Leidse Courant | 1992 | 22 augustus 1992 | pagina 2

„Drama op de Balkan
geen godsdienstoorlog"

CaidóeSommit

GEESTELIJK LEVEN OPINIE

Wereldraad: minder programma's, meer kerkelijke eenheid

COMMENTAAR

Zwaarste gevecht Bush

ZATERDAG 22 AUGUSTUS 1992

GENÈVE De Wereldraad
van Kerken moet volgens de
voorzitter van het centraal
comité minder aandacht aan
sociaal-politieke program
ma's besteden en meer wer
ken aan de groei naar kerke
lijke eenheid.

In zijn verslag voor het centraal
comité ('parlement') van de
Wereldraad, dat sinds gisteren
in Genève vergadert, zei de Ar-
meens-apostolische aartsbis
schop Aram Keshishian uit Li
banon dat de Wereldraad „geen
centrum voor programma's is,

maar een gemeenschap (koino-
nia) van kerken, die aan betere
onderlinge betrekkingen wer
ken".

Keshishian, die vorig jaar tot de
eerste orthodoxe voorzitter van
het centraal comité werd geko
zen, wijst hiermee in een geheel
andere richting dan de schei
dende secretaris dr. Emilio Ca
stro, die gistermorgen de We
reldraad opriep hogere priori
teit aan de vredesopdracht te
geven. Verder moeten de ker
ken, althans volgens Castro,
duidelijk positie kiezen tegen
de uitbuiting van de aarde, te
gen een economie die streeft

naar onbeperkte groei, en tegen
de arrogantie dat het ene ras
superieur is aan het andere.
„Het conciliaire proces voor ge
rechtigheid, vrede en het be
houd van de schepping is een
andere weg om de eenheid te
bereiken dan theologische ge
sprekken", zo zei Castro eerder
deze week in een interview.
Er wordt volgens Keshishian
„veel energie, tijd en geld be
steed aan programma's in
plaats van aan kerkelijke een
wording". Alle activiteiten van
de Wereldraad, niet alleen die
van de theologische afdeling,
moeten gericht zijn op de een

heid der kerken.
De secretaris-generaal van de
Nederlandse Hervormde Kerk,
dr. K. Blei, bestreed Castro's
opvatting dat een recente brief
van kardinaal Ratzinger over
de oecumene een stap terug zou
zijn in vergelijking met uitspra
ken van het Tweede Vaticaans
Concilie. Ratzinger heeft nog
eens duidelijk de identiteit van
de RK Kerk verwoord, waarin
het ambt van de paus centraal
staat, meende Blei. „Maar doen
we binnen de Wereldraad niet
precies hetzelfde? Verschuilen
we ons daar ook niet achter
onze confessionele identiteit

om een gemeenschappelijke
avondmaalsviering tegen te
houden? Dat is voor ons even
zeer een koude douche", zei
Blei, met een verwijzing naar
Castro's commentaar dat Rat-
zingers brief hem een koude
douche had bezorgd.

Ratzinger stelde vast dat alleen
die kerken die in de apostoli
sche traditie staan en de paus
erkennen, „volledige kerken"
zijn. De andere kerkgemeen
schappen zijn „beschadigd",
maar, zo voegde hij eraan toe,
ook de Rooms-Katholieke Kerk
is hierdoor „getroffen".

Gezegend zij die niets
te zeggen hebben en
hun mond houden

Homo
seksualiteit

Theoloog Geert van Dartel:

door MARINUS V.D BERG

Hij is bijna tien jaar getrouwd. Ze hebben drie
kinderen. Samen met zijn vrouw heeft hij een
goedlopende zaak opgebouwd. Beiden zijn katholiek
opgevoed en zijn kerkbetrokken. Ook de omgeving
waarin zij wonen is overheersend katholiek. Voor
haar totaal onverwacht zijn er sinds kort grote
problemen. Die problemen zijn gekomen na de
zelfdoding van een neef. Uit de brief die de neef heeft
achtergelaten blijkt dat hij homofiel was. Vele jaren
heeft hij het verbolgen gehouden. Hij durfde het
tegen n iemand te zeggen. Hij was bang om
uitgestoten te worden uit de familie. Uit de
gemeenschap. Deze schokkende gebeurtenis heefteen
knak in het leven van de bijna tien jaar gehuwde man
gebrach t. Ook hij is homofiel. Hij hoort tot de groep
van gehuwde homofielen. Nooit heeft hij er over
gesproken. Ook met zijn vrouw niet. Zij kan het niet
geloven. Zij voelt zich bedrogen en reageert
afwijzend. Een vriend van de familie belde me op om
raad. „We leven hier in een sterk katholieke
omgeving. We weten niet bij wie we hulp kunnen
vinden

