'De bijbel is geen
politieke encyclopedie'
Zaterdag
Leidse Courant t>
zaterdag 29 augustus 1992
T VOOR BIT
houkes ein'
Lotus weer helemaal bij de tijd
Over de hele wereld is Lotus 1-2-3 onbetwist het meest
gebruikte rekenprogramma voor de personal computer.
Die positie verkreeg het programma al vrijwel direct na
de introductie in 1982, en die heeft het nooit meer
afgestaan. 1-2-3 is een zogenaamd rekenblad
programma, een spreadsheet, dat wat het uiterlijk op het
scherm betreft bestaat uit een matrix met vele
kolommen en rijen, die samen evenzovele cellen vormen.
In die cellen kunnen getallen of formules worden
opgeslagen, en met al die gegevens kunnen de meest
ingewikkelde berekeningen worden gemaakt. Het
programma heeft daarnaast nog twee andere
hoofdfuncties: het maken van grafieken en het
bijhouden van gegevensbestanden; respectievelijk de '2'
en de'3'van 1-2-3.
Dat principe van een werkblad met rekencellen werd
meer dan tien jaar geleden al toegepast door het
rekenblad-programma dat toen erg populair was:
Visicalc. In feite is de basis-opzet nog altijd hetzelfde,
maar in de mogelijkheden van Visicalc en het huidige
Lotus 1-2-3 zit een wereld van verschil. In tien jaar tijd
heeft de automatisering met microcomputers immers
een gigantische ontwikkeling doorgemaakt en dat is aan
zo'n modern programmapakket zeker af te lezen. Toch
blijft het voor software-ontwikkelaars hard werken om
bij te blijven, om regelmatig nieuwe versies en
verbeteringen te kunnen presenteren. Ook Lotus
Development investeert veel in het blijvend verbeteren
van zijn produkten.
Met de laatste opwaarderingen van het programma is
Lotus weer helemaal bij de tijd. Zowel gebruikers van
'gewoon' DOS als Windows kunnen met 1-2-3
voortreffelijk uit de voeten.
de DOS-versie van Lotus 1 -2-3 heeft nu een grafische
"tjrface met Smartlcons en een exacte afbeelding op het
®rm van de uiteindelijke afdruk op papier: WYSIWYG.
Voor DOS-gebruikers is release 2.4 onlangs uitgebracht:
een pakket dat geheel inspeelt op het gemak van de
-Tj grafische interface, die het intoetsen van commando's
1voor het grootste gedeelte heeft overgenomen. Het
programma laat zich voor een belangrijk deel met de
muis bedienen; de nieuwe Smartlcons, een
knoppenbalkje aan de rechterkant van het rekenblad,
dragen daar niet weinig toe bij. Voor allerlei veel
gebruikte functies wordt zo'n Smartlcon meegeleverd;
meer dan zeventig om precies te zijn. De gebruiker
bepaalt zelf welke functies hij onder handbereik met
zo'n aankliksymbool wil kunnen bedienen. In feite zit
er, met het WYSIWYG (What You See Is What You Get) -
uiterlijk van het programma, niet eens veel verschil
meer met de bediening van de Windows-versie.
Opvallend is wel dat het programma desondanks zeer
snel is gebleven, ook op 'simpele' 286-computers.
Nieuw in de 2.4-release is verder onder meer het dwars
kunnen afdrukken (ook op simpele matrix-printers!) en
een fraaie BackSolver. Dat onderdeel is van betekenis bij
het analyseren van bijvoorbeeld financiële gegevens.
Met de BackSolver kan worden doorgerekend wat er
voor nodig is om aan een vantevoren bepaald resultaat
te komen. De BackSolver maakt het ook mogelijk om
meerdere variabelen tegelijkertijd aan te laten passen
om het gewenste doel te bereiken.
Ook 1-2-3 voor V/indows is verbeterd. Voor gebruik
onder Windows kwam onlangs versie 11 uit, die ten
opzichte van de eerste Windows-versie een hogere
verwerkingssnelheid heeft gekregen. Daar is het niet bij
gebleven, want voor versie 1.1-gebruikers heeft Lotus al
weer een aanvulling ter beschikking gesteld, een
'SmartPak', waarin enkele nieuwe functies zijn
ondergebracht. Eén van die nieuwe functies is
SmartFill, een opdracht waarmee opeenvolgende
reeksen zoals data, maanden, letters of andere series P
automatisch kunnen worden samengesteld. Een
primeur is dat overigens niet: een soortgelijke functie
was al opgenomen in de laatste versie van Excel for
Windows, het concurrerende spreadsheet-programma
van Microsoft.
