Panic blijft
solozangerof
moet wijken
Lire balanceert
op rand
van de afgrond
Lappendeken Joegoslavië
na een jaar bruut scheuren
BUITENLAND
Nieuwe opzet
conferentie
Chaos bij kantoor UNHCR in Zagreb
ZAGREB/BELGRADO
Veertien maanden oorlog en
vruchteloze internationale
bemiddeling in het conflict
Joegoslavië hebben 12.000
doden en 2,5 miljoen vluchte
lingen tot gevolg. De golf van
geweld begon op 25 juni 1991
met het uitroepen van de on
afhankelijkheid van Kroatië
en Slovenië en het ingrijpen
van het Joegoslavische leger
in Slovenië. De etnische lap
pendeken, die het vroegere
Joegoslavië vormde, ver
scheurde zichzelf verder en
tijdens het proces zijn er al
leen maar meer partijen in
het conflict bijgekomen. Ten
tijde van de Joegoslavië-con-
ferentie in Londen zijn dit:
SERVIË EN MONTENE
GRO: Hun politiek is gericht
op steun aan naar afscheiding
strevende Serviërs in Kroatië
en Bosnië-Hercegovina en ge
baseerd op de weigering deze
twee republieken te erken
nen. De twee republieken
steunen de wens van de Ser
viërs in Bosnië-Hercegovina
deze republiek in drie kan
tons te verdelen, een moslim-,
een Servische en een Kroati
sche kanton. Servië en Mon
tenegro hebben voor de Con
ferentie in Londen een geza
menlijke delegatie gevormd.
KROATIË: Zagreb heeft di
verse malen internationaal
militair ingrijpen tegen de
Serviërs geëist en minister
van buitenlandse zaken
Zdenko Skrabalo is voorstan
der van een „schoktherapie"
(bombarderen van Servische
hoofdkwartier en lucht
macht- en marinebases) inge
val de Londense conferentie
mislukt.
BOSNIË-HERCEGOVINA:
President Alija Izetbegovic
van Bosnië pleit nu voor een
onverdeelde republiek en
weigert de vorming van Ser
vische, moslim en Kroatische
kantons. De Serviërs en
Kroaten in Bosnië zijn tegen
het plan van Izetbegovic, een
moslim, die nog maar een
fractie van zijn land plus eni
ge wijken van Sarajevo in
handen heeft.
MACEDONIË: President
Kiro Gligorov van Macedonië
poogt in Londen internation-
le erkenning en internationa
le garanties voor zijn huidige
grenzen met republieken van
het vroegere Joegoslavië te
krijgen. Griekenland is dara
tegen.
SLOVENIË: Slovenië de best
ontwikkelde van alle repu
blieken van het vroegere Joe
goslavië pleit voor internatio
naal militair ingrijpen in Bos
nië. Het wil dat de kwestie
van de opvolging van Joego
slavië door rest-Joegoslavië
centraal staat in Londen.
ALBANEZEN VAN KOSO
VO: De „president van de re
publiek" Kosovo, Ibrahim
Rugova, zal in Londen pleiten
voor een onafhankelijke Re
publiek Kosovo. Belgrado is
tegen omdat het de eerste
stap naar aansluiting bij Al
banië zou zijn.
HONGAREN VAN VOJVO-
DINA: De Hongaren van Voj-
vodina (noord- Servi,ë) zal in
Londen worden vertegen
woordigd door de voorzitter
van de Democratische Unie
van Hongaren in Vojvodina,
Andas Agoston. Agoston zal
de instelling bepleiten van
een autonoom Hongaars ge
bied in de streek van Suboti-
ca.
Ccidóc Soirumt
WOENSDAG 26 AUGUSTUS 199!
