uit over wat er mis was bin
nen de psychiatrie; zij deed daarin ook
aanbevelingen tot verbetering. Er is ge
luisterd naar de noodkreten van Ypsi
lon. Vandaag presenteerde de organisa
tie een 'witboek'. Tijdens een congres in
het Haags Psychiatrisch Centrum Ro-
senburgis aan drs N.C. Oudendijk, di
recteur geestelijke gezondheidszorg en
beroepen van het ministerie van WVC,
het eerste exemplaar uitgereikt.
foto Maurice Nelwan
Henny Bruens: 'Heel geleidelijk aan zie je positieve dingen
ontstaan'.
'Initiatieven die er toe doen' is het the
ma van het congres. Dat is zeker van
toepassing op het psychiatrisch cen
trum Joris in Delft, dat de eerste 'Kwali
teitsprijs Schizofrenie' van Ypsilon
kreeg toegewezen. In het witboek wordt
de grote inzet van het centrum geprezen
voor mensen met schizofrenie, die er
een dagbehandeling ondergaan. Veel lof
is er voor de tolerantie en het respect die
de patiënten ondervinden.
Klagen
Henny Bruens noemt de veranderingen
ten goede bemoedigend. „Heel geleide
lijk aan zie je positieve dingen ont
staan". Ze kijkt er niet van op dat de on
derscheiding naar Joris is gegaan. Sinds
psychiater Rigo Vermeer er directeur is,
had ze niets anders verwacht, zegt ze.
„Voordien klaagden ouders steen en
been over het centrum". Niet dat het bij
Joris nu ideaal is. Volgens haar roepen
zaken om verbetering. „Ze zitten er nog
steeds met z'n vieren op een kamer; ie
dere eigenaardige met zijn eigenaardig
heden. In zo'n ruimte storen en versto
ren ze elkaar. Dat is in het hele land zo;
de hulpverlening hoeft zich daar niet ex
tra schuldig over te voelen. Je brengt
niet zo maar ergens verandering in. Je
hebt daar middelen voor nodig die ook
van de gemeenschap moeten komen".
Intens betrokken is zij bij het werk van
Ypsilon. Als geen ander weet ze wat ou
ders moeten doorstaan. Karei was een
entwintig toen Henny Bruens en haar
man merkten dat er iets mis was. Pas
veel later - Karei had toen al in inrich
tingen verbleven en pogingen tot zelfdo
ding gedaan - kwamen artsen tot de
conclusie dat hij chronisch psychotisch
was.
Vrijwel elk weekeinde kwam hij naar
huis. „Een heel werk, zeker met nog
vier kinderen erbij. Het was een verple
ging van 48 uur per weekeinde'Thuis
werd voor Karei alles hetzelfde gelaten;
de omgeving moest bekend voor hem
zijn. „We durfden niets te veranderen.
Dat heeft ons met de verhuizing zo par
ten gespeeld. Vroeger dachten we: 'ver
huizen doen we nooit' en het heeft ook
jaren geduurd voordat het gebeurde.
Het kost veel tijd voordatje het besef
krijgt: wij zijn vrije mensen geworden,
we kunnen zelf een keuze maken en niet
vanwege Karei".
Mensen bij elkaar brengen om te praten
over problemen en het ziektebeeld, is de
voornaamste taak van Ypsilon. De vere
niging begeleidt verschillende soorten
groepen: die voor ouders, kinderen,
partners en voor broers en zusters. Ook
is er een rouwgroep voor wie door deze
ziekte te maken heeft gekregen met
zelfdoding.
De organisatie wil zich bovendien gaan
inzetten voor belangenbehartiging. Zes
tig mensen in het hele land zijn in trai
ning om te leren onderhandelen. Het
doel is in de eigen regio contacten te leg
gen met Riagg's, huisartsenverenigin
gen, politie en psychiatrische ziekenhui
zen. „We beginnen met Ypsilon voor te
stellen, te vertellen waar we voor staan.
We zullen dan duidelijk maken dat we
geen concurrenten zijn. Het gaat uitein
delijk om verbetering van de situatie
van de patiënten; het heeft alles te ma
ken met hoe zij worden opgevangen".
Grenzen
Je grenzen stellen, is wat Bruens ouders
steeds voor ogen houdt. „In feite is dat
hartverscheurend; je komt tot de ont
dekking datje kind kind blijft en dat het
altijd probeert zijn zin te krijgen. Maar
met zo'n kind zijn ook vele anderen ge
moeid. Bij ons waren er nog zes met wie
geleefd diende te worden".
Uit veel verdriet is een 'wondertje' on
staan. De gehechtheid in de familie is
onvoorstelbaar groot, zegt ze. „Het hele
gezin heeft Karei gedragen, mij in zijn
ziek zijn gesteund en heeft taken van
me overgenomen'
De littekens over zijn verlies zijn blij
vend. „Je kunt het nooit ongedaan ma
ken. Dat vind ik ook niet erg. Het leven
zit ingewikkeld in elkaar; vroeg of laat
krijgje allemaal met lijden en dood te
maken. Je zult het een plek in je leven
moeten geven; je hoeft het niet te verge
ten, maar er ook niet eindeloos onder te
Prins Maurits