Het SmartPak voor Lotus 1-2-3 versie 1.1 for Windows
geeft de gevorderde gebruiker nog meer mogelijkheden
om het programma naar zijn eigen wensen aan te
passen. Er is nu een zogenaamde Dialog Editor, dat
bedoeld is om eigen dialoogvensters te ontwikkelen,
inclusief drukknoppen, radiobuttons enzovoort. Die
functie gecombineerd met de uitgebreide macro
mogelijkheden van het programma laten haast niets
meer te wensen over.
Anti-virusprogramma
uitgebreid
Central Point, bekend van PC Tools, heeft zijn Anti-
Virusprogramma flink uitgebreid. Versie 1.3 kan meer
dan 1200 virussen onderscheppen en onschadelijk
maken. Het programma biedt nu ook bescherming tegen n
zogenaamde polymorfe virussen, wellicht het meest
gemene soort dat er bestaat. In de software zijn verder
extra opties aangebracht voor het verwijderen van
aangetaste bestanden. Daarnaast biedt het programma
bescherming tijdens het op- of herstarten van de
computer. Polymorfe virussen zijn in staat hun eigen
'vingerafdruk', waar viruscheckers naar zoeken om zo'n
indringer op te sporen, telkens opnieuw te veranderen.
Hierdoor is het zeer lastig dit soort programma's op te
sporen. Virussen van dit soort zijn veelal gemaakt met
behulp van het programma Mutation Engine, een
zogenaamde programmeer-tooi waarmee het eenvoudig
is om van een bestaand virus een nieuwe versie te maken
die zichzelf kan wijzigen. Central Point Anti-Virus 1.3
kan nu ook dit soort indringers de baas.
Twee gedeelten van het programma blijven tijdens het
gebruik van de computer als een waakhond in het
geheugen, om er op toe te zien dat er niets vreemds
gebeurt. Deze zogenaamde TSR-programma's
controleren onder andere ook het starten van de
computer met een diskette in de A-drive. Als blijkt dat
die diskette is besmet, dan wordt het opstarten
verhinderd, om zo besmetting van de harde schijf te
voorkomen. De nieuwe versie van het programma is te
koop voor 279 gulden (excl. BTW). Geregistreerde
gebruikers van eerdere versies betalen uiteraard minder
voor de opwaardering.
Een verrassend interview met CDA-partijvoorzitter Wim van Velzen. In de
loop van een moeizaam gesprek concludeert hij drie dingen. Ten eerste is de
bijbel er bij het CDA niet om open te slaan. Ten tweede zou de zinsnede dat
de bijbel toetssteen is voor het politieke handelen uit het program moeten
verdwijnen en ten derde: het CDA is geen christelijke partij.
door Hildebrand Bijlevelo
Het was vrijwel niemand opgeval
len. Maar wat in de jaren zeventig na
heftige discussies in 1980 het pro
gram van uitgangspunten van het
CDA niet haalde, bleek in april dit
jaar ineens wel te kunnen in het ver
nieuwde nog te aanvaarden
program van uitgangspunten. Een
van de nieuwe zinnen luidt: „De
toetsing aan de Heilige Schrift (de
bijbel) is de kern van de politieke
overtuiging". Die zinsnede komt in
de plaats van het huidige vrijblijven
de CDA-jargon: „Het CDA richt zich
naar het bijbels getuigenis met de in
tentie te zoeken naar de betekenis
van het evangelie".
Wim Deetman, voorzitter van de
programcommissie, zei ter verkla
ring van de gewijzigde tekst: „Het
toetsen aan de Heilige Schrift geldt
dus óók voor niet-christenen die ac
tief willen zijn in het CDA". Van Vel
zen zegt nu echter het tegenoverge
stelde en vindt dat vertegenwoordi
gers dat niet hoeven te onderschrij
ven.
- Hoe toetst het CDA aan de Heilige
Schrift?
„Ons verkiezingsprogramma base
ren wij op het program van uitgangs
punten. Daarin vertalen wij de inspi
ratie uit de Heilige Schrift in vier
uitgangspunten: solidariteit, ge
rechtigheid, rentmeesterschap en
gespreide verantwoordelijkheid. Er
zal elke keer reflectie nodig zijn om
te kijken hoe je politieke opstelling
zich verhoudt tot deze vier uitgangs
punten".