Zwak pond zet Major onder dru
Idoor
BOB VAN HUET
LONDON De aanhoudend
zwakke positie van het Britse
pond heeft speculaties ver
strekt over een aanstaande
renteverhoging in Groot-
Brittannië. City-experts
voorspellen een stijging van
minimaal één procent om de
Britse munt te verdedigen
ten opzichte van de Duitse
mark.
'Routine-overleg' tussen pre
mier Major en minister van fi
nanciën Norman Lamont leid
de gisteren niet tot besluiten.
De conservatieve regering
vreest dat de gevolgen van een
renteverhoging het herstel van
de economie in de weg staan.
Premier Major dreigt politiek
een hoge prijs te betalen voor
zijn straffe anti-inflatiebeleid
dat de Britse economie op den
duur uit het slop zou moeten
halen. De verdediging van het
pond en handhaving van de
Britse munt in het Europese
Monetaire Stelsel (EMS) zijn
daarvan hoekstenen. Maar met
het uitblijven van resultaten is
de binnenlandse kritiek niet
van de lucht. Opvallend is dat
Majors eigen Conservatieven
vaak meer te keer gaan dan de
door Labour geleide oppositie.
De 'Thatcheristen' binnen de
Conservatieve Partij stellen dat
het pond slechts hinder onder
vindt van' het Europees wissel
koerssysteem en het Europese
Monetaire Stelsel in zijn geheel.
Het EMS verlaten, na pas in
1990 te zijn toegetreden, vin
den de Eurosceptici geen schan
de. Minister van financiën Nor
man Lamont is de gebeten
hond. Tory-afgevaardigde John
Carlisle meende dat de minister
bewust van de televisie werd ge
houden omdat „zijn verschij
ning het pond sterling nog ver
der zou verzwakken". Of de
weinig charismatische Lamont
het conservatieve partijcon
gres, begin oktober, zal overle
ven is hoogst onzeker.
Maastricht
Regeringswoordvoerders geven
drie oorzaken voor de benarde
situatie positie van het
arrogantie van de
de zwakte van de
dollar en de onzekerheid I
de uitkomst van het
Maastricht-referendum
palend zal zijn voor de
re toekomst van Europa
toevallig allemaal
van buitenaf. Feit is dat de
de Tories veelvuldig bel
economische opleving
steeds niet in zicht is. De
ste tegenvaller was het
delstekort dat in juli met
600 miljoen gulden
Steeds moeilijker vinden 1
produkten hun weg naar
tenlandse markten die
eens onder een econom
crisis gebukt gaan. Direc
volg hiervan is een toenei
aantal faillissementen,
investeringen en een werf
heidscijfer dat weer geva
in de richting van drie mi
gaat.
Volgens City-expert Bill M
van UBS Phillips en Dn
een devaluatie van het
noodzakelijk om de export
op poten te zetten en op tei
een verlaging van de rentet
ven mogelijk te maken. M
schat de huidige waarde va
pond een vijfde te hoog. Eer
se devaluatie is echter ond
baar binnen het EMS.
Verhoging van de rente lij
met al de meest waarschiji
verdedigingslinie voor het
en de regering, zij het met
matische gevolgen voor
groot aantal huiseigenarei
nu al niet meer uit hun 1
theekschulden komt. In de
ste zes maanden van dit
zijn 68.883 Britse gezinne
troffen door een beslagle;
of uitgestelde beslagleggin
hun woning als gevolg vanl
lingsachterstand. Dat is
stijging van vijf procent vi
leken met vorig jaar. Hetw
vooral de kleine huiseigen
die de regering Major in he
del hielden bij de laatste ve
zingen. Verhoging van de i
zal de Conservatieven zeke
litiekë schade berokkenen
angst hiervoor verklaart
vooralsnog afwachtende
ding van de Britse regerinj
zo menen City-expert
op den duur toch niet zal
nen ontkomen aan impopu
maatregelen.
Geen krant ontvangen? Bel tussen 18.00 en 19.00 uur. zaterdags tussen 1<
15.00 uur, telefoonnr. 071-122248 en uw krant wordt nog dezelfde avond
zorgd.
