Conflicten zitten Europese oecumene dwars
Raiser wil versterking van conciliair proces
Boff: wie steeds buigt, wordt zelf krom
li
Êeidöe6ouumt
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
Jezuïeten
stichten
provincie
in
Rusland
COMMENTAAR
rt* £eidóc6outa/ni
WOENSDAG 26 AUGUSTUS 1992
Schilderijen van
Cranach gestolen
uit Oostduitse kerk
BAD LANGENSALZA - Uit een kerk in
•Urleben in de deelstaat Thüringen in het
bosten van Duitsland zijn twee schilde
rijen van Lucas Cranach de Jonge (1515-
1$86) gestolen. Het gaqt om portretten
v»n Ernst Volkmar von Berlepsch en
owns vrouw Lucrezia, die aan weerszij
den van het altaar hingen. De politie in
Gbtha deelde gisteren mee dat tot dusver
van de daders elk spoor ontbreekt. De
dieven hebben eerst geprobeerd de deur
van de hoofdingangte forceren. Toen dat
niet lukte slaagden zij erin via de deur
paar de sacristie de kerk binnen te ko-
jnen.
Bisschoppen Oregon tegen anti-homovoorstel
Auto:
paardekracht
toevertrouwd aan
ezels.
Karei Jonckheere
NEW YORK De rooms-katholieke bis
schoppen in de Westamerikaanse staat
Oregon hebben de kiezers opgeroepen in
november te stemmen tegen een voorstel
om de rechten van homoseksuelen te be
perken. Volgens de bisschoppen zou aan
vaarding van het voorstel een ontken
ning betekenen van de fundamentele
rechten van homoseksuelen. Zij vrezen
een verscherping van de onverdraag
zaamheid tegenover homoseksuelen.
Kortgeleden riep het Vaticaan de Ameri
kaanse bisschoppen op zich te verzetten
tegen de gelijkberechtiging van homo
en heteroseksuelen in de wetgeving,
vooral als het gaat om benoemingen in
het onderwijs en de krijgsmacht en de
adoptie van kinderen.
Een behoudende groep inwoners van
Oregon, verenigd in de alliantie van bur
gers van Oregon, heeft meer dan 115.000
handtekeningen verzameld onder een
voorstel om op de dag van de presidents
verkiezingen, 3 november, in Oregon
een referendum te houden over homo
seksualiteit. De groep wil de kiezers la
ten uitspreken dat alle overheidsinstel
lingen de jongeren van Oregon moeten
voorhouden dat „homoseksualiteit, pe
dofilie, sadisme en masochisme abnor
maal, verkeerd, onnatuurlijk en pervers
zijn en dat deze gedragingen moeten
worden ontmoedigd". Behalve de bis
schoppen hebben ook leiders van andere
grote kerken het voorstel afgewezen.
Daarentegen hebben enkele pinkster-
groepen en gemeenten van fundamenta
listische christenen hun steun betuigd.
Bijbelverspreiding
neemt nog steeds toe
HAARLEM De verspreiding van de
bijbel neemt nog steeds toe. Dat meldt
het Nederlands Bijbelgenootschap in
Haarlem. Door het veranderde poli
tieke klimaat in Midden en Oost- Eu
ropa konden daar op ruimere schaal
bijbels worden ingevoerd dan voor
heen. Op verschillende plaatsen in de
wereld nam de godsdienstvrijheid toe,
waardoor bijbelverspreiding mogelijk
werd in Mongolië en Cuba. Het Ne
derlands Bijbelgenootschap probeert
de afnemende belangstelling voor de
bijbel in Nederland te keren door aan
dacht te schenken aan de bijbel in het
onderwijs, in de kerken en in de me
dia.
PEN HAAG Kerken zeg
gen altijd de roeping te heb
ben om naar eenheid te stre-
yen, maar de kerkelijke ver
deeldheid in Europa is na de
yal van de communistische
Regimes zeker niet vermin
derd. De relatie tussen de or
thodoxe kerken en de
jttooms-Katholieke Kerk is op
een dieptepunt beland. De
kerken in Servië en Kroatië
jhebben ^ich zozeer met hun
hatie vereenzelvigd dat zij
piet in staat zijn de vreedza
me oplossing van de burger
oorlog in het voormalige Joe
goslavië een stap dichterbij
f;e brengen.