- U heeft dus niet de Heilige Schrift,
maar die vier begrippen als kern van
uw politieke overtuiging gemaakt.
„Dat heb ik niet gedaan, dat deed de
programcommissie in 1980. Voor
ons telt de vraag: wat is de politieke
vertaling van die inspiratie uit de
bijbel. Je kunt twee dingen doen. Je
kunt de bijbel openslaan en psalm 96
pakken om'te kijken: wat staat daar
nou? Wij hebben geconstateerd dat
het zó niet werkt. Want dan moeten
we de bijbel letterlijk gaan interpre
teren. Daar hebben wij nee tegen ge
zegd. De bijbel is geen politieke ency
clopedie. Wij hebben die inspiratie
vertaald in die begrippen. Daar toet
sen wij op en niet direct op de bij
bel".
- Het is dus niet de bedoeling dat ie
mand op een CDA-vergadering bij
belgedeeltes gebruikt bij discussies
over abortus, euthanasie of iets an
ders?
„Nee. Bij ons is het niet de bedoeling
datje aan de hand van bijbelteksten
met elkaar het debat voert. Het gaat
veel meer om wat er uit de bijbel op
ons afkomt als het woord van God".
Hoofdboodschappen
- U zegt niet aan de hand van bijbel
teksten, maar wel aan de hand van
de bijbel. Hoe doe je dat?
„Als je de bijbel leest, ontdek je en
kele hoofdboodschappen. Die heb
ben wij politiek gekanaliseerd in vier
kernbegrippen. Natuurlijk kun je
bijbelteksten wel gebruiken als illus
tratie. Dat gebeurt ook, maar we ge
bruiken ze niet als argument".
- Maar als u in het program zelf refe
reert aan de bijbel, dan moet je daar
toch over kunnen discussiëren?
„U stelt de vraag of je een stuk uit
het evangelie moet interpreteren.
Het punt is: wat is je ambitie? Wil je
een kerkelijke of een politieke bewe
ging zijn?".
- Op het moment dat iemand vraagt:
'Vinden jullie dat en dat besluit in
overeenstemming met de bijbel?',
dan zegt u: 'Daar ga ik niet op in'.
„Inderdaad, daar ga ik dan niet op
Het duurde enige tijd, maar heel langzaam komt de CDA-achterban
overeind. Dat het CDA niet te koop loopt met de bijbel is okee, het is
tenslotte geen evangelisatiebegweging. Dat verschillende
volksvertegenwoordigers van het CDA nauwelijks iets van de bijbel afweten
is verontrustend maar nog net acceptabel voor de achterban, maar dat het
CDA-bestuur sinds kort het hindoe-kamerlid D. Ramlal het christen
democratisch erfgoed laat verdedigen gaat velen een stap te ver.
In dagblad Trouw, dat door veel CDA'ers gelezen wordt, regent het
ingezonden brieven. Dominees vragen zich bezorgd af of de identiteit van
het CDA niet hoognodig ter sprake moet komen en trouwe CDA'ers
kondigen aan hun lidmaatschap op te zeggen. De enige die tot op heden niets
had gezegd en niets werd gevraagd was het CDA-partijbestuur. Maar na
enkele aarzelingen mengt partijvoorzitter drs. W. van Velzen zich in de
strijd.
- Wat heeft het dan voor zin om de
toetsing aan de Heilige Schrift in het
program van uitgangspunten op te
nemen?
„Luister nou eens
- De vraagstelling is toch heel hel
der?
„Laten we het nu eens zo doen. Dat
boek (wijzend naar de bijbel op een
kastje) is onze inspiratie. Moet je
dan naar zinnetjes in de bijbel zoe
ken om puntje, puntje, puntje? Het
gaat er ons om dat je je bewust bent
van je totale inspiratiebron".
- Het bewust zijn van die bron
dus
- Die zin in het nieuwe program: 'De
toetsing aan de Heilige Schrift is de
kern van de politieke overtuiging',
suggereert dat u de bijbel er bij pakt
om te kijken hoe het zit.
„Nee dat is dus niet zo. Ik vertaal die
tekst niet als het openslaan van de
bijbel".
- Het CDA identificeert zich in zijn
naam aan het christendom. De kie
zer denkt dan, op grond van die C,
dat het CDA een christelijke partij
is.