1
Zeven journalisten
gewond in Bosnië
SARAJEVO De oorlogsverslagge
ving in Bosnië-Hercegovina heeft gis
teren een triest record geslagen: zeven
gewonde journalisten in 24 uur, onder
wie BBC-correspondent Martin Bell
en de correspondent van de Franse
kortegolf-zender RFI, Kika Curovic.
Vijf Bosnische journalisten van het on
afhankelijke dagblad Oslobodenje (Be
vrijding), dat zijn lokalen met drie
weekbladen deelde, raakten gewond
toen meer dan tien raketten het redac
tiegebouw volkomen in puin schoten.
Meer dan dertig journalisten hebben
hun leven gelaten in ex-Joegoslavië,
twee worden al lange tijd vermist.
LONDEN De EG-conferentie over Joego
slavië, die een jaar geleden begon onder voor
zitterschap van de Brit Lord Carrington, zal
na „Londen" van opzet veranderen en zich
grotendeels verplaatsen naar Genève, het Eu
ropese hoofdkwartier van de Verenigde Na
ties. De Joegoslavië-conferentie doorgaan op
basis van de „Carrington-formule", maar uit
gebreid worden met de coördinatie van de hu
manitaire hulpverlening. De lijst van begin
selen omvat alle uitgangspunten die in de EG-
vredesconferentie al gehanteerd werden, zo
als bescherming van de rechten van minder
heden en het niet accepteren van grenswijzi
gingen die met geweld tot stand zijn geko
men.
Verzet tegen evacuatieplan van Nederlandse Bosniër
ZAGREB Vèrtegenwoordigers van
de Hoge Commissaris voor de Vluchte
lingen van de Verenigde Naties
(UNHCR) hebben zich gisteren uiter
mate negatief uitgelaten over het pri-
vé-initiatief van de Nederlandse Bos
niër Hassan Huremovic om 1500 Bos
nische vluchtelingen naar Nederland
te halen. Als de Nederlandse regering
akkoord gaat met dit plan, dan speelt
ze daarmee de Servische politiek van
etnische zuiveringen in de kaart, aldus
L. Nielsen van de UNHCR.
Het vluchtelingenkamp waar de 1500
Bosniërs zich bevinden, bleek gisteren
onbekend bij de vertegenwoordigers
van de UNHCR. „Nu zijn wij niet in
staat geweest om iets voor hen te
doen", aldus Nielsen. De vertegen
woordigers van de Nederlandse missie
in Kroatië hielden na afloop van een
gesprek met Huremovic de mogelijk
heid open dat de groep vluchtelingen
kan komen. Huremovic is wel te ver
staan gegeven dat Nederland niet
doorgaat met het opnemen van groe
pen vluchtelingen die hij op eigen gele
genheid wil overbrengen. Er zijn al
leen in Kroatië al zo'n 700.000 vluch
telingen, waarvan Nederland alleen de
kwetsbare groepen wil opvangen. De
missie heeft vandaag een kijkje geno
men op de plaatsen waar de vluchtelin
gen van Huremovic zijn onderge
bracht. Daarna kan een besluit vallen
of deze mensen al dan niet naar Neder
land mogen komen.
hankelijk van het buitenland,
want pas als de sancties zullen
worden opgeheven, zal het volk
hem als redder des vaderlands
omhelzen. Kleinere stappen
helpen ook. Vooral het ruilen
van krijgsgevangen met Kroa
tië, waardoor honderden zonen
en vaders thuiskwamen, heeft
hem punten opgeleverd. Ook
zijn plannen om een algehele
amnestie af te kondigen voor de
Servische dienstweigeraars val
len goed onder de bevolking.
Maar ook hier stuit Panic weer
op de grenzen van zijn speel
ruimte. Het door Milosevic ge
domineerde parlement weiger
de ook maar over het wetsvoor
stel te praten.