De burgeroorlog in Joegoslavië
is een van de belangrijkste on
derwerpen tijdens de tiende as
semblee van de Konferentie
van Europese Kerken (KEK),
die van 1 tot 11 september in
ÏYaag wordt gehouden. De
IjCEK verenigt ruim 100 ortho
doxe, anglicaanse en prote
stantse kerken in vrijwel alle
Europese landen en kan wor
den beschouwd als de Europese
tak van de Wereldraad van Ker
ken.
De Rooms-Katholieke Kerk is
weliswaar geen lid, maar de
KEK onderhoudt nauwe con
tacten met de Conferentie van
rooms-katholieke bisschoppen
conferenties in Europa.
De KEK heeft de afgelopen tijd
de verdenking op zich geladen
dat zij aan de leiband loopt van
de Servisch-Orthodoxe Kerk.
Zij heeft de schuld voor de oor
log vooral bij de Kroaten gelegd
en heeft vooral aandacht ge
vraagd voor het lot van de Ser
vische vluchtelingen.
De Servisch-Orthodoxe Kerk
heeft jarenlang het beleid ge
steund van de Servische presi
dent Slobodan Milosevic, dat
volgens velen de voornaamste
oorzaak van de rampzalige situ
atie in het voormalige Joegosla
vië is. Het hoofd van de kerk,
patriarch Pavle, distantieerde
zich pas van de president, nadat
wekenlang tegen diens beleid
was gedemonstreerd.
De KEK en de CCEE brachten
begin dit jaar na langdurig
overleg de Servisch-Orthodoxe
Kerk en de Kroatische Rooms-
Katholieke Kerk bijeen in het
Zwitserse Sankt Gallen. Beide
partijen erkenden dat „uitslui
tend langs geweldloze weg
rechtvaardige oplossingen voor
de opeengehoopte problemen te
vinden zijn", maar kwamen
niet nader tot elkaar. De KEK
en CCEE werken aan een twee
de conferentie, maar de betrok
ken kerken kunnen het niet
eens worden over de datum en
plaats van de bijeenkomst.
Onvermogen
In Praag wordt bedgin volgende week de conferentie van Europese
Kerken gehouden. foto: anp
dr. K. Blei, wijt de houding van
de KEK tegenover Servië aan
het onvermogen van interna
tionale organisaties om afstand
te nemen van een lidkerk. De
KEK en de Wereldraad van
Kerken hebben eerder dat on
vermogen ook getoond toen kri
tiek op de situatie in de commu
nistische landen, vooral Roeme
nië en de Sovjetunie, werd weg
gewimpeld. De lidkerken, voor
al de orthodoxe kerken, voer
den telkens met succes aan dat
kritische uitspraken hen in een
moeilijke positie zouden bren
gen tegenover de communisti
sche machthebbers.
Blei hoopt dat de bespreking
van de situatie' in Joegoslavië
wordt verbreed tot een discus
sie over de relatie tussen religie
en nationalisme. Want de ver
eenzelviging van kerk en staat
speelt niet alleen in Servië en
Kroatië, maar ook in andere
Oosteuropese landen (Roeme
nië, Bulgarije en Rusland) en in
Scandinavië en Groot-Brittan-
nië, al leidt de nauwe band tus
sen kerk en staat daar niet tot
de conflicten die Oost-Europa
op dit moment doormaakt.
In het werkdocument van de as
semblee wordt herinnerd aan
de gevaren van te nauwe ban
den tussen staat en kerk. De
kerk wordt erdoor in de verlei
ding gebracht haar macht te ge
bruiken en bij nationale en et
nische conflicten een instru
ment te worden van bepaalde
politieke of economische belan
gen. Daardoor kan de kerk in
conflict komen met haar op
dracht de verzoening tussen de
volkeren te dienen.
Leden van protestantse lidker
ken van de KEK, in maart dit
jaar in Budapest bijeen „om de
stem van de protestantse ker.-
ken op Europees niveau te laten
horen", waarschuwden voor
een nauwe verstrengeling van
kerk en staat en voor het opko
mend nationalisme in Europa.
De protestantse kerken zijn be
halve in Scandinavië nergens
een meerderheidskerk en dat
maakt het hun gemakkelijker
het gedrag van de orthodoxe
kerken in Oost-Europa af te
wijzen.
