Wie is toch Piet Zoomers?
Vandaag De Dag
De uitvinding
van alchemist
J. F. Böttger
himaal, andermaal
spreekuur
Bulimia
Nervosa
Leidse Courant
woensdag 26 augustus 1992
terrine
3o.
Meissen porselein is wereldberoemd. Het
wordt nog steeds gemaakt in de fabriek, die
rond 1710 in Meissen, een klein stadje ten
westen van Dresden en zetel van de oudste
porseleinfabriek van Europa, werd
opgericht nadat Böttger, een alchemist, het
ingewikkelde procédé had uitgevonden.
Eén van de leukste dingen van vakantie vieren is datje
dan de tijd hebt om nieuwe indrukken op te doen in
landen waar je normaal niet vaak komt.
Zo was ik dit jaar in Dresden in de voormalige DDR om
daar te gaan kijken naar het porselein uit Meissen.
Meissen, een klein stadje ten westen van Dresden, is de
zetel van de oudste porseleinfabriek van Europa en het
is daar waar rond 1707 J. F. Böttger het Europese
porselein 'uitvond'.
Deze uitvinding is overigens gebeurd na een soort
detective-achtige geschiedenis. Böttger was alchemist in
Berlijn, dat wil zeggen het was iemand die net als vele
tijdgenoten in de 17e eeuw op zoek was om uit onedele
stoffen goud te maken. En aangezien Böttger
ongetwijfeld een ijdel man was, verspreidde hij het
gerucht in Berlijn dat hij daarin geslaagd was.
De koning van Pruisen (waarvan Berlijn de hoofdstad is)
zag wel iets in deze uitvinding en stuurde ogenblikkelijk
een aantal soldaten naar het huis van Böttger om hem
gevangen te zetten. Immers, iemand die goud kon
maken was zeer waardevol voor de Pruisische economie.
Böttger, die bij geruchten gehoord had dat hij
gearresteerd zou gaan worden, nam ijlings de wijk naar
het naburige vorstendom Saksen waar August, met de
bijnaam 'De Sterke', regeerde in
Dresden. Zijn bijnaam kreeg deze
August overigens omdat hij 300
kinderen bij 200 maitresses
verwekt had.
Naast zijn passie voor vrouwen
had deze August ook een passie
voor porselein. Dusdanig zelfs dat
hij op een bepaald moment met de
koning van Pruisen een regiment
Saksische soldaten ruilde tegen
een collectie porselein.
August was door zijn spionnen in
Berlijn óók gewaarschuwd over
Böttger en liet hem direct bij de
grens arresteren en sloot hem op
in een kasteel bij Meissen om daar
verder te gaan met zijn
experimenten vopr het maken van
goud.
Nog steeds zijn in het museum in
Dresden de lenzen en spiegels te
zien die Böttger bij zijn experimenten gebruikte om door
zonnehitte zeer hoge temperaturen te krijgen waardoor
hij metalen kon smelten.
Böttger kreeg ook assistentie o.a. van een beroemde
chemicus Tschirnhaus. Vanzelfsprekend mislukten alle
pogingen om goud te maken en uit de archiefstukken
blijkt in hoeveel bochten Böttger zich moest wringen om
August aan het lijntje te houden.
Rond 1705, toen de situatie vrij hopeloos leek,
adviseerde Tschirnhaus aan Böttger om zijn
experimenten te staken en om vervolgens te proberen
het tot op dat moment in Europa niet-namaakbare
porselein te gaan vervaardigen.
De drie bestanddelen waaruit porselein bestaat,
porseleinklei, veldspaat en kwarts, komen in de buurt
van Dresden voor en door Böttgers experimenten was hij
in staat om de hoge temperaturen van 1300-1400 graden
Celsius te bereiken. Deze temperaturen, zijn nodig om
deze drie stoffen samen te voegen en te laten
versmelten, waardoor je dat typische porselein, dat in
wezeji keihard is, krijgt.
De experimenten slaagden en vol trots meldde Böttger
dan ook in 1707 aan August dat porselein in produktie
genomen kon worden en werd een paar jaar later de
porseleinfabriek Meissen opgericht.
Bruine theepotjes
Mijn persoonlijk interesse in de fabriek heeft alles te
maken met mijn voorliefde voor bruine theepotjes,
omdat de eerste produktie uit Meissen, vlak voor de
vervaardiging van wit porselein, bestond uit bruin
steengoed onder heel hoge temperaturen gebakken
aardewerk).