Aan dit verhaal waarmee ik enkele weken geleden in
aanraking kwam zou ik nog enkele verhalen kunnen
toevoegen. Verhalen van mannen die van zichzelf
hebben ontdekt dat zij zich meer tot iemand van
hetzelfde geslacht voelen aangetrokken. Ze weten dat
van binnenuit heel zeker van zichzelf. Maar het is
voor hen nauwelijks mogelijk om hierover met
anderen te spreken. Op verjaardaggen, bij feestjes of
zomaar aan de koffie horen ze hoe anderen denken.
Hoe er wordt gesproken over 'flikkers' en noem maar
op. Zij krimpen ineen en zwijgen. Sommige mensen
zullen misschien niet geloven dat dit nog voorkomt.
We leven immers in een tijd van openheid.
Homoseksualiteit is toch bespreekbaar en aanvaard.
Zeker, in sommige krii\gen is het aanvaard en is er
levensruimte voor mannen en vrouwen die een
minderheid vormen in onze samenleving. De
minderheid is waarsch ijnlijk trouwens groter dan
gedacht wordt. Maar er is niet overal sprake van
aanvaarding. Er zijn andereplaatsen waarde
vooroordelen nog levensgroot zijn en waar mensen
moeten leven met hun verborgen seksuele identiteit.
Ze mogen en kunnen niet zijn wie ze zijn. Ze moeten
voortdurend toneelspelen. Niet alleen is voor veel
mensen het leven van homofiele mensen een leven dat
hen vreemd is, maar ze denken ook dat zij leven van
het ene seksuele contact naar het andere in steeds
wisselende relaties. Door sommigen wordt aids dan
ook gezien als de straffende hand van God. Het
laatste aids-congres in Amsterdam heeft
overduidelijk laten zien dat de ziekte niet alleen het
leven van homoseksuele mensen bedreigt.
Onbekendheid, vooroordelen kan een mens in grote
nood brengen. Niet alleen van het kerkelijk spreken
maar van ieders spreken over homoseksualiteit mag
grote zorgvuldigheid worden verwacht. Er is soms
ook moed nodig. De moed om woorden te spreken die
bevrijdend zijn en die ruimte scheppen. Woorden
waaruit blijkt dat je opkomt voor een gelijkwaardig
recht op levensruimte voor mensen die in zichzelf
ontdekken dat zij zich beter kunnen ontplooien in de
man-man- of vrouw-vrouwrelatie. Dit bevrijdend en
moedig spreken kan een zaak van leven en dood zijn.
Wie de eenzaamheid leert kennen van hen die hun
verlangen niet zo kunnen ontplooien dat ze gelukkige
mensen worden, kan niet anders dan stem zijn voor
hen die zich nog stil moeten houden. Hopend dat ze
op een dag zelf kunnen spreken. Het gaat om de zorg
voor eikaars leven.

Vaticaan is
verontrust door
groeiende aanhang
van sekten onder
Europese zigeuners

VATICAANSTAD - Het Vati-
caan is verontrust door de
groeiende aanhang van bepaal
de sekten, vooral pinkstergroe-
pen, onder de zigeuners in Eu
ropa. Zigeuners zijn van ouds
her rooms-katholiek.

„Wij zien pogingen van de kant
van pinkstersekten om in de zi
geunergemeenschap binnen te
dringen, niet alleen in het oos
ten van Europa, maar ook in
het westen en zelfs in Rome",
zei de secretaris van de pauselij
ke raad voor de migranten, pa
ter Silvano Tomasi, gisteren tot
ongeveer 500 zigeuners uit de
Elzas, die voor een bedevaart
naar Rome zijn gekomen. Vol
gens Tomasi beschikken de sek
ten over veel geld en zijn zij
goed georganiseerd. Zij zorgen
voor de ontwrichting van enke
le katholieke gemeenschappen,
klaagde Tomasi.

De meeste van de ongeveer 15
miljoen zigeuners zijn rooms-
katholiek, zo schat het Vati
caan, met uitzondering van een
kleine groep in Bosnië die het
islamitische geloof belijdt.