De Rooms-Katholieke Kerk
stuurt tien afgevaardigden
naar de assemblee in Praag. De
KEK werkt vooral nauw samen
met de CCEE. Met het Vaticaan
is de relatie echter heel wat
slechter. Niet alleen kennen
sommige orthodoxe kerken een
gespannen relatie met de met
Rome verbonden Grieks-katho
lieke kerken in hun gebied, ook
houdt het Vaticaan nauwelijks
rekening met de inbreng van de
niet-rooms-katholieke kerken
bij de herevangelisatie van Eu
ropa, die paus Johannes Paulus
II dringend noodzakelijk vindt.
Bij de bisschoppensynode over
Europa eind vorig jaar in Rome
waren vertegenwoordigers van
de KEK als 'broederlijke afge
vaardigden' aanwezig, maar zij
waren teleurgesteld over de
manier waarop zij waren be
handeld. De Duitser Karl-
Christoph Hefting, voorzitter
van de studiecommissie van de
KEK, was verontwaardigd dat
in het slotdocument van de sy
node „slechts op een min of
meer cosmetische" wijze reke
ning was gehouden met de
voorstellen van de niet-katho-
lieke kerken.
In de „dierentuin vol heel ver
schillende di'eren", zoals de
anglicaanse bisschop Mark
Santer de bisschoppensynode
omschreef, bleek dat alle spre
kers het opnamen voor de oecu
mene, maar kennelijk nauwe
lijks wisten waarover ze het
hadden. De assemblee wordt
gehouden in Praag, hoofdstad
van een land dat dit jaar waar
schijnlijk uiteen zal vallen.
Eenheid is het sleutelwoord in
het werkdocument van de as
semblee. Zullen de kerken bij
alle verscheidenheid van opvat
tingen de eenheid kunnen be
vorderen of zullen zij elkaar zo
als de Tsjechen en Slowaken
vooral met wantrouwen blijven
bekijken?
VATICAANSTAD/ROME -
De orde der jezuïeten heeft be
sloten op termijn een nieuwe
provincie te stichten in het ge
bied van de voormalige Sovjetu
nie. De eerste stap daartoe is de
instelling van een 'onafhanke
lijke regio' die onder leiding
staat van de Poolse pater Sta-
njslav Opiela. Volgens het gene
ralaat van de orde in Rome zijn
er op dit moment in de voorma
lige Sovjetunie 22 jezuïeten ac
tief, nog te weinig voor de op
richtingvan een nieuwe provin
cie. Acht jezuïeten werken in
Novosibirsk, waar zij de uit
Duitsland afkomstige bisschop
Joseph Werth, een ordegenoot,
bijstaan. Anderen werken in
parochies in Kazachstan én
Wit-Rusland. De meeste jezuïe
ten zijn op dit moment in Mos
kou te vinden, waar ze bij een
reeks van activiteiten betrok
ken zijn. Zo wordt hun tijd
schrift in de Russische taal, dat
tot voor kort in Parijs ver
scheen, nu in Moskou uitgege
ven. Verder heeft de Russische
regering de orde toestemming
gegeven voor de oprichting van
een cultureel en sociaal cen
trum en een academie. Beide in
stellingen zullen binnen een
halfjaar opengaan. De orde der
jezuïeten heeft haar voortbe
staan in belangrijke mate aan
de Russen te danken. Toen
paus Clemens XIV in 1773 met
de bul Dominus ac Redemptor
(Heer en Verlosser) de orde op
hief, negeerde tsarina Kathari-
na de Grote evenals de Pruisi
sche koning Frederik II de Gro
te dat verbod.
GENEVE De nieuwe se
cretaris-generaal van de We
reldraad van Kerken, dr
Konrad Raiser, wil het conci
liair proces voor gerechtig
heid, vrede en behoud van de
schepping nieuw leven inbla
zen. De Wereldraad moet
meer samenwerken met ba
sisgroepen. Zonder het enga
gement van deze groepen,
waarin de actiefste christe
nen samenwerken, kan geen
kerk leven.
Dit zei Raiser na zijn verkiezing
tegenover journalisten. Hij wil
de niet zeggen of er na 1 janua
ri, als hij zijn functie aanvaardt,
programmatische veranderin
gen komen. „Zo groot is de in
vloed van de secretaris-gene
raal ook weer niet. Eventuele
veranderingen zijn meer het re
sultaat van nauwe samenwer
king met de staf en de lidker
ken".