Merkwaardigerwijs draagt een aantal van deze
produkten, voornamelijk theepotten die in Meissen zijn
gemaakt, het merk van een Delftse pottenbakker: Ary de
Milde. Deze theepotten zijn letterlijk afgegoten van
Delftse originelen en met merk en al in Meissen
'nagemaakt. De grote vraag in dit verband is: waarom
gebeurde dat en hoe belandden een aantal stukken rood
aardewerk uit Delft in Meissen en waarom werden die
daar zo belangrijk gevonden.
Er is een aantal antwoorden mogelijk. Het meest
spannende echter is dat de chemicus Tschirnhaus, die in
1701 Nederland bezocht, in Delft bij Ary de Milde op
bezoek is geweest en van hem het geheim van het
porselein maken heeft gekocht. Het is niet
waarschijnlijk, maar als het niet waar is, is het in ieder
foto's Glerum
van Meissen uit ca.
lie- en theeservies van Meissen uit ca. 1770.
Veilingen in de maand september waar Europees
porselein geveild wordt:
Den Haag: Veilinghuis 't Centrum: Algemene veiling,
31aug-4sept;
Glerum c.s. kunst-en antiekveilingen: Kunst en
kunstnijverheid, 15 sept - 21 sept;
Van Stockum's: Algemene veiling: 2 en 3 september
Amsterdam: Sotheby's: Decorative Arts, 29 sept;
Loth Gijselman/de Zon: Algemene veiling, 11,12 en 13
sept.
Altijd al willen weten waar Hans Kazan zijn colbertjes haalt? Welkom in Wilp. Bij Piet
Zoomers, 'n wereld van mode. Drieduizend vierkante meter mode, een lunchroom en een
postkantoor: kleren kopen is daar een dagje uit.
door Frank Hitzert
Wie is toch Piet Zoomers? Weer zo'n
getailleerd watje dat ons even fluks
in een kanariegeel kostuum kwekt?
Of gewoon een volgend lid van de fa
milie der nieuwe rijken dat zich met
de verkoop van kasjmier onderbroe
ken een vaste plaats heeft verwor
ven aan het veij aarsbanket van Jan
des Bouvrie?
Wie zich 'exclusief kledingadviseur
van Hans Kazan en andere tv-per-
soonlijkheden' noemt en bovendien
z'n 'spectaculaire modeshow van in
ternationale allure' in een Apel-
doornse evenementenhal laat pre
senteren door de Gooise babbelbox
Linda de Mol, moet een nagemaakte
zijn; zo'n exponent van de platte
chic, gekleed weliswaar in een per
fect pak van Hugo Boss, maar wel
met witte tennissokken.
Eerlijk gezegd waren we bevooroor
deeld op pad gegaan. 'Piet Zoomers,
'n wereld van mode'. Te Wilp. Even
onder Deventer, afslag Twello. Kan
zoiets wat zijn? De ontvangst deed
direct al het ergste vermoeden.
Gastvrij weliswaar, met goede koffie
bovendien, maar helaas ook meteen
een gesprek met een medewerker
over verwijsbordjes; of we ze hadden
gezien, of we ze mooi vonden, of we
het logo van Piet niet misten. Kort
om, een beetje provinciaals.
Maar toen was daar opeens Piet
Zoomers zelf; kale kop, fris gescho
ren, rustig vormgegeven brilletje,
poloshirt, katoenen broek en blote
voeten in traditioneel schoeisel. De
eerste indruk: vlot, maar natuurlijk-
vlot. 'Zeg maar Piet'. „Ik verbeeld
me niks", zou hij later zeggen.
Zonder poeha
De tweede indruk volgde boven, in
z'n kantoortje. En ook die zou beklij
ven: een plezierig pratende vijftiger
zonder poeha; een verteller zonder
omwegen; die de dingen zegt gelijk
zij zijn; die succes heeft, maar dat
woord niet noemt. „Een modewin
keltje hebben, en dan 's ochtends
keurig het zonnescherm naar bene
den en de stront van je stoep vegen,
nee, dat is niets voor mij. Ik wilde
wat anders bieden. Ofschoon ik dit
nooit had voorspeld".
Nadien, bij de uitgang, volgde een
stevige handdruk en ging hij weer
zijns weegs. Het verhaal was zo an
ders geweest, zo volstrekt in tegen
spraak met het idee dat we bij bin
nenkomst hadden. En echt over
tuigd raakten we, toen we de blocno
te naar de auto hadden gebracht en
ons vervolgens anoniem tussen
klanten en verkopers hadden ge
mengd. Het 'relaxed kijken en ko
pen' in de 'plezierigste modewinkel
van Nederland' van drieduizend
vierkante meter met twaalf lifestyle-
afdelingen kreeg opeens iets op
rechts.