BEROEPINGEN

NED.HERV.KERK

Bedankt voor Wijckel en Sloten
(Fr.)(SOW) S.A. van der Veer te Willem-

Ni JMEGEN Het drama in
het voormalige Joegoslavië
heeft op het eerste gezicht
veel weg van een godsdienst
oorlog. Kroatische katholie
ken, Servisch orthodoxe
christenen en Bosnische
moslims bevechten elkaar in
een bloedige burgeroorlog op
leven en dood. Maar wie
denkt dat achter de Servi
sche militaire agressie en ge
biedsuitbreiding in Kroatië
en Bosnië-Hercegovina ook
nog het katholicisme, het or
thodoxe christendom en de
islam om religieuze redenen
de wapens tegen elkaar heb
ben opgenomen, slaat de
plank behoorlijk mis.

Althans in de ogen van Geert
van Dartel, studiesecretaris
van de Stichting Communican-
tes te Nijmegen, een kerkelijke
organisatie die zich inzet voor
de contacten vanuit Nederland
met de katholieke kerken in
Oost-Europa. „De verbinding
tussen religie en nationalisme
is een belangrijke factor in het
conflict, maar het is beslist geen
godsdienstoorlog, die zich daar
op de Balkan afspeelt".

Geert van Dartel werd als ka
tholiek theoloog opgeleid in de
Kroatische hoofdstad Zagreb.
Daar specialiseerde hij zich in
de uiterst moeizame en broze
oecumenische relaties tussen
de rooms-katholieke Kerk en de
Servisch-orthodoxe Kerk in het
voormalige Joegoslavië. „Ze
ker, de religie speelt een belang
rijke rol in de strijd om de erfe
nis van het voormalige Joego
slavië", zegt hij op docerende
toon. „In deze oorlog proberen
de politici aan alle kanten de re
ligieus-nationalistische senti
menten te misbruiken om er de
oorlog mee te legitimeren.
Maar er zit een zeer wezenlijk
verschil in de opstelling van de
rooms-katholieke Kerk in
Kroatië en de Servisch-ortho
doxe Kerk in Servië. De katho
lieke kerkleiders weten religie
en nationalisme scherp uit el
kaar te houden, waar de Servi
sche kerkleiders religie en na
tionalisme uiterst gevaarlijk
met elkaar laten versmelten".
Van Dartel weet waarover hij
praat. Hij beheerst de Servo-
Kroatische taal en kent de poli
tieke, kerkelijke en theologi
sche geschiedenis van de voor
malige Joegoslavische staat vol
doende om een gefundeerd oor
deel te kunnen gevQn. „Maar
dat is niet gemakkelijk", geeft
hij toe. „Er is een enorme pro
pagandaoorlog van diverse kan
ten aan de gang, en er doen ook
de wildste wetenschappelijke

Geert van Dartel: „Religieus-nationale sentimenten worden door de
staatsproganda misbruikt om deze oorlog te legitimeren".

FOTO: GER LOEFFEN

theorieën op de Balkan de ron
de".

Voedingsbodem

Drie religies zijn betrokken in
het huidige dramatische con
flict: het katholicisme van de
rooms-katholieke Kerk in
Kroatië, het oosterse christen
dom van de Servisch-orthodoxe
Kerk in Servië en in delen van
Kroatië, en de islam van de Sla
vische moslims in Bosnië en
Kroatië. Maar de rol die elk van
deze drie religies in de burger
oorlog speelt verschilt wezen
lijk van elkaar, zoals ook de op
stelling van de Kroatische
rooms-katholieke Kerk tegen-
1 over de politiek wezenlijk ver
schilt van de opstelling van de
Servisch-orthodoxe Kerk. „Je
kunt dat het beste beoordelen
aan de hand van twee criteria:
de relatie tussen religie en na
tionalisme en de houding tegen
over de administratieve bin
nengrenzen van de voormalige
Joegoslavische staat".

Voor Geert van Dartel is het
zonneklaar dat het Groot-Ser
vische streven van president
Slobodan Milosevic en diens na
tionalistische ideologie het
voormalige Joegoslavië in een
bloedige oorlog heeft gestort.
Maar diens Servische nationa
lisme vond daarbij een vrucht
bare voedingsbodem in de theo
logie van de Servisch-orthodoxe
Kerk. De Servisch-orthodoxe
Kerk, geobsedeerd door het lij
den van het Servische volk on
der het Ottomaanse rijk van de
Turken en ten tijde van de
Tweede Wereldoorlog, ziet zich
zelf als hoedster en bescherm
ster van de Servische nationale
identiteit. „In de visie van voor
aanstaande Servische theolo
gen vormt het Servische ortho
doxe christendom het hart van
de Servische nationale identi
teit. In hun ogen wordt de Ser
vische natie constant bedreigd,
zowel vanuit het Noorden als
vanuit het Zuiden. In het Zui
den door de aspiraties van de
Albanezen die in Kosovo, de
middeleeuwse bakermat van de