„Nee, nee, nee. Daar hebben we op
nieuw dat verkeerde wisseltje bij u.
Het CDA is een partij 'geïnspireerd
door'. Daar mogen wij op worden
aangesproken. Maar het CDA is
geen christelijke partij. Het is een
volkspartij die zich richt op de hele
samenleving, niet alleen op christe
nen. Het is wèl een christen-demo
cratische partij".
Heel het volk
Wat is het verschil tussen een chris
telijke partij en een christen-demo
cratische partij?
„Ik denk dat een christelijke partij
zich onder meer alleen richt op
christenen. Een christelijke partij is
gelijk aan klein rechts. Daar zit nou
precies het punt. Het CDA richt zich
op heel het volk".
- Ik probeer het te begrijpen. U zegt:
'Wij zijn een volkspartij en richten
ons op het hele volk'. Staat het CDA
dan open voor iedereen, ongeacht
het geloof dat hij aanhangt?
„Ja, wij hebben geen toelatingsexa
men. Als mensen zich in het CDA
herkennen met de verwijzing naar
onze inspiratiebron en men meldt
zich bij ons aan, dan is men wel
kom".
- Moeten de mensen die het CDA-
standpunt uitdragen die zin over de
Heilige Schrift als toetssteen kun
nen onderschrijven?
„Het is niet de vraag of zij twee keer
per week naar de kerk gaan. De ver
tegenwoordigers moeten het pro
gram van uitgangspunten onder
schrijven. Sterker nog, ze moeten
ook de bereidheid hebben die zaken
uit te dragen in de politiek".
- Moet een CDA-kamerlid dus ook
die passage over de toetsing aan de
Heilige Schrift onderschrijven?
„Ze moeten weten dat het program
van uitgangspunten het politieke
antwoord is op de inspiratie van de
Heilige Schrift".
- Dat staat dus niet in het program
van uitgangspunten. Daar staat: 'De
toetsing aan de Heilige Schrift is de
kern van de politieke overtuiging'.
Nogmaals de vraag: moeten alle
CDA-vertegenwoordigers dat onder
schrijven?
„Ja, maar ik geef u toch mijn inter
pretatie van die zin'
- Dan begrijp ik uit uw woorden dat
een CDA-vertegenwoordiger* deze
zin niet hoeft te onderschrijven.
„Je zult moeten onderschrijven
datIk heb het gevoel dat we el
kaar nu een beetje op een paar
woorden willen vangen".
- Juist niet. Nu komen we bij de clou.
„Nee, de clou is dat, als je als volks
vertegenwoordiger voor het CDA
wilt opereren, moet aanvaarden dat
het CDA een beweging is die zijn in
spiratie vindt in de bijbel".
Onderschrijven
- Dat is de vraag niet. Moet iemand
de toetsing aan de Heilige Schrift als
kern van zijn politieke overtuiging
aanvaarden? Dat is heel eenvoudig
de vraag.
„Daar kan ik u op dit moment geen
antwoord op geven. Dit is een ont-
werp-tekst van de program-commis-
- Staat het partijbestuur dan wel
achter die tekst?
„Ach, het feit dat u er zo over
praatLaat ik zeggen: dat u daar
zoveel vragen over heeft, is voor mij
een signaal nog eens heel goed naar
deze tekst te kijken. En laten we kij
ken of dit weergeeft wat onze inter
pretatie is".
- Dan vraag ik u op de man af: Wat
vindt u van die tekst? Moet een
CDA-vertegenwoordiger in de Twee
de Kamer dit onderschrijven?
„Ik kan niet met uw vraag uit de voe
ten. Als ik ja zeg, betekent het dus
dat ik als CDA-vertegenwoordiger
Het Boek moet openslaan en zeggen:
dat is onze leidraad voor het politie
ke handelen. Dan zeg ik nee".
- Voor u hoeven ze het dus niet per
soonlijk te onderschrijven?
„Nee, inderdaad".
- Hoe zou u dan deze zin vervangen
en zodanig formuleren dat het voor
iedereen en mij duidelijk is?
„Daar begin ik zo niet aan. Dit type
formulering komt aan op komma's.
De intentie is duidelijk. Het gaat om
inspiratie vanuit de Heilige Schrift".
- Dus zo'n zin zou u daarvoor in de
plaats willen zetten.