'Onze afdeling Mod Garret met Cor-
neliani, René Lazard en andere we
reldmerken', 'The Underground,
onze meest swingende afdeling met
een superaanbod jeans van Levi's,
Gapstar en Tripper', de 'luxe lea
ther-store'de damesafdeling 'High
Fashion met Karl Lagerfeld en
MarcCain' en zelfs 'onze shoe-shop,
sfeervolle lunchroom en post-office'
het begon allemaal langzaam maar
zeker de oppervlakkige foldertaai te
ontstijgen en gaandeweg ontstond
een decor waarin we ons thuis zou
den voelen.
Piet Zoomers, 51 jaar geleden gebo
ren in Deventer. Woont in Laren
(Gelderland) heeft een vrouw, twee
kinderen en een Mercedes waarvan
hij het type niet kent. Hij is onderne
mer met een hart. „Eigenlijk ben ik
gewoon een koopman". Praten over
Piet Zoomers, de onderneming, is
oké. „Zolang ik de zaak. kan profile
ren, ben ik op mijn best". Praten
over Piet Zoomers, de man, doet hij
liever niet. „Als ik mijn eigen public
relations moet gaan behartigen,
wordt het niks. Daar ben ik niet ge
schikt voor. Ik krijg tegenwoordig
regelmatig uitnodigingen om óp die
Gooise gala's te verschijnen, maar ik
wijs ze allemaal af. Waarom? Heel
simpel: ik geloof niet in nonsens".
'Piet Zoomers, 'n wereld van mode'.
Al twintig jaar. Te„Wilp. Met inmid
dels zeven dependances in het oos
ten des lands en 115 medewerkers.
Hij kleedt niet alleen Hans Kazan
aan, 260 keer per jaar, maar ook het
Nederlands voetbalelftal, Feye-
noord, Go Ahead Eagles, diverse
zangkoren en de Nederlandse keurs
lagers. Kleding in alle soorten en
maten. En bovendien alle denkbare
topmerken.
„Tja, je vraag of exclusieve mode
niet voorbehouden moet zijn aan die
kleine, schattige boetiekjes met te
akhouten uithangborden... Hoe zal
ik dat zeggen? Nou goed, dan kom ik
dus in zo'n zaakje. Ik zie een vent,
die ruikt volgens de laatste mode, die
gaat gekleed volgens de laatste mode
en die praat volgens de laatste mode;
een beetje geaffecteerd, een beetje
uit de hoogte. Hij bekijkt je van on
der tot boven en je ziet hem denken.
Dan voel je je een enorme boerenlul
worden, en vervolgens word je in een
paar minuten geknipt en geschoren
en stap je met dót kostuum de win
kel uit, omdat hij alleen dat kostuum
nog had hangen".
„Ik bedoel: waarom hoogdrempelig
als het laagdrempelig kan? Waarom
een klant iets aansmeren terwijl hij
liever zelf zou kiezen? Waarom
drs. K.l.
DeKorte-munk,
psycholoog
foto Rop te Riet
Piet Zoomers tussen de kleren: 'Misschien ben ik een goed koopman; misschien. Maar ik
weet wel zeker dat ik gevoel voor mensen heb'.
staan er altijd verkeerde verkopers
in zo'n winkeltje? Kijk, we hebben
hier niet alleen kleding, maar ook
verkopers in alle soorten en maten;
homo, bi, Jehova, katholiek. Maar
wie of wat ze ook zijn, niemand ver
beeldt zich iets. En ze hebben alle
maal één overeenkomst: ze zijn be
hulpzaam en netjes. Onze medewer
kers krijgen ook eerst een contract
voor een halfjaar. In de wettelijke
proeftijd van twee maanden word ik
niets wijzer, ik wil weten hoe ze wer
kelijk zijn".
„Misschien ben ik een goed koop
man; misschien. Maar ik weet wel
zeker dat ik gevoel voor
mensen heb. Ik denk dat
dat mijn kracht is. Men
sen motiveren vind ik het
fijnste dat er is. Verkoopt
rainingen geef ik daarom
zelf. Ik heb daarvoor aan
vankelijk met speciale bu
reaus gewerkt, prima bu
reaus hoor, daar niet van,
maar als ik er dan bij zat, ging het
mij allemaal iets te glad, iets te ge
structureerd. Verkopen is kwaliteit
bieden. Kwaliteit hebben we. Het
gaat uiteindelijk om émoties, en dus
zet ik tijdens die trainingen nauwe
lijks iets op papier. Ik praat. Over
sfeer, hartelijkheid, aardig zijn. Het
klinkt heel truttig, maar toch werkt
het zo: ondernemen doe je vanuit het
hart".