Servisch-Orthodoxe Kerk, een
etnische Albanese republiek
nastreven. En in het Noorden
door Kroatië en vooral de
rooms-katholieke Kerk. Want
daar hebben volgens deze theo
logen de Kroaten en de rooms-
katholieke Kerk sinds eeuwen
geprobeerd de problemen met
de Servische minderheid in
Kroatië op te lossen door een
vereniging van de Servisch-or
thodoxe Kerk met Rome na te
streven of door brute verdrij
ving of vernietiging van de Ser
viërs, zoals ten tijde van het fas
cistische regiem van Ante Pave-
lic. De afkeer voor het westerse
christendom, en met name de
rooms-katholieke Kerk en de
paus van Rome is heftig in de
Servische orthodoxie".

Toen Servië de veroveringsoor
log in Kroatië begon, hebben de
Servische kerkleiders in Kroa
tië zich in die lijn ook opgesteld.
Servische bisschoppen in Kroa
tië gaven verklaringen uit dat
de Servische bevolking in Kroa
tië met genocide werd bedreigd.
„Metropoliet Jovan van Zagreb
en Ljubljana, die meestentijds
in Belgrado verblijft, beweerde
dat Servische kinderen in Kroa
tië onder dwang het katholieke
godsdienstonderricht moesten
volgen en dat Servische pries
ters werden mishandeld. In de
Servische kerk wordt het on
derscheid dat de rooms-katho
lieke Kerk in Kroatië aan
brengt tussen het religieuze en
het politieke überhaupt niet
waargenomen. In de beeldvor
ming van de Servisch-Ortho
doxe Kerk is Kroatië een fascis
tische staat, waarin de rooms-
katholieke Kerk een bedenkelij
ke rol speelt. De Servisch-Or
thodoxe kerk laat het 'nationa
le belang' prevaleren boven het
beginsel van de mensenrech
ten. Dat veroorzaakt blindheid
voor de positie van de andere
volkeren en etnische minderhe
den: Albanezen, Macedoniërs,
Kroaten, Hongaren".

Weigering

Diametraal tegenovergesteld is

MET de enthousiaste steun van de Republikeinse conveJ'
in Houston is George Bush begonnen aan wat de zwaarste
riode uit zijn politieke carrière zal worden: proberen
tweede ambtstermijn in het Witte Huis af te dwingen. No h
dagen heeft hij de tijd en als hij slaagt, zal hij naar eigen li
gen de grootste come-back in de Amerikaanse politiek I f
ben gemaakt sinds Harry Truman in 1948 Thomas De

de opstelling van de rooms-ka
tholieke Kerk in Kroatië, aldus
de studiesecretaris. De Kroati
sche rooms-katholieke Kerk
komt op tegen de schending van
de mensenrechten, gaat uit van
de legitimiteit van de binnen
grenzen van het voormalige
Joegoslavië, al erkent zij het
recht op zelfverdediging van de
Kroaten. Voortdurend tracht
zij haar eigen positie tegenover
de Kroatische staats- en partij
politiek te bewaren. „De bood
schappen van de preekstoel
houden steeds een oproep aan
de bevolking in om niet in ge
voelens van haat en wraak te
vervallen". Van Dartel citeert
de herhaalde verklaringen van
kardinaal Kuharic van Zagreb,
dat het in deze oorlog niet gaat
om een oorlog tussen godsdien
sten, noch tussen naties, maar
dat „nationale en religieuze
sentimenten door de staatspro-
paganda worden misbruikt om
deze oorlog te legitimeren". En
over de verhouding tot het Ser
vische volk en de Servisch-or
thodoxe Kerk heeft de kardi
naal telkens verklaard niet
„het gehele Servische volk te
beschuldigen, noch de Servisch-
orthodoxe Kerk voor de misda
den in deze oorlog begaan,
maar alleen de individuen die
de relaties hebben vergiftigd
door te bouwen op haat en over-
draagzaamheid in plaats van op
liefde".