„Ik ben echter niet bang voor
veranderingen en ook niet voor
de controverses die daarmee ge
paard gaan. We moeten open
lijk met elkaar omgaan en el
kaar niet vantevoren etiketten
opplakken."
„De eenheid die al onder ons
leeft, moeten we met meer
moed en fantasie vieren. Dat is
een reden voor vreugde. We
moeten niet blijven steken in
schuldgevoelens over de zonde
van de verdeeldheid. Die zonde
kunnen we zo lang belijden, dat
we daarmee de eenheid 'wegbe-
lijden'", aldus Raiser.
„Ik ben nooit voorstander van
een schone-handen-politiek ge
weest. We leven in een wereld
vol geweld, zoals onder meer in
het vroegere Joegoslavië blijkt.
Ik ben ervan overtuigd dat er op
internationaal niveau ook een
politiemacht moet komen. Als
het nodig is, moet deze met ge
bruik van geweld de samenle
ving beschermen. Maar die
vorm van geweld onderscheidt
zich principieel van de klassie
ke vorm van oorlogvoeren".
„Ik behoor tot een generatie die
diep is beïnvloed door de Twee
de Wereldoorlog," aldus de in
1938 geboren Raiser. „Dat
heeft mij gevoelig gemaakt voor
de ervaringen en herinneringen
in de buurlanden. Dat betekent
niet dat wij, Duitsers met
schuldcomplexen moeten rond
lopen, maar wel dat wij oog
moeten hebben voor de gevoe
lens van de mensen in de ons
omringende landen."
De uitbarsting van geweld in
Duitsland, zoals de laatste da
gen in Rostock, is te vergelijken
met rassenrëllen in Engeland
en de Verenigde Staten. Daar
om moeten de Duitse kerken
gebruik maken van de ervarin
gen van de kerken in die lan
den. Raiser pleit voor program
ma's voor begeleiding van die
jongeren die los van hun wor
tels zijn geraakt en die aan de
gewelddadigheden hebben
deelgenomen. In deze tijd is het
Wereldraadprogramma ter be
strijding van het racisme (PCR)
naar zijn mening noodzakelij
ker dan ooit.
Raiser pleit voor een open dia
loog met de Rooms-Katholieke
Kerk. „Wij moeten onze vrees
voor controverses overwin
nen." Er zijn immers heel veel
punten waarover verschillend
wordt gedacht. Dat is geen con
flict tussen het Vaticaan en de
Wereldraad, want ook binnen
de Rooms-Katholieke Kerk
wordt heel verschillend ge
dacht. Een van de vragen is wat
de besluiten van het Tweede
Vaticaans Concilie voor de oe
cumene hebben betekend.
De recente brief van kardinaal
Ratzinger over de oecumene
was weliswaar voor intern ge
bruik bedoeld, maar maakt de
oecumenische samenwerking
wel moeilijker. Raiser erkende
dat het de zorg en de plicht van
de congregatie voor de geloofs
leer is dat het Tweede Vati
caans Concilie juist wordt uit
gelegd. Maar het concilie heeft
ver over de grenzen van de RK
Kerk gevolgen gehad.
BEROEPINGEN
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Nijega en Opeinde D.D.
Lucas te Enter, die dit beroep heeft aan
genomen; te Hoogeveen M. van Cam-
pen te Woerden; te Nootdorp J.P. Smit
te Apeldoorn. Aangenomen naar Zalk-
Veecaten(toez.) Joh. van Holten, kandi
daat te Houten; naar Kapelle L.C.P. De
venter te Oost-Vlieland.
Beroepbaarstelling L.W. Smelt, Dorp
139, 3405 BC Benschop, voorheen
zendingspredikant te Peru.