'n Wereld
van mode
te Wilp
„Wel heb ik de medewerkers ge
vraagd geen dialect te gebruiken,
ook niet als hun buurman in de win
kel is. Niet dat ze zich daarvoor hoe
ven te schamen, ik wil alleen niet dat
mensen uit de rest van het land het
idee krijgen dat het hier een boeren-
ballentent is. Want dat is het niet".
Is het hooguit even geweest. In de
beginjaren, toen Piet Zoomers op
straat kwam en noodgedwongen
ging scharrelen.
Failliet
„Ik was hier in het oosten inkoper
voor een gerenommeerde keten van
modezaken. Opeens was
de boel failliet. Een vrese
lijke gewaarwording, ik
werkte voor dat bedrijf
harder dan nu voor mijn
eigen onderneming, maar
in één klap was het voor
bij. Ik nam mij voor nooit
meer voor een baas te
werken, en dus moest ik
voor mijzelf beginnen. Ik dacht: ik
kan koppn, ik kan verkopen en ik
weet van aanpakken; desnoods ver
dien ik 's avonds achter de bar wat
bij".
„Ik had niks; ja, een Fiatje en vier
honderd gulden. Bij een bevriende
relatie kocht ik vierhonderd t-shirts
voor één gulden per stuk en die hele
partij verkocht ik aan een markt
koopman voor vier gulden per stuk.
foto Fotobureau Dijkstra
Hans Kazan, de populaire presentator van het RTL4-
programma Prijzenslag is vast klant in Wilp.
Van de winst kocht ik truien en van
die winst weer vijfentwintigduizend
broeken bij een fabrikant die even
daarvoor failliet was gegaan. We
woonden hier achter, in zo'n keutel
boerderij. Mijn zoontje moest ver
huizen naar zolder, want in z'n
slaapkamer kwamen drieduizend
broeken te hangen. Met de rest ging
ik het land door, in datzelfde Fiatje.
In de omgeving hoorden ze dat ik be
zig was en een enkeling kocht bij me
thuis. Maar, zei ik er dan bij, vertel
het niet door, ik wil geen gezeik aan
de deur. Maar op een dag kwam ik
terug van weer zo'n vermoeiende
tocht. Niks kunnen slijten, vertelde
ik mijn vrouw. Goh, zei zij, ik heb er
hier acht verkocht. Potverdomme,
dacht ik, dat is handel. Vanaf nu zeg
gen we tegen de mensen dat ze ver
plicht zijn om het door te vertellen.
Tja, en toen was de beer los".
En die is twintig jaar los gebleven;
een periode waarin Piet Zoomers
niet alleen de scepsis bij de banken,
maar uiteindelijk ook de kinnesinne
bij de concurrentie overwon.
Knokker
„Ik ben een knokker. Nu is er weer
een mode-meneer in Laren, Noord-
Holland, die de exclusieve verkoop
van het merk MarcCain wil behou
den en daarom tegen mij een actie is
begonnen. Gewoon uit afgunst.
Vroeger kleunde ik er direct in.
Maar inmiddels zit ik met m'n be
drijf in een marktsegment waarin
schoffelen nu niet bepaald gebruike
lijk is. Maar toch, het kriebelt. Kijk,
die meneer in Laren heeft geen bud
get, ik wel. Als het echt moet, komt
al m'n vechtlust weer naar boven en
kan hij z'n tent sluiten".
Piet Zoomers heeft de markt, voor
zichtig gezegd, altijd al .origineel be
naderd. „Met advertenties als: 'The
Society Shopt in Wilp'. Of: 'Super-
confex, veel succes!' Dat laatste was
in een periode dat iedereen bang
werd van het initiatief van Super-
confex en die hele handel begon af te
kraken. Wat is er dan gewaagder om
met zo'n advertentie te komen? Na-
tuuurlijk wel met onderaan een
klein regeltje, dat het voor Piet
Zoomers aanleiding zou zijn er nog
harder tegenaan te gaan. Kijk, dat is
leuk. Het werkt bovendien, het is
verfrissend, het maakt de mensen
nieuwsgierig. De advertenties van
C&A, 'de prijs is 't bewijs', zyn al ja
ren hetzelfde, die leest dus niemand
meer. Originaliteit is de sleutel tot
succes. En dus stuur ik boven de
kust van Zandvoort een vliegtuigje
de lucht in met: 'Piet Zoomers, 'n
wereld van mode'. Zoiets prikkelt, je
ligt daar lekker op je rug en je gaat
denken: wie is toch Piet Zoomers?»