Hoe de conferentie ook zal aflo
pen, de kans dat er iets wezen
lijk zal veranderen in het voor
malige Joegoslavië lijkt daar
mee klein. Zelfs als Panic als
grote overwinnaar terug komt,
zal hij als naïeve solozanger nog
moeten afrekenen met de sluwe
orkestleider Milosevic.
Schuilplaats
Een klein meisje in het Bosnische plaatsje Bugojno kijkt
vanuit haar natuurlijke schuilplaats naar de gebeurtenissen
Ze had bij het kiezen van haar stek waarschijnlijk niet de hulp
autoriteiten nodig die de boom middels een bord hebben
peld als schuilplaats.
Idoor
AART HEERING
ROME De lire heeft een
nieuw dieptepunt bereikt.
Op de Europese kapitaal
markten moest gisteren 764
lire voor een mark worden
betaald. Dat betekent, dat de
Italiaanse munt nog maar
een fractie verwijderd is van
de binnen de 'smalle band'
van het Europees Monetair
Stelsel toegestane onder
grens van 765 lire.
Als die grens wordt overschre
den, is devaluatië onvermijde
lijk geworden. Dat zou een zwa
re nederlaag betekenen voor de
Italiaanse centrale bank, die de
lire twee jaar met succes heeft
verdedigd tegen aanvallen van
binnen en van buiten.
Door de steeds somberder be
richten over de omvang van het
begrotingstekort, het negatieve
oordeel over de Italiaanse eco
nomie van het Amerikaanse ra
tingbureau Moody's, het Deen
se 'nee' tegen Europa en de on
zekerheid over het Franse 'ja'
waardoor het hele Europese
muntstelsel op losse schroeven
lijkt te staan en sinds kort
ook de zwakte van de dollar is
de druk op de lire gestaag toege
nomen. De gezaghebbende Fi
nancial Times omschreef de
Italiaanse munt daarom on
langs als de eerste kandidaat
voor devaluatie.
Binnen Italië wordt al geruime
tijd aangedrongen op devalua
tie. In november 1990 gooide de
ex-minister van financiën Bru
no Visentini de knuppel in het
hoenderhok door te betogen dat
de Italiaanse munt al geruime
tijd overgewaardeerd was. De
inflatie ligt in Italië twee maal
ZAGREB De gang van het
kantoor van het Hoge Commis
sariaat voor de Vluchtelingen
van de Verenigde Naties
(UNHCR) in Zagreb maakt een
chaotische indruk. Een enkele
vluchteling vraagt om hulp, se
cretaresses lopen af en aan, een
groepje Nederlandse journalis
ten zit hinderlijk in de weg op
een aantal in allerijl aangeruk
te stoelen.
Binnen, in een van de kamers
op de twaalfde verdieping van
het grote kantoorgebouw aan
de Savska Cesta in de Kroati
sche hoofdstad vergaderde gis
teren een Nederlandse missie
met vertegenwoordigers van de
UNHCR. Een grote landkaart
wordt naar de vergaderzaal ge
bracht. Daarop de aantallen
vluchtelingen die in de diverse
gebieden van het voormalige
Joegoslavië ronddolen: 50.000,
159.000, 455.000, 150.000;
150.000, 75.000, 150.000,
65.000, 25.000.
Vlakbij de liften zit een groepje
ontheemden uit de omgeving
van Banja Luka in Bosnië. Ze
hebben briefjes bij zich waarop
hun verblijfplaats staat geno
teerd. Ze vragen of een mede
werkster van de UNHCR bin
nenkort weer naar Banja Luka
gaat en of zij die briefjes kan
achterlaten bij de famil
daar misschien nog zit.