DEN HAAG De suggestie
in de Braziliaanse krant Fol-
ha da Sao Paolo dat Boff zijn
priesterschap heeft opgege
ven om te kunnen trouwen is
door de Braziliaanse bevrij
dingstheoloog afgedaan als
„smerige" en „perverse" ge
ruchten. In een vraagge
sprek met dezelfde krant
schrijft hij de herkomst van
deze geruchten toe aan be
paalde sectoren in de Brazili
aanse rooms-katholieke kerk
die „de werkelijke redenen
voor mijn ontslagname om
laag willen halen
In een uitvoerige brief aén sym
pathisanten die door het week
blad De Bazuin werd gepubli
ceerd zegt Boff dat hij terwille
van de trouw aan zichzelf een
andere weg heeft moeten in
slaan. „Ik laat het priester
schap achter me, maar niet de
kerk. Ik neem afstand van de
orde van de franciscanen, maar
niet van de tedere en broederlij
ke droom van Sint Franciscus
van Assisië. Als zodanig strijd
ik aan de zijde van de armen te
gen hun armoede en ten gunste
van hun bevrijding".
Vervolgens schetst Boff de wor
dingsgeschiedenis van de be
vrijdingstheologie die te lijden
had van de laster „van die sec
toren in de samenleving die in
het traditionele christendom
een bondgenoot vinden om hun
rechten te continueren".
„Ik ben er altijd van overtuigd
geweest dat een kerk slechts
waarachtig solidair kan zijn
met de bevrijding van de onder
drukten wanneer zij zelf in ei
gen kring structuren en praktij
ken in stand houdt als de discri
minatie van vrouwen, achter
stelling van de leken, wantrou
wen jegens moderne vrijheden
en de geest van de democratie
en een buitensporige macht
sconcentratie in de handen van
de clerus".
Boff geeft in zijn brief een uit
voerig overzicht van de maatre
gelen die vanaf 1971 door de
Vaticaanse congregatie voor de
geloofsleer en door kerkelijke
instanties in Brazilië tegen hem
werden genomen. „Ik aan
vaardde alles Maar zo ver
volgt hij: „Er zijn grenzen die
men beter maar niet over
schrijdt: de rechten, de waar
digheid en de vrijheid van de
menselijke persoon. Wie steeds
maar weer het hoofd buigt, ein
digt als iemand die krom is. Zo
iemand verliest zijn menselijk
heid. De hiërarchische kerk
heeft niet het monopolie op de
waarden van het Evangelie.
„Voordat ik verbittterd word,
voordat ik de menselijke grond
slagen van het christelijk geloof
en de christelijke hoop in me
zelf verwoest zie worden, voor
dat ik het evangelische beeld
van God als gemeenschap van
personen zie wankelen, kies ik
Leonardo Boff foto anp
ervoor een andere weg in te
slaan. Maar van richting veran
der ik daarbij niet. De aanvan
kelijke motieven die mijn leven
geïnspireerd hebben, blijven
onveranderd: de strijd voor het
koninkijk dat aanvangt met de
armen, de hartstocht voor het
evangelie, medelijden met wie
lijden, inzet voor de bevrijding
van de onderdrukten, het legen
van een verband tussen de
meest kritische1 gedachten en
de onmenselijkste werkelijk
heid en het koesteren, naar het
voorbeeld van Franciscus van
Assisië, van tedere gevoelens
ten opzichte van elk wezen in
de schepping."
Volgens Boff wordt de crisis in
de rooms-katholieke kerk van
uit twee tegen elkaar gestelde
houdingen bestreden. „Een
groep gelooft in de macht van
de tucht en de tweede in de in
nerlijke kracht van het verloop
van de dingen. De eerste groep
vindt dat er in de kerk orde
moet heersen. Daarom legt zij
alle nadruk op gehoorzaamheid
en onderwerping. Een dergelij
ke houding wordt aangenomen
door het merendeel van de lei
dende sectoren binnen het cen
trale bestuur van de kerk. De
tweede groep denkt dat de kerk
zelf bevrijd moet worden. Zij
stelt daarom vertrouwen in de
Geest die immers de geschiede
nis doordesemt, en in de vitale
krachten die zoals humus het
eeuwenoude lichaam van de
kerk opnieuw tot leven bren
gen. Deze laatste houding
wordt aangenomen door be
langrijke sectoren van de ker
ken van de Derde Wereld, inclu
sief de Braziliaanse kerk. Zon
der enige twijfel behoor ik ook
tot die groep. Het zijn mensen
voor wie geloof betekent dat je
je angst overwint, mensen die
hun hoop stellen op de toe
komst van een bloem die zonder
enige beschgerming bloeit en
op de onzichtbare wortels waar
door de boom overeind blijft".