Sinds bekend is geworden dat
Prinses Diana van Engeland lijdt
aan bulimia nervosa, valt er voor
deze eetziekte meer
belangstelling waar te nemen.
Bulimia nervosa komt bij meer
dan een procent van de
Nederlandse vrouwen en meisjes
voor. Anders dan bij anorexia
nervosa, waar de omgeving kan
zien dat de vrouw die eraan lijdt
extreem mager wordt, is bulimia
nervosa niet zo direct te
herkennen. De bulimia patiënt
kan slank zijn of dik of zij kan een
normaal postuur hebben. Door de
publiciteit rond de koninklijke
patiënte wordt de aandacht op
deze ziekte gevestigd en zijn er al
ettelijke moeders, echtgenoten of
I andere familieleden die na een
goed gesprek het hoge woord
eruit kregen: „Ja, ik heb er last
van en ik ben blij datje het nu
weet."
Wat is bulimia nervosa?
Het is een eetstoornis, die vooral
I bij meisjes en jonge vrouwen
voorkomt, hoewel het ook bij
mannen wordt geconstateerd. De
mensen die eraan lijden hebben
vaak last van (vr)eetbuien. Zij
hebben gemiddeld twee
eetaanvallen per week. Tijdens
zo'n aanval wordt enorm veel
voedsel in snel tempo verorberd.
Patiënten hebben het gevoel het
eetgedrag niet meer onder
controle te hebben. Zij maken
zich zorgen over hun gewicht.
Vaak nodeloos: ze zijn slank,
maar zien dat niet meer. Ze doen
hevig aan de lijn. Daarop volgt
dan een eetbui. De grote
hoeveelheid calorierijk voedsel
die zij achter elkaar opschrokken,
zoals bij voorbeeld een
ontbijtkoek, zak drop, een heel
stokbrood met pindakaas, willen
ze acuut weer kwijt. Ze steken de
vinger in de keel om het uit te
braken, slikken laxeermiddelen
en gaan veel sporten.
Vroeger heette bulimia nervosa
boulimus. Het Latijnse woord
betekent letterlijk: honger als een
os. Iemand die lijdt aan de ziekte
schaamt zich voor de
eetaanvallen en het braken erna.
De patiënt probeert het dan ook
krampachtig geheim te houden.
Toch zijn er signalen die de
omgeving kan oppakken.
Patiënten braken soms zo vaak,
dat ze slap en futloos worden. Ze
klagen over hoofdpijn, hebben
koude handen en voeten en soms
menstruatiestoornissen. Het
gebit lijdt onder het regelmatig
overgeven. Maagzuur
veroorzaakt gaatjes in tanden en
kiezen. In een enkel geval krijgen
patiënten een schorre of diepe
stem als gevolg van het vele
braken. Bovendien praten zij de
hele dag over eten of zijn ze ermee
bezig.
Wat is de oorzaak?
Daarover zijn de geleerden het
nog niet eens. Er is veel
onderzoek verricht naar wie er
last van de eetbuien krijgen en
waarom. Eén van de theorieën is
die van de verslaving. Inderdaad
horen we vaak van patiënten:
„Als ik één koekje uit het pak
gegeten heb, dan gaat alles op.
Mijn dieet voor die dag is dan toch
al verpest!"
Patiënten met bulimia nervosa
zijn vaak depressief. Dat brengt
met zich mee dat er
slaapstoornissen kunnen
optreden,
concentratiestoornissen en soms
gedachten aan zelfmoord. Hulp
van een deskundige psycholoog of
psychiater is bij de genezing van
deze ziekte dan ook bijna altijd
nodig. Familie en vrienden
i kunnen er echter toe bijdragen
i dat de ziekte ontdekt wordt.
Nogmaals: patiënten doen er in
de regel alles aan de ziekte te
verhullen. Dat kunnen zij jaren
volhouden.
Daarom zie ik de publiciteit rond
de ziekte van Lady Di, en vooral
het feit dat therapie haar hielp,
als positief. Het heeft al heel wat
patiënten over de drempel
geholpen naar de
psychotherapeut. En
dientengevolge op weg naar
genezing.