Een Engelse fotograaf b
de gang. Hij heeft een vlj
ling bij zich. Diens vrouw
ergens in Polen zijn.
graaf heeft hem opgepili
voordat de 50-jarige
naar het front moest,
dewerker van de UNHCl
alles te zullen doen om d
niër te helpen. Hij raadï
aan naar het Bosnische
laat in Zagreb te gaan
juiste reisdocumenten. Dp
niër glimlacht beleefd.!1'
vrouw in Polen is nog vel
Mijlenver.
zo hoog als in Nederland of
Duitsland, schreef Visentini,
zodat door de vaste wisselkoers
lonen en prijzen gestaag stijgen
ten opzichte van het buitenland
en de export het slachtoffer
wordt. Een forse devaluatie was
volgens hem het recept om de
scheefgegroeide verhoudingen
recht te trekken. Visentini's
pleidooi werd overgenomen
door zijn Republikeinse Partij
en het merendeel van de Itali
aanse industriëlen. Maar voor
de toenmalige minister van fi
nanciën Guido Carli en de gou
verneur van de centrale bank,
Azeglio Ciampi, bleef de harde
lire een noodzakelijke voor
waarde voor de economische sa
nering.
Sedertdien is de discussie tallo
ze keren opgelaaid. Berichten
over de droevige staat van de
Italiaanse economie en het toe
nemende tekort op de handels
balans werden gevolgd door
pleidooien voor devaluatie.
BELGRADO In het grote
koor van afgevaardigden dat
vanuit het oude Joegoslavië
naar de Londense vredescon
ferentie is afgereisd, zal het
de nieuwe premier Milan Pa
nic zijn die vandaag, morgen
en vrijdag de meeste aan
dacht zal trekken.
De vraag is: weet hij de door di
rigent Milosevic gezette toon te
ontstijgen en tot een eigen ge
luid te komen, of zal de nog
steeds almachtige president
van Servië hem uit de partituur
weten te weren? Het politieke
publiek in Londen was er op
voorhand niet gerust op.
Zeker is dat de zangkunst van
Panic op het internationale po
dium tot het uiterste beproefd
zal worden. Zijn positie is alles
behalve duidelijk. Aan de ene
kant verwacht de internationa
le gemeenschap dat de zaken
man uit Amerika zijn opge
bouwde imago van frisse sop
raan uit Belgrado zal waarma
ken. Aan de andere kant weet
niemand precies hoe om te gaan
met de regeringsleider van een
niet officieel erkend land. Tij
dens een eerdere ontmoeting
sprak de leider van de conferen
tie, lord Carrington, hem aan
met „de zogenaamde premier
van Joegoslavië". Panic repli
ceerde hem daarop door iets te
mompelen als „zogenaamde
vredestichter", zo meldt het
het weekblad Vreme in Belgra
do deze week.
De voorzitter van de conferen
tie zal de positie van Panic dui
delijk moeten maken; de VN
zouden hem bijvoorbeeld we
gens 'goed gedrag' kunnen hel
pen door bij voorbeeld de sanc
ties tegen Joegoslavië op te hef
fen of te verzachten.
Opvliegerig
In de anderhalve maand die hij
nu als politicus actief is, heeft
Panic de halve wereld afgereisd
om zijn bedoelingen toe te lich
ten. Hij beloofde een einde te
zullen maken aan de oorlog en
alles te zullen doen om zijn land
weer aanzien te geven. Om zijn
goede wil te tonen, erkende Joe
goslavië onder zijn leiding Slo
venië als zelfstandige staat, ter
wijl Panic ook bereid is om Bos
nië en Kroatië binnen de huidi
ge grenzen te erkennen.
Makkelijk maakt de premier
het echter niet voor het Westen
om hem op waarde te schatten.
Al tè vaak beloofde hij afgelo
pen weken dingen die hij abso
luut niet waar kon maken. Kri
tiek doet hij arrogant en opvlie
gerig af, waarbij hij zijn image
Ondanks zijn
'coca cola en
hamburger'-
imago onder
de bevolking
van Servië en
Montenegro,
stijgt zijn
populariteit
snel.