Boff besluit zijn brief met een
oprtoep aan zijn geestverwan
ten om „de institutionele kerk
te helpen evangelischer te wor
den, om mededogen te tonen en
menselijker te worden, om zich
in te zetten voor de vrijheid en
de bevrijding van de zonen en
dochters van God".
[d
Laatste kans
op
De internationale Joegoslavië-conferentie, die vandaag
Londen is begonnen, wordt 'de conferentie van de laat
kans' genoemd. Maar er is weinig hoop dat die laatste ki
ook echt zal worden aangegrepen om het totaal zinloze sj
weid te doen ophouden en een nog verdere escalatie te vc ar
komen. De deelnemers hebben slechts één zekerheid:
media-spektakel zal het optreden geslaagd zijn. Men gaai >r
dan ook met groot geschut tegenaan. Vierhonderd afgeva h
digden van 37 delegaties zijn naar de Britse hoofdstad af f i
reisd. De Britse premier John Major zit de conferentie p
soonlijk voor en VN-secretaris-generaal Boutros Boutrre
Gahli is aanwezig om de belangrijkheid van het gebeuren !e'
onderstrepen. Londen is er zelfs in geslaagd alle belangrijsl
spelers van het Joegoslavië-drama rondom de tafel te ki
gen, hetgeen op zich al als een succes wordt bestempeld, y
De deelnemers beginnen echter met een weinig positii
instelling. De Britten, die als gastheer optreden, verwaï
ten zelf geen doorbraak. De Bosnische president, Alija Iz
begovic, is zeer sceptisch. Tussen de Servische presidi 3
Slobodan Milosevic en de premier van Klein-Joegoslavië)
lan Panic botert het al niet meer. De leider van de Servii
in Bosnië, Radovan Karadzic, heeft de greep op zijn troep
bijna volledig verloren. Het besluit van Carrington niet li 1
ger meer de leiding van de Joegoslavië-conferentie op zich j
nemen, zet ook al niet aan tot veel enthousiasme. Op de ci
ferentie wil men de druk op de oorlogvoerende partije
vooral op Servië, verhogen om de wapens neer te leggi
Maar Milosevic heeft nog niet getoond gevoelig te zijn vo
verbaal geweld. Voor hem staat de opdeling van Bosnië-Hi
cegovina al vast en hij zal niet willen praten vooraleer
alle gebieden heeft ingepalmd die hij wil hebben, en dat
zeker nog niet het geval. De belangrijkste vraag op de ver;
dering is: zal men de opdeling van Bosnië in drie delen aa1
vaarden? Hurd, de minister van buitenlandse zaken v
Groot-Brittannië, wil daar positief op antwoorden, maan1
geen grenzen erkennen die door geweld zijn getrokken. D10
lijkt weinig realistisch, want op welke wijze wil hij die di
trekken?
ALS de internationale gemeenschap het principe van de o10
deling goedkeurt, legt zij zich bij de voldongen feiten nei ar
Milosevic en de Kroatische president Franjo Tudjman li ril
men op dat vlak verbazend goed overeen. Maanden geled(ra
al, voor er een schot in Bosnië was gelost, spraken zij in h
Oostenrijkse Graz over een verdeling van de buit onder hin
beiden. Na een ongekend wrede oorlog bezitten de Servië
al zeventig procent van het Bosnische grondgebied,
Kroaten dertig procent. Die laatsten redden wat er te re
•den valt en vechten voor hun eigen volk en grond. EniB]
moslims zullen hoe dan ook de dupe zijn. Voor hen neeii<
niemand het op, uitgezonderd NAVO-lid Turkije, maar dpi
stem klinkt niet luid. Van een echt gewapend optreden ea
Bosnië lijkt geen sprake meer. De militaire koorts is duidir
lijk gezakt. Zoals voorspeld, voelt de internationale gemeeeÉ
schap haar geweten gesust. Er werd voor een resolutie g
stemd en daar moet men het dan maar mee doen. Maar Bo
nië is niet het enige probleem op de onderhandelingstaft
Wat gebeurt er met de Servische gebieden in Kroatië wai QI1
de VN-blauwhelmen als buffer fungeren? Wat met Koso\ |e,
waai* de situatie al totaal verziekt is en wat met Macedoni
Die problemen zijn evenmin gemakkelijk op te lossen, i
kans op een definitieve doorbraak is uiterst gering. Het
ternatief van bloedvergieten en etnische zuivering des
waarschijnlijker. Voor de miljoenen slachtoffers mag
moed niet opgegeven worden, maar dat vraagt een stee
grotere inspanning.