Moslims

En de islam? Van Dartel wijst
er op dat de moslims in Bosnië-
Hercegovina en trouwens ook
in Kroatië Slavische moslims
zijn, autochtone bewoners van
de Balkan, die zich niet kunnen
identificeren mét een Kroati
sche noch Servische identiteit.
„Door de staatspropaganda van
Servië worden ze steeds afge
schilderd als fundamentalisten,
maar zij hebben een eigen na-
tionaal-religieuze identiteit
ontwikkeld. Het is overduide
lijk dat de moslims in deze oor
log het kind van de rekening
zijn. Eén ding is opvallend.
Waar de internationale ge
meenschap en de internationa
le pers spreken over een ak
koord over de verdeling van
Bosnië-Hercegovina tussen de
Servische president Milosovic
en de Kroatische president
Tudjman, wijzen de geestelijke
leiders van de islam in Kroatië
en in Bosnië-Hercegovina al
leen de Serviërs aan als de
agressor. De relatie tussen de
islam en de rooms-katholieke
Kerk is goed. Dat komt ook
doordat de rooms-katholieke
Kerk de binnengrenzen van het
voormalige Joegoslavië erkent,
terwijl voor de Servische kerkt
leiders die grenzen niet onver
anderbaar en onschendbaar
zijn".

ELF weken is een eeuwigheid in de politiek, en de eerste
lingen na de conventie hebben al bevestigd dat Bush zijn
terstand op Bill Clinton al heeft gehalveerd, maar dat i
ook verwacht. Bush heeft maximaal profijt kunnen halei
de mediabelangstelling voor de conventie, zoals dat vo
maand met Clinton gebeurde. Maar het echte campagnes
begint nu en de voortekens zijn niet gunstig. Bush verti
vanuit een positie waarin geen enkel zittend president
heeft gezeten. Vergelijkingen met 1988 toen hij een ach
stand van 17 procent op Michael Dukakis goed maakte, sl
nergens op omdat de situatie totaal verschillend is. Ook
gelijkingen met de laatste Democratische president Jin
Carter in 1980 lopen mank. Die lag nauwelijks achter ii
peilingen op Ronald Reagan. Het was pas vlak voor de vei
zingen, toen duidelijk was geworden dat Carter de gijzel:
in Iran niet vrij zou krijgen, dat de kloof werd geslagen.

BUSH toonde zich strijdlustig in zijn slottoespraak in Hi
ton. De hand van zijn boezemvriend §n campagneleider
mes Baker was daarin al merkbaar. De vraag is echter of
paar toespraken en een haastige belofte van belastingve
ging een presidentschap kunnen redden, dat op binnenla
en economisch vlak een bijna complete mislukking is ge\
den. De buitenwereld verkijkt zich soms op de manier waa
Bush zich als staatsman profileert, maar vergeet dan dal
leen de Amerikanen hun president kiezen. Zij kiezen die
omdat hij Kuwayt heeft bevrijd of een cruciale rol heeft
speeld in de instorting van het communistische blok. Wat
is de kwaliteit van het leven, de strijd tegen de armoede,
onderwijs en de inhoud van de portemonnee. Op al die p
ten scoort Bush zeer laag.

DE Verenigde Staten zijn er veel slechter aan toe dan
jaar geleden en op de echte rijken na is het inkomen van
Amerikanen gedaald. Steeds meer mensen leven benede
armoedegrens en de middenklasse is zwaar getroffen. Zij
ren nu massaal terug naar de Democratische Partij, dii
linkse tendenzen van zich lijkt te hebben afgeschud en oi
het duo Clinton-Gore terug de centrumpartij wordt die zi
tijd is geweest en presidenten als Woodrow Wilson, Fran
Roosevelt, Harry Truman en John Kennedy heeft vooi
bracht.

ANDERZIJDS hebben de Republikeinen zich geprofilf
als een onmiskenbaar rechtse partij, die zich het monop
op morele waarden toeëigent. Fundamentalistische pr
kanten als Pat Robertson voerden het hoge woord in H(
ton en dat is het gevaar dat de Republikeinen bedreigt. Vi
malig presidentskandidaat Barry Goldwater, nochtans
meteen een linkse rakker, heeft al gewaarschuwd dat d<
treme standpunten over kwesties als abortus duizenden
zers zullen afstoten.