FOTO: AP
van man van redelijkheid snel
verspeelt.
Tenslotte missen sommige van
zijn oplossingen wel erg na
drukkelijk de aansluiting met
de realiteit van de Balkan. Zo
lang hij niets beters weet te ver
zinnen dan dat het Turkse leger
samen met de troepen van Joe
goslavië orde op zaken moet
stellen in Bosnië is opheffing
van de sancties nog ver weg. En
zolang Milosevic op de achter
grond alles nog regelt, kan hij
weinig veranderen", aldus een
westerse diplomaat. Intussen
begint Milosevic zich zorgen te
maken over het eigenzinnige
optreden van zijn beoogde pala
dijn. De aanval op zijn daden
drang is inmiddels begonnen.
Ook binnenlands staat hij poli
tiek gesproken niet boven aan
de ladder, maar toch begint hij
zich te roeren. Ondanks zijn
'coca cola en hamburger'-imago
onder de bevolking van Servië
en Montenegro, stijgt zijn popu
lariteit snel. Hij blijft daarbij af-
Speculatie
Geregeld terugkerende geruch
ten en ontkenningen over een
op handen zijnde waardever
mindering werkten de specula
tie in de hand en leidden tot een
vlucht uit de lire naar sterkere
munten als de Duitse mark.
Door de koersvermindering die
daarvan het gevolg was, kwam
de lire regelmatig gevaarlijk
dicht in de buurt van de laagst
toegestane wisselkoers binnen
het Europees Monetair Stelsel.
Keer op keer ging de Banca d'I-
talia de koersdaling tegen door
het disconto te verhogen en
vaak samen met de centrale
banken van andere EEG-lan-
den massaal lires aan te ko
pen.
Voor de redding van de munt
moet echter een hoge prijs wor
den betaald. Gouverneur Ciam-
Toeristen verbazen zich over de lage waarde van de dollar.
pi zag zich vorige maand ge
noodzaakt om Ijet disconto van
12 naar 13,25 procent te verho
gen. Doorberekend in de rente
op obligaties komt dat de staat
jaarlijks op een extra uitgave
van circa 25 miljard gulden te
staan, rekende de Corriere del-
la Sera voor. Verder zullen mid
delgrote en kleine ondernemin
gen, die geen beroep kunnen
doen op de internationale kapi
taalmarkt, over bankleningen
op zijn minst twintig procent
rente moeten betalen. Daar
door zullen de investeringen
dusdanig stagneren dat er bij
ongewijzigd beleid circa
100.000 banen op de tocht ko
men te staan.
De meeste deskundigen zijn het
erover eens, dat devaluatie al
leen zin heeft, wanneer zij
wordt gezien als sluitstuk van
een omvangrijke saneringsma
noeuvre en wanneer zij gepaard
gaat met een bijstelling van an
dere Europese munten, in het
bijzonder de mark (naar boven)
en het pond (naar beneden). La
Repubblica sprak daarom kort
geleden nog van „de onmogelij
ke devaluatie", terwijl Ciampi
en Goria, de opvolger van Carli,
hebben laten weten, dat zij
geen millimeter van de uitge
zette koers zullen afwijken.
Maar sinds kort wordt de toe
stand gecompliceerd door een
factor van buiten: de dalende
koers van de dollar. De zwakte
FOTO:ANP
van de dollar heeft een massale
vlucht tot gevolg gehad van de
sterke munt bij uitstek, de D-
mark, waardoor die naar ver
houding nog duurder is gewor
den ten opzichte van de lire.
Daarom is het op dit moment
nog maar zeer de vraag of de
Banca d'Italia, die bij vorige in
grepen haar buitenlandse valu
tareserves al heeft moeten hal
veren, er andermaal in zal sla
gen om met kunst- en vliegwerk
de Italiaanse munt te redden