Duitse kerken: in
199116 procent
meer inkomsten
HANNOVER - De kerkbelas-
ting heeft de twee grootste ker
ken in Duitsland, de Evangeli
sche Kerk en de Rooms-Katho
lieke Kerk, in 1991 aanzienlijk
meer opgeleverd dan in 1990.
Hoewel het aantal mensen dat
hun lidmaatschap van de kerk
opzegt, toeneemt, ontvingen
beide kerken samen 15,2 mil
jard gulden (ongeveer 17 mil
jard gulden), 16 procent meer
dan in 1990, zo heeft econo
misch medewerker Jens Peter
sen van de Evangelische Kerk
meegedeeld. Zowel de Rooms-
Katholieke Kerk als de Evange
lische Kerk ontving 7,6 miljard
mark, aldus Petersen. De ker
ken hebben onder meer geprofi
teerd van de inkomensstijging
van de kerkleden.
Voor het eerst werd de kerkbe
lasting ook in de vroegere DDR
geïnd. De inkomsten ter waarde
van 136 miljoen mark waren
hoger dan de kerken gezien de
vele problemen bij de invoering
van de kerkbelasting hadden
verwacht.
In de evangelische kerken in de
vroegere Bondsrepubliek
Duitsland heeft de kerkbelas
ting bijna een miljard mark
meer opgebracht. Het grootst
was de opbrengst in de Evange
lische Kerk van Rheinland,
maar procentueel was de toene
ming het grootst in Beieren,
waar de Evangelische Kerk on
geveer 30 procent meer ont
ving. In Bremen namen de in
komsten uit de kerkbelasting
met een vijfde af.
Uitgave-
Kantoor redactie:
Kantoor advertentie- e
abonnementenafdeling: Stationsweg 37, Leiden,
Telefax: 071 -134 941
Postadres: Postbus 112300 AA Leiden.
Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk.
070-3190 933.
070 - 3906 717.
Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Hoofdkantoor:
Telefoon:
Postadres:
Alle kantoren zijn op
maandag tot en met
vrijdag geopend van
08.30 tot 17.00 uur
Directeur/hoofdredacteur: J Leune.
Adjunct-hoofdredacteur: J. Timmers
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel 070 - 3190 808): L van Koot.
Binnen- en buitenland, financien en economie (tel 070 - 3190815):
A. van Rijn (chef), drs R Edens, A. van Holstein, E. Huisman, H. Jansen, drs J
Leeuwen - Voorbij, R de Roo.
Sport (tel. 070 - 3190 826): in samenwerking met sportredactie Sijthoff Pers.
Kunst/rtv (tel, 070 - 3190 834): G Ansems (coördinator), B Jansma, H. Piet
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): drs. P van Velthoven.
Foto (tel. 070 - 3190 838): M Konvalinka (chef) en S. Evenhuis.
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T. Kors.
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van:
- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied;
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie, een re
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederland en
Belgie. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, drs K. Swiers,
M. van de Ven en P. Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit R. in 't Hout
(chef), H Bijleveld, D. Hofland, P. Koopman, D. van Rietschoten en K. van Wees.
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
- de volgende correspondenten in het buitenland: drs. D J van den Bergh
(Peking), drs. H. Botje (Tunis), A. Courant (Athene), R. Hasselerharm
(Johannesburg), drs. A Heering (Rome), B, van Huët (Londen), M. de Koninck
(Washington), F. Lindenkamp (Sao Paulo), B. Schampers (Brussel), W. Voordouw
(Parijs), drs. R Vunderink (Moskou), W. Werkman (Jeruzalem), G van Wijland
(Belgrado), F. Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel).
Dé Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve vertaal- en
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London. Vertaalster: drs.
M. de Cocq.
n 08.30 tot 17.00 uur.
n 1,8.00 tot 19.00 uur, op za. van 14.00 tot
Abonnementsprijzen (Inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand 27,00
per kwartaal 79,80
per jaar 312,65
Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand
per kwartaal
per jaar
28,20
82,80
318,65
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel 071 - 141 905. Voor uitsluitend het door
geven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 140 680.
Bankiers
ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050