ALS dat gebeurt, zou 1992 een scharnierjaar kunnen ziji
als 1968 toen de Democraten hun bijna onaantastbare ra
derheid verloren. De Republikeinse analist Kevin Phil
die destijds de Republikeinse doorbraak correct voorspt
heeft in 1990 al verklaard dat de Democraten in 1992 of
laatste 1996 de Republikeinse greep op het presidents!
zullen doorbreken. Na de economische groei van de jarei
willen de kiezers nu een partij die een eerlijke inkomens
deling garandeert, en dat zijn de Democraten. Bush kan
kei maar hopen dat die kentering er pas over vier jaar k(
De kiezers zullen op 3 november beslissen. Bush is nog
uitgeteld, maar het worden nog wel zware maanden.

Geestdrift

Geestdriftig deinen deze meisjes mee op
de muziek die ten gehore wordt gebracht
op het Flevo Totaal Festival, het grootste
gospelfestival van Nederland. Dat trekt de
zer dagen weer duizenden jongeren naar
Biddinghuizen. Er is een grote diversiteit
van muziek te beluisteren: van hardrock tot
klassiek. Gisteravond presenteerde het ge
legenheidsorkest Going Classic ad Hoe
zich aan de duizenden festivalgangers.
Dertig ervaren amateurmusici onder lei
ding van dirigent/componist Peter Veen
voerden onder meer de werken Magnificat
en Komm Jesu Komm van Johan Sebasti-
aan Bach uit. Verder ging het muziekwerk
The First Supper van Peter Veen tijdens het
festival in première. Het orkest maakt deel
uit van in totaal achttien 'acts' die tot mor
genochtend het hoofdpodium op het eve
nemententerrein bestijgen. Daaronder be
vinden zich internationaal vermaarde gos
pelgroepen als Billy en Sarah Gaines, Adri
an Snell, The Oslo Gospel Choir en Dan H.
De enige Nederlandse inbreng komt van
de Friese groep Exchange. Behalve de op
tredens is er tijdens Flevo Totaal Festival
verder veel aandacht voor dans, mime,
sport, film, lezingen en workshops.

FOTO: FREDDY SCHINKEL

uT £eidóc6ou4a/nt

Uitgave: Westerpers bv (maakt deel uit v,

Kantoor redactie: Apothekersdijk 34, Leiden.
Kantoor advertentie- en

abonnementenafdeling: Stationsweg 37, Leiden.

Telefax: 071 -134 941

Postadres: Postbus 112300 AA Leiden.

Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk.

070-3190 933.

070-3906 717.

Postbus 9, 2501 CA Den Haag

Hoofdkantoor:
Telefoon:

Telefax:

Postadres:

Alle kantoren zijn op
maandag tot en met
vrijdag geopend van
08.30 tot 17.00 uur.

Directeur/hoofdredacteur: J. Leune.

Adjunct-hoofdredacteur J. Timmers

Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808): L. van Koot.

Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel. 070 - 3190815):

A. van Rijn (chef), drs. R. Edens, A. van Holstein, E. Huisman, H. Jansen, drs J.
Leeuwen - Voorbij, R. de Roo.

Sport (tel. 070 - 3190 826): in samenwerking met sportredactie Sijthoff Pers.
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): G. Ansems (coördinator), B. Jansma, H. Piét.
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): drs. P van Velthoven.

Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef) en S. Evenhuis.

Redactie-!

(tel. [phone]): T. Kors.

De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van:

- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied:

- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie, e
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederlani
België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, drs. K. Swiei
M. van de Ven en P. Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit R in 't Hoi
(chef), H. Bijleveld, D. Hofland, P. Koopman, D van Rietschoten en K. van

- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;

- de volgende correspondenten in het.buitenland: drs. D J van den Bergh
(Peking), drs. H Botje (Tunis), A. Courant (Athene), R. Hasselerharm
(Johannesburg), drs A. Heering (Rome), B van Huët (Londen), M de Konini
(Washington), F Lindenkamp (Sao Paulo), B. Schampers (Brussel), W. Voordi
(Parijs), drs R. Vunderink (Moskou), W. Werkman (Jeruzalem), G. van Wijlam
(Belgrado), F. Wijnands (Bonn), J Wijnen (Brussel).

n 08.30 tot 17.00 uur
n 18.00 tot 19.00 uur, op z

15.00 uur.

Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)

Bij automatische betaling:
per maand
per kwartaal
per jaar

Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand
per kwartaal
per jaar

Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.

Advertenties

Informatie en tarieven over advertenties tel 071 - 141 905. Voor uitsluitend het d
geven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702.

Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 140 680
Bankiers

ABN/AMRO BANK NV 473575 515
POSTBANK 663 050

27,00
79,80
312,65

28,20
82,80
318,65