„Ik ga daar nu niet op deze plaats
met u over discussiëren. Dat doen
we later, als het congres dit behan
delt".
- Het CDA-Tweede-Kamerlid Ram
lal komt er voor uit dat hij hindoe is.
Vindt u dat de bijbel andere gods
diensten als het hindoeïsme positief
beoordeelt of juist uitsluit?
„Dat is voor mij niet te beantwoor
den. Als voorzitter van het CDA heb
ik daar geen opvatting over. Dat
moet u aan de persoon Van Velzen
vragen. Als partijvoorzitter heb ik
niet uit te maken of het christendom
een andere positie heeft dan het hin
doeïsme of boeddhisme. Die uit
spraak wil ik niet doen".
Veda en Koran
- Waarom haalt u uw inspiratie al
leen uit de bijbel en niet uit de veda
van de hindoes of de koran van de
moslims?
„Omdat we honderd jaar geleden
een grote groep mensen hebben ge
kregen, van Schaepman tot Kuyper,
die geïnspireerd was door de Heilige
Schrift. En omdat nog steeds blijkt
dat diezelfde beweging gevoed en ge
steund wordt vanuit mensen die het
op deze basis willen doen".
- Toen zat er nog geen Ramlal of
Rambocu6 bij. Nu wordt die bewe
ging wèl gevoed en gesteund door
hindoes en moslims. Zou u die stro
mingen in de CDA-ideologie willen
opnemen?
„Nee, het is een christen-democrati
sche beweging".
- Dat is blijkbaar historie. Maar nu
groeit er een partijgeschiedenis met
mensen uit andere geloofsrichtin
gen. Waarom neemt u de inspiratie
bronnen van hen ook niet op in uw
program?
„Omdat we daar niet voor kiezen.
We willen christen-democratisch
blijven".
Waarom wilt u dat zo expliciet blij
ven als toch al mensen uit andere
godsdiensten uw partij vertegen
woordigen?
„Mijnheer Ramlal vindt dat hij op
basis van zijn hindoe-geloof het
CD A-program kan praktizeren".
- Waarom wilt u dan toch zo vast
houden aan het christelijke?
„Niet vasthouden aan het christelij
ke, maar aan het christen-democra
tische karakter. De terminologie
luistert heel nauw. U wilt vragen of
wij het christen-democratische ka
rakter willen inruilen voor een mul-
ti-religieuze partij. Wij willen'dat
niet op basis van historie en ook op
basis van onze totale verworteling in
de samenleving. Wij denken dat de
bijbel ons nog steeds in voldoende
mate als beweging inspireert voor
politieke antwoorden. De christen
democratie is een eigen doctrine, een
herkenbare politieke beweging. Wij
hebben geen behoefte aan verbre
ding".
- Als politieke partij richt u zich in
campagnes op bepaalde groepen, zo
als het gezin en de middeninkomens
als ruggegraat van de samenleving.
Is het CDA ook van plan om zich met
mijnheer Ramlal te richten op de
hindoes?
„Het CDA richt zich op alle groepen,
van middeninkomens tot uitke
ringsgerechtigden en van katholie
ken tot moslims. Het CDA is een
volkspartij. Wij hebben ons al jaren
lang ook duidelijk op de minderhe
den gericht. Het feit dat mijnheer
Ramlal op de lijst staat is daar een
afspiegeling van. Ik zou het jammer
vinden als we vanaf nu moesten zeg
gen dat de minderheden voortaan al
leen terecht kunnen bij niet-reli-
gieus geïnspireerde partijen".
- U schrijft in het program dat het
spreken en handelen van de kerk
een grote betekenis heeft voor de
partij. Gaat u nu ook met hindoes en
islamieten praten, zoals u nu doet
met de kerken?
Als de hervormde synode een
standpunt inneemt ten aanzien van
armoede, dan kijken we daar buiten
gewoon serieus naar vanwege onze
gemeenschappelijke inspiratiebron.
Indien de islamieten op deze wijze
georganiseerd waren, hetgeen niet
zo is, dan zou ik daar zeker ook naar
willen luisteren. Maar het gewicht is
toch anders. Ze hebben toch een wat
andere inspiratiebron. Die is princi
pieel anders".
„Dit zijn moeilijke gesprekken",
constateert de CDA-voorzitter tot
slot. De interviewer, bij wie het
zweet tappelings over de rug loopt,
beaamt dat.
